Katana kontra rapier. Jedyna taka bitwa w historii - Cagayan 1582
Вставка
- Опубліковано 18 вер 2024
- Jedyny znany przypadek konfrontacji japońskiej katany z hiszpańskim rapierem - to bitwa pod Cagayan w czerwcu 1582. Więcej o walkach dawną bronią białą w historii: "Sztuka krzyżowa szablą i walka inną bronią białą w dawnej Polsce od XVI do XVIII wieku" link do zakupu książki (w formacie elektronicznym) - szablotluk.v.1...
Więcej o walce rapierem i inną bronią białą w mojej książce: "Sztuka krzyżowa szablą i walka inną bronią białą w dawnej Polsce od XVI do XVIII wieku" link do książki (e-booka): 1ct.eu/OYV8B
Otóż nie jedyna, w 1605 Sir Edward Michelborne, dowodząc okrętem korsarskim "Tiger", wpuścił nieświadom na pokład swojego okrętu Wākō.
Szczegółowo opisał pokonanie ich za pomocą pik i rapierów.
@@Seyfudin No dobrze, jedyna bitwa lądowa :)) nie na pokładzie statku.
Czyli była sztuka krzyżowa czy nie?!...🤔😄
@@aaazzz892 Była staropolska szermierka szablą w XVIIwieku. Dopiero w XIX wieku nazwali tą formę fechtunku polscy poeci i literaci błędnie "Sztuką krzyżową".
Zabraklo tylko w filmie informacji, jakie straty ponieśli broniący się?
Ciekawa historia. W tym okresie piechota hiszpanska była najlepsza na swiecie. Chodzilo głównie o dyscyplinę i organizację oraz wyposazenie. Jeszcze kilkadzesiąt lat później pokonała doskonała piechotę szwedzką pod Noerdlingen.
Tak owszem, tyle że z czasem taktyka szwedzkiej piechoty wzięła górę nad hiszpańską i "Tercio" odeszło do historii. Pozdrawiam
Bardzo fajny materiał. Jedyne czego mi brakowało w tej analizie to wpływ formacji jaką przybrali Hiszpanie na przebieg. Bo wyobrażam sobie że o ile w starciu 1:1 "katanista" miał jakieś szanse o tyle w zwartej formacji Hiszpanów już jakoś tego nie widzę :). Pozdrawiam serdecznie
Im bardziej zwarta formacja tym większa rola długości broni która jest lepsza w kłuciu niż w cięciu. Tak to widzę.
Dziękuję, super film. Nie miałem pojęcia o tej bitwie gdzie katany walczyły z rapierami.
Chyba konfrontacją najbliższą wiarygodnemu porównaniu efektywności obydwu broni byłby tu indywidualny pojedynek zabezpieczonego klasyczną zbroją wojownika japońskiego vs.analogicznie zabezpieczonego hiszpańskiego żołnierza - tu niedoścignionym wzorem były pojedynki gladiatorskie w starożytnej Romie, gdzie uwielbiano takie egzotyczne zestawienia i to nie tylko na arenach, bo często na wojnę ze wschodnim przeciwnikiem (np.perską) werbowano do auxiliów wojowników z plemion germańskich (i vice versa) aby zaskoczyć przeciwnika nowym sposobem wojowania i nieznaną mu bronią. Świetny, interesujący mnie materiał ; zaintrygowało mnie to, co przyznam się bez bicia ;)) nieznane mi bliżej starcie tych dwóch tak odmiennych przeciwników - muszę sięgnąć do żródeł. Pzdr.
Wojciech Zabłocki "walczył" z mistrzem kendo. Szablą naturalnie. Walka skończyła się po kilkunastu sekundach, gdy kendoka "stracił" kciuk.
@@andrzejmaslanka3886 hmm ja czytałem że podobno był remis.Zablocki też miał uszkodzoną wątrobę potem.
A jak miało się uzbrojenie ochronne? 1582 rok to okres, gdzie w Europie ceny zbroi na tyle staniały, że większość żołnierzy powinno mieć na sobie przynajmniej hełmy i napierśniki. Katana jako broń do cięć wybitnie traciła tutaj na efektywności.
Natomiast w Azji raczej metalurgia była na niższym poziomie, więc i zbrojami ci piraci odstawali, a nawet jeśli jakąś mieli to Europejczycy znali odpowiednie techniki walki...
@@piotrwojcik5404 Tak Hiszpanie napewno przeważali również uzbrojeniem ochronnym, taktyką walki tercio, dyscypliną etc...
Trafiłem na Twój film przez przypadek, obejrzałem do końca i zasubowałem. Gratulacje! ;-)
@@rafal1764 Dziękuję i pozdrawiam.
Ciekawie, leci subik 👍 pozdrawiam 🙏
Nawet jeśli tych piratów nie było 1000 tylko mniej to i tak osiągnięcie dla naszej cywilizacji. Świetny film! Świetna ciekawostka!👍
6:00 "Mityczna... "w tym momencie YT zatrzymał film i puścił reklamę w której już w pierwszej klatce pojawił się... sedes.
Poplułem ekran ze śmiechu.
Podoba mi się jak mówiąc kręcisz kółka czubkiem rapiera wokół kamery. Ogólnie fajnie wygląda kiedy mówiąc machniesz od czasu do czasu żelazem 😀
Przy porównaniu katana kontra rapier, starcie pod Cagayan w 1582 jest kłoptliwe o tyle że to pika i muszkiet była podstawową bronią hiszpańskiego żołnierza natomiast po drugiej mamy piratów Wakō, u których w tym okresie przeważał już żywioł chiński. I tu już można tylko zgadywać jak bardzo rozpowszechnione katany były wśród nich.
TEN FiLM jest niesamowity !!!
Ciekawe i pouczające. Pozdrawiam. KDZ.
Teraz wiem skąd w Polsce moda na ,,skarpetki do sandałów''! Samuraje tak chodzili. No no!
Ogólnie technologia produkcji rapierów była dość skomplikowana(słynna Stal Toledańska) więc cięcie kataną w celu złamania rapiera było mało skuteczne dochodziła do tego waga broni i sposób chwytu. Sądzę że hiszpanie nie tracili swojej broni. Pozdrawiam!
Super!
To idzie dość łatwo odtworzyć, ubranie + rapier i katana z odpowiedniego tworzywa i można by było spróbować jak to jest.
Bardzo dobry materiał. Pozdrawiam
Pozdrawiam smoka :)
Nasi górą !!! Brawo, czekałem na obalenie tych holywoodzkich bredni.
Zawsze to powtarzałem, kolonizacja to była walka na śmierć i życie. Kolonizatorów było mniej i nie byli u siebie. A wygrywali. Zdaje się wygrywają zawsze lepsi...
Jacy "nasi"?
A dobra, to tylko bot
Europejczycy@@maksymalnybul6145
@@brzydki01Nie do końca. Chiny były pod okupacją 200 lat, ale uważają to za historyczną aberację. Teraz sobie to zrekompensują z nawiązką..
Niesamowitość katany w dużej mierze wynika z tego, że wyjątkowo trudno było spotkać w miarę choćby średni jakościowo egzemplarz. Japońska stal w tamtych czasach była fatalna i najlepsze miecze powstawały z importowanej stali, najczęściej z Chin.
Miecze takie były obiektem wyjątkowej dbałości, przechodziły z pokolenia na pokolenie i w ten sposób powstawał mit ich zajebistości.
Z inną dawną bronią biała np. europejską/polską jest tak samo. Znalezienie gdzieś na aukcji oryginalnego ( kombinowanego) egzemplarza polskiej szabli lub obcej szabli np. XVIII wieku lub epoki napoleońskiej graniczy z cudem. Katany są dziś masowo podrabiane w USA nieświadomi klienci często kupują kota w worku lub zwykłe podróbki udające antyki.
Z pewnością europejska broń nie jest gorsza w stosunku do pozaeuropejskiego uzbrojenia. Niespokojny tygiel, jakim był Europa pozwalał tworzyć nowe koncepcje walki, nowe narzędzia walki, dostosowane do w miarę uniwersalnych warunków, sprzyjał także wymianie doświadczeń.
Natomiast walka w formacji, a pojedynki to zupełnie dwie inne rzeczy.
Każda epoka a swój poziom wyszkolenia wojownika, poza który nie ma sensu wychodzić, z racji kosztów i czasu poświęconego na to szkolenie. Koszty wyposażenia w przypadku japońskiego feudalnego wojownika zostawały po jego stronie, ciężko też tu mówić o jednolitym systemie wyszkolenia, który zależny był od indywidualnej jednostki (a pola bitew XVI wieku w Azji nie sprzyjały-poprzez masowość sił w nich uczestniczących-rozwojowi indywidualnych umiejętności wojaka) .
Z pewnością Japończycy nie mieli ani czasu, ani możliwości wypracować spójnej odpowiedzi na tak egzotyczną dla nich broń oraz sposób jej używania. Centralnie zwrócona pozycja też nie ułatwiała walki. Odrębną kwestią jest fakt, że miecze, szable, rapiery, -raczej nie były traktowane jako podstawowa broń, a coś, co po co sięgano w ostateczności. Łuk, włócznia, muszkiet, arkebuz- to była broń która decydowała o zwycięstwie, w kontekście użycia jej w formacji.
Celne uwagi dotyczące fechtunku i konstrukcji broni! Z Rapierem nigdy osobiście nie miałem do czynienia, z japońska i chińska szablą-już tak. We wprawnych rękach kogoś kto przejmie inicjatywę pola walki, rapier będzie stanowić decydujący argument w starciu.
Noo wszysko fajnie,fajnie i ciekawie...
Bardzo CIEKAWE
Dobre, świetna analiza
9:34 - W formacji "tercio", też poruszali się po kole? Raczej pozostawali w formacji i atakowano głównie za pomocą prostych wypadów. W takiej sytuacji trudno mówić, o jakiejś walce manewrowej i pojedynkach technicznych. Raczej była to po prostu ściana stali, której przeciwnik nie potrafił przejść. Zastanawia mnie jednak, co z japońskimi łucznikami? Na taką formę walki hiszpańskie tercio było kompletnie nieprzygotowane. Brak tarcz, niepełne pancerze. Przecież 100 czy 200 łuczników wyposażonych w długie japońskie łuki, by ich rozstrzelało. bez podchodzenia. Niech by tam każdy łucznik wystrzelił 10 strzał... Nie trzeba zabić. Wystarczy trafić w rękę, nogę i już pikinier nie ustoi, muszkieter nie utrzyma broni, szermierz nie będzie miał możliwości skutecznie się bronić. To raczej błędy taktyczne, a nie wyższość technologiczna broni czy lepsza szermierka.
Odpowiedz to hiszpańscy muszkieterowie z bronią palną w ostateczności hiszpańska inkwizycja 😅
Jak mawia jeden youtuber: wojna to system. Czyli trudno mówić o walce rapier vs katana. Muszkiety, piki + szyk = system. System europejski pokonał katanę jeżeli już.
zwłaszcza, że piraci z samej definicji nie specjalizowali się w bitwach lądowych
Trzebay było jakiejś bitwy regularnych wojsk europejskich z ich japońskimi odpowiednikami. Japończycy też stosowali różne formacje i osłony. Po tym jak przejęli od Portugalczyków muszkiety produkowali ich więcej niż cała Europa razem wzięta. Używali też armat i ręcznych bomb. Jazdę może mieli gorszą bo konie mniejsze ale myślę że europejscy mogliby obskoczyć wpierdziel gdyby walczyli z Japończykami w bitwie lądowej bo na pewno japończycy mieliby przewagę liczebną. A to że jedni mieliby rapiery a inni katany miałoby marginalne znaczenie.
@@Vatras888
Nasza husaria by ich zmiotla w kazdej opcji.
@@jerzybaczyk2769 Ta. Już widzę husarię która zmiata kogoś w japońskich górach na ich terenie gdzie pewnie wpadliby w zasadzkę. Husaria jest mocno przereklamowana przez nacjonalistycznych oszołomów.
Po prostu Hiszpanie dobrze wykorzystali szwerpunkt 😅😅😅
Technika walki w opisanej tu konfrontacji miała większe znaczenie niż broń. Rapier jako broń długa,(kłuta) w porównaniu z krótszą kataną(cięta), rapier daje lepsze możliwości obrony w zwartym szyku tak samo jak wszelkiego rodzaju piki! Ciekaw jestem starcie jeden na jeden ale to się raczej nie wydarzy...
Ciekawa, wcześniej nie znana historia.
Cóż... Zabrzmi to okrutnie, ale to przecież Europejczycy podbijali świat. To chyba najbardziej przekonujacy argument za wyższością Europejskiej sztuki prowadzenia wojny.
raczej gospodarki
@@nowy5 Mongołowie gospodarki prawie nie mieli, a jakoś podbijali świat i gdyby nie konflikty wewnętrzne, może i Europę, więc nie koniecznie
@@maksymalnybul6145 Mongołowie nie, ale ludy podbite już tak, musiały im płacić daninę
Podbijasz i wyzyskujesz, albo Ciebie podbijają i wyzyskują
@@nowy5 No ok, ale od czegoś się zaczęło
Uroczo patrzy się na złamane serca dzieci, które idealizowały japońską szermierkę od czasu wyjścia ghosts of tsushima.
To wynika ze specyfiki obu rodzajów broni: Katana służyła do szybkiego pojedynku i błyskawicznej akcji na zasadzie cięcia. Dlatego nie przewidziano w niej żadnej ochrony na dłonie. Rach! Ciach! I ten, kto wygrał odskakuje. Rapier zaś był bronią KOLNĄ przeznaczoną do dłuższej szermierki z przeciwnikiem. Miał ostry czubek, którym uderzano w korpus przeciwnika i zadawano nim głębokie rany kłute. Przeciwnik, oczywiście atakował tak samo. Dlatego rapier miał rozbudowane obłęki czy kosz chroniące dłoń. Dodatkowo, szermierz miał często w lewej dłoni "lewak" - taką miniaturkę rapiera do parowania cięć przeciwnika. W zwarciu rapier był do tego rodzaju walki po prostu lepszy.
Dalibóg , toż Waćpan ambrozjo jakowoś ,me serce utulił,takześ to wykoncypował sprytnie.😚🤳
Wszystkim fanom "nieśmiertelności" katan przecinających Bóg wie co, bez żadnej szczerby itd. polecam obejrzeć film (klasyk nad klasyki, kopalnię wiedzy historyczno - militarnej), Akiro Kurosawy "Siedmiu samurajów". Przed końcową bitwą niejaki Kikuchiyo (tłumaczony w polskiej wersji jako "Kukuryku") deklaruje się zabić samodzielnie kilku bandytów. Inni samurajowie mówią mu wprost: "Nie zrobisz tego jednym mieczem". Przygotowuje bodajże pięć, bo łamią się jak zapałki na zbrojach bandytów. Ówcześnie zbroje były z trzcin i bambusa. Także ten...
Tak? - katany łamały się na zbrojach z trzciny i bambusa?
Czyli np. to jakiś fotomontaż? 😜
ua-cam.com/video/uUKK1DIuz-Q/v-deo.htmlsi=vooC4xnCVlk1AQX5
A tu jeszcze ciekawsze i jakoś nie pękają a to na 100% nie są miecze wykute przez mistrzów! - ua-cam.com/video/-4BSDX54pvM/v-deo.htmlsi=bJSAVJqFLfQb7bWH
@@kraghag8936 Ooo, przecięli pęczek słomy. Strach się bać. Wiesz lepiej od Kurosawy. Szacun.
@@brzydki01 Twierdzisz, że to takie proste? To weź sam taki pęczek słomy(choć w takich treningach stosuje się z reguły pędy bambusa) i rozumiejąc, że nie masz w domu katany weź mamie tasak z kuchni i spróbuj przeciąć taki "pęczek" a się przekonasz czy to takie proste!
@@kraghag8936 mam katanę. wiem o czym mówię i nie podniecaj się tak, bo katany to przereklamowany złom. Mam stopnie w Iaido. I wolę szablę polską. Koniec licytacji, podniecaj się dalej swoją niewiedzą. Daswidania.
Kiedyś robilem prezentację na jeden przedmiot o tym jak powstają mity. Miałem kilka przykładowych modeli między innymi był Einstein który miał tróję z fizyki, i katana. Te dwa mity nie są może najbardziej ciekawe jeśli chodzi o ich genezę ale na pewno należą do najbardziej modelowych i rozpowszechnionych przykładów. Ogólnie zaczyna się zwykle od fascynacji dziennikarsko literackiej jakimś tematem. Potem przychodzi badacz który dany temat zgłębia i użyje do tego jakiegoś zdania w jakimś naukowym artykule. Korzeniem mitu Einsteina jest to jak na początku XX wieku panowała fascynacja jego osobą i polowano na wszelkie informacje o jego dzieciństwie. Okazało się że jeden nauczyciel kiedyś powiedział o nim że nic z niego nie będzie stawiając mu czwórkę z greki. Publika podłapała że to słabo uczący się Einstein aż w końcu powielanie i wzmacnianie tego słabego uczenia się doprowadziło do tego że Einstein był kiepskim uczniem i miał tróję z fizyki. Z kataną jest bardzo analogicznie. Na drodze fascynacji orientem pewni europejscy metalurdzy stwierdzili że Japończycy wykonywali zaskakująco dobry ostrza ze stali jak na technologie którą dysponowali. Nikt nigdy nie stwierdził że a jakość przewyższała ówczesne zachodnie wyroby. Były nawet stwierdzenia że europejskie miecze z tego okresu charakteryzowały się wyższą jakością wykonania. Tą samą drogą uproszczeń bo ludzki mózg nie lubi matematyki doszło do tego że na filmach katany są niezniszczalne. Tną beton stalowe pręty człowieka jak masełko. Nikt nie przeanalizował rzeczywistości i nie zauważył że ta broń nie nadaje się do fechtunku. To odpowiednik wschodniego jatagana. Główną dominującą cechą jest prędkość dobycia broni. Japońskie pojedynki były widowiskowe w zupełnie inny sposób niż europejskie nie polegały na fechtowaniu ale na jak najszybszym zadaniu pierwszego ciosu.
Nie bez powodu szable i rapiery zakończyły ewolucję broni białej na starym ladzie..
Od mieczy , bastardów, tasaków przez pałasze szpady szable i rapiery ....
Podczas krótkiego panowania Henryka Walezego co bardziej krewcy szlachcice wyzywali na pojedynki strojnych i jak sądzono zniwiescialych Francuzów, starcie szabli z rapierem wypadało dla szabli fatalnie, przewaga zasięgu oraz inna technika, polegająca na szybkich i głębokich wypadach - siały spustoszenie.
Filmy, anime i to że japońska historia kojarzy się z samymi wojnami uczyniło katanę w oczach nas zjadaczy chleba taką silną
Plus ten wygląd...
Więc dla ludzi nie znających się na rzeczy (takich jak ja) katana wydawała się super
Mimo tego że japońska metalurgia nie była na wysokim poziomie ze względu na słaby dostęp do metali na wyspach
Większe szanse z rapierzystami mieliby zapewne samuraje w zbrojach , ale one były drogie i nosiła je elita odpowiednik naszej husarii , u piratów to zapewne co najwyżej dowódcy...
Zapomniałem, że istniejesz. Mam braki youtubowe, pewnie nadrobie. Dzięki za film :)
@@sietter Kopeee lat Sietter. Dziękuję za komentarz. Pozdrawiam
Machałeś człowieku tym rapierem... bałem się ze mnie dźgniesz. Już uniki robiłem.....
@@hussarwarrior8823 :)) Pozdrawiam
😊jak dla mnie wszystko jasne... Pozdrawiam.
Osobiście najbardziej kocham miecz dług, bastard sword nazywany półtoraręcznym / półtorakiem. ;)
Jest zajebisty Polski film o szkoleniu walki szablą młodych szlachciców. Oni puźniej o ile mieli pieniądze wstępowali do husarii... Szabla Polska była bardzo niebezpieczną bronią w ręku wyszkolonego Wojownika
Nie znam takiego filmu...
Dobry materiał tu przewaga długości najwięcej zrobiła bo tak samo człowiek uzbrojony w szpadę będzie miał problem z człowiekiem który ma włócznie. Tu dobrze widać różnice w walkach przez fakt że różne kultury jest style walk były prowadzone dobrze to też widać przy ataku Mongołów na Japonię. Sama katana nie jest złą bronią tylko tam walczyli w inny sposób tam nie mieli wielkich grubych zbroi bo ze względu na pogodę mieliby problemy.
Katana to maszynka do mielenia mięsa,opiera sie na szybkosci i ruchu obrotowym .Jest do dzis uzywana a rapier nie ,choc szabla husarska wydaje sie lepsza.A to starcie to moglo wygladac jak potyczka kiboli z formacja policyjna .pozdrawiam 🇵🇱💪
Inna technika walki
Świetna opowieść, dziękuję, tylko warto zrezygnować z przerywników "Proszę państwa".
@@karolprzegonski8592 Dziękuję za komentarz, proszę państwa :)))
@@szablotukpolski5201 A niech zostanie. Przynajmniej proszę państwa polskiego oryginalnie 🤠
Dzięki
Więcej o dawnej szermierce rapierem i inną bronią białą u mnie na kanale w dziale "SPOŁECZNOŚĆ"
Gra w EU4 i Hiszpanie najechał mi Cagayan. Co za przypadek 😮
Katana raczej nie miala szans z rapierem. Po prostu - sztych.
6:06 - Broni czy taktyce? Wygląda to raczej na zwycięstwo taktyczne, w oparciu nową formę walki, na jaką przeciwnik nie był gotowy i działał bez skutecznego planu i przygotowania.
Tak podczas dawnych XVI- wiecznych bitew nie decydował tylko czynnik przewagi broni białej. Nie można zapominać o taktyce, wyszkoleniu, dyscyplinie, dowodzeniu, planu bitwy i broni palnej... etc. Pozdrawiam
W zwartej formacji z ograniczonymi ruchami rapier zapewne uzyskiwał przewagę.
Piraci mieli liczebną przewagę, więc powinni byli dążyć do rozproszenia tercios, a następnie atakować każdego z osobna w stosunku 3 lub 4 do jednego. Wtedy nawet rapier i technika tercios nie wystarczyłaby. Smok machnął ogonem.
Ciekawa historia o tej bitwie jednak ciekaw jestem czy prawdziwy mistrz katany z naprawdę idealnie wykutym mieczem nie zrobiłby z rapiera wykałaczki bo rapier przy pchnięciu trafiony umiejętnie(w płaską część) podejrzewam rozpadłby się na kawałki ;)
To moim zdaniem byłby idealny test samej broni - która wytrzyma konfrontację "w zwarciu"(nawet cięcie kataną w wąską stronę rapiera)!
Tak tylko że w szermierce nie chodzi o przecięcie broni przeciwnika :))) Pozdrawiam
Jakiś czas temu zasypiając zastanowiłem się nad tym jaką broń białą wybrałbym, gdybym miał z nią podróżować po świcie, późnego średniowiecza i nigdy nie wiedziałbym na jakich przeciwników trafię. Pierwszy wybór mój padł na CESARZA broni białej, czyli na miecz długi (bastardowy) a drugi wybór to KRÓL rapier. KSIĄŻĄT (szabli i katany i miecza jednoręcznego) nie brałem pod uwagę. Oczywiście wiedząc z kim przyjdzie mi walczyć i w jakich okolicznościach zapewne wybrałbym bardziej specjalistyczne rodzaje broni, ale jeżeli miałaby to być broń uniwersalna to miecz długi wydaje się być bezkonkurencyjny. Ciekaw jestem Twojej opinii.
Założyłem bardzo przeciętne swoje umiejętności szermiercze, przeciętną zamożność i co najwyżej koszulkę kolczą, lub nawet bez niej . Zamożność determinuje jakość broni, oraz ubrania i ekwipunku podróżnego, ponieważ oczywiste jest, ze nie tylko broń i umiejętności wpływają na przebieg i finał walki, ale cały system przedmiotów, oraz jakość wyżywienia i jakość regeneracji sił w karczmach, czy zdrowie ogólne.
@@ansuz3653 W podróży też liczy się wygoda. Miecz długi oburęczny nie nosiło się najlepiej. W średniowieczu wybrał bym do podróży konnych dobry miecz jednoręczny i tarczę :). W baroku do samobrony to rapier lub lekką szabelkę :)). W XVIII wieku szpadę i pistolet skałkowy.
@@szablotukpolski5201 Lekka szabla to specjalistyczna broń tylko na nieopancerzonego wroga i nie specjalnie nadaje się do snajperskich pchnięć w tętnicę ramienną na skraju kirysu. Ponadto szabla nie ma szans z królem rapierem i z mieczem długim, przegrywając z nimi długością a z mieczem dodatkowo przegrywając energią uderzeń (masa X szybkość X dźwignia wynikająca z długości) ;)
Szpada to kolejny elastyczny specjalista, mogący nie przebić nawet twardej, wyprawionej skóry świńskiej. ;)
Miecz krótki + tarcza są niezłe w średniowieczu, ale moim zdaniem wymagają przewagi technicznej w walce aby przeżyć, miecz długi daje przewagę.
Uwielbiam wygodę, ale aby się nią napawać trzeba najpierw przeżyć walkę. ;)
Toledański rapier to jedne z najlepszych żelastw.
Katana to najlepsza broń do cięcia (razem z szablą husarską), rapier - najlepsza kolna.
[Edit]
Jeszcze szkocki pałasz koszowy typu Claymore. To też zabójcze narzędzie.
Ciekawy film, fajna historia nie znalem jej
👍👍👍👍👍
Amerykanie po wojnie nakradli tysiace tych katan z Japonii. Potem zeby to sprzedac u siebie zaczeli opowiadac historie jakie to cudowne sa te miecze. Hollywood to podchwycil i od tej pory ludzie w to wierza.
Jeszcze troche i dzieki AI takie pojedynki bedzie mozna symulowac
A jaka bronią walczył autor w prawdziwym życiu? Nie mówię o filmowym czy ksiazkowym. Czy autor praktycznie używał białej broni sparingowo?
@@paweostoja512 Tak obijałem się za młodu ma sparingach, głównie szablami. Teraz wolę zajmować się historią polskiej i obcej szermierki wojskowej. Pozdrawiam
Katana jest przereklamowana, nawet jakość stali z której były wykonane katany jest wątpliwej jakości, albowiem Japonia była niegdyś bardzo zacofana technologicznie.
To prawda bo się izolowany od innych krajów. A sami mieli problemy z metalami dobrej jakości.
Wydaje mi się, że ten mi katany jako najlepszej broni związany jest:
1) Z samą jej ostrością i wytrzymałością - a nie z efektywnością czy skutecznością. To ile głów na raz można ściąć takim mieczem, albo że jego ostrość sprawdzano zanurzając go w strumieniu i pozwalając aby przepływający listek sam się na tym ostrzu rozciął na pół.
2) To się stała broń "mityczna" bo sami Japończycy z prostych, inżynieryjnych czynności potrafią sztucznie zrobić 'sztukę'. W Europie broń białą robili.... "rzemieślnicy", inżynierowie itd. A tam robili...."artyści" :D W Europie to była część wyposażenia, jak tarcza, hełm, czy buty :) Tam to było coś co posiada "duszę" ;D Coś indywidualnego.
3) Katana w większości popkulturowych przypadków - walczyła z innymi katanami, więc trudno było 'podważyć' jej skuteczność względem innej broni białej. Chyba dopiero w pierwszym "Nieśmiertelnym", każdy z wojowników miał swoją ulubioną broń i każda była inna. Z różnych epok, z różnych krajów.
4) Jeśli Europejczycy robili ze swojej białej broni mityczne obiekty - to raczej nie ze względu na jej zalety w efektywności - tylko za moce magiczne ;D Excalibur, miecz He-Mana ;)
2:52 - Technicznie, Katana to stosunkowo prymitywna broń biała. Mało wyrafinowana, o nieskomplikowanej technologii wykonania. Tak naprawdę, też ze słabych materiałów i dodatkowo obarczona możliwością wystąpienia wielu wad materiałowych, o które było bardzo łatwo w procesie technologicznym jaki stosowano. A do tego, konstrukcyjny szczyt technologiczny katany przypadł mniej więcej na XVII wiek, kiedy w Polsce robiono już czarne szable, czy szpady i rapiery w zachodniej Europie. Polska szabla z XVII wieku, potrafi być bardziej technologicznie zaawansowana i bardziej skomplikowana niż katana Cała reszta to w zasadzie mentalność wschodu, czyli ciężka praca i każde dzieło ma dążyć do doskonałości. Nie mniej, legenda Katany to lata 70-te XX wieku. Wcześniej nie była żadnym cudownym wynalazkiem, a po prostu bronią i to łatwą do uszkodzenia.
czy można u pana nabyć szable węgierskie lub husarskie??
@@sewerynniepieko2214 Tak mam do wyboru wiele szabel, proszę pisać do mnie na e-maila: polskiszablotluk@gmail.com
Pozdrawiam
No i odeslalem katane 😞
Z drugiej strony Japończycy mają Godzillę 😉
Spokojnie, my mamy kapitana bombę. ;)
Dluga katana to w sumie taki long-sword z zaletami szabli jesli chodzi o cięcie. Ps co sadzisz o robieniu szabel z bainitu na stali l6?
@@EverynyanSan Nie mam doświadczenia z tego typu stalą. Pozdrawiam
Polski Gerald miał dwie katany na plecach.
I świnie z diuk nukena 3d na szyji.
Tak dwie katany i ten madalion to 4 ręce i 3 nogi.
I +50% do H P
Pozdro
@@gorskitomasz81 Tak :)) I regularnie pił tajgera przed walką.
👍
1513-1582, czyli dożył niemal równo do emerytury, gdyby ta była w wieku 69 lat, jak to niektórym planistom społecznym się marzy.
Pytanie :
rapier + lewak
vs
katana + wakizashi
???
Katana jest bronią dwuręczną. Wakizashi nie odgrywało roli lewaka, spełniało inne zadania. Pozdrawiam
@@szablotukpolski5201
OK
Czyli znowu magia ekranu 😎
Jak Hiszpanie dali ze 3 salwy z muszkietów to żółtkom ocz się wyprostowały
@@JacekJankowski-cp4hg :)))
Przeświadczenie ze broń wschodnia a szczególnie katana jest taka doskonała pochodzi z 19w. Mający już broń palną rekruci zachodni byli wyposażeni w marnej jakości broń białą szable. Walki wykazywały bardzo słaba jakość zachodnich szabel które sie giely czy łamały. Powstała automatycznie legenda.
Współcześni szermierze jakby się zacięli intelektualnie i omawiają dawne techniki walki rozmaitą bronią białą abstrahując od najbardziej kluczowej kwestii - że w czasach masowych starć na taką broń używano PANCERZY. Rozmaitych. Najpierw to tarcze były, potem zwykle mieszkanka tarczy ze zbroją (tylko jakiś idiota mógł z tarczy rezygnować, co nam pokazują praktycznie wszystkie wojny antyku) a w epoce raczkującej broni palnej czyli tej, o której mowa - Hiszpanom JESZCZE zdarzało się używać małych tarcz, ale nade wszystko mieli hełmy i napierśniki, co najmniej. I im bardziej przeciwnik bazował na broni innej niż muszkiet (co dotyczyło i Indian, i Azjatów wszelkiej maści) tym częściej wojsko wyprawiające się z Europy do kolonii brało ze sobą jakieś blachy, może stare kolcze rękawice itp. elementy ubioru ochronnego. Wystarczy popatrzeć na nasze rodzime wojska - praktycznie do końca wieku XVII większość jazdy była mniej lub bardziej pokryta stalą.
I tu się kłania polska preferencja z pozoru gorszej od rapiera szabli. Czemu? Bo może w pojedynku taki rapier sprawdzał się lepiej. Ale wojna to nie pojedynki, na wojnie trafić wroga to był dopiero problem nr 1. Bo potem dochodził PROBLEM NR 2 (znaczy się: większy często) czyli jak przebić to opancerzenie? No i o ile posiadacz dość wiotkiego z racji na długość rapieru bezsilnie odrapywał kirys husarza czy co najwyżej lekko naruszał kolczugę pancernego, posiadacz szabli odwzajemniał się cięciem i to, gdziekolwiek trafiło, robiło swoje, bo szabla ma masę młotka i nawet uderzenie w okryte opancerzeniem ramię może zaowocować kontuzją trzaśniętego i wyeliminowaniem go z walki.
Mówiąc inaczej - to że dziś ktoś kogoś w sportowej szermierce lekko trąci czubkiem długiego drutu (tak wypada opisać współczesny oręż sportowy) na dawnej wojnie nic nie musiało znaczyć. Bo opancerzony w kluczowych miejscach posiadacz broni cięższej, przeciwpancernej poniekąd, oddawał mocniej i miał większe szanse poradzić sobie ze zbroją takiego szpadzisty.
Piraci azjatyccy, strzelam, wojowali jak to piraci, ci z filmów -nawet jeśli nie na bosaka, to w lekkich ubiorach tropikalnych i niczym więcej. Jeśli Hiszpanie mieli zbroje, choćby w postaci kirysu i hełmu, to one mogły robić większą różnicę niż ich rapiery. Choć skoro mowa o obwałowaniu i kozłach hiszpańskich, czyli fortyfikacjach - to w ogóle nie za bardzo mamy szermierkę a raczej walki typu oblężniczego. I to by pewnie tłumaczyło sukces mimo takiej dysproporcji sił.
W każdym razie - za dużo czynników wchodziło w grę, by móc ocenić, na ile lepszy jest rapier od katany w przypadku pojedynku przeciwników pozbawionych pancerzy i ustawionych na udeptanej ziemi. Też bym raczej rapier obstawiał jako broń lepszą. Pewnie i przeciw polskiej szabli. Tylko, jak już powyżej była mowa - to nie pojedynkami się głównie przodkowie zajmowali, przypasując broń, a wojną, konkretną i prowadzona w zbrojach. I to mocno zmieniało zasady walki nawet pieszej. A konna - jeszcze innymi się rządzi.
Choć tak naprawdę - zwyczajnie nie wiemy, bo nikt nie prowadził statystyk, a tylko one ukazują prawdę o danym zjawisku. Trzeba by co najmniej ze 100 przypadkowo dobranych, równie długo szkolonych facetów z katanami kolejno stawiać przeciw 100 facetom z rapierami, dając im wolną rękę - a potem policzyć trupy i rannych. Wtedy byśmy coś wiedzieli. A tak to można sobie gdybać.
Tu coś innego, miecz na wojnę nie do pojedynków jak rapier: ua-cam.com/video/ajwyq7n3-s0/v-deo.html
9:45 tutaj to troszkę pan barwi, gdzie zwykłe wojsko lub też zbieranina ochotników była tak dobrze wyszkolona w walce rapierem i poruszaniem się po okręgu itp. itd. owszem jakieś podstawy musieli znać ale nie wieże że każdy z nich był mistrzem miecza . . . bo tak to pan opisuje raczej machali jak cepem . . .
Tak, filmik ma charakter ogólnikowy. W mojej książce/ebooku lepiej opisuje ten problem tj. szermierkę rapierem hiszpańskiej szlachty i pospolitych żołnierzy.
Chyba trudno powiedzieć aby piraci byli wyszkoleni jak ninja. :)
Bardzo ciekawe i pouczające. Jednak uwagi o obuwiu budzą wątpliwości. To w filmach samurajskich są rekwizytem który wprowadza w błąd podobnie jak sceny walki które są albo pojedynkami albo wyżynaniem idiotów (przepraszam - statystów) którzy ustawiają się w kolejce by dać się zabić. Odnośnie długości głowni - widziałem w muzeach katany które były dłuższe nawet od europejskich mieczy dwuręcznych.
@@januszkowalski314Dziękuję za komentarz. Te długie to nie katany tylko miecze no-dachi. Pozdrawiam
co to za podróby masz na ścianie z plastiku zrobione?
Jedna bitwa o niczym nie przesądza. Piraci to raczej ciury niż dobrze wyszkolony żołnierz.
Trudno oceniać katanę, szablę czy rapier na jednym przykładzie ale ogólnie chyba nie było tak źle w całokształcie działań wojskowych. Gdyby źle było to na bank Angole siedzieli by w Tokio od wieków a Japonia była brytolską kolonią, rozkradziona, wyszabrowana i w stanie upadku, jak Indie i Bangladesz na początku XX wieku. Najlepszego!
Nie ma co dzisiaj Anglii i zachodniej Europy żałować z perspektywy historii. jak to mówią: "karma wraca". I wróciła na zachód w postaci egzotycznych ginekologów, chirurgów, seksuologów, inżynierów, sekretarek i rzeźników.
Jedyna rzecz, która niepokoi to to, że dzieje się to zbyt blisko naszych granic.
To nie karm tylko wybieranie lewych partii które mają zwykle jakieś konotacje z komuchami. Zresztą gdyby nie zachód który tak chętnie krytykujesz to świat wyglądał by znacznie gorzej.
@@wlisowczyk7728 ??? O czym Ty do mnie rozmawiasz? Właśnie to jest elementem kluczowym tej "karmy", gdyby nie zwariowali i nie wybierali tęczowo zielonych komuchów to nie zapraszali by do siebie wszystkich degeneratów świata. Inną kwestią jest celna sentencja "kradzione nie tuczy", które zwłaszcza na przykładzie Anglii nabiera rumieńców.
Gdyby Angole nie rozkradli 2/3 świata do dzisiaj pasali by barany na jałowych wrzosowiskach a ich kraj był by takim "mocarstwem" jak Islandia.
Coś Ci się pomyliło chłopie. Nie krytykuję zachodu, dzięki któremu świat wyglądał jeszcze niedawno znacznie lepiej (zależy, która część tego świata), tylko zachód, który doprowadza naszą cywilizację do upadku i nędzy. Zachód, który ja pamiętam z lat 70. już na zachodzie nie istnieje. Teraz to kupa Gówna i pora opuścić ten śmierdzący Qrwidołek póki jeszcze możemy.
Belgowie, Holendrzy, Angole, Francuzi i Niemcy zasłużyli na "wdzięczność" jaką teraz odbierają od przybyszów i nie ma to żadnego związku z lepszym czy gorszym wyglądem świata.
Widzę, że Pan Żmudzkiego na ostro ogląda ;)
@@kanalKjedendwa Nie oglądam nikogo z polskiego internetu odnośnie broni białej. Pozdrawiam
@@szablotukpolski5201 Czyli patron oglądał ;)
@@kanalKjedendwa Nie mam patronów :)
a,nieprawda
,bo na filmie Szogun główny bohater rapierem pokonuje samuraja ...
prostym sztychem
.
Mendalion sorrki errata
Pozdro
O ile Dinozaur dobrze sobie przypomina , istnieją w Nagasaki opisy 13 pojedynków między Europejczykami i Japończykami . We wszystkich zwyciężyli Europejczycy .
Nie spotkałem się z opisami z Nagasaki. Ale Dinozaur ma pewnie dobrą pamięć... :)))
To ja może pozwolę sobie zadać pytanie w temacie konfrontacji nieco innych broni europejskich i "wschodnich". W Pańskim e-booku napisał Pan: "Na podstawie zachowanych instrukcji i traktatów szermierczych powstałych na Zachodzie Europy, możemy z całą pewnością stwierdzić że druga połowa XVIII wieku to czas niesamowitego rozwoju fechtunku wojskowego." - wobec tego dlaczego Napoleon twierdził, że jakiś dziki Afrykańczyk czy inny Mameluk zawsze wygra z białym człowiekiem w walce jeden na jednego? Przecież to biali powinni wygrać swoją nowocześniejszą i rozwiniętą szermierką wojskową. Zresztą Pan też pisze: "Austriacy kawalerzyści w połowie XVIII wieku dobierali taktykę walki względem klasy przeciwnika i jego umiejętności szermierczych, kiedy czyli się słabsi w walce na biała broń np. z Turkami, wybierali - ostrzał z konia." - no to jak, turecka szermierka była lepsza od tej nowoczesnej zachodniej?
Rozwój europejskiej szermierki militarnej w II połowie XVIII jest raczej niekwestionowany przez ludzi zajmujących się dawnymi europejskimi sztukami walki. Tyle można powiedzieć na podstawie ilości zachowanych traktatów szermierczych z tamtego okresu dotyczących szabli czy pałaszy. Profesjonalizuje się ówcześnie trening szeregowych oraz nowe bardziej skomplikowane metody walki bronią białą. Co do kawalerii Napoleona w 1798 (wyprawa do Egiptu) to była najsłabsza w całej historii napoleońskiej. Trzeba pamiętać że w czasie rewolucji francuskiej (1789-1799) uciekła z Francji praktycznie cała szlachta która tradycyjnie służyła w burbońskiej kawalerii. Stąd w jeździe francuskiej wtedy brakowało instruktorów szermierki, taktyki, musztry konnej czy nawet ujeżdżania wierzchowców. To nie przypadek że pierwsze sukcesy kawalerii Napoleona to dopiero lata 1805-1807 kiedy już się wykształciła nowa kadra kawalerii francuskiej i sporo rębaczy szablą.
@@szablotukpolski5201 Ach, no tak, jest to logiczne wyjaśnienie, jeśli nagle zabrakło mu ludzi doświadczonych i rzucił świeżaków bez odpowiedniego treningu... No ale dlaczego ci Austriacy czuli się słabsi w szermierce od Turków?
@@Zbigniew_Nowak O słabość Austriaków i ich kawalerii ? Nie spotkałem się z tym stwierdzeniem, raczej mili dobrych instruktorów, szermierzy i rębaczy w połowie XVIII wieku.
@@szablotukpolski5201 Ale przecież to Pan napisał w swojej książce, że czuli się słabsi w szermierce od Turków.
@@Zbigniew_Nowak Taktyka walki kawalerii Austriaków w XVIII wieku się różniła w zależności z kim się bili. W walkach z Turkami stawiali bardziej na broń palną i dyscyplinę, a podczas starć z jazdą Europejską bardziej na szarże i broń białą.
To jak ci Hiszpanie wlekli chyba po ziemi te półtorametrowe rapiery, bo nikt nie ma tak długich nóg :)
@@dariuszkowalski-k5rHiszpanie nie mieli wcale najdłuższych rapierów. Najdłuższy rapier to odmiana angielska, popularna na wyspach na początku XVII wieku.
To ile to miało długości, jak to noszono i przede wszystkim jak wyciągano ? bo chyba ręce nie mają takiego zakresu ruchu ???@@szablotukpolski5201
@@dariuszkowalski-k5r Raczej za pomocą dwóch rąk :))
Raczej walczyli mieczami dachi
Każdy pisze historie na swoją modłę. Może Hiszpanie podbarwili co nieco
Cóż w nauce jaką jest historia to podstawowy problem... czy źródła są wiarygodne.
Strasznie chaotycznie mówisz.Koniecznie popraw.
Może pomogą karteczki?
Fachowcy od katany i rapiera zero wiedzy. Dowód : na zdjęciu osoba damska lub męska wygląda na 250 kg wagi. Generalnie "oglądacz" twierdzi, że to 200 kg tłuszczu. To może być bzdurą. Dowód : "toto" ma 200 kg wody LUB ileś % wodo-tłuszczu.
Tak to lekarze-media-nauczyciele... masz tłuszczyk. Pozdrawiam Marian
Dlaczego japońscy piraci nie ostrzelali Hiszpanów z łuków? Po tym jak Hiszpanom skończył się proch mogli wystawić z dwustu japońskich odpowiedników pikinierów a za nimi łuczników strzelających ponad ich głowami na pozycje Hiszpanów.
@@PanDzikus Pewnie tych łuków nie było dużo...
@@szablotukpolski5201 Doświadczenia konkwistadorów i innych pokazały, że te łuki i dzidy nie takie straszne przeciwko Europejczykom, którzy mają jakieś tam blachy na sobie.
@@Zbigniew_Nowak dokładnie, łuki jako broń nie były potęgą, przede wszystkim były strasznie niecelne. patyk wyginał się w locie i szybko tracił moc
@@nowy5 Dodajmy, że byle jaka drewniana tarcza praktycznie całkowicie niwelowała ich skuteczność. W zapiskach z wojny domowej Cezara jest fragment, że jeden legionista pokazał swoją tarczę praktycznie całą pośrupaną od uderzeń dziesiątek strzał, które skierowano na niego - bez skutku dla jego zdrowia.
@@Zbigniew_Nowak francuzi spod Cracy smieja sie zza swiatow z takich komentarzy
Opowiesc o tym jak regularne wojsko pokonało nieregularnych piratow, ciekawa, wnoszaca nic do tematu pojedynku ... Katana vs Rapier ... Temat ciekawy ... Jednak bardzo niesprawiedliwe i jednostronnie potraktowane... Nie mozna bokesera porownac z judoką... Nie broń czyni wojownika ... Szkoda.
Z jednej strony pana film z drugiej liczne filmy amerykańskich i japońskich ,,szermierzy" pokazujących że rapier nie ma szans z kataną ,no ale właśnie amerykańskich zafiksowany h na katanie i japońskich broniących swojej tradycji ,jakoś pan jest bardziej przekonujący aczkolwiek sprawa obuwia roninów panu nie wyszła
Hollywood to rozrywka, nie filmy dokumentalne.
@@mountainhobo nie miałem na myśli Hollywood,w sieci pełno filmów demonstrujących wyższość katany nad każdym rodzajem broni białej, na Discovery nawet pokazywano jak kataną z łatwością przecina napierśnik zbroi płytowej ,tak wiem brednie ale takie jest postrzeganie katany przez amerykanów a ci wszyscy pseudo specjaliści kręcą takie ustawki
@@Niktnamnieda Ciekawe, bo w tym programie "Let's ask Sensei" właśnie ten japoński mistrz mówi, że uważa rapier za groźną broń i wolałby nie walczyć przeciw niemu (choć pokazuje techniki, jakich by spróbował, aby wygrać).
ua-cam.com/video/bMTs3LQKtNw/v-deo.html
@@Niktnamnieda No tak, ale "Discovery" przestało mieć cokolwiek wspólnego z nauką mniej więcej w tym samym czasie co "History" zaczęło transmitować "Ancient Aliens".
Niewiele kanałów oglądam na temat białej broni, ale "scholagladiatoria" nie raz poruszała ten temat i rozbijała te mity. A to w co wierzą masy, cóż, niektórzy do dzisiaj wierzą w komunizm.
Nie ma to jak porównywać karny, zdyscyplinowany odział, kontra luźna kupa rozbójników.
Trochę słabe porównanie
katany są lepsze bo są fajne
@@sangdopalri349 Może ładniejsze :) ale w sensie konstrukcji to bardzo prymitywna broń biała na tle broni europejskiej. Zresztą jej budowa nie zmieniła się od XV wieku.
@@szablotukpolski5201 no bo widac już w XV wieku stala sie taka doskonala że nie bylo co poprawiac
@@sangdopalri349 To tak jakbyśmy uznali że najdoskonalszą bronią są XV-wieczne europejskie miecze dwuręczne :))) Tyle że w Europie/Polsce broń jeszcze ewoluowała przez 500 lat.
@@szablotukpolski5201 No i po co to całe ewoluowanie.
jak Katany to w II wojnie spokojnie obcinały Lufy amerykańskich cekaemów na Pacyfiku. Dopiero Bomba Atomowa dała im radę c'nie
@@sangdopalri349 :))))) Pozdrawiam
Z drugiej strony słyszałem że buty hiszpańskie mogły zadać śmiertelny ból …
A katana była najlepsza w japonskiej softpower juz po II wojnie światowej - ja sam byłem przekonany że wyprzedza broń europejską o milę
@@Kalder5 Śmiercionośne buty hiszpańskie :)
Nikt nie spodziewa się hiszpańskiej inkwizycji😅
Rozumiem ze katana była za krótka a co by było gdyby zastosowano tachi?
@@marekwinnicki9603 Tachi miało podobną długość.
Robiono też Konfrontację Szkoły Katany i Szabli Polskiej w technice Krzyżowej sportowo no i uznano wyższość Szabli Polskiej. To z Filmu zrodzeni do Szabli. Jeszcze można na CDA znaleźć!
Sieniawscy to niemiecki XVI-wieczny dussack nie staropolski model szermierki krzyżowej: ua-cam.com/video/rltU93c5Xz0/v-deo.html
@@szablotukpolski5201 Zgadzam się ale Polscy Szlachcice wynieśli ten Styl na Wyżyny Mistrzostwa!
Śmiem twierdzić,że gdyby piraci Wako,zamiast katan,użyli no-dachi to z hiszpanów byłaby sieczka
Wako najczęściej się bili w potyczkach morskich, na ciasnych pokładach statków. Myślę że w takich warunkach długie no-dachi kiepsko się sprawdzało. Pozdrawiam
@@szablotukpolski5201 Ale mogliby być bardziej przewidujący i mieć zmagazynowane kilkaset sztuk no-dachi na wypadek bitew lądowych.Cóż,nie byli przewidujący w tym wypadku i to się zemściło.
Nie broń wygrała ,a technika walki.W walkach samurajów,widać inscenizację,a u Hiszpanów dowolność i wyszkolenie,tzn,brak tego sztywnego schematu.
"katanista" - po co ten bełkot :/ Już lepiej po prostu mówić Japończyk, niż tworzyć jakieś takie żenujące fantazje i dziwactwa językowe :/
Szablista, szpadzista, rapierzysta... etc... To nie są dziwolągi językowe tylko mowa potoczna. Pozdrawiam
Zbyt wiele "Proszę państwa" i "po prostu" to jedyne uwagi negatywne.
Dziękuję i pozdrawiam proszę państwa :)
@@szablotukpolski5201 :)
Dobrze jest.
Kultura musi być.
@@madrymedrzec448 Nie napisałem tego złośliwie. Cenię bardzo ten kanał, po prostu chciałem zwrócić uwagę na zbyt często powtarzaną frazę, ale zrobiłem to tylko z czystej sympatii do autora.