Zjeść ciastko i mieć ciastko? Badania najmniejszych składników materii, Maciej Trzebiński
Вставка
- Опубліковано 4 тра 2022
- Zaczynając od końca - opowiem o dziedzinie fizyki wysokich energii, którą się zajmuję. Zwłaszcza o tak zwanej fizyce dyfrakcyjnej, z jej niezwykłymi charakterystykami. Zanim jednak do tego dojdę, postaram się wyjaśnić jak w ogóle możemy obserwować najmniejsze, elementarne składniki naszego Wszechświata. Omówię budowę urządzeń - akceleratorów i detektorów cząstek - które nam to umożliwiają. Następnie, na przykładzie eksperymentu ATLAS działającego na Wielkim Zderzaczu Hadronów w CERNie, wyjaśnię jak to jest możliwe żeby "zjeść ciastko i mieć ciastko" i co to ma wspólnego z moimi badaniami.
Maciej Trzebiński - absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego (kierunek fizyka). Magisterium z fizyki wysokich energii wykonał pod kierunkiem prof. dr. hab. Janusza Chwastowskigo z Instytutu Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie, późniejszego promotora pracy doktorskiej. Studia doktoranckie odbył w systemie co-tutelle, we współpracy pomiędzy IFJ PAN a Uniwersytetem Paris Sud 11 (drugi promotor: prof. Christophe Royon). W ramach współpracy, przebywał w Paryżu ok. 1.5 roku. Rozprawę doktorską, za którą otrzymał nagrodę przyznaną przez Prezesa Rady Ministrów, obronił z wyróżnieniem w 2013 roku. Od 2008 związany z eksperymentem ATLAS w CERNie, zainteresowany zwłaszcza badaniem tzw. procesów dyfrakcyjnych. Od 2013 r. zatrudniony w IFJ PAN. W latach 2015-2018 odbył staż w CERNie w ramach grantu Mobilność+. Kierownik kilku grantów badawczych i popularyzatorskich. Autor kilku prac z tematyki fenomenologii fizyki dyfrakcyjnej oraz setek artykułów wykonanych w ramach Współpracy ATLAS. Od 2021 roku kierownik zespołu ATLAS Roman Pots. Z zamiłowania popularyzator fizyki.
Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł. - Наука та технологія
Nie potrafię znaleźć słów, aby wyrazić jak pięknie, prosto, czysto, zrozumiale został omówiony temat. Dziękuję!
Poglądowo i fachowo,🎇🙋 wszystkim zdrowia i normalności w Pokojowej i ciekawej rzeczywistości 🕊️ 🤚
Elegancko. Dzięki za wasz poświęcony czas dla nas, mas.
Swietne i wciagajace!
*Świetny, przystępnie przedstawiony wykład. Dziękuję.*
Dzięki, extra.
dziekuje za wartosciowy content
super odcinek, zycze sukcesow!
Genialnie wytlumaczony temat👍
Niektórzy wolą wymienić wjazd do CERN na ciastko. Gratuluję 😉
Nice one!!
ciekawy wyklad
Jesli e=mc2 to znaczy że produkcja nowych pierwiastków wynika bardziej z energii tego protonu. Czyli proton rozpędzony jest inny od nierozpędzonego. Czyli np inne energie bedą powodować inne produkcje, chyba że jest tam całkowita losowość jak w przypadku spinów kwantów.
X1. Do jakiej prędkości można rozpędzić cząstkę w akceleratorze?
2. Czy magnesy tracą swoją siłę przyciągania, przez co następuje awaria akceleratora ? Jedli tak , to jaki jest efekt tej awarii ?
Kocham Nauke Pozdrawiam :D
Szkoda, że nie możesz liczyć na wzajemność 😄
Samo to że są cząstki PUNKTOWE i nie ma opcji ich zmierzenia ciekawie świadczy o naszej " rzeczywistości "
Tego nie wiemy, to tylko hipotezy
@@ZdzichaJedziesz nie hipotezy a matematyka
@@bubapsp
Ok matematyczne hipotezy 😄
@@ZdzichaJedziesz matematyczne hipotezy to już fizyka
@@rafadusza3444 a.co jeśli matematyka jest mocno uwarunkowana naszym poznaniem, doświadczeniem, co jeśli nie jest do końca uchwyceniem relacji w fizycznym świecie? W naszym skończonym świecie raczej chyba nic nie odpowiada matematycznemu pojęciu nieskończoności. Mylę się?
czemu pole miałoby w liniowym być coraz większe?
skąd proton czy elektron wiedzą, że zakręcają?
🌻
Skąd się bierze pewność o granicy prędkości światła,? Audycja.
💪
Trzeba mieć dwa ciastka
dorzucam fundamentalne pytanie: kiedy dołek bitkojna? ;-)
Bardzo fajnie prowadzone rozmowy i rzeczowe tematy. Problem prozaiczny i pewnie większości nie przeszkadza ale skupiłbym się na unikaniu eksponowania bieli w filmach. Nie żebym był kimś kto przesadnie dba o oszczędność energii ale taka estetyka zwyczajnie męczy oczy w godzinach wieczornych. Umieszczanie zawartości materiałów na białym statycznym tle jest odpychające. Subiektywna ocena więc jeśli to w jakikolwiek sposób wadzi formie to przepraszam za atak
Nie ma problemu, weźmiemy pod uwagę. Może nie przy kolejnym wykładzie, ale przy kolejnej serii wykładów można spodziewać się jakichś zmian w tej kwestii. A jeśli nie nastąpią, to prosimy o przypomnienie, bo ta ocena wydaje się trafna.
@Atanazy Powodów jest kilka. Prąd, zdrowie oczu, eksploatacja matryc. Poza tym "nie biel" nie oznacza z automatu czerni. Dziękuję za konsumencką opinie na temat konsumenckiej opinii twoje estetyczne odczucia są dla mnie bardzo ważne...
@@CopernicusCenter By zjesc ciastko i miec ciastko to trzeba upiec dwa ciastka.
A co jest wyjątkowego na granicy Poznania ??
Mialam takie samo skojarzenie 😉👍
no....Góra Morawska np. 😄
Czy to siła odśrodkowa wytrzepuje tą energię z cząstek?
tylko co to za siła? widział ją ktoś?
czy taki elementarny elektron zauważył by zakręt? i jak co do ładunku umówił się z kwarkami?
A ciekawe jakich wynikow wojskowych oczekiwali sponsorzy...
jak mozna zobaczyc proton czy kwark jezeli najmniejsza dlugosc fali jaka dysponujemy, GAMA ma 10do -12.
Jest o tym mowa od ok. 14:25. Dzięki dualizmowi korpuskularno-falowemu, dysponujemy znacznie krótszymi falami niż te związane z promieniowaniem gamma. Dokładnie to zjawisko wykorzystuje się np. w mikroskopach elektronowych.
..."oraz setek artykułów ykonanych"
Większosz pytań bym mugł wam odpowiedzieć lecz to bym pszewruciło fizykem i ludzkoś bym nie nadonżala aktualnym stanie zmysłu,dlatego myście asz się zestażejem
A jak brzmi to pytanie po polsku???? Bo w tym zadanym, gigant błędy ortograficzne 🤦♀️🤦♀️🤦♀️
Można zjeść ciastko i mieć całą cukiernię ;)
stnieją nieprzezwyciężalne problemy epistemologiczne związane z potwierdzaniem hipotez naukowych. Nie można w ogóle powiedzieć, że jakakolwiek hipoteza jest „potwierdzana” przez fakty ponieważ „fakty” nie potwierdzają hipotez a jedynie ich konkluzje testowe. Sama hipoteza pozostaje więc nieweryfikowalna. A ilość konkluzji testowych wynikająca z dowolnej hipotezy może być nieskończona, co ukazuje prosta reguła dedukcyjna p/p v q, gdzie q jest dowolnym zdaniem testowym i można ich wstawić nieskończoną liczbę, co znowu oznacza, że hipotezy nigdy nie są weryfikowalne z zasady gdyż nie możemy przeprowadzić nieskończonej liczby testów. Można podać również nieskończoną ilość hipotez do każdego skończonego zbioru danych i prawdopodobieństwo każdej z tych hipotez znowu będzie zerowe z tych samych powodów co wyżej (nieskończoność w mianowniku, patrz pkt. 4), nawet jeśli przyjmiemy, że sumaryczne prawdopodobieństwo tych wszystkich hipotez będzie bliskie lub równe jedności. Nawet gdyby prawdopodobieństwo każdej z tych hipotez było większe od zera to sytuacja wcale nie byłaby jednak lepsza ponieważ mając nieskończoną liczbę hipotez, które tłumaczą te same obserwacje, nie wiadomo jak wybrać hipotezę najlepiej tłumaczącą dany zespół obserwacji. Wiele sprzecznych względem siebie hipotez może bowiem tak samo dobrze tłumaczyć te same obserwacje. Problem ten jest znany jako tak zwana niedookreśloność hipotez. Wynika on właśnie z tego, że nikt nie dysponuje jakimś „kryterium absolutnym”, które byłoby w stanie rozsądzić co w danej hipotezie „lepiej” tłumaczy te same dane niż inne hipotezy.
Dla ilustracji powyższego faktu weźmy taki nawet najprostszy przykład obserwacyjny z dnia codziennego: Jan kupił pomarańcze i jabłka za 10 złotych. Przyjmijmy następnie, że jedna pomarańcza kosztuje 2 złote, a jedno jabłko 1 złoty. Ile pomarańczy i ile jabłek kupił Jan? Możliwe są 4 hipotezy tłumaczące jeden i ten sam fakt obserwacyjny: 1) 1 pomarańczę, 8 jabłek, 2) 2 pomarańcze, 6 jabłek, 3) 3 pomarańcze, 4 jabłka, 4) 4 pomarańcze, 2 jabłka. Zauważmy, że każda z tych hipotez jednakowo dobrze wyjaśnia ten sam fakt obserwacyjny. Wszystkie te hipotezy są jednak względem siebie sprzeczne. Co więcej, nie istnieje kryterium, które pozwalałoby wykazać, że jedna z tych hipotez jest w jakiś sposób „lepsza” niż inne. Wszystkie one jednakowo dobrze tłumaczą bowiem jeden i ten sam fakt obserwacyjny. To jest właśnie niedookreśloność. Jak widać, nawet w przypadku najprostszych obserwacji możemy stworzyć rywalizujące hipotezy, tak samo dobrze wyjaśniające jeden i ten sam fakt obserwacyjny, a co dopiero w przypadku skomplikowanych hipotez naukowych. Tu istnieje potencjalna nieskończoność wyjaśnień zespołu danych, w świecie o nieskończonej ilości kombinacji czynników, których nawet nie jesteśmy w stanie wyczerpująco zarejestrować ponieważ nasze umysły są ograniczone i rejestrują jedynie wąski wycinek złożoności Wszechświata.
Dlaczego hipotezy naukowe są niedookreślone? Wynika to z tego, że hipotezy zawsze będą składały się w większości z elementów nieobserwacyjnych, którymi są nieobserwacyjne wnioskowania. Dlatego nie będziemy w stanie znaleźć jakiegoś obserwacyjnego czynnika rozstrzygającego, który doprecyzowałby jaka z hipotez najlepiej wyjaśnia wybrany zespół danych. Tym samym nigdy nie potwierdza się całej hipotezy, jedyne co w ogóle się potwierdza to jej implikacje testowe. Ale implikacje testowe są jedynie frędzelkami na samym dole hipotezy, a nie całą hipotezą. Cała reszta hipotezy to już procesy myślowe i przekształcenia dokonane jedynie w głowie, nieobserwacyjne wnioskowania, których już nie potwierdza się. Widać to było choćby przy teorii geocentrycznej, która miała mnóstwo dobrze potwierdzonych przewidywań odnośnie ruchu planet i nie tylko, a mimo to okazała się jednak błędna. Skoro obserwacje są elementem w miarę pewnym to dlaczego teoria geocentryczna okazała się błędna? Właśnie dlatego, że żadna hipoteza nigdy nie składa się wyłącznie z samych obserwacji, ale także z czegoś co już obserwacyjne nie jest, czyli z wnioskowania, które może być zwyczajnie błędne. Przyjrzyjmy się choćby częściowo błędnej już dziś teorii Newtona, w której przyjmuje się, że planety poruszają się po elipsach. Czy to jest oczywiste gdy spojrzymy na tę teorię? Nie, musimy dojść do tego przez pewne nieobserwowalne wnioskowanie. Wnioskowanie będzie nam potrzebne również wtedy gdy będziemy chcieli wydedukować z teorii Newtona przyszłe położenie planet. Po tych przykładach dobrze widać, że potwierdza się zawsze jedynie implikacje testowe hipotezy a nigdy całą hipotezę od A do Z. Problem ten dotyczy w równym stopniu wszystkich innych hipotez naukowych, gdzie również potwierdzane są ewentualnie jedynie same implikacje testowe hipotezy, ale już nigdy żadna hipoteza w całości od A do Z. Nie da się tego zrobić właśnie dlatego, że cała hipoteza istnieje przede wszystkim w czyimś mózgu a nie w świecie zewnętrznym i tym samym poczynia jeszcze więcej niesprawdzalnych założeń, opartych na innych założeniach nawiązujących do całokształtu nieweryfikowalnej ostatecznie wiedzy ludzkiej. Ten stary problem kognitywistyczny jest wciąż jak najbardziej aktualny.
1+1=2
"kakują izyka"
V*2
Tak jak mrówka gdzieś w lesie nie ma zielonego pojęcia i nawet nie przypuszcza o istnieniu przykładowo internetu albo łazika na marsie, tak nic nie stoi na przeszkodzie żeby powiedzieć ze ludzkość to takie mrówki właśnie, i nie ma możliwości żebyśmy ogarneli pewne tematy.
Alez Oczywiscie. Jest ksiazka Marcusa Sautoy’a “ What we cannot know”. Zreszta, pojecie wiedzy tez jest wykoncypowane przez czlowieka. Zyjemy w “ rzeczywistosci” generowanej przez nasze mozgi i tylko tyle mozemy poznac. Ale na czyms trzeba to zycie zmitreżyć wiec sie bawimy 🤨
Powalająca dynamika wykładu. Poproszę o streszczenie, bo być może moje oczekiwania były zbyt wygórowane.
Jak ci się nie podobało, to posłuchaj metafizycznych bajek Meissnera
@@Tomasz_Kowalski za kogo ty się masz żeby mówić mi co mam robić!? Żeby człowiek klowiekowi cenzorem. Wstydź sie
@@arturradziszewski9358 Sam się wstydź, skoro nie pasuje ci taki orzystępny wykład. Zasuwaj do Meissnera, który ci będzie opowiadał o transcendencji. To ci pasuje?
@@Tomasz_Kowalski proponuję byś znalazł bardziej kreatywne ujscie dla swej agresji. Ten potencjał nie powinien się tak marnować.
P
Szacun, NIE
Jakie są osiągniecia CERNU od czasu powstania? Nie bardzo rozumiem nad czym mającym wpływ na jakość życia tam pracujecie... kiedy zaczniecie produkować ciastka z protonów?
A słyszałeś o czymś takim jak internet? Standard WWW (w tym takie rzeczy jak URL, język HTML, protokół HTTP) powstały właśnie w CERNie i pierwotnie miały usprawnić wymianę informacji między naukowcami. Posługując się internetem, możesz np. samodzielnie poszukać, jak fizyka wysokich energii wpłynęła i wpływa np. na rozwój medycznych technik obrazowania. Wystarczy wpisać np. "cern contribute to society" w wyszukiwarkę.
dzienkujem za link, poczytałem zrozumiałem zapamiętałem. Ale i tak uważam że większą korzyść przyniosłoby zaprzęgniecie tych 20 tyś osób do pracy na roli lub wycinania lasów po 12h dziennie niż obserwacja czarnych dziur i bozonów puzonów. Pozdrawiam Serdecznie, Adam Małysz.
@@norbertpasista3215 i ile energii i materialow by sie oszczedzzilo. A internet mogli wymyslic w biurze, po co im jakies lhc. Troche smieszkuje, sake troche nie
Racja! Dla człowieka rozumnego ważne jest jak się nażreć i jak się zes.ać, a nie jakieś tam czarne dziury, cząstki Higgsa, czy promieniowanie tła... na ten przykład.
Geniusze jak Norbert Pasista po prostu wytwarzają pozyteczne przedmioty bez badan podstawowych, motywowanych chęcią rozumienia świata. Weźmie taki ociosany krzemień i zrobi komputra, na co komu jakiś zderzacz?!
@@Astrotaur Dokładnie tak, czlowiek rozumny myśli o tym co zje rano następnego dnia a nie w 20 tys osób podłącza jeden kabel
Wincyj reklam
@Mateusz Pawlik Może odkrycie NewPipe ze stajni F-droida pomoże rozwiązać twój problem
@Mateusz Pawlik Sam F-droid to magazyn z apkami, ma restrykcyjną politykę badania, czy apki nie mają czegoś niebezpiecznego. Jeśli iść tą drogą, że najpierw zainstalować f-droid, (co nie jest konieczne ale wskazane), to wtedy nawet w przypadku gdy kiedyś okaże się że jakaś apka zostanie napiętnowana za jakąś podatność, to f-droid reaguje w takich sytuacjach. Wysyła komunikat o tym. Czasami się zdarzają sytuacje, że ta dama aplikacja jest dostępna zarówno w f-froidzie, jak i w oficjalnym kanale dystrybucji. Spotkałem się z wypadkiem, że taka apka w f-froidzie miała jakąś bezpłatną opcję, za którą (za tą samą opcję) w oficjalnym kanale trzeba było płacić. Sam f-droid ma swoje domyślne repozytorium apek, ale można też je rozszerzyć o apki z Guardian Project, w którym apki są takie bardziej, hmmm... specyficzne. Konkretnie widzę ich tam 13 różnych i na przykład trzy z nich to są apki do Tora, czyli wejście do anonimowego internetu, jedna umożliwia szyfrowanie swoich zdjęć i filmów, kolejna umożliwia podawanie fejkowej lokalizacji swojego telefonu, jedna z nich jest przydatna dla demonstrantów w niezbyt demokratycznych krajach i umożliwia jednym przyciskiem zrobienie z góry zaprogramowanych czynności (zawiadomić rodzinę/znajomych/prawnika że jest się w kłopotach, i tym podobne), kolejna apka do wysyłania wiadomości przez steganofrafię (informacje zaszyfrowane w obrazkach) i jedna apka dla chcących wycisnąć informacje z wszystkich czujników swojego smartfona.
Generalnie f-droid jest konkurencją dla oficjalnego dystrybutora apek, a ponieważ jego założenia są takie, że przed instalacją podaje wiadomości o apkach, czy nie mają jakichś reklam, albo "nie-fajnych funkcji", więc sam f-droid jest pozbawiony nachalnych reklam, w sensie że nie ocieka nimi po wejściu do niego, oraz ostrzega użytkowników czy dana apka zawiera reklamy. Oczywiście telefony z Androidem zawierają oprogramowanie, które reaguje alergicznie na myśl o konkurencji, więc przy próbie instalacji f-droida pojawia się komunikat w stylu "czy na pewno chcesz zainstalować tą aplikację, która nie jest z oficjalnego źródła i może zawierać niebezpieczne... itd.". Czy f-droid może być szkodliwy? Hmmm... Może. Ja na przykład stosowałem apkę do trzymania kontaktów swojego telefonu w niedostępnym osobnym miejscu, niedostępnym dla apek które chcą koniecznie dla życia dostępu dla mojej książki telefonicznej. Oczywiście jeśli twoja latarka koniecznie chce dostępu do tego, można znaleźć sobie apkę z inną latarką, której to niepotrzebne, ale niestety są aplikacje, które mają sensowne powody, żeby mieć dostęp do kontaktów (kalendarz, apka do nagrywania rozmów, bo umożliwia w opcjach zapisanie rozmowy z nazwą kontaktu, żeby było łatwiej się połapać w tym później) (oczywiście zdaję się że oficjalnie nagrywać swoich rozmów nie można, no ale cóż... okazuje się że w f-droidzie jest apka, która to umożliwia). Tak więc mi osobiście f-droid zdążył zaszkodzić, a to dlatego że wszystkie kontakty miałem zabunkrowane i nie zrobiłem kopii zapasowej a bateria mi poszła do nieba dla baterii i telefon zdechł. No ale takie życie
Chore umusly chore teorie chora nauka
Pierdu pierdu
NIE
9:28 - " Tom strasznie skomplikowanom" to ty miałeś chyba drogę do podstawówki. Chłopie, nie ośmieszaj się i skasuj swój kanał!