Ataki z kosmosu: o asteroidach i kraterach uderzeniowych, Anna Łosiak
Вставка
- Опубліковано 27 вер 2024
- Na naszą planetę codziennie spada około 100 ton materii pozaziemskiej. Na szczęście, zwykle większość tej masy przybywa do nas w postaci drobinek wielkości ziarnka piasku: możemy je obserwować jako spadające gwiazdy. Od czasu do czasu jednak naszą planetę nawiedzają większe ciała niebieskie, które docierając do powierzchni, mogą w jednej chwili roztopić i przemieścić kilometry sześcienne skał. W taki właśnie sposób powstają kratery uderzeniowe. O skutkach kosmicznych kolizji opowie dr Ania Łosiak
dr Anna Łosiak jest geolożką planetarną, pracuje w Instytucie Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk. Zajmuje się m.in. badaniem kraterów uderzeniowych i powierzchni Marsa, a także przygotowuje Analogowe Misje Marsjańskie. Popularyzatorka nauki, współpracuje m.in. z "Tygodnikiem Powszechnym".
Pozdrawiam Pani Anno, uwielbiam Pani wykłady :)
Dziękuję! :)
Świetny wykład
Nie oglądałem Pani wykładu na bieżąco, bo zaintrygowały mnie wywiady przedwyborcze. Teraz na spokojnie słucham Pani wykładu, a pytania i konkluzje przedstawię po wysłuchaniu do końca...
Meteor tunguski przyjęliśmy jako "prehistorię", a tu nas zaskoczył meteor czelabiński. Było to zaskoczenie. Obserwowano dwie większe asteroidy, które wcześniej przeleciały blisko nas, ale przegapiono tą trzecią !
*na bieżąco
@@maciekszymanski8340 Słuszna uwaga. Czasami w afekcie zapomina sie o ortografii 🙃 P.S. Poprawione. Dziękuję !
@@leszekwalinowicz5795 Nie ma za co. Zawsze do usług.
Dokładnie tak. Te większe (i bardziej niebezpieczne w sensie globalnym) asteroidy łatwiej wypatrzeć więc i mamy na oku większy ich odsetek. Musimy się niestety pogodzić z tym że mniejsze asteroidy - 20, 50 czy 100 metrowe będą się wpraszać na Ziemię niespodziewanie lub z minimalnym wyprzedzeniem. Trzeba się do tego przygotować jak do innych naturalnych katastrof.
@@annalosiak2625 Cieszę się, że ktoś przedemną też to zauważył. Nawiązując do Pani wykładu, też sie martwię, że raz oglądamy piekne i efektowne Perseidy, ale nie zdajemy sobie sprawy, że wsród nich może znależć się coś większego i może nam "przyłożyć". Wbrew pozorom, dziś jeszce nie potrafimy się przed nimi bronić. Dlatego liczmy na lepsze zrządzenie losu niż spotkało to dinozaury.
Miło Panią było wysłuchać i myśle że wkrótce znów, lecz w mniej katastroficznych tematach. Geologia to wciąż fascynujący temat.
obecny oglądam ciekawy temat ;))
Świetny material.
Pytanie: czy znamy jakieś góry, pasmo górskie, które pochodzi od uderzenia asteroidy?
Tak :) Na Księżycu (np. koncentryczne pasma górskie gigantycznego krateru Orientale) czy Marsie (np. liczne wypiętrzenia centralne np. to na które wjeżdza Curiosity) - zdecydowanie są. Na Ziemi sprawa jest trochę bardziej skomplikowana ze względu na to jak kto definiuje "górę czy pasmo górskie". Np. w kraterze Ries są wzgórza powstałe w obrębie krawędzi krateru, W kraterze Kara-Kul w centrum krateru wypełnionego wodą jest górka stanowiąca wyspę, w kraterze Vredefort zerodowane skały które były zmienione i wypiętrzone przez uderzenie są obecnie wydobyte na powierzchnię Ziemi przez erozję i ponieważ są bardziej odporne na wietrzenie, są wzgórzami.
@@annalosiak2625 Czy pracuje Pani jako członek PAN w tej placówce badawczej zlokalizowanej pod zamkiem Książ? Pochodzę z tamtych stron i pamiętam, że tam właśnie znajdują się jakieś super wrażliwe sejsmografy i inne narzędzia, które np. mierzą stopień pochylenia ziemi.
@@SEVENTHSON89 Nie, pracuję we Wrocławiu. Ale rzeczywiście pod Książem znajduje się bardzo ciekawa aparatura badająca geofizyczne parametry Ziemi :)
Szybka hipoteza: tereny lasów deszczowych pokryte są grubą warstwą gleby, więc kratery są tworzone w miękkim i podatnym na erozje materiale. W dodatku warunki klimatyczne (częste deszcze) powodują znacznie szybszą erozję niż na suchych obszarach, co prowadzi do stosunkowo szybkiego "zacierania śladów" uderzeń.
Myślę, że podobne zjawisko może występować w Antarktyce, bo opady śniegu i sama plastyczność lodu bardzo szybko niweluje skutki kosmicznego bombardowania.
To bardzo dobra hipoteza dla mniejszych kraterów. Rzeczywiście w miejscach gdzie mamy grubą warstwę nieskonsolidowanych osadów (nie tylko grubą warstwę zwietrzeliny jak w obrębie obszarów równikowych, ale również np. obszary polodowcowe lub doliny dużych rzek) kratery które powstają są w stanie przeżyć w "rozpoznawalnej" formie dużo krócej. Bardzo fajnie widać to porównując wygląd dwóch kraterów: Kaali w Estonii oraz Whitecourt w Kanadzie. Kaali powstało na terenie gdzie jest max kilka metrów gliny zwałowej a pod spodem twardy dolomit i mimo że jest starszym kraterem (3.5 tysiąca lat) ma bardzo strome stoki i naprawdę robi wrażenie. Whitecourt jest trzy i pół raza młodszy (1 tysiąc lat) ale ponieważ powstał w osadach nieskonsolidowanych jest już mocno zerodowany. Super geologiczne obserwacje! :)
❤
Nasuwa mi się takie hipotetyczne pytanie:
czy jeśli założylibyśmy model płaskiej Ziemi - to jak wpłynęło by to na sposób interpretacji zderzeń meteorów z krążkiem i postrzeganiem przemian geologicznych?
( bo wtedy moglibyśmy założyć udział "gości z kosmosu" np w procesach górotwórczych - poprzez uderzenia w spodnią część "talarka ziemskiego"
i zrewolucjonizować założenia co do dynamiki powstawania wypiętrzeń nie jako procesów rozciągających się w czasie na miliony lat
ale jako brutalne i pełne gwałtowności akty nagłych zdarzeń dokonywanych wręcz w trakcie minut....).
Jak wspominałam, nie trzeba nawet sięgać do modelu płaskiej Ziemi żeby uzyskać góry a nawet łańcuchy górskie dzięki zderzeniom z asteroidami. Jest to możliwe i naturalne również na kulistej Ziemi, Księżycu czy Marsie. Zakładając na chwileczkę model płaskiej Ziemi to możliwość wywołania gór poprzez zderzenia "od dołu" zależałyby od: 1) grubości dysku - jeżeli dysk byłby ok. 50-100 grubszy niż średnica impaktora, to zmiany na powierzchni "odwrotnej" strony byłby minimalne, 2) charakteru struktury wspierającej dysk. Jeżeli spoczywałby on bezpośrednio na żółwiu, to większość dysku byłoby chronione przed bezpośrednim uderzeniem z dołu. Jeżeli na słoniach na dysku, wtedy jest większa szansa na bezpośrednie uderzenie.
Ależ tytuł! Click bait 🪤 😂 juz myslalem ze będzie o broni laserowej, high energy beam, o laserze gamma. Że bedzie o spaleniu miateczka Lahaina na Hawajach- rzecz bezprecensowa . Pozdrawim 👍
Niby click bait, a jednak prawda :P
Jeżeli mają Państwo jeszcze jakieś geologiczno-impaktowe pytania, postaram się na nie odpowiedzieć :)
kosmiczne górnictwo - jaki obiekt najbliżej i przewidywana data opłacalności wydobycia ?
@@NarodowySchab Nie sądzę żeby w ciągu następnych 100 lat opłacało się wydobywać złoża z asteroid żeby sprowadzać je na Ziemię. Ale jeżeli zaczniemy wreszcie budować stałe bazy na innych ciałach niebieskich, zaczniemy sprowadzać materiały z asteroid.
ha no to widać że skala Kardaszowa jest zbyt wymagająca dla nas. To chociaż pytanie zastępcze- stała baza na księżycu (z niezależną wodą) będzie możliwa ? @@annalosiak2625
@@NarodowySchab Nie ma powodu dla którego stała baza na Księżycu nie byłaby możliwa. Pytanie tylko ile to będzie kosztować i czy znajdą się chętni żeby tą kasę wyłożyć.
chodziło mi o zalety czegoś takiego np. czy na przyszłość lepsza opłacalność niż np.ISS - podobnie prawie 0grawitacji, próżnia a lepsza osłona bazy i stabilność w terenie ?@@annalosiak2625
Dzień dobry. Nawiązując do zakończenia Pani wykładu. Czy jest przez biologów planetarnych rozpatrywana poważnie hipoteza, jakoby związki chemii organicznej mogły powstać ma dowolnych ciałach w przestrzeni międzygwiezdnej w czasie gdy średnia temperatura Wszechświata była taka, że umożliwiała istnienie "niemal wszędzie" wody w postaci płynnej - czyli to, co przedstawiono w tej animacji ua-cam.com/video/JOiGEI9pQBs/v-deo.html tj. np. około 10 do 17 mln lat po Wielkim Wybuchu? (zdaje się, że w tych szacunkach nie uwzględniono zależności między ciśnieniem a płynnością wody, więc liczby mogą być kompletnie błędne, chodzi więc mi tylko o zasadę).
@Lukasz_Kozicki W skrócie: nie sądzę. W przestrzeni międzygwiezdnej jest bardzo mało materii, więc czynnikiem ograniczającym powstawanie nowych cząsteczek jest prawdopodobieństwo natknięcia się na siebie potencjalnie chętnych atomów. Nie jestem specjalistą w dziedzinie chemii poza sytuacjami związanymi ze sztywnymi planetami naszego układu słonecznego, ale z tego co wiem w obrębie obłoków protoplanetarnych (czyli w miejscu gdzie gęstość materii jest dużo, dużo większa) dzieje się sporo interesującej chemii. Interesującej bo muszącej brać pod uwagę gigantyczne kontrasty temperatury i ciśnienia a także niespotykane w innych sytuacjach poziomy i typy promieniowania. Dodatkowo tak wcześnie po wielkim wybuchu nie było / było bardzo mało atomów cięższych z których takie związki organiczne mogłyby powstać.
To dlatego w mexyku jest taka przestępczość, oni ciagle myślą że przyleci druga asteroida :D
W USA, Kanadzie lub w Australii znamy znacznie więcej kraterów, a przestępczość jest mniejsza, więc myślę że powód problemów w Meksyku może być inny :P
PS. krajem z największym zagęszczeniem kraterów na kilometr kwadratowy jest Estonia.
Tez bym pobrykal w okolicy krateru 😂
To bardzo proste! Wystarczy pojechać do Poznania, wsiąść w autobus numer 902 i wysiąść na ulicy meteorytowej. :) Kiedyś oprowadzałam Janina Bąk - Statystycznie rzecz biorąc po Morasku - można obejrzeć i bez ruszania się z domu.
Statystycznie rzecz biorąc, najczęściej wszystko powinno spadać do oceanów. Domyślam się, że można było przeoczyć sam upadek (to tereny słabo zaludnione ;-), ale - czy udało się choćby przypadkiem wyłowić z dna morskiego jakiś meteryt albo przynajmniej znaleźć krater, który powstał na dnie ówczesnym, nie obecnym)?
Rzeczywiście sporo kraterów powstało w przeszłości na dnie morza np. Chixulub, którego większa część nadal znajduje się pod wodą. Jest również wiele kraterów które obecnie są na lądzie, ale oryginalnie powstały w morzu np. Lockne w Szwecji. Jest też krater który najprawdopodobniej powstał w morzu i nadal jest w pod wodą Mjølnir. Nie znamy jednak żadnych kraterów w dnie oceanu, co wynika z tego że tylko największe impaktory dały by radę dotrzeć do głębokości kilku kilometrów bez rozpadnięcia się, krater od razu by pokrył się osadami i był trudny do znalezienia oraz proces recyklingu skorupy oceanicznej jest bardzo szybki więc wszelkie ślady po takich zdarzeniach są usuwane.
skąd wiemy że coś było 4 miliardy lat temu ciągle mnie to zastanawia bo przecież ludzi nie było a skąd wiadomo że świat był ??? ktoś ma pomysł ??
Jesteśmy w stanie stwierdzić co się działo w dalekiej przeszłości dzięki temu że wydarzenia geologiczne pozostawiają ślady, które specjaliści są w stanie odczytać. Np. jeżeli gdzieś był ocean to powstają tam inne skały niż jeżeli był tam ląd, na podstawie szczegółów składu chemicznego i izotopowego kamieni możemy powiedzieć też jaka była w danym miejscu temperatura, ciśnienie, warunki chemiczne. Jeżeli do tego zastosujemy jedną z technik datowania radioizotopowego możemy stwierdzić kiedy dana skała została utworzona.
@@annalosiak2625 no właśnie nadal to wyjaśnienie mnie nie przekonuje już nie raz nauka się pomyliła więc tutaj też mnie zawsze dziwi mówienie o milionach lub miliardach lat gdzie cała ludzkość może istnieć kilka tysięcy lat ale dziękuję za odpowiedź ;))
Geo-loszka.....
Czyli co to za gatunek?
Bardzo oryginalne! Nigdy w życiu nie słyszałam tego wcześniej!
Materiał z ub wieku. Para rozmówców, nie istnieje w tym tysiącleciu. Widać i slychać że, Anna Łosiak, nie znała budowy planetki, na której żyła. Po za Ziemią, nie ma nic, co poniewierało by się w przestrzeni. To, co czasem widzimy, jako "spadające gwiazdy", to "zimne ognie", wstrzeliwane ze statku, niewidocznego przez ludzi, dla urozmajcenia tego, co jest w zapisie Zakazanej księgi dla ludzi. Statkiem dowodzi nawigator Michał Anioł. Anioł, to tylko imię. Statek tkwi, poniżej wejścia w atmosferę Ziemi. Na zewnątrz, jest drugi statek, którego nawigatorem, jest Archanioł Gabriel. Archanioł, to tylko imię. Ten statek pilnuje, by nikt ze statków człowieka, nie zbliżał się do Ziemi. Skończą się gwiazdki, gdy odejdą z tej planetki Awatarowie. W nieodległej już przyszłości, nikt nie będzie się zajmował astronomią i historią. Na Astro live opisałem budowę planet Wszechświata, ilość słońc i krążących wokół tych słońc planet, jak również zbiorów układów w figury geometryczne. 44
Loszka co?
100 ton materii na dobę spada na Ziemię. Dlaczego te małe drobiny nie zostają spalone w atmosferze, mają za małą prędkość ?
W dużej części zostają spalone. Ale nadal ta masa ląduje na Ziemi (w większości w formie przetworzonej przez interakcję z atmosferą).
Uroczy wykład o wstrząsających dziejach naszej okolicy. 😇👍
W Morasku jest zwykle niezwykle miło i spokojnie. Ale wolałabym nie być w okolicy te kilka tysięcy lat temu! :)
Jak musiała by wyglądać nasza atmosfera żeby całkowicie spalić taką większą asteroidę?
To zależy głównie od wielkości asteroidy i trochę od jej składu. O jakiej wielkości mówimy? :)
@@annalosiak2625 myślałem o tej która spowodowała wymarcie dinozaurów, ale możemy wziąć na przykład taką 50metrow
@@marcinkrzyzynski5894 50 metrowa, o ile będzie zrobiona z lodu i pyłu (jak kometa) ma duże szanse zostać całkowicie spalona w atmosferze. Co więcej miało to już miejsce w przeszłości - podobnych rozmiarów była asteroida która wywołała katastrofę Tunguską. Asteroida która wybiła dinozaury miała koło 10 kilometrów średnicy, i żeby ją zatrzymać potrzebna była by atmosfera o gęstości porównywalnej do gazowych gigantów jak Jowisz. a
Doznala strat psychologicznych😂😂😂😂.
Ladnie powiedziane.
Bardzo Ciekawy Temat.
Dziekuje.
Pozdrawiam Serdecznie
Dziękuję! :) Myślę że każdy na miejscu tej krowy mógłby podobnie zareagować :P
29:10 Pani próbuje zniechęcić ludzi czy co ? Neil Amstrong jest znany na całym świecie jego słowa też :)
Nie zniechęcić, tylko zainspirować do realistycznej oceny różnych kosztów swoich decyzji :P
Do wątku geologicznego w rozmowie po wykładzie. Osobiście polecam obszerne i wciąż wartościowe źródło informacji o geologicznych i dalszych konsekwencjach takich impaktów: Lód / J. Dukaj (Kraków 2007), passim.
Nie tylko diamenty możemy zyskać 😁
Heheh :P
Copernicusy - Tytuł wobec obecnej sytuacji na Ukrainie, a od kilku dni także w Izraelu i Palestynie, jest po prostu niestosowny.
***** **ę
Jak bardzo pokręconą logiką trzeba się kierować, żeby wpaść na takie spostrzeżenie?
@@bujno87 Nie trzeba się kierować żadna logiką.No ale co się dziwić jak przed się show w Radomiu,w okolicach Lublina ćwiczyły samoloty a ciemnota alarmowała służby że słychać jakieś wybuchy!
@dancolombo6050 - co za oburzający komentarz!
To jakaś bezideowa anty-kosmiczna prowokacja?