Neandertalczycy: kim byli, jak żyli, co po sobie pozostawili?
Вставка
- Опубліковано 5 гру 2019
- Przez ponad sto lat Neandertalczycy powszechnie uznawani byli za prymitywny gatunek ludzi, pozbawiony inteligencji oraz kulturowej ogłady, przewyższający nas - Homo sapiens - wyłącznie brutalną, zwierzęcą siłą. Dziś wiemy, że to nie jest zbyt wierny obraz naszych kuzynów, a wśród naukowców trwa swoista „akcja rehabilitacyjna” neandertalczyków. Pojawiają się kolejne doniesienia o ich złożonych praktykach społecznych, wynalazkach kulturowych, a także zawiłych więzach pokrewieństwa, łączących ich z naszymi przodkami oraz z innymi populacjami człowieka, występującymi obok siebie jeszcze kilkadziesiąt tysięcy lat temu.
Skąd więc wziął ten nieszczęsny mit i co naprawdę o neandertalczykach mówi najnowsza nauka?
Scenariusz i prezentacja: Łukasz Kwiatek
Kamera i montaż: Piotr Urbańczyk
Nagranie zrealizowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą "DIALOG" w latach 2016-2019.
#Dialog #Neandertalczyk
Bibliografia:
1) Handbook of Paleoanthropology, Editors: Henke, Winfried, Tattersall, Ian (Eds.), Springer 2015, link.springer.com/referencewo...
2) Svante Pääbo, Neandertalczyk. W poszukiwaniu zaginionych genomów, tłum. Anna Wawrzyńska, Prószyński i S-ka 2015
3) David Reich, Kim jesteśmy, skąd przyszliśmy, tłum. Piotr Szwajcer, Wydawnictwo CiS 2019
4) Duncan Caldwell, Are Neanderthal Portraits Wrong? Neanderthal Adaptations to Cold and Their Impact on Palaeolithic Populations, Rock Art Research 25(1):101-116, May 2008
5) Matthias Meyer et al., A mitochondrial genome sequence of a hominin from Sima de los Huesos, Nature volume 505, p. 403-406 (2014), doi:10.1038/nature12788
6) J. L. Arsuaga et al., The Sima de los Huesos crania (Sierra de Atapuerca, Spain). A comparative study, Journal of Human Evolution (1997) 33, 219-281
7) Geoff M. Smith, Neanderthal megafaunal exploitation in Western Europe and its dietary implications: A contextual reassessment of La Cotte de St Brelade (Jersey), Journal of Human Evolution Volume 78, January 2015, Pages 181-201, doi.org/10.1016/j.jhevol.2014.10.007
8) Annemieke Milks et al., External ballistics of Pleistocene hand-thrown spears: experimental performance data and implications for human evolution, Scientific Reports volume 9, Article number: 820 (2019), doi.org/10.1038/s41598-018-37904-w
9) A. C. Sorensen et al., Neandertal fire-making technology inferred from microwear analysis, Scientific Reports volume 8, Article number: 10065 (2018), DOI:10.1038/s41598-018-28342-9
10) Erik Trinkaus et al., External auditory exostoses among western Eurasian late Middle and Late Pleistocene humans, PLoS ONE 14(8): e0220464. doi.org/10.1371/journal.pone.0220464
11) Laure Dayet et al., Searching for consistencies in Châtelperronian pigment use, Journal of Archaeological Science 44 (2014) 180e193, dx.doi.org/10.1016/j.jas.2014.01.032
12) D.L. Hoffmann et al., U-Th dating of carbonate crusts reveals Neandertal origin of Iberian cave art, Science 359, 912 - 915 (2018)
13) Lydia Pyne, Siedem szkieletów, tłum. Tomasz Lanczewski, CCPress 2019
14) Ralph S. Solecki, Shanidar IV, a Neanderthal Flower Burial in Northern Iraq, Science 28 Nov 1975: Vol. 190, Issue 4217, pp. 880-881 DOI: 10.1126/science.190.4217.880
O neandertalskiej kulturze przeczytać można też w artykule "Kim byłeś, neandertalczyku?" dr Wioletty Nowaczewskiej opublikowanym w "Tygodniku Powszechnym". Link: www.tygodnikpowszechny.pl/kim...
W miniaturce wykorzystano zdjęcie: Neanderthal (Allan Henderson, CC BY 2.0) wykonane w Muzeum Historii Naturalnej w Londynie.
Wzorcowy wykład - gruntownie uporządkowana i skutecznie sprzedana wiedza, a także doskonały, bardzo interesujący przekaz oszczędnymi środkami... Bez umizgów, popisów, zadęć, fałszywej retoryki rzetelna profesjonalna robota . Brawo, ...!
Brednie, niedorzecznosci, klamstwa i zwykla glupota.Dla mnie ten wyklad jest tylko tym.
@@chris33661 zrób sam film na ten temat. W końcu każdy chce dowiedzieć się od mądrego człowieka i wybitnego fachowca, jak wygląda prawda.
@@pusteblumepusteblume5546 Poszukaj,mundralo w necie.Takie filmiki juz dawno sa.W zwiazku ze zlym wzrokiem, warto odwiedzic okuliste.Na munia natomiast dobry jest milorzab.
@@chris33661 a co ja mam szukać, kiedy rozmawiam ze specjalistą? I - o dziwo - nawet mogę przeczytać i zachwycić się jego niedoścignioną erudycją.
@@pusteblumepusteblume5546 To jest Twoje subiektywne,prawdopodobnie lewackie zdanie.Dla mnie, ktos kto opowiada takie rzeczy jak tu na filmie,jest zupelnie niewiarygodny.Jezeli chcesz byc zdrowy, odwiedz kilku lekarzy.Taka jest dobra praktyka.Zreszta z historia jest to samo.Zaklamana, jak historia pochodzenia czlowieka i swiata.
Zyli jak ludzie, bo ludzmi byli
@cenzor1999 Oczywiście że tak. I mam dla ciebie złą wiadomość, ty też wywodzisz się od murzyna, masz jego geny. Gdyby murzyni nie wyszli z afryki to by ciebie nie było ;) Także masz chyba problem egzystując na świecie będąc rasistą :D
@cenzor1999 Ty to się lubisz chyba we wszystkim mylić, bo akurat jestem konserwatywnym prawakiem :) Pozdrawiam i miłego życia w nienawiści.
@cenzor1999 po poziome twoich wypocin widać, że masz kiepskie geny, które natura szybko wyeliminuje jako bezwartościowe odgałęznienie ewolucji
Właśnie o takie "Jutuby" walczę. Leci sub za bardzo ciekawy kontent i formę przekazu.
Bardzo ciekawe
Świetny film. Fascynuje, zwłaszcza od czasu publikacji badań genetycznych Svante Paabo. Więcej takich poproszę😀
Odtworzono technologię łączenia smołą drzewa dzidy z kamieniem ostrza. Przypadkowo, badając artefakty z osadów z około 40 00 lat tremu (w południowych Niemczech) odkryto substancje której nie ma w naturze. To pierwsze , znane nam tworzywo sztuczne. Technologia polegała na : skorupą jaja wypełnioną kora brzozy i zaklejoną, z odpowiedniej pory roku i odpowiedniego wieku grzano w popiele o odpowiedniej temperaturze i przez odpowiedni czas, po czym rozbijano skorupę i odpowiednio gorąca smołą łączono na zasadnie klejenia drzewce z krzemieniem. Zaskakuje to, że musiano wygrzewać pojemnik w bardzo wąskich granicach temperatur przemiany składników kory. Poszukiwania parametrów procesu technologicznego wymagały sporo czasu i zabiegów. Zaskakują dwa fakty; poziom ówczesnej wiedzy, proces zapomnienia tego osiągnięcia. A że zapominamy?. Jestem ciekaw kto obecnie byłby w stanie określić promień ziemi , zdobyć dowody na jej kulistość i określić odległość od słońca jako gwiazdy centralnej układu planetarnego za pomocą jednego patyka . Zrobiono to w 4 wieku przed naszą erą.
www.geekweek.pl/news/2019-08-24/neandertalczyk-nie-byl-wcale-taki-bystry-jak-sadzilismy/
Ja i to bez problemu.
Dziugam patykiem w klawiaturę lap topa.
Bardzo ciekawy materiał .Niestety prowadzący szybko czyta tekst,zamiast opowiadać.Troche wolniej Panie Łukaszu .
Pozdrawiam i czekam na następne publikacje👍
A to "szamański obrzęd" jakoś się wyklucza z ceremonią pożegnania członka wspólnoty? (09:40)?
Dziękuję i pozdrawiam.
Jeszcze nikt nic o przebitce w tle z 12:02? Wybory 91? Fajny easter egg :)
czasy, gdy mieliśmy jedyną słuszną partię. Polska Partia Przyjaciół Piwa
Od razu szukałem w komentarzach :)
Co to za jeleń czy kozica w tle? #12:00 ;)
ua-cam.com/video/JtTaFpM6SsE/v-deo.html
Hahahaha
Rewelacyjny wykład. Dziękuję i pozdrawiam autora
metoda pozyskiwania smoły jest juz znana, przeprowadzono eksperyment w którym wykorzystano skorupki jaj jako naczynia do wytapiania.
Przypadkiem trafiłam i zostaję. Świetny materiał. Sub leci. Pozdrawiam :)
12:01 padlem ze smiechu :))
ja też, bożek w kilku osobach
Panie Łukaszu powiem tylko jedno :WIĘCEJ!
ŚWIETNY film . Nie mogę powiedzieć nic więcej bo jestem gościem w tym temacie , ale wiedza jest świetna .
Panie? Słucham dalej o wysuniętej czaszce. Panie skąd pan bierze płaszcz przed opluciem. Bo tylko na to powinien zważać. Panie drogi dzisiaj już są odczytane łańcuchy DNA. DNA. Panie!!!!
Bardzo ciekawy wykład. Dziękuję i pozdrawiam Pana prowadzącego.
a co, bo chyba nic nie było, z australijskimi Aborygenami?
@Łukasz Kwiatek
Świetny wykład dla laika, gratuluję. Dodam jeszcze, że zawsze darzyłam Neandertalczyków wielką sympatią i współczułam ciężkich warunków bytowania. Pozdrawiam Pana, szczęśliwego Nowego Roku.
Chętnie bym posłuchał ich muzyki. Może mieli jakieś przeboje
Może byli mądrzejsi od nas i każdy z nich myślał indywidualnie i nie podążali jak barany jeden za drugim ?
Polecam zespół "Neanthertallica" ;p
@Jodła Dlaczego fletu w cudzysłowie? Przecież to normalny instrument.
Dziękuję bardzo
Z tą włócznią to ewidentnie źle przeprowadzony eksperyment. W dobrze przeprowadzonym eksperymencie kopią włóczni sprzed kilkudziesięciu tysięcy lat powinien miotać neandertalczyk, a nie prawie czysty kromaniończyk... Pewne cechy budowy neandertalczyków (grubsze kości krótszych jednak rąk, różnice w budowie klatki piersiowej i obręczy barkowej) sugerują, że mistrzami w rzutach na odległość to neandertalczycy nie byli. Parę metrów - z pewnością, ale trzydzieści to już, jak napisałem, musiałbym zobaczyć wykonaniu rodowitego neandertalczyka.
bardzo ciekawy materiał
Jak to jest że w szkole miałem dwójki a teraz mam 27 lat i lubię sobie posłuchać takich rzeczy?
A od kiedy szkoła uczy logicznego myślenia, wyciągania wniosków, pasjonowania się wiedzą?
To teraz miejsce, w którym wkuwasz na klasówkę, po to, aby dostać ocenę. Chyba nieczęsto bywa inaczej.
@@pusteblumepusteblume5546 Święte słowa. Nic dodać nic ująć.
Bo się nie uczyłeś, a samo słuchanie wcale nie powoduje, że jesteś mądrzejszy. Trzeba jeszcze wnioski wyciągać i myśleć samodzielnie.
Macie pod nosem pigmejów.Czy ich dna było też badane a jeśli tak to jakie są wyniki ?
Świetny wykład. Brak jednak wzmianki o cechach fizycznych. Z tego co wiem dysponowali wieksza sila i to wielokrotnie, mniejsza precyzja i zakresem ruchu w barku, co utrudnialo im miotanie. Co wiecej ich umiesnienie bylo bardziej jednolite, niezaleznie od wieku i stylu zycia. Brak takze informacji o dlugosci ich zycia, tempie dojrzewania i starzenia.
Bardzo fajny film, tylko proszę, żeby sylwetka tego Pana nie skakała w lewo i prawo.
Podobno jakieś dane archeologiczne sugerują i wojnie międzygatunkowej trwającej wiele tyś. lat.
Moja czaszka ma podobny ksztalt z wysunietym lukiem brwiowym i pochylym czolem. Zawsze mnie to wkurzalo.
Świetny materiał, w końcu materiały o antropologii
Mogę tylko napisać że proszę o więcej. Trochę się tym tematem interesowałem. Autor leci po łepkach i przeczytał inne publikacje niż ja. Treściwe studium wiedzy o neandertalu. Czy byli braćmi ? Na pewno szukamy w przeszłości bliskich nam krewnych. Neandertalczyk żył w europie przed nami. Krzyżował się z nami " mamy ich geny, jak powiadają mądre głowy". Jak jest na prawdę tego się nigdy nie dowiemy. Ale to miło że mój przodek potrafił przetrać na mrozie i ze złamaną nogą dożyć swoich dni.
Ciekawe czy juz w czasach Neanderalczykow istnialy dwa najstarsze zawody swiata..?
12:02 heheh ...brawo! za wstawienie tego 'jenota' w tle :D
Co to za przedmiot?
Pleśń mogła wejść sama, a kolorowe czy świecące przedmioty zbierają też niektóre ptaki, np. sroki.
To jest świetne. Na zębach odkryto ślady pleśni to niby ma oznaczać, że znali penicylinę. Żadnemu z tych naukowców nie przyszło do głowy że rozkładające się ciało mogło ulegać pleśnieniu, podobnie jak każde mięso które dziś pozostawimy gdzieś w wilgotnych warunkach. Ślady po jakiś roślinach, to ma być świadectwo że znali środki przeciwbólowe, a nie to że pożarli coś przy okazji. Po wysłuchaniu "naukowych" bredni na temat oziębienia w XVI wieku, które miało być skutkiem wymordowania Indian w Ameryce, zastanawiam się gdzie ja żyję. Jeżeli Mały Lodowiec był skutkiem wymordowania Indian to może Duży Lodowiec był skutkiem wymordowania Neandertalczyków? Co myślicie o takiej tezie? A może obecne ocieplenie jest skutkiem rozmnożenia się dzików, które ekolodzy i zwolennicy teorii że ludzi nic od nich nie rożni, tak bronili... Dużo dzików, dużo zżartej kukurydzy i dużo metanu.... A od metanu tylko krok do ocieplenia Ziemi. Trzeba więc wymordować dziki i powiedzmy dla równowagi Niemców to może znowu się oziębi. :)
7:13 Dlaczego te podobizny mają piwne oczy, skoro ustalono z genów , że mieli często niebieskie ?
To ze w ksiazkach naukowych tak pisze nie znaczy ze tak bylo w rzeczny
Uwielbiam ten gatunek człowieka i cieszę się, że jego geny przetrwały
Ale ze co? Ze twoj stary?
@@rudystefan1714 nie no, o ciebie mi chodziło
@@PaniFrau No mi też
Przecież to Nikołaj Wałujew
Bardzo ciekawy wykład jednak lepiej by było gdyby w niektórych momentach nie zasłaniał pan zdjęcia. Np. w momencie gdy mamy pokazane dwa mózgi, nie możemy ich porównać bo cały czas zasłonięty jest jeden albo drugi. Tak samo w innych przypadkach. Bardzo bym się ucieszyła aby w kolejnych filmach zostało to zmienione.
Świetny film!!!
zastanawiam się czy tacy okaleczeni ludzie byli oni potrzebni, przekazywali wiedzę, pilnowali ognia gdy grupa szła na łowy? czy to, że się nimi opiekowali, to wyłącznie ludzki odruch?
Krzywe nogi krzywy nos kiwanie się na boki i duża głowa i grupa krwi zero przecież neandertal żyje jeździ autem i chodzi w garniturze
Nie zginely, tylko sie mieszaly z innymi. Gdzie jest nauka na grupy krwi. Pierwsze to "O" robia dominacje. Pozniej "A". A te andertalien to nie wiem. U psow jest 8 grup.
Film dobry, konkretny i bez większych zakłamań czy niedopowiedzeń. Ciekawe tylko, że tak mało się mówi o fascynujących Denisowianach lub o ludziach w wydłużonymi czaszkami z Malty i Nasca, to są niewygodne fakty i jakoś naukowe media o tym nie mówią i społeczenstwo też w swoim ogóle wie tylko o neandertalczykach...
Czemu niby są niewygodnymi faktami???
Ciekawe jak rozmawiali. Wątpię że było to jakieś "Gughu, betbhe gilth bhte" a raczej coś bardziej złożonego.
Zasięg ich występowania dość ładnie zgrywa się z zasięgiem występowania języków indoeuropejskich, ale ja nic nie sugeruję.
Świetny materiał, dziękuję!
Dobry merytoryczny film.
Dziekuje za audycje, bardzo interesujacy wyklad,pozdrawiam serdecznie
Najczystsza postać fantazjowania
Mitologia biblijna - owszem.
@@DayWalker966RipTyle, że teksty z Biblii służą archeologom do szukania stanowisk archeologicznych. Z powodzeniem.
Zapraszam na serię "Życie jak w paleolicie" do mnie na kanał! Lub na facebooka o tej samej nazwie.
Na pewno ze sobą rozmawiali, po prostu mieli mniejsze potrzeby
Tolkien odnalazł w mitologiach wiele motywów które nauka mogła odkryć później jak np hobbitów,denisovian nauka odkryła o wiele później czyżby nauka nie rozumiała jak zachowuje się tradycja ustna?albo czy coś ktoś nie posiadało pisma?
Co do tych włóczni przecież oni byli krępi
Gdzieś czytałem że neandertalczycy nie posiadali psów,W warunkach w których toczyłaby się walka o zasoby po np wybuchu wulkanu,Psy mogłyby być pomocne w lokalizacji ich siedzib
Skrzyzowali sie z czlowiekiem nie wygineli
Wykład ciekawy, ale to skakanie postaci wypowiadającej się, bardzo rozprasza.
Jak ktoś zna angielski to jest ciekawy wykład jak geny neandertalczyków na nas wpływają: ua-cam.com/video/MnCuTJ1NMfc/v-deo.html
Super! Czekam na więcej takich świetnych wykładów. Pozdrawiam;)
Dziś najwiecej z neandertalów maja Aborygeni i mieszkańcy Paupui
szkoda ich... :(
Spokojnie, dobrze sobie radzą ;)
Niemal wszyscy mamy geny Neandertalczykow. Sami nimi jesteśmy w małym procencie.Wydaje mi sie że przypominali raczej ludzi narodowosci arabskiej.
Janusz tu był już tak dawno temu.
Świetny materiał.
Piękna wstawka w 12.02. Humor
Człowiek oswoił kota przed Chrystusem, po Chrystusie kot człowiekowi nasrał, narzygał do łóżka.
Dzięki za oświecenie!
czy pojemność płuc nie wpływały na ich ewentualną żywotność? mam gdzieś aktualny stan kostny człowieka odnoszę się do filmu)
Panie Łukaszu- wspaniała robota. Świetny wykład.
12:01 - swietny obrazek w tle
czy dr Łukasz Kwiatek jest Neandertalczykiem?
Bardzo dobry materiał
W ogóle nie wyginęli. Nadal istnieją ludzie o podanych cechach fizycznych.
Neandertalczyk: przodek czy kuzyn?
4:19 kolejny co powtarza, że człowiek pochodzi od małpy, zamiast, że małpy i człowiek miały wspólnego przodka, potem prości ludzie idą do ZOO i myślą, że człowiek wykształcił się od szympansa w klatce
Ten wspólny przodek to też małpa była.
Człowiek nie pochodzi od małpy, ani nie ma z nią wspólnego przodka. Nawet uznając ewolucję, do tej pory nie znaleziono dowodów na tego wspólnego przodka. Wspólny przodek to hipoteza, mniej lub bardziej prawdopodobna
@@czerwonymotyl948 ani trochę nie prawdopodobna. Genetyka zaprzecza takiej możliwości. Nie mówiąc innych dowodach, a w zasadzie ich braku!
nowy5 moze ty kolego pochodzisz od malpy... tego nie wiem
@@czerwonymotyl948 Jedno pytanie - jakich dowodów byś oczekiwał? Co uznałbyś za dowód?
Pozdrawiam neandertalczyków może kiedyś znajdziemy się na tym samym poziomie intelektualnym lecz szczerze wątpię
Oni, w przeciwieństwie do nas, nie wpadli kulturowo w rządze pieniądza, więc "skazani" byli na sukces ;)
Czekam na tą następną okazję!
Już niedługo.
@@CopernicusCenter Uwielbiam Pana podejście do nauki i konktetne wytłumaczenie tematu. Ogólnie bije Pan na głowę wszystkie inne produkcje dokumentalne. Pozdrawiam
Neandertalczyk - od zwierzęcia do człowieka
www.magazynvip.pl/neandertalczyk-od-zwierzecia-do-czlowieka/
Panie Łukaszu, film bardzo ciekawy, ale jedna uwaga krytyczna. Neandertalczycy nie byli "łowczymi", a łowcami. 😊
Wszak łowczy, to: "dawniej urzędnik dworski organizujący polowania, mający nadzór nad zwierzyną".
Ale poza tym film bardzo dobrze prezentuje zarówno aktualny stan wiedzy, jak i zmiany w rozumieniu neandertalczyków. 👍
Bardzo wartościowy materiał
12:00 hahahahahhaahhahhahahahahahhaha ;)
ua-cam.com/video/JtTaFpM6SsE/v-deo.html
alez uwielbiam twoje filmy !!!!!!!!!!!
7:15 latestcelebnetworth.com/krs-one-net-worth/ to wedlug KRS ONE-a kreowali nie andertalczyka,albo oni jeszcze istnieja ? Albo jakiegos rasta jamajskiego z zlamana przegroda nosowa ?
Jelenie, dziki, koziorożce i kozice^^. To dobry wykład jest =D
Ciekawe czy w ludzkiej kulturze zachowały się jakieś ślady neandentyńczyka
Wszystkie £ukasze to fajne chlopaki !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Miło z Centrum Kopernika usłyszeć dobrze udokumentowany, nie przyduszony politpoprawnością wykład.
Wszystko super, tylko teleportujący się prowadzący utrudnia odbiór filmu
Fajny ten materiał, ale możesz tak nie skakać po ekranie? :D
Z tego co kojarzę to gdzieś widziałem materiały opierające się o genetykę, które dowodzą tego, że zwyczajnie się skrzyżowaliśmy z neandertalczykami. Nie wiem dlaczego w tym filmie panuje założenie, że oni całkowicie wymarli.
Dobrze posłuchać mądrego, ale te tysiące lat pogubiłem się. I tak na marginesie neandertaczy żyją do dzisiaj. Jest grupa osób z takim czołem i zachowaniem
siema
Ciekawe, Ale szkoda że Pan Czyta,
Tak się właśnie zastanawiam, czy nie jest nam bliżej obecnie do neandertalczyków niż w chwili, w której się spotkaliśmy. Czy pokonamy nasze ograniczenia kulturowe, i będziemy dalej budować cywilizację? Ja to sobie wyobrażam tak. Spotyka się współczesny z neandertalskim i mówi. Ty neandertalski. Nie nawalaj tych mamutów tymi maczugami, nie dźgaj tymi włóczniami. Weź kup sobie łuk, taką dzidę. No, albo sobie zrób. -Nie nie. Sto lat temu tu taki z nas też tak mówił, ale się nie daliśmy. Ten łuk, ta dzida, to jest coś złego na pewno. Ni ... tego zrobię. Jakieś diabelstwo 😂😉
Super 👍👍👍👍👍👍uf , co za wiedza!!! Sub i zostaje 🙂
Moja narzeczona mówi mi, że jestem neandertalczykiem. 😀
To sławny kandydat do Sejmu RP z 1991 który wymienił dużą liczbę polskich gatunków.
a moja mówi do mnie mój ty zwierzaku
ciekawy wyklad tylko troche slabo przedstawiony :)
Świetny materiał. Dziękuje.
Trudno wskazać powstanie, nie ma kompletnego szkieletu, nie wiadomo która czaszka ale wiadomo że mieli blablablabla... coś mi się sceptycyzm odpala
Ale niedouk