Θεραπεία συμπεριφοράς σε ασθενείς με τριχοτιλλομανία

Παυλοπούλου Ηλιάνα, Κασβίκης Ιωάννης, Βαϊδάκης Νικος
Ομιλία στο 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ελληνικής Κοινότητας Ανάλυσης Συμπεριφοράς, 9-10 Δεκεμβρίου 2017, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ: ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ
Η παρούσα μελέτη αναλύει τις μακρόχρονες κλινικές παρατηρήσεις σε ασθενείς με Τριχοτιλλομανία που έλαβαν θεραπεία συμπεριφοράς. H απόσπαση τριχών ενισχύεται αρνητικά από τον τερματισμό ερεθισμάτων που προκαλούν ένταση. H θεραπευτική στρατηγική της αντιστροφής συνήθειας βασίζεται στη συμπεριφοριστική ανάλυση για την αναγνώριση των ερεθισμάτων που συνδέονται με την επιθυμία ή με την απόσπαση της τρίχας. Στη συνέχεια ο θεραπευόμενος εκπαιδεύεται στην εισαγωγή ασυμβίβαστης-μη βλαβερής κινητικής συμπεριφοράς και στην τροποποίηση του περιβάλλοντος. Η αξιολόγηση πραγματοποιήθηκε στη Μονάδα Θεραπείας Συμπεριφοράς και στη συνέχεια όλοι οι ασθενείς έλαβαν τη θεραπευτική στρατηγική της αντιστροφής συνήθειας. Στη μακρόχρονη παρακολούθηση το 90% ήταν απαλλαγμένοι από την αυτόματη απόσπαση τριχών αλλά το 70% παρουσίαζε επεισόδια εκούσιας ολίσθησης στην παθολογική συμπεριφορά τα οποία αντιμετώπιζαν με αυτο-θεραπεία, ένας είχε πλήρη υποτροπή και ένας πλήρη ίαση. Η επιθυμία για διάνθιση των αρνητικών συναισθημάτων μέσω άντλησης σωματικής ευχαρίστησης οδηγεί συχνά στο φαινόμενο παραβίασης της αποχής (“abstinence violation effect”) που αναφέρεται στην εσωτερική απόδοση της αποτυχίας, στην αίσθηση της μειωμένης αυτό-αποτελεσματικότητας και στα συναισθήματα ενοχής που μπορεί να εκλυθούν μετά από ένα επεισόδιο ολίσθησης στην συνήθεια. Ο τρόπος που θα το διαχειριστεί κανείς μπορεί να οδηγήσει είτε στην πλήρη υποτροπή είτε στη θεμελίωση της αποχής από τη μη επιθυμητή συμπεριφορά. Οι ασθενείς που ολοκληρώνουν τη θεραπεία, οφείλουν να ενημερώνονται και να προετοιμάζονται για τα επεισόδια υποτροπής.