Warsztat neandertalczyka. Co nam mówią narzędzia sprzed tysięcy lat? Magda Kowal

Поділитися
Вставка
  • Опубліковано 19 кві 2023
  • Wbrew obiegowej opinii, której korzenie sięgają pierwszym badaniom skamieniałości neandertalczyków, ludzie ci prezentowali wysoki poziom rozwoju umysłowego i stworzyli bogatą kulturę. Zajmowali różne tereny - od śródziemnomorskich plaż, przez europejskie niziny, znajdujące się poniżej granicy lądolodu, po górzyste regiony południowej Europy i Bliskiego Wschodu i w każdym środowisku potrafili wykorzystywać dostępne zasoby.
    Naszą współczesną, bogatą wiedzę na temat neandertalskich umysłów i ich kultury zawdzięczamy m.in. badaniom archeologicznym. W swoim wykładzie dr Magda Kowal z Instytutu Archeologii UJ, badaczka epoki kamienia, opowie o tym, czego w ostatnich dekadach dowiedzieliśmy o życiu codziennym neandertalczyków oraz ich wynalazkach.
    Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.
  • Наука та технологія

КОМЕНТАРІ • 82

  • @aprilek86
    @aprilek86 6 місяців тому +5

    pani Magdo świetny wykład i kunsztownie opowiedziany!

  • @hardlivepokerdance3048
    @hardlivepokerdance3048 Рік тому +13

    Bardzo praktyczna wiedza, może sie przydać w niedalekiej przyszłości.

  • @tbest79
    @tbest79 4 місяці тому +7

    Nie każdy naukowiec ma parcie na szkło i przed kamerą albo publicznością po prostu czuje stres. Dla człowieka zestresowanego sytuacją te "yyyyyy" i inne przerwy mają na celu danie czasu na znalezienie słowa odpowiedniego żeby urzymać koerencję z poprzednimi słowami aby nie zakłócić jakości przekazywanej wiedzy. Te "yyyy" e "ammmm" w niczym nie ujmują tej pani wiedzy fachowej i jakości przekazu tej wiedzy.

  • @ewaplubelskieklimaty8888
    @ewaplubelskieklimaty8888 Рік тому +12

    Jestem pod wrażeniem ogromnej wiedzy i szczegółów wykładu.

  • @habagun737
    @habagun737 Рік тому +7

    prosimy więcej

  • @marianmrozinski8123
    @marianmrozinski8123 Рік тому +12

    Dziękuję za interesujący wykład.

  • @marekgugu2676
    @marekgugu2676 Рік тому +13

    Świetny materiał, mega temat 👍🏻 👍🏻 👍🏻 Wielkie dzięki dla Pani Magdy 👏🏻

  • @arturkoszykowski9592
    @arturkoszykowski9592 Рік тому +5

    Moja ulubiona tematyka. Znakomity wykład. Dzięki.

  • @marekmareckionline8493
    @marekmareckionline8493 Рік тому +11

    świetny wykład

  • @zofiaagnieszkabiernacka826
    @zofiaagnieszkabiernacka826 Рік тому +26

    Świetny wykład. Pani posiada imponującą wiedzę. I świetna rozmowa po wykładzie. Temat neandertalczyka, jak i innych form ludzkich jest zawsze super ciekawy.😀

  • @joannagadzinowska-szczucin6230

    Bardzo Dziekuje za przekazana wiedzę. Musi byc niesamowitym przeżyciem odnalezc takie narzędzie i byc pierwszym,ktory je dotknie po naszych dawnych przodkach. Wspaniale!

  • @panikrystyna1
    @panikrystyna1 Рік тому +9

    Dziękuję za bardzo ciekawy wykład.😀

  •  Рік тому +3

    To jest piekielnie ciekawe, dziękuję.

  • @andrzejbo1
    @andrzejbo1 Рік тому +5

    Nauczyliśmy się też czegoś o sobie. Po tym jak dowiedziono pokrewieństwa neandertalczycy stali się bardziej "ludzcy". Nagle ubyło im owłosienia i są bardziej ludźmi niż małpami. To sporo mówi o naszym rasizmie. Rodzina jest dobra, a obcy są be...

  • @Ijon_T_jr
    @Ijon_T_jr Рік тому +5

    Konkretnie, na temat, przypuszczenia oddzielone od wiedzy. Kompetencja i przystępność. Czego chcieć więcej. 👍

  • @waldemarbiaek3549
    @waldemarbiaek3549 Рік тому +3

    Bardzo dziękuję i pozdrawiam.

  • @joannakusak6498
    @joannakusak6498 Рік тому +6

    Bardzo dobry wykład :)

  • @ZdzichaJedziesz
    @ZdzichaJedziesz Рік тому +6

    Ciekawy wykład. Dziękuję

  • @joannaaleksandradzialowska718
    @joannaaleksandradzialowska718 5 місяців тому +1

    Dziekuje, poprosze o wiecej

  • @rolek777
    @rolek777 Рік тому +2

    Serdecznie dziękuję za wykład.

  • @Freja77
    @Freja77 Рік тому +7

    I pomyśleć, że tak zaczynaliśmy. Dziękuję za wyklad, skłania do refleksji.

  • @metalblack4697
    @metalblack4697 Рік тому +3

    Bardzo ciekawe 👍

  • @klosiu1
    @klosiu1 Рік тому +4

    Co do gotowania mięsa, to pewnie zależy od tego jakie to mięso było. Jeszcze 200-300 lat temu Indianie potrafili zjeść na surowo język, wątrobę, polędwicę, tłuszcz podskórny czy mózg zwierzęcia, mimo że gotować bez wątpienia umieli :). Delikatne mięso bez problemu można pogryźć i strawić.
    Natomiast jakieś łykowate mięso z kończyn starego osobnika megafauny bez jakiejś obróbki cieplnej ludziom zjeść jest trudno. Przynajmniej tak podejrzewam.

  • @cezaryknapik832
    @cezaryknapik832 Рік тому +6

    Ciekawy wykład. Nauka pozwala nam poznać tak odległą przeszłość 😊.

  • @jerzynielepiec6003
    @jerzynielepiec6003 6 місяців тому +1

    Super wykład:)

  • @mascaratplaya5211
    @mascaratplaya5211 Рік тому +5

    Super wykład !

  • @ukaszgadomski2534
    @ukaszgadomski2534 Рік тому +1

    Super wykład. Pozdrawiam

  • @user-dg4oc3ib8z
    @user-dg4oc3ib8z Рік тому +5

    Dzień dobry. Wydaje mi się, że znalazłem pięściak. Wykopałem go parę lat temu przy kopaniu fundamentów. Gdzie i jak mogę potwierdzić jego autentyczność?

  • @jezuschrystus.onlycash
    @jezuschrystus.onlycash Рік тому +4

    Świetny wykład!😃👍👏
    Sądząc po stękaniach u sporej części komentujacych zamanifestował się gen koczkodana.😀

  • @shenlong2po3
    @shenlong2po3 Рік тому +1

    bardzo ciekawe, aż żal wyłączyć

  • @tomaszfilip8567
    @tomaszfilip8567 Рік тому +4

    Uwielbiam taką tematykę .

  • @Homo_Sovieticus
    @Homo_Sovieticus 4 місяці тому +1

    tak słucham i słucham ale nigdzie nikt nie mówi jak ludzie sobie radzili z paznokciami u rąk i stup ,czy to były łamańce kamień o kamień bo wiadomo nożyczek ani obcinacze nie było ,i w jaki sposób ludzie byli atrakcyjni dla siebie z takimi połamanymi pazurami

  • @jackk2413
    @jackk2413 Рік тому +4

    Czarnoskóry neandertalczyk? Jakieś podstawy naukowe do tego?

  • @marcinwiecek9968
    @marcinwiecek9968 Рік тому

    22:24 - w prawym górnym rogu krzemień Świeciechowski ?
    Ciekawy odcinek.

  • @maxr4855
    @maxr4855 Рік тому +1

    🤠

  • @zubenelgubenupi
    @zubenelgubenupi 7 місяців тому +1

    15;15 Czemu ma służyć to zdjęcie Whoopi Goldberg?

  • @ludy997
    @ludy997 Рік тому

    lubię sobie to oglądać jak się najaram

  • @tadeuszkurzeluk4845
    @tadeuszkurzeluk4845 Рік тому +2

    Czy są opisane stanowiska - wspólne w miejscu i czasie, dla Homo sapiens i Neandertalczyka ?

    • @lia3133
      @lia3133 Рік тому +1

      Było mówione że tak.

  • @andrzejbo1
    @andrzejbo1 Рік тому +3

    Myślę, że w Afryce na antylopy mógłbym polować za pomocą łuku lub oszczepu, ale niewiele by się one zdały, na grube futro mamuta. Dlatego ja bym nie determinował związku miedzy inteligencją a zdolnościami gatunków żyjących w innych środowiskach. Czarny w szałasie nie jest gorszy od białego w murowanym domu. Po prostu w ciepłym klimacie szałas jest przewiewniejszy, a zimny klimat wymaga izolacji. Zamieć wolałbym przetrwać jednak w jaskini niż w namiocie ze skór choćby i mamuta.

  • @Skorrigan
    @Skorrigan Рік тому +7

    To aż trzeba było robić doktorat, żeby się dowiedzieć, że ludzie czasami sobie w pracach pomagają zębami? Po czym pada jeszcze stwierdzenie, że uwaga, bo zęby mogą się popsuć. No niewiarygodne! Dalej dowiadujemy się, że walka z mamutem mogła być niebezpieczna i że niektóre skały są twardsze, a inne miększe. Nie mam siły dalej tych komunałów oglądać.

    • @TheCymes
      @TheCymes 27 днів тому

      Nauka ma to do siebie że kolejne odkrycia archeologiczne i badania potwierdzają lub obalają wcześniejsza wiedzę.
      Faktycznie niepotrzebnie się fatygowałeś tutaj i marnowałeś swój cenny czas ze swoim "chłopskim rozumem" słuchając początku wykładu bo dalej jest trudniej i byś mógł nie zrozumieć.

  • @i_graszka
    @i_graszka Рік тому +3

    Temat sam w sobie bardzo ciekawy. Pozwolę sobie zasugerować Pani Doktor, aby popracowała nad tym, by nie mieć takiej nieszczęśliwej miny w trakcie występu. Ładnie się Pani uśmiecha, proszę tego nie żałować widzom czy słuchaczom. Druga uwaga dotyczy nadużywania wyrażeń "tak naprawdę", "prawda jest taka". Taki zwrot sugeruje, że to, co się powiedziało wcześniej jest nieprawdą lub jakimś błędnym rozumowaniem.

    • @MB-jq7db
      @MB-jq7db Рік тому +5

      Nieszczęśliwy to jest ten komentarz.
      I żeby chociaż nie był na bakier z logiką...
      Użycie wyrażeń "tak naprawdę", "prawda jest taka" nie sugeruje, że to, co powiedziało się wcześniej jest nieprawdą. A przynajmniej nie zawsze sugeruje.
      Na przykład:
      "Istnieją opinie, że Neandertalczyk był bardzo agresywny ale tak naprawdę, w moim przekonaniu, nie mamy na to mocnych dowodów".
      Tak więc sugeruję nie sugerować innym jacy mają być i w jaki sposób mają się wyrażać.

    • @Ijon_T_jr
      @Ijon_T_jr Рік тому +1

      Może na tyle skupia się na tym, co mówi, że zapomina o obowiązkowym szczerzeniu się. Pogodynki i inne TV prezenterki cudzych przekazów mają łatwiej. Jak zabłądziłoś na ten kanał, komentatorzę?

    • @MilyGosc
      @MilyGosc Рік тому +6

      to nie jest nieszczęśliwa mina ,tylko przejęta - tematyką o której mówi. Fakt ja również to zauważyłem,że patrzy w dół, ale w ogóle mi to nie przeszkodziło w zrozumieniu treści o których mówi, a mówi bardzo rzeczowo. Nie każdy doktor musi być medialny czy chce być celebrytą. Szanujmy to , że nie każdy musi być taki jakim byśmy chcieli żeby był/wyglądał. Jeśli ktoś swoim sposobem bycia, zachowaniem ,mową, nie szkodzi Ci , nie ogranicza Twojej wolności - to uszanuj go tak samo jak całą resztę i miej szacunek. Być może to właśnie on wynajdzie lek na raka...

    • @i_graszka
      @i_graszka Рік тому +1

      @@Ijon_T_jr Od lat subskrybuję. Pozdrawiam :)

    • @i_graszka
      @i_graszka Рік тому +3

      @@MilyGosc Moje uwagi nie wynikają z braku szacunku ani do pani doktor, ani do jej wiedzy. Nie odnoszą się przecież do kwestii merytorycznych, tylko do sposobu ich prezentacji. Być może to kwestia tremy. Tak czy siak, mam nadzieję, że wykładowczyni we właściwy sposób odczyta moje intencje, bo są podyktowane życzliwością. Dla wyjaśnienia: pewien profesor tłumaczył mi dawno temu, że egzamin jest nie tylko sprawdzianem z wiedzy, ale także z umiejętności zdawania egzaminów :)) Miał sto procent racji, czyż nie?

  • @rmbt
    @rmbt 4 місяці тому

    Tatko pozwolił na wykład?

  • @maroboro3962
    @maroboro3962 2 місяці тому

    Pani Magdo, rzucanie przedmiotami w swojej obronie stosują nawet małpy. U neandertalczyka stosowanie tej "techniki" musiało być na porządku dziennym.
    Przełam muszlowy jest właściwy dla ciał anizotropowych i nie zależy od sposobu uderzania. Takim właśnie ciałem jest szkło wulkaniczne, czyli obsydian. Krzemionka może być w całości lub częściowo przekrystalizowana. Krzemień to głównie skrytokrystaliczny chalcedon i może zawierać do ok. 20% opalu i w zależności od jego zawartości daje "lepszy" lub "gorszy" przełam muszlowy. Typowy opal, nie posiada (lub bardzo mało) przekrystalizowanej krzemionki i daje klasyczny przełam muszlowy. Czysty chalcedon (krzemionka skrytokrystaliczna) i kwarcyt takiego przełamu nie dają.
    Od paleolitu poziom morza podniósł się o około 100 m (patrz jaskinia Cosqer)

  • @gruchapawe8112
    @gruchapawe8112 Рік тому

    Robiłbym

  • @Tymczas
    @Tymczas Рік тому +1

    temat ciekawy ale nie każdy ma dar opowiadania....może w czymś innym ta pani jest dobra, ale tu nie błyszczy

  • @yabu8523
    @yabu8523 Рік тому +1

    Dziegdź, czy dziegdzieć?
    Miotacz oszczepów to atlatl.

  • @w.loczykij5354
    @w.loczykij5354 Рік тому

    Prawdopodobnie.
    112 razy

  • @andrzejbo1
    @andrzejbo1 Рік тому +7

    W szpiku jest dużo substancji odżywczych niezbędnych w chłodnym klimacie, więc ja bym kości raczej rozłupywał niż robił z nich narzędzia. W tym klimacie też futra zwierząt są raczej grubsze co determinuje potrzebę użycia "cięższych narzędzi". Czy naukowcy się nad tym zastanawiają, czy raczej powinno się ich wypuścić nago na miesiąc w Afryce, a później w Skandynawii? W odmiennym środowisku ten sam człowiek użyje innych narzędzi i okryć. Nie potrzeba do tego "zmiany gatunku".

    • @radekcx1265
      @radekcx1265 3 місяці тому +2

      wyjdź do świata, rozwiążesz nierozwiązalne... Twój udział w sekcji komentarzy brzmi jak zmarnowana szansa.

  • @zbigniewwierzbowski9975
    @zbigniewwierzbowski9975 Рік тому +2

    Niech badacze sprawdzą pod mikroskopem, czy na narzędziach tych osobników nie ma napisu made in china 🤔😉😫?

  • @anteksolok
    @anteksolok Рік тому +1

    dluzszego nie bylo>?

  • @krzysztofolszak4122
    @krzysztofolszak4122 Рік тому

    59:20 wywal Expont z domu weź mnie

  • @user-ey4qk6xk3s
    @user-ey4qk6xk3s 6 місяців тому +1

    Wiedza godna podziwu. Wykład w formie prezentacji to już raczej nudny i dla laika nie porywający.
    Dziś takie prezentację robi się w terenie, z rekonstruktorami, rzemieślnikami, archeologami , przeplatane prezentacją zbiorów muzealnych . Dynamika, dynamika ....
    Lepiej sprzedaje się film popularnonaukowy. A ośrodki akademickie środki i potencjał posiadają.

  • @stasialastowka8111
    @stasialastowka8111 Рік тому

    Byc moze masywny kuzyn Neandertal byl zbyt miesozerny w porownaniu do wszystkozernych przybyszy z Afryki. I to go zgubilo...?

  • @Nowa_nazwa
    @Nowa_nazwa Рік тому +7

    Dlaczego 99% ludzi związanych z nauką, nie potrafi ładnie i elegancko się wypowiedzieć ? Ciągłe eeeeeee, yyyyyyy , sprawia że słuchać się tego odechciewa - może czas na "projekt z UE" dotyczący nauki wysławiania się ? .

    • @preznyinseminator1199
      @preznyinseminator1199 Рік тому

      Racja też mnie to irytuje. Temat ciekawy ale od "YYYY" uszy więdną. Może jakiś lektor do tych wykładów?

    • @s3rverius
      @s3rverius Рік тому +1

      Wysłuchałem Ciebie na Twoim kanale. Faktycznie, Twoja elokwencja, ekspresja i płynność wymowy wymiata. Jestem pod wrażeniem.

    • @preznyinseminator1199
      @preznyinseminator1199 Рік тому

      @@s3rverius Dziękuje że odwiedziłeś mój skromny kanał. Dziękuje też za komplement . Zastanawiam się czy nie rozpocząć kariery lektora aby wykorzystać swój głos i lekkość wymowy .

    • @aprilek86
      @aprilek86 5 місяців тому

      Wcale nie ma tego tak dużo aby zaburzało przekaz

  • @preznyinseminator1199
    @preznyinseminator1199 Рік тому +1

    Yyyyy wykład yyyh ciekawy ale się yyyahh ciężko słucha :-). Proponuję zatrudnić lektora.

  • @bayronbayron8420
    @bayronbayron8420 8 місяців тому

    I Pani wierzy w to co mówi?

    • @TheCymes
      @TheCymes 27 днів тому

      To nie kwestia wiary a badań. Kwestiami wiary zajmuje się teologia która ma tyle samo wspólnego z nauką co rumpologia.

  • @patrykmodel
    @patrykmodel Рік тому +3

    Dziękuję 😊!

  • @iczkimer
    @iczkimer Рік тому +2

    Nie ludzie a małpy wynalazły robiły narzędzia i się nimi posługiwały. A ludzie od razu wozy konne i młyny.

  • @grohu933
    @grohu933 Рік тому +3

    Historia cała zakłaman...Tak muszę gadać.....😢

  • @danielolech4632
    @danielolech4632 Рік тому

    To ładna rodzinka u pani była, a mnie stworzył Bóg.