Grób na tyłach jaskini - Wnętrze ręki na żywo - Zmierz to palcem! | Czytamy naturę

Поділитися
Вставка
  • Опубліковано 11 чер 2023
  • W 169. odcinku "Czytamy naturę" opowiadam o:
    1) 01:06 przypuszczalnym pochówku Homo naledi
    2) 12:08 dużym postępie w rozwoju USG
    3) 18:32 łokciach, sążniach i innych miarach antropometrycznych z całego świata
    Źródła:
    1) Berger, L. R., Makhubela, T., Molopyane, K., Kruger, A., Randolph-Quinney, P., Elliott, M., ... & Hawks, J. (2023). Evidence for deliberate burial of the dead by Homo naledi. bioRxiv, 2023-06. www.biorxiv.org/content/10.11...
    2) Park, E. Y., Cai, X., Foiret, J., Bendjador, H., Hyun, D., Fite, B. Z., ... & Ferrara, K. W. (2023). Fast volumetric ultrasound facilitates high-resolution 3D mapping of tissue compartments. Science Advances, 9(22), eadg8176. www.science.org/doi/10.1126/s...
    3) Kaaronen, R. O., Manninen, M. A., & Eronen, J. T. (2023). Body-based units of measure in cultural evolution. Science, 380(6648), 948-954. www.science.org/doi/10.1126/s...
    Materiał powstał dzięki dofinansowaniu ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim.
  • Наука та технологія

КОМЕНТАРІ • 175

  • @panikrystyna1
    @panikrystyna1 Рік тому +7

    Pozdrawiam autora i oglądających. Dziękuję.😀

  • @Thekkuba1414
    @Thekkuba1414 Рік тому +17

    Niektóre prymitywne miejsca na świecie, takie jak Stany Zjednoczone.
    🧡👌

    • @ratm2122
      @ratm2122 11 місяців тому

      Autor chyba zaprzecza sam siebie mówiąc że usa to prymitywne miejsce na świecie. Skoro większość artykułów naukowych właśnie stamtąd pochodzi🤔

  • @zofiaagnieszkabiernacka826
    @zofiaagnieszkabiernacka826 Рік тому +11

    Nie wiedziałam, że to sążeń. Ja tę miarę długości znałam jako " taaaka ryba". A serio: wszystko o pochodzeniu człowieka jest ultra ciekawe, poproszę o więcej takich doniesień, nie spodziewałam się że jakaś informacja to przebije, jednak w głowie kołacze się pytanie: czemu renifery sikają razem??😂

  • @Vikisoton
    @Vikisoton Рік тому +5

    Bardzo dziękuje za ciekawy program. Bardzo ciekawy jest dzisiaj 👍

  • @Jakub-pc3gv
    @Jakub-pc3gv Рік тому +29

    Gdzie są twoje milionowe zasięgi!!! JESTEŚ MISTRZEM👍👍👍🌴🌴🌴

    • @LukaszLamza
      @LukaszLamza Рік тому +8

      Ojtam, cyferki. Zawsze tylko więcej i więcej... Dzięki za dobre słowo. :)

    • @polk6764
      @polk6764 11 місяців тому

      @@LukaszLamza nie do końca

  • @robertsowikowski8235
    @robertsowikowski8235 Рік тому +71

    Armful to będzie chyba "naręcze"

    • @Potimus_Ripme
      @Potimus_Ripme Рік тому +6

      Analogicznie do handful = garść?

    • @LukaszLamza
      @LukaszLamza Рік тому +10

      TAK! Wielkie dzięki, brakowało mi tego słowa. Swoją drogą, to ciekawe, jak się słowa specjalizują. Naręcze kwiatów - jasne, brzmi! Ale już na przykład "Zosia przyszła z naręczem poduszek" nikt by chyba nie powiedział? Pozdrawiam!

    • @Micha-ov5xv
      @Micha-ov5xv Рік тому +9

      Jest też coś takiego jak oberemek, stary regionalizm będący wschodnim odpowiednikiem naręcza

    • @beatamalinowska4444
      @beatamalinowska4444 Рік тому +3

      ​@@LukaszLamza ale z naręczem drewna już tak

    • @lia3133
      @lia3133 11 місяців тому

      Z naręczem poduszek też.. dawniej to słowo powszechnie używano.

  • @dzieckochaosu
    @dzieckochaosu Рік тому +4

    19:32 szanuję ;-)
    TYLKO UKŁAD SI!

  • @vlad1209palovic
    @vlad1209palovic Рік тому +8

    "Sztych" ( 8 palców) było chyba miarą głębokości kopania/spulchniania gruntu..Ostał się nawet rydel o nazwie "sztychówka". 🙂

    • @czestimirkorziszek8441
      @czestimirkorziszek8441 Рік тому +3

      Dokładnie to miałem napisać. Etymologia wiejska stosowana. "Sztychówka" to zaokrąglona zazwyczaj lekko łopatka (nie płaska) do kopania "na głębokość". Kopie się na głębokość kilku "sztychów" czyli kilku wielokrotności jednorazowego wbicia łopatki.

    • @beatamalinowska4444
      @beatamalinowska4444 Рік тому +1

      W mojej okolicy sztych był także używany jako miara głębokości przy kopaniu gruntu

  • @swtoma
    @swtoma Рік тому +8

    Z ciekawych jednostek (raczej nie antropometryczne tylko teo(?)metrycze) czasu to istnieje "zdrowaśka" (czas odmówienia "Zdrowaś Maryjo") i "paternoster" (czas odmówienia "Ojcze nasz" albo odległość jaką się w tym czasie przejdzie na piechotę).

    • @beatakozowska6657
      @beatakozowska6657 Рік тому

      Trzy zdrowaski odmowiono, deske pieca odstawiono.
      W golebi pieca lezal trup gdzieniegdzie przypalony...
      To cytat z Chlopow

  • @jacekswiech530
    @jacekswiech530 Рік тому +5

    Mamy na Jurze taką jaskinię o romantycznej nazwie "Kalesonowa". Tworzy długi rękaw pod skałką i wychodzi się z drugiej strony. Zazwyczaj bez kalesonów, bo jest bardzo ciasno

  • @GrzegorzPietrzak321
    @GrzegorzPietrzak321 Рік тому +20

    Nie tylko renifery... spójrz na autokarowe wycieczki :D

  • @kpt.stratford5212
    @kpt.stratford5212 Рік тому +5

    Jest jeszcze jednostka długości którą poznajemy najwcześniej, mianowicie: 'za siedmioma górami, za siedmioma lasami'.

  • @Zmiana_Pogody
    @Zmiana_Pogody Рік тому +3

    sympatyczny odcinek, a końcówka to już na maksa :) te werble, te anegdoty, szczerze uśmiałam się - dziękuję!

  • @rafalswiezy
    @rafalswiezy Рік тому +3

    Turbo ciekawe! Dzięki za jednostki i ich stare nazwy :)

  • @mikiradzio2214
    @mikiradzio2214 Рік тому +11

    Zawsze mnie fascynują staropolskie nazwy. Liczę na to że kiedyś pojawi się coś o językach

  • @samandar1846
    @samandar1846 Рік тому +4

    Dziękuję, super materiał.

  •  11 місяців тому +2

    Projekt panoramicznego USG wygląda ciekawie lecz póki co - mało praktycznie, bo na porządku dziennym USG używa się przede wszystkim do oceny narządów jamy brzusznej, serca czy tętnic np. w nogach. Warto wiedzieć, że to właśnie tradycyjne USG jest narzędziem, które staje się stetoskopem XXI wieku i jest wykorzystywane na porządku dziennym przez lekarzy na oddziałach ratunkowych czy izbach przyjęć, a coraz częściej również lekarzy rodzinnych. Cieszymy się, że poruszacie ten temat, a zainteresowanych działaniem USG w codziennej praktyce a także tym jak wyglądają obrazy tarczycy, nerek czy serca - odsyłamy do nas po więcej! :)

  • @piotrpolcyn9798
    @piotrpolcyn9798 Рік тому +10

    "Na trzy palcy" - zaorał miedzę Kargul Pawlakowi...

  • @Izwor
    @Izwor Рік тому +5

    USG wielokanałowe na żywo może być przełomem w diagnostyce. Bardzo ciekawy temat.

  • @beatakozowska6657
    @beatakozowska6657 Рік тому +1

    Dziekuje za mily update I rozrywka.
    Pozdrawiam z Leeds

  • @grzegorj
    @grzegorj 11 місяців тому +2

    19:32 „W niektórych prymitywnych miejscach na świecie również cale, w takich miejscach jak Stany Zjednoczone”
    Panie Łukaszu, zdobył Pan właśnie moje serce :)🤣

    • @grzegorj
      @grzegorj 11 місяців тому

      A tak btw., czy można nazwać inaczej niż prymitywnym kraj, w którym nie tylko mierzy się w calach, stopach, jardach, trzech rodzajach ton, akrach, granach i innych przedpotopowych dziwactwach, ale także kraj, którego ogólny poziom rozwoju społecznego jest taki sam jak Białorusi (Łukaszenki). A dlaczego? A choćby dlatego, że wymierza się tam karę śmierci. To nie tylko prymitywny kraj, to także zakała cywilizacji. Ciekawe, kiedy w końcu dotrze to do ich pustych...

  • @whitneybrown1715
    @whitneybrown1715 Рік тому +2

    Zawsze umilasz dzień, dzięki.

  • @AARTpl
    @AARTpl Рік тому +2

    Jeżeli chodzi o "piędź" to często używam takiego typu pomiaru jako właśnie wielokrotność 20 cm. Przydatne do szybkiego mierzenia np długości mebli, kabli itp. Z tego co kojarzę to jest to dosyć powszechna metoda orientacyjnego określania długości pośród wszelkich "majstrów", przy odrobinie wprawy jest zaskakująco precyzyjna.

  • @kshyku6186
    @kshyku6186 Рік тому +3

    Armfull to może naręcze? Bo taki wyraz znam. Co do rozmiaru piędzi: Ojciec mnie nauczył bym sobie życie ułatwił. Co kilka lat aktualizowałem wyniki. I kciuk-środkowy to 25cm. Kciuk-wskazujący to 23cm, kciuk serdeczny 26cm i tak dalej :-) ludzie się śmieją do momentu aż przyłożą miarkę i pasuje z błędami 0-1cm na odległościach metrowych :-)

    • @LukaszLamza
      @LukaszLamza Рік тому +2

      Tak, dzięki! Miałem zaćmienie jakieś. Kurczę, palce pianisty! :)

  • @jacekm3287
    @jacekm3287 Рік тому +1

    19:35 Coś pięknego 🤣Aż się popłakałem ze śmiechu. Ale tam się nie mierzy już w calach itp. tylko w boiskach, pickupach i basenach olimpijskich. 😆

  • @kubacski8454
    @kubacski8454 Рік тому +10

    Krok następny? Stworzenie miar na podstawie Czytamy Naturę 💪

  • @mariuszhertmann9397
    @mariuszhertmann9397 Рік тому +12

    Szczypta stosowana w dawnych aptekach to było to co chwytają trzy palce. Dwa palce chwytały pół szczypty

    • @LukaszLamza
      @LukaszLamza Рік тому +2

      Potrzebne źródło. :) Ale brzmi to na tyle prawdziwie, że jestem już kupiony.

    • @j.3378
      @j.3378 11 місяців тому

      @@LukaszLamza tymczasem ... pójdźmy krok dalej, czyli krok to nie taka prosta rzecz do końca. - Najpierw należy wyliczyć swój średni krok - na odcinku 100 metrów. 100 m podzielić przez ilość kroków. A potem mając już spersalizowany krok 😉 można mierzyć odległości w terenie, czyli stosować tzw. krokówkę geologiczną. Nie działa tylko przy większych nachyleniach terenu, no chyba że ktoś to sobie przeliczy dla odpowiednich kątów nachylenia i opisze to w naukowym czasopiśmie "Mój pierwszy krok" 🤗
      - Generalnie, jak ktoś równo chodzi potem wyciągając nogi odpowiedzialnie to pomiar wychodzi zasadniczo prawidłowo. Pozdro. ☺

    • @dariusz_k._ladziak
      @dariusz_k._ladziak 11 місяців тому

      ​@@LukaszLamzaĆwierczakiewiczowa wystarczy?

    • @dariusz_k._ladziak
      @dariusz_k._ladziak 11 місяців тому

      ​@@j.3378Dla mnie 60 parokroków na sto metrów. A dokładność? Na pewnych zawodach na orientację, w których nie startowałem.(jako organizator nie mogłem, ale mogłem pozaklasyfikacyjnie przejść trasę, kartę startową dostać i mieć policzone punkty - dla własnej wiedzy, jako trening) odmierzyłem pewną odległość parokrokami. Miejsce zaznaczyłem kopiąc obcasem bruzdę w drodze.
      A potem sprzątałem trasę. Dochodząc do tego punktu znów odmierzyłem parokrokami. Ostatni krok wypadł na, nie wiem jakim cudem ocalałej mojej bruździe. A było to ponad sto metrów zdecydowanie - więc można tą metodą uzyskać niezłą powtarzalność.

    • @j.3378
      @j.3378 11 місяців тому

      @@dariusz_k._ladziak czyli masz krok 1,66 m ? (skoro niby 60 kroków na 100 m) No nawet nie żartuj. 😆 Krokówka to równe kroki swobodnie naturalnie wykonywane odpowiednim marszem nie jakieś skoki i susy. Nie jakaś parokrokówka - nieznana nam. Możesz przeczytać o niej w podstawowej literaturze: Kartografia geologiczna - czyli jest skuteczna.

  • @gonzogorf7019
    @gonzogorf7019 Рік тому +6

    Ostatni segment koresponduje ze 150 Radiem Naukowym

  • @krzysiek1234567890gu
    @krzysiek1234567890gu Рік тому +6

    Jak się kajakarz wywróci to się mówi że wsiadł nie do swojego kajaka, bo właśnie Eskimosi mieli na wymiar robione

  • @paolabukowska1031
    @paolabukowska1031 Рік тому

    Ciekawy odcinek. Dzięki, dobry człowieku! :)

  • @annakolankowska3781
    @annakolankowska3781 7 місяців тому

    Dzień dobry,dziękuję bardzo za ten program/podcast,jest bardzo interesujący i masa w nim nieznanych informacji.
    Myślę,że nazwa "sztych" czyli szerokość ośmiu palców,pochodzi od nazwy zagłebienia łopaty w glebie,np.przy przekopywaniu ogródka,jest też rodzaj łopaty służącej do tego celu, tzw.sztychówka.
    A więc sądzę,że nazwa miary odpowiadająca ośmiu palcom,zwana sztychem odpowiada szerokości ostrza łopaty.
    Pozdrawiam serdecznie.
    Anna Kolankowska.

  • @Fabian1229S
    @Fabian1229S Рік тому +2

    Jak zawsze trzeba tylko dziekowac Panu.Czy moze Pan nam powiedziec cos o tym wspomnieniu ,,swoich korzeni,, na tym filmie ?W pewnym momencie ,kiedy Pan mowil o jednostkach mierniczych pol uprawnych-o ile sie nie myle-padla ta uwaga ,refleksja Pana.Pytam tak z ciekawosci.

  • @Margot4454
    @Margot4454 10 місяців тому

    No to wpadłam w króliczą jamę - dzięki ! Jak miałam 12 lat to chciałam być paleontologiem, ale jak 15 to już fizykiem (i to zrobiłam, na początek). Tak więc nic lepszego na YT nie znajdę po obejrzeniu odcinka, no chyba, ze wszystko co na kanale. Dzięki 🤘

  • @skublin
    @skublin Рік тому +1

    Od razu przy sztychu pomyślałem o sztychówce, która rzeczywiście ma bardzo zbliżoną szerokość do ośmiu palców :o

  • @PijanyKrasnolud-ow3bu
    @PijanyKrasnolud-ow3bu Рік тому +6

    Na przerwę w pracy idealne

  • @dariusz_k._ladziak
    @dariusz_k._ladziak Рік тому +4

    25:33 Błąd gruby. Tyle, ile się zmieści między dwoma palcami to półszczypta. Szczypta to tyle, ile się zmieści między trzema (kciukiem, wskazującym i środkowym). Jest też półtorej szczypty - łącznie z serdecznym.
    To piszę ja,.człowiek potrafiący, póki mi stawy nie zesztywniały, odmierzyć piędziami metr z błędem poniżej centymetra. A na palcu wskazującym mam bliznę skalibrowana na 10 cm. Przydatne w technice.

  • @mirosawbieniek6976
    @mirosawbieniek6976 3 місяці тому

    Dziękuję

  • @vratisavslezny9394
    @vratisavslezny9394 Рік тому +1

    Tak kiedyś budowano i wykonywano wyposażenie czy brano miarę na ubrania.
    Mówiło się: "daj mi piątkę" i mistrz sobie ją karbował i od niej mierzył wszystko pod klienta.
    👉Piędź może być od piętki/pięty (walczyć o każdą piędź ziemi 👉 jak Pawlaki z Kargulami...)
    Jest też 👉 "obejście" - to było tyle ziemi ile gospodarz mógł obejść od rana do /obiadu, sjesty /wieczora
    Dyskusyjne jest 👉 stajanie - w zależności od czasów i regionu były to mocno rozbieżne jednostki.

  • @MILCZAR55
    @MILCZAR55 Рік тому +2

    Szczypta to ilość substancji, którą można wziąć w trzy palce, a pół szczypty w dwa palce.
    Pozdrawiam.

  • @stanleybrown5656
    @stanleybrown5656 11 місяців тому

    Dzięki za kolejną odsłonę. Powiem tak, z jednym "poczuciem" trafił pan w 10tkę. Ale to akurat potwierdzi się za około rok. Pozdrawiam.

  • @majster893
    @majster893 11 місяців тому

    Czołem Doktorku!
    Dzięki za film! 🙂

  • @krzysztof4994
    @krzysztof4994 Рік тому +1

    Super odcinek, dziękuję 💙

  • @piortpiasecki3033
    @piortpiasecki3033 Рік тому +2

    Jeden człowiek z jednym wołem? (Nie koniem, koni jeszcze długo nie używano do orki). Tyle ile mieści się w rękach - naręcze.Wymiary to nie tylko długość, do kajaka ważna jest też waga :)

  • @milosztur331
    @milosztur331 Рік тому +1

    Tak, piękne.

  • @ppkbtb
    @ppkbtb Рік тому +17

    Panie Łukaszu, kiedy własny serial na Netflixie ?

    • @LukaszLamza
      @LukaszLamza Рік тому +5

      Obyczajowy? Science fiction? A może kostiumowa rekonstrukcja renesansowego środowiska alchemików krakowskich? ;)

    • @monelli1980
      @monelli1980 Рік тому +3

      Wszystko jedno byle lepsze niż Kleopatra :)

    • @LukaszLamza
      @LukaszLamza Рік тому +2

      @@monelli1980 "Nieważne, co piszą w podręcznikach astronomii. Moja babcia zawsze mi mówiła, że białe karły są czarne."

    • @ppkbtb
      @ppkbtb 11 місяців тому

      @@LukaszLamza Są kwarki i skwarki (to chyba u Lema)

  • @andrzej-sawoszkrasowski8786
    @andrzej-sawoszkrasowski8786 Рік тому +1

    Najwyraźniej wielbiciele metalu są także fanami tej jednostki określanej jako ćwierć, bardzo często jej używają :D

  • @AdrianRamzes
    @AdrianRamzes Рік тому +1

    Podobno najlepsza długość snowboardu to taka, żeby postawiony pionowo sięgał do brody (nie wiem jak z nartami). Jak widać miary antropometryczny mają sens do dzisiaj :)

    • @AdrianRamzes
      @AdrianRamzes Рік тому

      Może jest taka miara? "Broda"? xd

  • @augustsaby5457
    @augustsaby5457 Рік тому +3

    Morga (a raczej mórg [rodzaj męski])czyli jutrzyna (nazwa od jutrznia czyli świt) to miara ziemi jaką można było zaorać parą wołów od świtu. Podaję za Zygmuntem Glogerem (Encyklopedia Staropolska) Koniem można zaorać więcej.
    Większą miarą gruntu była włóka - to ilość gruntu którą można zabronować (czyli zawłóczyć) parą wołów. Włókę określano na 30 mórg czyli na 300 prętów długości i 30 prętów szerokości licżąc pręt po siedem i pół łokcia warszawskiego. Na królewszczyznach liczono włóki po 33 morgi.
    Na Litwie morgi były o ćwierć większe więc i litewska włoka także.
    Miarą gruntu powierzchniowo taką samą lecz dotyczącą innego rodzaju gruntu był łan. Łanami mierzono wszystko co do gospodarstwa należało, a więc razem z gruntem ornym łąki. wygony, sady, a też stawy rybne.

  • @deixkivi
    @deixkivi Рік тому +2

    Swego czasu była reklama napoju alkoholowego, w którym padało hasło: "Piana na dwa PALCE"

  • @blablak-rl2fc
    @blablak-rl2fc Рік тому +4

    oburącz, to to co możesz unieść w ramionach

  • @krzysiek6145
    @krzysiek6145 Рік тому +4

    Małpka -200 ml wódki, szczeniaczek 100 ml.

  • @kenshi21
    @kenshi21 Рік тому +1

    O tych calach też sie uśmiałem. Bo myślałem że ma to pochodzenie techniczne a nie z ziaren.

  • @gracjanchudziak4755
    @gracjanchudziak4755 Рік тому

    Imo jeden z najlepszych odcinków!

  • @MishaTychy
    @MishaTychy Рік тому

    Git🎉

  • @PolYGlokk
    @PolYGlokk Рік тому

    apropos przejsc miedzy jaskiniami zajmiecei sie moze tunelami w piramidzie heopsa?

  • @teresalesniak4521
    @teresalesniak4521 Рік тому +1

    Już kiedyś wcześniej wspominał Pan o sytuacji, gdy archeolog, czy antropolog nie mogąc wejść do zbyt wąskiej jaskini, wynajął w tym celu ludzi. Czy chodziło o to samo.odkrycie, o którym mówił Pan dzisiaj, tylko we wcześniejszej fazie?

  • @andrzejandrzejewski8556
    @andrzejandrzejewski8556 Рік тому +1

    👌😉

  • @jacekswiech530
    @jacekswiech530 Рік тому +2

    Staja, albo stajanie - odległość jaką może przejść grupa od postoju do pistoju.

  • @kefirtruskawkowy
    @kefirtruskawkowy 11 місяців тому

    Używa się jednostki palec do mierzenia wysokości piany, np. piana na dwa palce ;)

  • @nihilistycznyateista
    @nihilistycznyateista Рік тому +2

    Sztych to nie jest część miecza, a rodzaj ciosu mieczem - inaczej zwany pchnięciem (choć z czasem tą część na czubku miecza, którą dokonuje się pchnięcia zaczęto nazywać sztychem), ale jest coś, czego częścią jest sztych i ma tu sens zarówno nazwa tego czegoś, jak i jednostka o szerokości 8 palców. mało tego - jednostkę "sztych" używa się do dzisiaj, najczęściej jako jednostkę szerokości wykopu. Już świta?
    Tak, to coś to część kopiąca łopaty. I teraz wyobraźcie sobie kopanie PRZED czasami powszechności łopat, kiedy używało się do tego jakichś prymitywnych narzędzi lub nawet własntych dłoni. Szerokość dwóch złożonych razem dłoni bez kciuków - czyli w sam raz 8 palców - wydaje się idealna. W taki własnie sposób kopie się dwiema dłońmi.
    Chociaż dzisiaj też stosuje się tą jednostkę nie tylko jako miara szerokości - "Prosze wykopać mi tu fundament na szerokosć dwóch sztychów drogi robotniku", ale i czasem głębokości, bazując na tym ile ta łopata ma w pionie - "drogi ogrodniku, przekop mi tu grządkę na głębokość sztychu".
    I fajnie też, że wspomniał pan o ćwierci - bo to pozwala mi nawiązać do ciekawego przysłowia staropolskiego, które słyszy się nawet dzisiaj czasami - czyli "dwie ćwierci do śmierci". To nie jest miara ułamka, że zostało mu dwie ćwiartki dnia, czy powiedzmy dwa kwadranse, zwłaszcza, że zwykle stosuje się to w trybie retroaktywnym mówiąc, że ktoś był o te dwie ćwierci od śmierci.
    Jaka jest więc etymologia tego powiedzenia? Tu chodzi właśnie o odległość - i chodziło o rany bitewne, głównie od strzał. Kiedy strzała trafiła powiedzmy w obojczyk, co nie jest może przyjemne, ale nie trafiła w szyję, czego byś nie przeżył, to odległość, której tej strzale brakowało, aby zadać śmierć, to mniej więcej właśnie dwie ćwierci. Podobnie, jak miecz przebił tarczę, ale nie wbił się w ciało, a zatrzymał na skórzanym kaftanie, czy zbroi, czy nawet bardziej nowożytnie - kula karabinowa przeszła centymetry od serca (choć tu już bardziej idziemy w odległości rzedu p[ół ćwierci).
    Czyli nie powinniśmy tego używać, jak ktoś ma silną gorączkę i już "chwyta świętego Piotra/pana Boga za pięty", czy "jest jedną nogą po tamtej stronie", ale kiedy jego rana przesunięta o jakieś 10-12 cm, bo coś koło tego wynosza dwie ćwierci - byłaby śmiertelna. Choć jasne, ze powiedzenia ewoluuja i nikt się nie będzie czepiał, jak użyjemy tego inaczej, niż było pierwotnie.

  • @fellafromkpn
    @fellafromkpn 11 місяців тому +1

    Jak na psa byłem nawet zainteresowany wykładem :P

  • @joannagadzinowska-szczucin6230
    @joannagadzinowska-szczucin6230 11 місяців тому

    Moje dzieci miały jednostkę pomiaru czasu „łańcuch” co oznaczało czas,w ktorym podczas wakacji dojeżdżałyśmy z Rzeszowa do pałacu w Łańcucie („łańcuch”) 😊 potem przez dlugi czas pytali „a ile to bedzie trwało łańcuchów?”.

  • @shargye
    @shargye Рік тому

    Przy okazji jednostek, zastawia mnie bardzo wymiana walut w zamierzchłych czasach - międzynarodowa. Oczywiscie, srebro, złoto. Niemniej same monety prawie non stop się zmieniały. Fałszowanie to osobna sprawa. Jak się rozliczano, nie o weksle mi chodzi, ani o papier. Dukaty, floreny, ruble. Monety,

  • @brumol5953
    @brumol5953 11 місяців тому

    sztych - to z tego co pamiętam 3/4 dlugość czesci metalowej (okolo 70%) szpadla, którym kopiemy ziemie :), a może szerokość szpadla :), jak się przekopuje ziemie to na głębokość sztych wystarczy :)

  • @Klasyczny_Introwertyk
    @Klasyczny_Introwertyk Рік тому

    ..., ale jakość video jest w tym odcinku miejscami taka, że oczy bolą jak się ogląda 😭, merytoryka jak zawsze 👍.

  • @adamganski2012
    @adamganski2012 Рік тому +1

    👍

  • @nihilistycznyateista
    @nihilistycznyateista Рік тому +1

    A może korzec? W sensie ta objętość możliwa do objęcia ramionami. Aczkolwiek tu mamy nieco inny przelicznik raczej nieantropomorficzny, a naczyniomorficzny - bo korzec to być może dałoby się chwycić na raz (około 120l), choć pewnie realniej byłoby chwytać półkorce, w każdym razie korzec to 8 miarek, a miarka to 4 garnce.
    W USA dalej sprzedają choćby soki, czy mleko na galony, chcielibyście kupować w sklepie garnce mleka? Albo na miarki, stanowiące ciut więcej, niż taka popularna zgrzewka mająca 12l, bo miarka to jakieś 15l z lekkim hakiem.
    I swoją drogą podstawą wbrew pozorom tu nie jest garniec, a właśnie miarka. I taką miarkę określano na bazie apetytu konia - bo koń zjadał mniej więcej miarkę owsa dziennie. To bardzo praktyczne - bo weźmy na przykład wyprawę wojenną, gdzie taki rycerz zabierał zwykle co najmniej 3 konie (jeden do jazdy, drugi tak zwany luzak na zapas i co najmniej 1 do ciągnięcia wozu taborowego ze sprzętem i prowiantem) i znając też odległość (ja nie znalazłem, ale może była jakaś jednostka odległości dziennego przemarszu wojsk) i jako tako wyliczając czas kampanii wojennej, można było obliczyć ile korców ziarna trzeba zabrać ze sobą na wyprawę. Szalenie przydatna jednostka.
    Jednostka marszu żołnierza to nie jest przypadkiem po polsku staje, czy też stajanie?
    I w chwili kiedy to zapisałem sprawdziłem i jest jeszcze ciekawiej... staje to nie taka wielka długość, ale jej opis jest przezabawny, ale i jakże praktyczny - otóż jak orano wołami pole to jeden wół był w stanie ciągnąć bez zatrymania pług właśnie na staje. a potem stajał... i zwykle w tym miejscu zawracano i orano dalej ponownie na jedno staje. Zapewne powtarzano to, aż się zaorało całą morgę;]

  • @niki3979
    @niki3979 Рік тому

    piędź - na śląsku choć być może lokalnie -"szpana" = kciukmały palec. na praktykach technicznych (90') zalecano mi zmierzenie i zapamiętanie swojej szpany, kroku, i szerokości dłoni bez kciuka, a szerokość kciuka to col (cal)ja w najszerszym miejscu mam 2,5cm :). "col dwa cole nie gro role", no i teraz mam krzywe ściany :)

  • @Aurikleopatra
    @Aurikleopatra Рік тому +3

    Armfuel to może naręcze?

    • @LukaszLamza
      @LukaszLamza Рік тому +1

      Tak, wielkie dzięki. Zaćmiło mnie najwyraźniej. :)

  • @enkamayo
    @enkamayo 11 місяців тому

    Również indyjski instrument rudra veena wykonywana jest na podstawie szerokości dłoni jej przyszłego właściciela.

  • @dopaminka2653
    @dopaminka2653 11 місяців тому

    Ciekawe - z czasem nudne - czas ⏳ 🌻 względny

  • @michazarebski9947
    @michazarebski9947 Рік тому +1

    Panie Łukaszu czy smakowały Panu zawijaniec, bigos i naleśniki na Klimczoku?

  • @Ravsawicki1
    @Ravsawicki1 11 місяців тому

    Zastanawiam się, jak to jest, ze ktoś tak ładnie opowiedział historie o broni jądrowej, nie wie ze każdy człowiek ma rożna długości. Gdyby takie jednostki używać, to napewno się nie dogadamy, a nie dość ze reaktora nie dałoby się zbudować, a nawet procy chyba.

  • @towiem
    @towiem 11 місяців тому

    Morga - jedna dniówka czy do południa ? 🤔

  • @trollpaleontologiczny1981
    @trollpaleontologiczny1981 Рік тому +2

    Haha, ulubiona jednostka prowadzącego to 20 cm? Chyba od jajek mierzone xD

  • @stefansiara6753
    @stefansiara6753 Рік тому +1

    Słownik języka polskiego PWN*. naręcze, naręcz «tyle, ile da się unieść na rękach».

  • @londragon5371
    @londragon5371 11 місяців тому

    A ja mam jeszcze trzy jednostki:
    1. Czasu - 1 mgnienie oka
    2. Objętości - 1 gul
    3. Długości - 1 rzut beretem
    Nie wiem ile one wynoszą na jednostki metryczne :)

  • @kinjelor
    @kinjelor 11 місяців тому

    Sztychówka to szpadel, jednostkę sztych pamiętam jako głębokość wykopaną za pomocą jednego wbicia szpadla

  • @goldbaum5297
    @goldbaum5297 11 місяців тому

    25:57 może naręcze...?

  • @barteklesko
    @barteklesko 11 місяців тому

    Farsee to byłoby może polski rzut beretem :p
    Byla kiedys reklama w której miarą były palce - piana na dwa palce :)

  • @Mufafa89
    @Mufafa89 Рік тому

    Sztych i dłoń mogły służyć do tworzenia rękojeści dwu- lub jednoręcznych

  • @jerzyblinowski5177
    @jerzyblinowski5177 Рік тому

    29:05 Za siedmioma górami, za siedmioma lasami ...

  • @myoniwy
    @myoniwy 11 місяців тому

    Sztych to szpadel, kopie się na dwa sztychy.
    Odległość od końca palcy do sutka (tej samej strony co ręka) to ok 1m. Sprawdzone u wielu osób.

  • @Claudel1990
    @Claudel1990 Рік тому +1

    W czasie rzeczywistym jest każde, ale to każde USG.

  • @bhrigu915
    @bhrigu915 8 місяців тому +1

    Gdzie ty sie uczyles jezyka polskiego?

  • @owady1
    @owady1 11 місяців тому

    Nie wskazałeś carski miary szerokości torów kolejowych.

  • @RenataMilosz
    @RenataMilosz Рік тому

    Ten na miniaturce do filmu bardzo podobny do pana jest. :)

  • @marcinwiecek9968
    @marcinwiecek9968 Рік тому +1

    26:00 - brzemię

  • @jasjasko3426
    @jasjasko3426 11 місяців тому

    "Morgi" jeszcze moja babcia używała.

  • @Sprechfenster
    @Sprechfenster Рік тому

    Sztych ma też łopata albo szpadel ;)

  • @grzegorzmaculewicz7402
    @grzegorzmaculewicz7402 11 місяців тому

    Armfull to chyba naręcze?

  • @65mto
    @65mto 11 місяців тому

    Trochę to odgrzewany kotlet. Jaskinia Rising Star została spenetrowana jesienią 2013, Homo Naledi opisano w 2015. Dobrych parę lat temu był do obejrzenia paradokument o tych badaniach, Lee Berger brał w nim udział. Faktycznie, ma parcie na szkło.

  • @slawek277
    @slawek277 Рік тому +1

    Cześć i czołem

  • @hadros7990
    @hadros7990 11 місяців тому

    jednostka armfull to po polsku naręcze lub naręcz przynajmniej tak się u mnie w domu mówi

  • @martinjohnson2549
    @martinjohnson2549 11 місяців тому

    Ciekawe, że w szkole nigdy, przy okazji omawiania lektur nie wyjaśniano znaczenia tych jednostek, ale polonistka dręczyła pytaniami ile morgów ziemi miał ktoś w jakiejś lekturze.

  • @youazcrash
    @youazcrash 11 місяців тому

    Ci, którzy piją piwo znają i stosują jednostkę "palec" do dziś. Piana na 2 palce.

  • @tomaszp.9424
    @tomaszp.9424 11 місяців тому

    "sztych" odnosi się do głębokości i jest to jedno "pchnięcie" szpadla

  • @blecznkinsan
    @blecznkinsan Рік тому

    git

  • @agaagusia4726
    @agaagusia4726 11 місяців тому

    Szczypta jest chyba najpopularniejsza. Prawie w w każdym przepisie kulinarnym sie znajdzie

  • @DzikiFotograf
    @DzikiFotograf Рік тому

    Armful - naręcze :)