C-64 rozwijał skrzydła dopiero ze stacją dysków i kartridżem Action itp, pamiętam te cało dyskowe gry poucinane na kasetach jak seria Last Ninja, Fighter Bomber itp. których przez złe frezowanie nie można było ukończyć wczytując z magnetofonu bo nie było przedmiotów z poprzedniego levelu.
A ja właśnie z sentymentu, od ok 15 lat zbieram takie komputerki. Za dzieciaka miałem c64, marzeniem zaś była amiga. Dziś mam i c64 i amigi i jeszcze inne komputerki z tamtych lat, tylko czasu brak na zabawę :) Pozdrawiam.
Bardzo dobry materiał, napewno będzie przydatny dla tych którzy nie mieli wcześniej c64 a dopiero rozpoczęli przygodę z Retro sprzętem jak i dla tych którzy po latach zapomnieli jak to wszystko się odbywało. Brawo Borg, probonuje abyś zrobił całą serię takich tutorial ów z Atari, Amstrad, ZX Spektrum itp. Pozdrawiam
@@Bartheek_Wojciechowski tak śmiechem, hichem gdy chciałem sobie nagrać gry z dyskietki na kasetę, nie mogłem sobie przypomnieć jakim programem to robiłem. Tak więc może ktoś potrzebuje takich tutoriali jeżeli dopiero zaczynają zabawę z C64
4:23 - albo odwiedziny smutnych panów z gaśnicami i wężami oraz z wozem strażackim czyli strażaków to może się stać jak się podłączy coś co ma 20 parę lat lub 40 i niebyło serwisowane
Wierzcie lub nie, ale ja całą magnetofonową epokę spędziłem bez jakiegokolwiek kartridża :P Dopiero duuuużo później, wraz ze stacją dysków pojawił się u mnie Final II. Po prostu miałem osobną kasetę z nagranym TURBO, której używałem przed wgraniem każdego programu (żebym nie musiał przewijać taśmy za każdym razem na początek). Na tej samej kasecie, tylko z drugiej strony, był program do ustawiania głowicy. A ponieważ na kasetach z giełdy, też z reguły był na początku nagrany taki sam program, to zawsze można było wrócić do wcześniejszego ustawienia głowicy (na którym miałem nagrane większość kaset).
Kiedyś odkryłem metodę ustawiania głowicy "po nagłówku". W czasie jego wczytywania można regulować głowicą tak aby paski były jak najbardziej "regularne". Dotyczy to oczywiście zapisu turbo.
hmm :) ja spotkałem się z Turbo ROM , Turbo Paski :) ale najczęściej używało się Final III albo Action Replay. Cadrige BlackBox miały ten program do ustawienia głowicy, tylko wadą było to że program do ustawienia głowicy kasował program wczytany . ALee :) mam w szufladzie program mojego autorstwa o nazwie Fast Copy, w planie jest publikacja :) tylko coraz mniej czasu ... aby się tym zająć.
Ja chyba na początku chciałem go do kaloryfera podłączać. Dopiero niedawno doczytałem, że w PETach była specjalna śrubka na obudowie komputera - specjalnie dla niego.
Hi Co było lepsze Amiga czy Commodora64 ?? Stacja dyskietek później była w standardzie czy w opcji ?? Ile kosztowała Amiga a ile Commodora64 w latach 80 ?? Wiem że można kupić nową Commodora64 na allegro a czy ktoś wypuścił nowa Amigę ?? Pozdrawiam Artur
U mnie były czarno czerwone pasy, ale to nie był BlackBox tylko jakaś podróbka. Też był program do ustawiania głowicy i turbo, ale chyba było coś jeszcze, tylko nie pamiętam co. Dużym plusem był wyłącznik na kartridżu, więc gdy się nie potrzebowało turbo, to nie trzeba było kartridża wyciągać. Do dzisiaj nie wiem, jak to było z sejwami w grach na Commodore. Kiedyś niektórzy wkręcali, że istnieje jakiś BlackBox 9 (czy jakiś inny numer), na którym można robić sejwy. Oj, jak o tym marzyłem, bo najwięcej u mnie w domu grało się w Vermeera (bardzo przyjemna gierka) w kilka osób, ale niestety rozgrywka nawet cały dzień nie pozwalała gry przejść, a po resecie komputera wszystkie osiągnięcia (obsadzone plantacje, zapasy kawy, kakao, tytoniu i herbaty, obrazy) znikały i trzeba było zaczynać od początku. To jaka jest prawda? Była możliwość robienia sejwów, czy to tylko wymysły dzieciaków?
BB9 istniał, ale była to po prostu dość rozwojowa wersja poprzednich BB, która była dość różna od poprzednich i miała jeszcze Turbo dla stacji. A zapisy? Były kartridże typu Freeze (Action Replay, Final III), które potrafiły po kliknięciu przycisku w danym momencie nagrać na kasetę lub dyskietkę całą pamięć komputera - także był to w pewien sposób sejw. I sporo ludzi tak go wykorzystywało.... :)
@@RetroGralnia dziękuję za wyjaśnienie. Czyli jednak się dało. Ech, szkoda, że my się musieliśmy męczyć bez tego - i w Vermeerze do II wojny światowej nigdy nie doszedłem.
@@mwitbrot Istniały gry na C64, które miały opcję zapisu stanu gry. Nie chodziło tu o zrzut pamięci, tylko o plik z zapisem stanu gry - tak jak obecnie na PC zapisuje się stan gry. Zresztą takie zrzuty pamięci cartridge'ami to często był zawodny sposób (szczególnie dla odpowiednio zabezpieczonych programów, no i nie jest to zapis stanu gry, a raczej zapis stanu pamięci całego komputera, razem z grą). Ale wracając do zapisów stanu gry. Większość tego typu gier umożliwiających taki zapis to były gry na dyskietkach i często do zapisu stanu gry, trzeba było mieć przygotowaną osobną prywatną dyskietkę do takiego celu. Ale były także przypadki, tylko rzadsze, gier, które umożliwiały zapis stanu gry na kasecie. I tu również należało mieć osobną kasetę. Kasety jak i dyskietki posiadają zabezpieczenie przed zapisem (taki tryb read-only). I Całe szczęście, bo można było sobie niechcący nadpisać grę takim save'em. Dostawałeś tylko polecenie press record on tape, a już przygotowaniem takiej taśmy wcześniej, ustawieniem jej odpowiednie miejsce (licznik itd.) powinieneś zająć się wcześniej, bo nawet wciśniecie przewijania było rozpoznawane przez komputer jako sygnał do rozpoczęcia wysyłania danych do nagrywania. Zwykle takie save'y były nagrywane w trybie normalnym, a nie turbo. Ale tak jak wspomniałem - to rzadkość. I nie wiem czy ten Verneer miał taką opcję w ogóle (nie grałem w to). Najczęściej były albo kody na poziomy, albo nic.
@@blighthornsteelmace820 w Vermeeerze kody by nie zadziałały, bo tam nie było poziomów gry, a były stany posiadania plantacji, magazynów, kontraktów, akcji itp.
Fajny odcinek. Ja bym sie przyczepil jednak bo to byla trzecia wersja commodore. Druga byla wersja przejsciowa z ta obudowa ale klawiatura typu aldi I duza stara plyta glowna w srodku. :) (wersja przejsciowa jest na kazdym kartonie c64c symbole na froncie klawiszy a nie na topie)
Mozna rozgraniczac po obudowach, plytach glownych a czasem w fabryce czy po serwisie mix wychodzil - co akurat bylo pod reka (pierwsze wersje c64 byly bardzo awaryjne). Ten przejsciowy model produkowany jedynie 1986-1987 ma takza inna obudowe oraz inna plyte glowna - mam tylko jedna taka sztuke i w tej jedynej wszystkie detale sa takie jakie powinny byc w "prawdziwym" C.
Nie zapomnę kaset pirackich z plikami zabezpieczonymi przed kopiowaniem. Illegal Copy! komunikat po wgraniu skopiowanego programu Ale na to też jakieś kopiery później były napisane. Programy kopiujące pliki powyżej 190 bloków itp
Super film ! Mam pytanie i proszę o odpowiedź czy podłanczajonc kabel do telewizora podłączamy tylko czerwony i biały czy czarny i żułty też? Czekam na odpowiedź pozdrawiam 😀
Ja miałem na C64 Action Replay versia 7,3 a może 7,4 jeżeli taka była. Black Box chyba nie było w moim regionie dostępnego, a może Action był lepszy? Nie pamiętam. Minęło już parę lat jak byłem posiadaczem Komodorka.
Bład ładowania czesto pojawiał sie na kasetach nagranych obustronnie,taśma odkształca się przy końcu gry np.na str.A w tym miejscu str.B ma ciągłość innej gry i dlatego wskakiwał error
Wyjąłem z szafy po 30 latach.Gdy się wgrywają ale wyświetla się menu,wciśnij jakiś KEY,nie wiem o co chodzi.Jest pierwsza strona,rusza się ,gra muzyka i nie potrafię nic zrobić,żeby poszło dalej .Zasilacz stary ale rozebrałem i jest ok,żadnej rdzy,elektrolity nie spuchnięte.Ma ktoś jakąś radę?
Cześć! Mam pytanko do was gdzie można by opylić prócz Allegro i OLX Commodorka? Mam do sprzedania 2 Commodore C64 + zasilacze + kable do każdego + magnetofony, osobno stacja dysków bez zasilacza i kabla (nie sprawdzona ale raczej działa), 2 black boxy, i trzy Joysticki w tym Skorpion. Wszystko przetestowane prócz stacji bo nie mam jak :( dajcie znać, dziękuję!
5:17 nie tylko wyprowadzenie. Do tego złącza miałem podłączony domowy magnetofon (z drugiej strony mini jack), gdzie puszczałem muzykę, która była słyszalna na telewizorze. Ktoś potwierdzi, czy tylko ja tak robiłem? To jak własna playlista mp3 w radiu w GTA SA ;)
Tak. C64 ma też wejście audio - co widać na diagramie, które może być przepuszczane przez analogowe filtry SIDa... co o dziwo testowałem w latach '90, ale jest zawansowanym tematem, który świadomie pominąłem :)
normalnie heretyk! zbeszcześcił świętość zasiadając przed nią w koszulce z napisem którego tutaj nie napiszę! :-) jakoś gry przestały mnie "ruszać", pozostaje tylko SID a dzięki libsidplayfp praktycznie nie do odróżnienia od oryginału.
To z włączaniem joysticka to ma u mnie status miejskiej legendy. Jak inne przesądy mity i zabobony ery początków świata komputerów, jak nie jedzenie i nie picie przy komputerze czy inne elektryczności statyczne. Comodorców było w okolicy wiele nie spotkałem uszkodzonego portu joysticka, nie słyszałem tez o takim mimo zabaw w odczyt poprzez PEEK wartości z komórki odprowadzającej za stan portu i dotykanie portów poślinionym palcem.
Popsucie C64 podłączając zwykły dżoj jest ekstremalnie trudne. Wtyczki są plastikowe, żaden pin nie jest zwarty do żadnego innego bez wyboru kierunku/fire. Jednak w porcie tym znajduje się 5V, które raczej nie powinno się spotkać z pinami kierunków i fire, a spalone chipy CIA się zdarzają. Nie jest to legenda miejska, tylko duży pech :) PS. Poślinione palce to mimo wszystko spory rezystor :P
@@RetroGralnia Podłączając standardowego joystick ja sobie nie wyobrażam zepsucia tego, tak jak powstania tej legendy w czasach gdy wszystko co się tam podłączało to były joye ew myszka wszystko z plastikowa obudową. To chyba jakiś nadgorliwiec wydumał. A jak się ma pecha to i ateiście niechodzącemu do kościoła w drewnianym kościele...
Dalo sie popsuc cia przez wyladowania elektrostatyczne, dawno temu kuzynce tak przestal dzialac fire w porcie 2 i przez jakis czas grywalismy wyłącznie w gry na porcie 1, takie to "miejskie legendy" ;)
@@C64Lover Równie dobrze mogło to się stać przez promieniowanie kosmiczne. Nigdy powtarzam nigdy nic mi nie padło ze względu na elektryczność statyczną. A z komputerami mam przygody już 30 lat tym zawodowo. Ja rozumie ze keidyś jak się komuś komp zepsuł to cała szkoła wiedziała. Ale to i tak były rzadkie przypadki patrząc na to co niektórzy z komputami robili. Psuły to się joysticki.
Wspaniała koszulka. Mam pytanko, miałem nietypową usterkę w c64. Czasami potrafił się wyłączyć na kilka minut w losowym momencie. Nie świeciła nawet dioda zasilania. Co mogłoby być przyczyną?
To trochę wróżenie z fusów, ale ja bym obstawił problem ze gniazdem zasilania, może jakieś zimne luty, albo włącznik się wyrobił i styczniki się rozłączają... Pola lutownicze gniazda można odświeżyć odrobiną świeżego lutu i topnika, a włącznik można na jakiś czas zmostkować i zobaczyć czy się coś zmieniło.
Pod tym względem biło Atari na głowę. Atarowcy musieli fizycznie przerabiać magnetofony,a jak wiemy bez turbo gry na Atari lubiły się po prostu nie wczytywać i kilka minut w plecy. To były czasy...
Miałem od początku stację dysków do Atari - te 19200bps (teoretyczne) lub 38400 w trybie Synchromesh... Żeby było szybciej, trzeba było przerobić stację na turbo.
Te kolorowe, migające paski podczas ładowania w trybie trubo, to tylko element dekoracyjny, czy coś znaczącego? Nigdy nie miałem Commodore, ja zaczynałem od 286 z FDD.
Tak. One były graficzną prezentacją wczytywanych danych. Na oko i ucho można było wyczuć, że wczytuje się nagłówek, albo że coś jest źle ustawione, albo mamy uszkodzoną taśmę :)
Dzisiaj po 20 latach wyciągnąłem córki Commodore c64.Sprawdziłem dokładnie i pomarzyłem zasilacz i wszystko z nim ok.Ustawiłem głowicę i gierki zaczęły się wgrywać i uruchamiać po wciśnięciu F3.Niestety po wyświetleniu strony startowej jak np w Buggi Boj nie mogłem wybrać trasy.Ani dżojstik ani żaden klawisz nie pomógł.Następna gra samochodowa się wgrała,F3 i spacja i pojawił się piękny samochód na całym ekranie muzyczka ale też ani dżojstikiem ani żadnym klawiszem nie mogłem pójść dalej.Proszę o radę bo chciałbym z wnukiem pograć,pokazać jak jego mama grała kiedyś.
Szczerze, nie znam za bardzo takiej osoby. Ludzie sobie to naprawiają hobbystycznie raczej. Polecam wejść na naszego Discorda i opisać, co jest nie tak - to będzie pewnie można coś poradzic.
U mnie z magnetofonem coś jest nie halo, z Black Box V.3. Jak wczytuje się nagłówek gry i naciskam spacje to magnetofon nie idzie dalej, trzeba nacisnąć stop i ponowne play. Gry wczytują się dobrze :|
Dobry! W tym miejscu znajduje się czasami śrubka do dostrajania sygnału RF, czasami jest tam przełącznik między dwoma kanałami, na których C64 może nadawać, a czasami nie ma nic. W zależności od modelu i zastosowanego modulatora (generatora sygnału wideo/RF).
najlepiej było mieć 2 magnetofony i na jednym z nich nagrywać swoje kasety ale nigdy nie ruszać w nim głowicy i takim sposobem można było mieć nagrane wszystko zawsze na tym samym ustawieniu głowicy. Były nawet takie selektory magnetofonów z przełącznikiem...
Kręcąc takim śrubokręcikiem przy kasetach przegrywanych na tzw jamnikach albo miniwieżach dwukaseciakach (co miały głowice stereo) można było biceps wyćwiczyć. Stawiam czapkę śliwek ze ta kaseta z filmiku była tak właśnie kopiowana. Stąd paski takie a nie inne.
Banalne....ale jak masz kasetę nagraną jakoś do du.... to zakresu braknie do ustawiania skosu....niemniej jak masz dobry śrubokręt - to gry wczytują się z grafą 4K ( cztery kwadraty).... ;) Tak ...czasami bawię sie jak przed laty i odpalam magnetofon....ale to raczej od święta - ale zabawa jak za młodu :)
To też zależy :P Znam ludzi, którzy przesiadali się na stacje i doznali szoku, że działa wolniej od ich magnetofonu (z turbo). To prawda jednak, że C64 ze stacją ma zupełnie nowe możliwości :)
@@RetroGralnia do stacji też jest turbo i " orginalne " gry na dyskietkach też szybko się wczytują bo mają swój własny turbo loader. Tylko pliki prg z dyskietki to katorga.
Niby wszystko takie proste a jest o czym mówić. Miałem taki sam sprzęt z tym gadającym Black Boxem. Ile to się trzeba było nakręcić tym śrubokrętem. Zawsze były problemy z wgrywaniem przegrywanych kaset bo z oryginałami czy bazarowymi kasetami nie było problemu. Czarne tło z czerwonymi paskami i ten piszczący dźwięk, tego się nie zapomina
Szkoda, ze tak malo ludzi ma wspomnienia typu "dzieki temu zostalem programista albo pierwsze kroki w elektronice stawialem dzieki laczeniu c64 z innymi urzadzeniami"...
Nie wiem, czy mało... To co powiem oczywiście, to dowód anegdotyczny, ale z mojej klasy podstawówki z 5 chłopaków mających C64 trzech zostało informatykami. W sumie nie wiem, co robi pozostałych 2-wóch. Podejrzewam, że jeden jest elektronikiem...
@@C64Lover Dla nas z osiedla co mieli commodorka, Atari czy Amigę to była głównie rozrywka, czyli gry i zabawa. Mało kto się wtedy zastanawiał nad programowaniem czy bardziej skomplikowanymi rzeczami które szło zrobić na komputerach w tamtych czasach
@@RetroGralnia W tym sensie na pewno tak. Ale obejrzałem na Waszym kanale materiały o Amidze kręcone z Mfx-em jakieś dziesięć lat temu i powiem szczerze, że Amiga jakoś bardziej przypadła mi do gustu niż Commodore 64, chociażby przez sam wygląd interfejsu, jak i gry. Szkoda, że tak mało materiałów o niej na kanale ;)
@@mk_games_official No widzisz. A praktycznie wszędzie kult Commodora. Coś ten komputer musiał jednak w sobie mieć. Może tak jak Borg wspomniał, można było na nim programować, może to zadecydowało?
choc jestem wielbicielem starych kompow to powiem ze gry na nie są huja warte za przeproszeniem. dla mnie gry to się zaczynaja od windowsa. pasjans, freecell to dopiero gry ciekawe. co nie zmienia postaci rzeczy ze wole commodore od pc jezeli chodzi o pisanie programow czy semi-grafik. za tymi glupkowatymi grami 8bit czy nawet z DOS-a nie przepadam. gry to dopiero od 32 bit jak dla mnie
to huja się znasz, jeszcze jak nie było tzw. peceta były takie gry że szczena opada do dziś, dziecię które nie widziało gier na 8 bit wypowiada się w temacie
W turbo bodajże sprawdzał tylko jedną sumę kontrolną całości wgrywanego pliku co dawało pewne prawdopodobieństwo ze suma kontrolna wychodziła poprawna pomimo wystąpienia wielu błędów przy odczycie. Poprawcie jeśli się mylę.
Tak. Jeden bajt sumy sumy kontrolnej na cały plik w turbo VS bit parzystości na każdym bajcie z 2-krotnym zapisem całości danych na taśmie w celu walidacji w normal :P
No przyznam ze sam kilka razy mialem po wczytaniu niby READY ale po RUN gra się jednak wysypala. Na pirackich kasetach. Niestety już nie posiadam ani jednej takiej pirackiej kasety, jak zakupilem stację to wszystkie fajne gry z kaset pozgrywałem sobie na dyskietki a na kasetach nagralem italodisco albo co innego.😂 Ale na bank były to programy zapisane w tzw ABC Turbo
Wypada po załadowaniu programu nacisnąć stop w magnetofonie. Przy wciśniętym play - głowica cały czas jest dociśnięta do taśmy- to nie jest idealne ani dla taśmy, ani dla głowicy. Poza tym niektóre programy po uruchomieniu puszczały dalej kasetę w ruch w magnetofonie.
C-64 rozwijał skrzydła dopiero ze stacją dysków i kartridżem Action itp, pamiętam te cało dyskowe gry poucinane na kasetach jak seria Last Ninja, Fighter Bomber itp. których przez złe frezowanie nie można było ukończyć wczytując z magnetofonu bo nie było przedmiotów z poprzedniego levelu.
Dokładnie. Dopiero jak rodzice kupili mi stacje dyskietek to miałem przeniesione przedmioty z wcześniejszych poziomów do następnych
To były czasy
35 lat temu używałem BB i głowicę ustawiałem tak, aby paski były jak najbardziej jednolite:)
Fajnie się pamięć odświeża!
...Znaczy w głowie. 😃
A ja właśnie z sentymentu, od ok 15 lat zbieram takie komputerki. Za dzieciaka miałem c64, marzeniem zaś była amiga. Dziś mam i c64 i amigi i jeszcze inne komputerki z tamtych lat, tylko czasu brak na zabawę :) Pozdrawiam.
Podobna sytuacja. Ale mam nadzieje ze kiedyś, kiedyś będzie czas.. 😊
Cinek wita Cinka. Ja tak samo miałem c64 ale zawsze marzyłem o Amiga.
Bardzo dobry materiał, napewno będzie przydatny dla tych którzy nie mieli wcześniej c64 a dopiero rozpoczęli przygodę z Retro sprzętem jak i dla tych którzy po latach zapomnieli jak to wszystko się odbywało. Brawo Borg, probonuje abyś zrobił całą serię takich tutorial ów z Atari, Amstrad, ZX Spektrum itp. Pozdrawiam
Przydało by się :P
Jak można to zapomnieć, to jak jazda na rowerze. Tego się nie zapomina. 😉
@@Bartheek_Wojciechowski tak śmiechem, hichem gdy chciałem sobie nagrać gry z dyskietki na kasetę, nie mogłem sobie przypomnieć jakim programem to robiłem. Tak więc może ktoś potrzebuje takich tutoriali jeżeli dopiero zaczynają zabawę z C64
18:25 to było Piekło 😆 Trauma z dzieciństwa wraca. Zaczynam miewać flashbacki niczym Rambo z Wietnamu. 😆
z jakiego dziecinstwa ?? z mlodosci a nie dziecinstwa
@@pinmojo7670 Chyba wiem w jakim wieku (8-12) miałem Commodore 64. Chyba, że ty wiesz lepiej.
@@Bartheek_Wojciechowski w wieku 8 lat to nie rozróznia sie pieluchy od serwetki, przestań pierdolic, w tamtym czasie garstka ludzi miała konsole c 64
@@in-en5gn A ty się naucz czytać ze zrozumieniem. Pierwsza klasa podstawówki się kłania.
A tak poza tym kolega chce chyba dostać bana.
@@pinmojo7670 Banik już poleciał.
Dzięki. To było tak dawno że już nie pamiętałem
Super materiał do wprowadzenia użytkowania C64 🙂
Cześć Tukarol, bardzo mi miło i pozdrawiam! ;)
Cześć Tukarolu :D
Cześć Tukarolu, Tubartek 😉😆
Cześć tukarolu, myślałem że mam włos na ekranie a to twoja miniaturka xd
@@benek8737 Cześć, cieszę się, że Ci się podoba. 😂 😃 😄 🤣 😅
@@RetroGralnia Bardzo ciekawy film, jak zresztą zawsze. 👍😃 😄 🤣
Pamiętam, to była masakra. Kręcęnie śrubokrętem, komenda
Z cyklu "Dla opornych" 🙂
Świetna robota Borg :-)
Cudowny film. Spokojnie wszystko wyjaśnione
Już nie mogę sie doczekać następnego filmu z użyciem 1541...
Fajny filmik. Prawdziwa retrogralnia 😀
4:23 - albo odwiedziny smutnych panów z gaśnicami i wężami oraz z wozem strażackim czyli strażaków to może się stać jak się podłączy coś co ma 20 parę lat lub 40 i niebyło serwisowane
Wierzcie lub nie, ale ja całą magnetofonową epokę spędziłem bez jakiegokolwiek kartridża :P Dopiero duuuużo później, wraz ze stacją dysków pojawił się u mnie Final II.
Po prostu miałem osobną kasetę z nagranym TURBO, której używałem przed wgraniem każdego programu (żebym nie musiał przewijać taśmy za każdym razem na początek). Na tej samej kasecie, tylko z drugiej strony, był program do ustawiania głowicy. A ponieważ na kasetach z giełdy, też z reguły był na początku nagrany taki sam program, to zawsze można było wrócić do wcześniejszego ustawienia głowicy (na którym miałem nagrane większość kaset).
No tak. Ustawianie kolejnej kasety, poprzednią. Ma sens. Mimo to, cieszę się, że miałem BB :D
Paweł, jesteś hardkorem
Dobra robota Borg!!! Full profeska. Oglądało śię z przyjemnością:D
26:43 - Dam Busters - jedna z moich ulubionych gier na C64.
W tej grze mogles przelaczac z poziomu klawiatury stanowiska w tym samolocie, mogles byc pilotem lub strzelcem.
Kiedyś odkryłem metodę ustawiania głowicy "po nagłówku". W czasie jego wczytywania można regulować głowicą tak aby paski były jak najbardziej "regularne". Dotyczy to oczywiście zapisu turbo.
Za starych czasów człowiek "widział i słyszał" od razu, czy wszystko jest ok podczas wgrywania :D
Brawa za koszulkę i wspaniały filmik
hmm :) ja spotkałem się z Turbo ROM , Turbo Paski :) ale najczęściej używało się Final III albo Action Replay. Cadrige BlackBox miały ten program do ustawienia głowicy, tylko wadą było to że program do ustawienia głowicy kasował program wczytany . ALee :) mam w szufladzie program mojego autorstwa o nazwie Fast Copy, w planie jest publikacja :) tylko coraz mniej czasu ... aby się tym zająć.
Host jest mega stulejarzem, ale ja i tak chce mieć takiego przyjaciela!
10:03 miałem C64 w tej samej konfiguracji. Na kablu uziemienia "coś" było, często "łaskotał" jak się trzymało klawiaturę na nogach.
Ja chyba na początku chciałem go do kaloryfera podłączać. Dopiero niedawno doczytałem, że w PETach była specjalna śrubka na obudowie komputera - specjalnie dla niego.
Pamiętam to u kuzyna w latach 90 masakra wolałem jednak konsole Sega mega drive czy inne takie. Za dużo z tym roboty było.
Hi
Co było lepsze Amiga czy Commodora64 ??
Stacja dyskietek później była w standardzie czy w opcji ??
Ile kosztowała Amiga a ile Commodora64 w latach 80 ??
Wiem że można kupić nową Commodora64 na allegro a czy ktoś wypuścił nowa Amigę ??
Pozdrawiam
Artur
Całe dzieciństwo z kaset mógłbym nagrać do pamięci w kilku MB myślę. Takie to my dzieci kaset
O dzięki że mówisz jak wgać coś bez black boxa. I o zamiennych zasialaczach
Pamiętam " koło fortuny " zarabista gra na commodore
U mnie były czarno czerwone pasy, ale to nie był BlackBox tylko jakaś podróbka. Też był program do ustawiania głowicy i turbo, ale chyba było coś jeszcze, tylko nie pamiętam co. Dużym plusem był wyłącznik na kartridżu, więc gdy się nie potrzebowało turbo, to nie trzeba było kartridża wyciągać.
Do dzisiaj nie wiem, jak to było z sejwami w grach na Commodore. Kiedyś niektórzy wkręcali, że istnieje jakiś BlackBox 9 (czy jakiś inny numer), na którym można robić sejwy. Oj, jak o tym marzyłem, bo najwięcej u mnie w domu grało się w Vermeera (bardzo przyjemna gierka) w kilka osób, ale niestety rozgrywka nawet cały dzień nie pozwalała gry przejść, a po resecie komputera wszystkie osiągnięcia (obsadzone plantacje, zapasy kawy, kakao, tytoniu i herbaty, obrazy) znikały i trzeba było zaczynać od początku.
To jaka jest prawda? Była możliwość robienia sejwów, czy to tylko wymysły dzieciaków?
BB9 istniał, ale była to po prostu dość rozwojowa wersja poprzednich BB, która była dość różna od poprzednich i miała jeszcze Turbo dla stacji. A zapisy? Były kartridże typu Freeze (Action Replay, Final III), które potrafiły po kliknięciu przycisku w danym momencie nagrać na kasetę lub dyskietkę całą pamięć komputera - także był to w pewien sposób sejw. I sporo ludzi tak go wykorzystywało.... :)
@@RetroGralnia dziękuję za wyjaśnienie. Czyli jednak się dało. Ech, szkoda, że my się musieliśmy męczyć bez tego - i w Vermeerze do II wojny światowej nigdy nie doszedłem.
@@mwitbrot Istniały gry na C64, które miały opcję zapisu stanu gry. Nie chodziło tu o zrzut pamięci, tylko o plik z zapisem stanu gry - tak jak obecnie na PC zapisuje się stan gry. Zresztą takie zrzuty pamięci cartridge'ami to często był zawodny sposób (szczególnie dla odpowiednio zabezpieczonych programów, no i nie jest to zapis stanu gry, a raczej zapis stanu pamięci całego komputera, razem z grą).
Ale wracając do zapisów stanu gry. Większość tego typu gier umożliwiających taki zapis to były gry na dyskietkach i często do zapisu stanu gry, trzeba było mieć przygotowaną osobną prywatną dyskietkę do takiego celu.
Ale były także przypadki, tylko rzadsze, gier, które umożliwiały zapis stanu gry na kasecie. I tu również należało mieć osobną kasetę.
Kasety jak i dyskietki posiadają zabezpieczenie przed zapisem (taki tryb read-only). I Całe szczęście, bo można było sobie niechcący nadpisać grę takim save'em.
Dostawałeś tylko polecenie press record on tape, a już przygotowaniem takiej taśmy wcześniej, ustawieniem jej odpowiednie miejsce (licznik itd.) powinieneś zająć się wcześniej, bo nawet wciśniecie przewijania było rozpoznawane przez komputer jako sygnał do rozpoczęcia wysyłania danych do nagrywania.
Zwykle takie save'y były nagrywane w trybie normalnym, a nie turbo.
Ale tak jak wspomniałem - to rzadkość. I nie wiem czy ten Verneer miał taką opcję w ogóle (nie grałem w to).
Najczęściej były albo kody na poziomy, albo nic.
@@blighthornsteelmace820 w Vermeeerze kody by nie zadziałały, bo tam nie było poziomów gry, a były stany posiadania plantacji, magazynów, kontraktów, akcji itp.
Fajny odcinek. Ja bym sie przyczepil jednak bo to byla trzecia wersja commodore. Druga byla wersja przejsciowa z ta obudowa ale klawiatura typu aldi I duza stara plyta glowna w srodku. :) (wersja przejsciowa jest na kazdym kartonie c64c symbole na froncie klawiszy a nie na topie)
Faktycznie. Czepiasz się. No i nie zgadzam się z tym stwierdzeniem, bo idąc tym torem, szczególików, to jest 4 albo 5 wersja... Może nawet 6?
ua-cam.com/video/Pg8Ah1ihNPg/v-deo.html
@@RetroGralnia dokladnie tak :)
Ja mam 6 innych wersji c64.
Mozna rozgraniczac po obudowach, plytach glownych a czasem w fabryce czy po serwisie mix wychodzil - co akurat bylo pod reka (pierwsze wersje c64 byly bardzo awaryjne). Ten przejsciowy model produkowany jedynie 1986-1987 ma takza inna obudowe oraz inna plyte glowna - mam tylko jedna taka sztuke i w tej jedynej wszystkie detale sa takie jakie powinny byc w "prawdziwym" C.
Piękne czasy ,brak internetu i komórek
Nie zapomnę kaset pirackich z plikami zabezpieczonymi przed kopiowaniem.
Illegal Copy! komunikat po wgraniu skopiowanego programu
Ale na to też jakieś kopiery później były napisane.
Programy kopiujące pliki powyżej 190 bloków itp
Zabezpieczenie piratów przed kopiowaniem, to była bezczelność, co nie? :D
Ja zapisywałem całą pamięć komputera Black Boxową komendą... chyba
Super film ! Mam pytanie i proszę o odpowiedź czy podłanczajonc kabel do telewizora podłączamy tylko czerwony i biały czy czarny i żułty też? Czekam na odpowiedź pozdrawiam 😀
Nie da się odpowiedzieć, te kable uniwersalne mają losowe kolory. Podłączamy 2 z nich na oko - ten z audio i kolorowym obrazem.
@@RetroGralnia okej dziękuję bardzo wreszcie będę mógł podłączyć comodorka pozdrawiam
Ja miałem na C64 Action Replay versia 7,3 a może 7,4 jeżeli taka była. Black Box chyba nie było w moim regionie dostępnego, a może Action był lepszy? Nie pamiętam. Minęło już parę lat jak byłem posiadaczem Komodorka.
Podstawy/elementarz C64:)
Profanacja, opowiadać o Commodore w koszulce Atari!
C64 to mój ulubiony komputer, a VCS moja ulubiona konsola :)
Bład ładowania czesto pojawiał sie na kasetach nagranych obustronnie,taśma odkształca się przy końcu gry np.na str.A w tym miejscu str.B ma ciągłość innej gry i dlatego wskakiwał error
joye można podłączać takie które nie mają elektroniki np. autofire
Wyjąłem z szafy po 30 latach.Gdy się wgrywają ale wyświetla się menu,wciśnij jakiś KEY,nie wiem o co chodzi.Jest pierwsza strona,rusza się ,gra muzyka i nie potrafię nic zrobić,żeby poszło dalej .Zasilacz stary ale rozebrałem i jest ok,żadnej rdzy,elektrolity nie spuchnięte.Ma ktoś jakąś radę?
Ta gra to chyba The Dam Busters. Symulator bombowca zrzucającego bombę skaczącą na tamę, czy jakoś tak.🙂
Historyczna misja.
Cześć! Mam pytanko do was gdzie można by opylić prócz Allegro i OLX Commodorka? Mam do sprzedania 2 Commodore C64 + zasilacze + kable do każdego + magnetofony, osobno stacja dysków bez zasilacza i kabla (nie sprawdzona ale raczej działa), 2 black boxy, i trzy Joysticki w tym Skorpion. Wszystko przetestowane prócz stacji bo nie mam jak :( dajcie znać, dziękuję!
Z tego co pamiętam wgrywanie gier z kasety wpisywałem komendę tload"*",7,1 albo samo tload.
do dziś mam mikrośrubokręcik z C64
Jak było z kompatybilnością systemów Turbo?
Zdziwiło mnie jak wygrałeś grę Black Boxem, kiedy na kasecie był inny system.
5:17 nie tylko wyprowadzenie. Do tego złącza miałem podłączony domowy magnetofon (z drugiej strony mini jack), gdzie puszczałem muzykę, która była słyszalna na telewizorze.
Ktoś potwierdzi, czy tylko ja tak robiłem? To jak własna playlista mp3 w radiu w GTA SA ;)
Tak. C64 ma też wejście audio - co widać na diagramie, które może być przepuszczane przez analogowe filtry SIDa... co o dziwo testowałem w latach '90, ale jest zawansowanym tematem, który świadomie pominąłem :)
normalnie heretyk! zbeszcześcił świętość zasiadając przed nią w koszulce z napisem którego tutaj nie napiszę! :-)
jakoś gry przestały mnie "ruszać", pozostaje tylko SID a dzięki libsidplayfp praktycznie nie do odróżnienia od oryginału.
Kocham zarówno C64, jak i VCSa :P
😂 dobre, odwieczna woja c64 vs Amiga
To z włączaniem joysticka to ma u mnie status miejskiej legendy. Jak inne przesądy mity i zabobony ery początków świata komputerów, jak nie jedzenie i nie picie przy komputerze czy inne elektryczności statyczne.
Comodorców było w okolicy wiele nie spotkałem uszkodzonego portu joysticka, nie słyszałem tez o takim mimo zabaw w odczyt poprzez PEEK wartości z komórki odprowadzającej za stan portu i dotykanie portów poślinionym palcem.
Popsucie C64 podłączając zwykły dżoj jest ekstremalnie trudne. Wtyczki są plastikowe, żaden pin nie jest zwarty do żadnego innego bez wyboru kierunku/fire. Jednak w porcie tym znajduje się 5V, które raczej nie powinno się spotkać z pinami kierunków i fire, a spalone chipy CIA się zdarzają. Nie jest to legenda miejska, tylko duży pech :)
PS.
Poślinione palce to mimo wszystko spory rezystor :P
Ale tak.. Sam mam to w nosie podłączając normalne dżoje :P
Jednak jeśli mam coś w metalowej wtyczce, albo jakiś wynalazek, to wole nie ryzykować.
@@RetroGralnia Podłączając standardowego joystick ja sobie nie wyobrażam zepsucia tego, tak jak powstania tej legendy w czasach gdy wszystko co się tam podłączało to były joye ew myszka wszystko z plastikowa obudową. To chyba jakiś nadgorliwiec wydumał.
A jak się ma pecha to i ateiście niechodzącemu do kościoła w drewnianym kościele...
Dalo sie popsuc cia przez wyladowania elektrostatyczne, dawno temu kuzynce tak przestal dzialac fire w porcie 2 i przez jakis czas grywalismy wyłącznie w gry na porcie 1, takie to "miejskie legendy" ;)
@@C64Lover Równie dobrze mogło to się stać przez promieniowanie kosmiczne.
Nigdy powtarzam nigdy nic mi nie padło ze względu na elektryczność statyczną. A z komputerami mam przygody już 30 lat tym zawodowo. Ja rozumie ze keidyś jak się komuś komp zepsuł to cała szkoła wiedziała. Ale to i tak były rzadkie przypadki patrząc na to co niektórzy z komputami robili.
Psuły to się joysticki.
ja jeszcze miałem kartridz do ustawiania glowicy a na klawiatorze mozna było grac jak na pianinie
Wspaniała koszulka. Mam pytanko, miałem nietypową usterkę w c64. Czasami potrafił się wyłączyć na kilka minut w losowym momencie. Nie świeciła nawet dioda zasilania. Co mogłoby być przyczyną?
Dzięki. Co do awarii, nawet nie będę próbował zgadywać... Nie kojarzę takiego zachowania.
To trochę wróżenie z fusów, ale ja bym obstawił problem ze gniazdem zasilania, może jakieś zimne luty, albo włącznik się wyrobił i styczniki się rozłączają... Pola lutownicze gniazda można odświeżyć odrobiną świeżego lutu i topnika, a włącznik można na jakiś czas zmostkować i zobaczyć czy się coś zmieniło.
Pod tym względem biło Atari na głowę. Atarowcy musieli fizycznie przerabiać magnetofony,a jak wiemy bez turbo gry na Atari lubiły się po prostu nie wczytywać i kilka minut w plecy. To były czasy...
Miałem od początku stację dysków do Atari - te 19200bps (teoretyczne) lub 38400 w trybie Synchromesh... Żeby było szybciej, trzeba było przerobić stację na turbo.
@Theodore the cat oj były... kurła zwłaszcza że mnie turbo ominęło szerokim łukiem :(
@Theodore the cat 65xe 90-92... potem Pegasus z zerowym czasem ładowania skradł moje serce!
Te kolorowe, migające paski podczas ładowania w trybie trubo, to tylko element dekoracyjny, czy coś znaczącego? Nigdy nie miałem Commodore, ja zaczynałem od 286 z FDD.
Tak. One były graficzną prezentacją wczytywanych danych. Na oko i ucho można było wyczuć, że wczytuje się nagłówek, albo że coś jest źle ustawione, albo mamy uszkodzoną taśmę :)
Dzisiaj po 20 latach wyciągnąłem córki Commodore c64.Sprawdziłem dokładnie i pomarzyłem zasilacz i wszystko z nim ok.Ustawiłem głowicę i gierki zaczęły się wgrywać i uruchamiać po wciśnięciu F3.Niestety po wyświetleniu strony startowej jak np w Buggi Boj nie mogłem wybrać trasy.Ani dżojstik ani żaden klawisz nie pomógł.Następna gra samochodowa się wgrała,F3 i spacja i pojawił się piękny samochód na całym ekranie muzyczka ale też ani dżojstikiem ani żadnym klawiszem nie mogłem pójść dalej.Proszę o radę bo chciałbym z wnukiem pograć,pokazać jak jego mama grała kiedyś.
Next step? Czas na ładowanie programów z dyskietek. 👍
W rzeczy samej :)
Witam wpadł mi w ręce dziwny pc Qume qvt - 101 czy wiesz coś o tym sprzęcie? Na necie mało info, chyba rzadki artefakt🤔
To chyba bardziej terminal niż komputer? Ładny na wystawke... ale terminal znakowy :)
@@RetroGralnia ma to jakąś wartość?
@@Grajbuda Od ceny złomu do kilkuset zł? W zależności od tego, czy znajdziesz klienta co kocha terminale QVT...
@@RetroGralnia ok dzięki za odp
extra
thX
Witaj,
Możesz podesłać kontakt do osoby która zajmuje się naprawą C64?
Szczerze, nie znam za bardzo takiej osoby. Ludzie sobie to naprawiają hobbystycznie raczej. Polecam wejść na naszego Discorda i opisać, co jest nie tak - to będzie pewnie można coś poradzic.
U mnie z magnetofonem coś jest nie halo, z Black Box V.3. Jak wczytuje się nagłówek gry i naciskam spacje to magnetofon nie idzie dalej, trzeba nacisnąć stop i ponowne play. Gry wczytują się dobrze :|
Miałem podobnie i był to właśnie padnięty zasilacz :)
ustawienie głowicy to piekne czasy teraz dzieciaki juz by z tym sobie nie poradzili🥸
Łobry, a tam taki niebieski cosik koło portu kadridżowego jest. Co to jest?
Dobry! W tym miejscu znajduje się czasami śrubka do dostrajania sygnału RF, czasami jest tam przełącznik między dwoma kanałami, na których C64 może nadawać, a czasami nie ma nic. W zależności od modelu i zastosowanego modulatora (generatora sygnału wideo/RF).
64 , ja już na 16 miałem cadridż z grą
Ja mialem raczej różnorodne paski a czsem bardziej pod czwrwone były
najlepiej było mieć 2 magnetofony i na jednym z nich nagrywać swoje kasety ale nigdy nie ruszać w nim głowicy i takim sposobem można było mieć nagrane wszystko zawsze na tym samym ustawieniu głowicy. Były nawet takie selektory magnetofonów z przełącznikiem...
Kręcąc takim śrubokręcikiem przy kasetach przegrywanych na tzw jamnikach albo miniwieżach dwukaseciakach (co miały głowice stereo) można było biceps wyćwiczyć. Stawiam czapkę śliwek ze ta kaseta z filmiku była tak właśnie kopiowana. Stąd paski takie a nie inne.
Tak, to bardziej niż prawdopodobne. Za młodu raz skopiowałem tak kasetę tylko :P
Banalne....ale jak masz kasetę nagraną jakoś do du.... to zakresu braknie do ustawiania skosu....niemniej jak masz dobry śrubokręt - to gry wczytują się z grafą 4K ( cztery kwadraty).... ;) Tak ...czasami bawię sie jak przed laty i odpalam magnetofon....ale to raczej od święta - ale zabawa jak za młodu :)
Nie udało się wgrać bo jak się wgrywa to się nie oddycha😁
Nie znaleziono/wykryto klawiatury. Naciśnij F1 aby kontynuować:) komunikat w DOS zawsze mnie rozwala:)
BIOS
C64 dopiero pokazuje możliwości przy stacji dystetek. A z kaset to czasem lubię sobie wczytać grę.
To też zależy :P Znam ludzi, którzy przesiadali się na stacje i doznali szoku, że działa wolniej od ich magnetofonu (z turbo). To prawda jednak, że C64 ze stacją ma zupełnie nowe możliwości :)
@@RetroGralnia do stacji też jest turbo i " orginalne " gry na dyskietkach też szybko się wczytują bo mają swój własny turbo loader. Tylko pliki prg z dyskietki to katorga.
press play on tape:)
Nowsza wersja zdecydowanie bliższa designem do Amigii.
👍👍👍👍👍👍👍
Syntax error:) błąd składni:)
Niby wszystko takie proste a jest o czym mówić. Miałem taki sam sprzęt z tym gadającym Black Boxem. Ile to się trzeba było nakręcić tym śrubokrętem. Zawsze były problemy z wgrywaniem przegrywanych kaset bo z oryginałami czy bazarowymi kasetami nie było problemu. Czarne tło z czerwonymi paskami i ten piszczący dźwięk, tego się nie zapomina
Szkoda, ze tak malo ludzi ma wspomnienia typu "dzieki temu zostalem programista albo pierwsze kroki w elektronice stawialem dzieki laczeniu c64 z innymi urzadzeniami"...
Nie wiem, czy mało... To co powiem oczywiście, to dowód anegdotyczny, ale z mojej klasy podstawówki z 5 chłopaków mających C64 trzech zostało informatykami. W sumie nie wiem, co robi pozostałych 2-wóch. Podejrzewam, że jeden jest elektronikiem...
@@C64Lover Dla nas z osiedla co mieli commodorka, Atari czy Amigę to była głównie rozrywka, czyli gry i zabawa. Mało kto się wtedy zastanawiał nad programowaniem czy bardziej skomplikowanymi rzeczami które szło zrobić na komputerach w tamtych czasach
chodził jak ta lala na starym RUBINIE
Kasety mają 20 lat ? A nie więcej czasem ? 20 lat temu to wyszedł quake na pc.
20-40 lat, ale tak - w Polsce Quaka i złotą erę C64 dzielą może 2-4 lata :D
No niestety, z wiekiem percepcja czasu się nieco zmienia. W końcu lata 90-te były kilka lat temu. ¯\_(ツ)\_/¯
@@detalite Też mam takie wrażenie. Dlatego z rozpędu gubię dekadę, jak mówię co kiedy było :(
Łezka się zakręciła w oku...
Hej skąd Pan miał nowy magnetofon?
W czym, zdaniem commodorowców, Commodore 64 jest lepszy od Amigi? :):):)
Chyba tylko w ilości sprzedanych sztuk :P
Według mnie jest lepszym pierwszym komputerem, bo zachęca do programowania :D
@@RetroGralnia W tym sensie na pewno tak. Ale obejrzałem na Waszym kanale materiały o Amidze kręcone z Mfx-em jakieś dziesięć lat temu i powiem szczerze, że Amiga jakoś bardziej przypadła mi do gustu niż Commodore 64, chociażby przez sam wygląd interfejsu, jak i gry. Szkoda, że tak mało materiałów o niej na kanale ;)
@@vespacrabro2018 Amiga to 16bit maszyna ...klasa wyżej. Bez sensu porównanie. To jakby pytać w czym iPhone 3 jest lepszy od iPhona 8
@@mk_games_official No widzisz. A praktycznie wszędzie kult Commodora. Coś ten komputer musiał jednak w sobie mieć. Może tak jak Borg wspomniał, można było na nim programować, może to zadecydowało?
byq troche za późno ten poradnik. 20lat temu potrzebowałbym tego.
Borg ja swój zasilacz naprawiłem i działa ponad 20 lat
Miałeś taki nie zalany żywicą, czy jesteś hardcorem? :D
Chętnie bym też usłyszał ta historie
@@HerrGrasso stabilizator zanitowany do radiatora tez wymieniales?
choc jestem wielbicielem starych kompow to powiem ze gry na nie są huja warte za przeproszeniem. dla mnie gry to się zaczynaja od windowsa. pasjans, freecell to dopiero gry ciekawe. co nie zmienia postaci rzeczy ze wole commodore od pc jezeli chodzi o pisanie programow czy semi-grafik. za tymi glupkowatymi grami 8bit czy nawet z DOS-a nie przepadam. gry to dopiero od 32 bit jak dla mnie
to huja się znasz, jeszcze jak nie było tzw. peceta były takie gry że szczena opada do dziś, dziecię które nie widziało gier na 8 bit wypowiada się w temacie
według mnie taki pegasus jest lepszy
C64 wróć...😢😢
W turbo bodajże sprawdzał tylko jedną sumę kontrolną całości wgrywanego pliku co dawało pewne prawdopodobieństwo ze suma kontrolna wychodziła poprawna pomimo wystąpienia wielu błędów przy odczycie. Poprawcie jeśli się mylę.
Tak. Jeden bajt sumy sumy kontrolnej na cały plik w turbo VS bit parzystości na każdym bajcie z 2-krotnym zapisem całości danych na taśmie w celu walidacji w normal :P
utrafienie takiej sytuacji to jak wygrac w lotto
@@RetroGralnia co ciekawe 30+ letnie dyskietki 5.25DD jak i tasmy (nawet w turbo) latwiej wczytac niz wiele 10-15 letnich nagrywanych plyt
No przyznam ze sam kilka razy mialem po wczytaniu niby READY ale po RUN gra się jednak wysypala.
Na pirackich kasetach. Niestety już nie posiadam ani jednej takiej pirackiej kasety, jak zakupilem stację to wszystkie fajne gry z kaset pozgrywałem sobie na dyskietki a na kasetach nagralem italodisco albo co innego.😂 Ale na bank były to programy zapisane w tzw ABC Turbo
Słaby film
Wypada po załadowaniu programu nacisnąć stop w magnetofonie.
Przy wciśniętym play - głowica cały czas jest dociśnięta do taśmy- to nie jest idealne ani dla taśmy, ani dla głowicy.
Poza tym niektóre programy po uruchomieniu puszczały dalej kasetę w ruch w magnetofonie.