The A4 motorway in Poland - Information, history, curiosities
Вставка
- Опубліковано 15 жов 2024
- Zacznij wspierać ten kanał, a dostaniesz te bonusy:
patronite.pl/A...
/ @autostradypolska1978
/ autostrady_pol
/ 378397522252148
Podziękowania:
Koledzy ze skyscrapercity
Arek Głogiewicz, Jakub Ambroży, Mateusz Cedro, elot360, PL&Highways, pollen.co, fotopolska.eu/, polska-org.pl/
Utwór Isolated autorstwa Kevin MacLeod jest dostępny na licencji Licencja Creative Commons - uznanie autorstwa 4.0. creativecommon...
Źródło: incompetech.com...
Wykonawca: incompetech.com/
Zapraszam na mój nowy film. Opowiadam w nim o autostradzie A4 - informacje ogólne, historia i ciekawostki. Przymierzałem się do niego od około miesiąca ale zawsze coś mi wypadało. Teraz gdy mam jeden dzień wolnego to w końcu go dokończyłem. Dziękuję niektórym osobom z fb czy też YT za przesłane materiały. Bardzo się przydały.
Polecam odwiedzić kanał mojej córki na YT - ua-cam.com/channels/vLB5PH31nl33E5yT4bSh7g.html
A mam pytanie czy będą taki filmy o innych autostradach i drogach ekspreowych np. A1, A2 czy S5, S3???
@@swiatmapisymulacjigier6906 Ten film zrobiłem trochę na próbę nie wiedząc jaki będzie odzew. Jeśli film się spodoba to inne drogi też będą za jakiś czas.
@@AutostradyPolska1978 OK
@@AutostradyPolska1978 Podoba, podoba. Bardzo ciekawy materiał.
Jako ciekawostka: między kilometrem 133+700 a 135+000 na północnej nitce znajduję się eksperymentalny odcinek nawierzchni betonowej o ciągłym uzbrojeniu - bez poprzecznych nacięć dylatacyjnych.
totalnie nie wiem skąd ja się tu wziąłem ale strasznie fajnie ogląda się takie materiały :)
Dzięki. Mam taką nietypową pasję.
Ja też się interesuje drogami bardzo
Ja też interesuje się drogami w Polsce.
Ja również
Witaj w klubie
Moze odcinek o dawnej Gierkowce ? Tez dosyć ciekawa historie miala miedzy innymi brak w Polsce inżynierów, maszyn i pracowników drogowych ale Gierek sobie poradził :D
Jak już zacząłem o A4 to możliwe że będą inne filmy z tej serii. Widzę że film został dobrze odebrany.
@@AutostradyPolska1978 bardzo dobrze, a nie (tylko) dobrze. Osobiście pamiętam wszystkie etapy rozbudowy A4 pomiędzy Bytomiem a zachodnią granicą od połowy lat 90-tyvh, a i tak dopiero dzięki Twojej pracy dowiedziałem się tego co najważniejsze. Szacun !!
Olszyna, patatjnia.
Zresztą najlepiej historia poszczególnych ważniejszych "krajówek" (oczywiście również A czy S)
O dokładnie, o gierkowce też bym vmxhetnie posłuchał
Łapa w górę Radosławie...co raz wyższy level ....
Dziękuję. Cieszę się że podobają się Wam moje filmy.
@@AutostradyPolska1978 Podobają to mało powiedziane! Dziękujemy!
Nie można -poziom.
Pamietam jak 20lat temu na trzech ostatnich godzinach nauki jazdy pojechałem z instruktorem na odcinek autostrady Katowice - Kraków. Instruktor miał do mnie spore zaufanie wiec kulnąłem elkę z lekkiej górki na tej trasie do 160km/h. O dziwo tabliczka L się nie złożyła ☺️
To jakieś dobre magnesy miała , mój instruktor to powyżej 100-tki jak miałem jechać ,bo mu się spieszyło ,to profilaktycznie ją chował XD Swoje " L-kowe" badziewie w gazie bujałem do około 120km/h na zwykłej drodze ; P
Grubo. Ja poza miasto nawet nie wyjechałem ucząc się na prawko.
@@AutostradyPolska1978 W ciągu tego dnia jak teraz liczę zrobiłem nieco ponad 200km (start i powrót do Bielska-B). Ciekawie było już jak wjeżdżaliśmy na odcinek ekspresówki - jadę ok 80, a instruktor pyta: "co to był za znak,..., a ile można wtedy jechać, ..., no to przyspieszaj :). Wtedy kurs robiłem na Punto II 1,2l chyba i on do tych 140km/h jakoś dociągał. Te 160 to już z dobrej górki. Po osiągnięciu tej prędkości instruktor zapytał: co, więcej nie pójdzie? :) Ech dobrze to wspominam
@@AutostradyPolska1978 Ja miałem przejażdżkę z miasta do miasta w tym także w nocy . Poza tym prawko robiłem w zimę . Raz miałem trochę stersującą sytuację , to nie powiem trochę ciepło mi się zrobiło, bo wyprzedzałem inna L-kę ,a widzę zaczynają się zbliżać auta z naprzeciwka , mimo ,że miałem zredukowane depcze to gówno coraz bardziej ,a tu żadnej reakcji na gaz . Na szczęście udało się bezpiecznie wyprzedzić ,ale nie sądziłem ,że to padło w lpg w ogóle mocy nie ma.
@@AutostradyPolska1978 I tak to niestety dalej wygląda, a potem dziwota, że ogólnie Polacy jeżdżą jak jeżdżą i skąd taka ilość wypadków.
Orleny pod Wrocławiem powinny być rebrandowane na CPN
Pełna zgoda. Fajnie by to wyglądało.
No nie wiem cepeny nie najlepiej się kojarzą. Kolejki, łapówki i kartki na benzynę.
@@beddccom a orlen kojarzy ci się pozytywnie ?
Proponuję odcinek o typach węzłów na autostradach i eskach oraz np omówienie jakie są najlepsze itp itd
Tak, będzie taki film. Muszę tyko zebrać materiał
@@AutostradyPolska1978 to się cieszę:)
@@AutostradyPolska1978 Super czekamy !
Bardzo fajnie się rozwijasz. Nie ma już takiego bardzo wyczuwalnego przerywania zdań w środku i uczucie jakbyś nie wiedział co powiedzieć jak to było kiedyś, a poza tym robisz fajną robotę bo ja sam się tym interesuję i mogę się czegoś dowiedzieć. 😉
Dziękuję za dobre słowo. Staram się mówić lepiej. Jak słucham co mówiłem kilka miesięcy temu to płakać mi się chce. No ale dobrze że widzowie słyszą poprawę :)
Warto jeszcze wspomnieć o problemach z A4 (odcinek w stronę Katowic od Gliwic, kawałek za MOP'em z płytami tektonicznymi, zjazd w dół, redukcja prędkości do 100km/h) - wiadukt?, most?, kładka? mimo wielu ale to naprawdę wielu remontów się zapadała i osuwała. Udało się to ogarnąć kilka lat temu przebudowywując ten kawałek, efektem są "uskoki" centralnie w łuku co generuje tam wypadki (uskok powoduje podbicie pojazdu, chwilową zmianę środka ciężkości, odciążenie osi i zmianę przyczepności opony + deszcz i nieszczęście gotowe). Dla mnie osobiście najniebezpieczniejszy łuk na polskich autostradach.
Dzięki wielkie za film. Mój dom rodzinny znajduje się około 1 km od węzła A4. Za dziecka chodziło się do lasu na wiadukt A4, przez 10 lat jeździło do Wrocławia na studia i do pracy, na weekendy do Krakowa, a na wakacje w góry i na Bałkany właśnie tą autostradą. Jak głupi śledziłem wątki na Skyscraper dotyczące budowy ostatnich odcinków na Podkarpaciu. Przyznaję, że widok w okolicach Góry św. Anny jest jednym z najlepszych na A4. Niestety wg mnie opłaty na bramkach pod Katowicami i Krakowem to gruba przesada. Przejazd tego odcinka kosztuje więcej niz trasa z Wrocławia do Gliwic. Jak mam czas, to dla zasady omijam zjeżdzając na 86 i dalej na 94. Klimatyczna trasa przez Olkusz. Do tego fajna panorama Krakowa z okolic Modliniczki. Zdecydowanie A4 to droga o kluczowym znaczeniu łącząca duże aglomeracje, dwie skrajne granice, a dodatkowo krzyżująca się z S3, A1 i DK7/S7 w Tatry.
Wrocław - Krzywa robię w ilościach hurtowych. Nie ma innej drogi, którą gorzej mi się jedzie. Brak pasa awaryjnego, brak patroli policji, wyścigi ślimaków (wyprzedzające TIR-y), nagromadzenie oszołomów, koszmar.
Pełna zgoda. Ta droga to porażka
możesz zrobić odcinek o autostradach i ekspresówkach oraz innych dróg dwupasmowych bezkolizyjnych na Górnym Śląsku. Obecnych i planowanych. Ten region będzie miał docelowo niezłe zagęszczenie takich dróg łącznie z planowanymi rozbudowami DTŚ (wschód i północ), obwodnicy Chorzowa, trasy N-S itd... Robi się tam powoli taki odpowiednik zagłębia Ruhry w Niemczech.
Ciekawy odcinek.
Dziekuję
Panie Radku - bardzo dobre filmy, dzięki! Pochodzę z rejonów odcinka A4 między Legnicą a Wrocławiem i chciałem dorzucić jedną ciekawostkę odnośnie właśnie tego fragmentu. Na tym odcinku jest relatywnie bardzo dużo wiaduktów - nawet niektóre polne drogi łączące pola po obu stronach autostrady przerzucone są wiaduktami nad A4. Proszę zwrócić uwagę na architekturę poszczególnych poniemieckich wiaduktów na tej autostradzie. Trudno zidentyfikować na tym odcinku dwa wiadukty, które byłyby wybudowane wg tego samego projektu. Każdy wiadukt dość mocno różni się zastosowanymi rozwiązaniami inżynierskimi. Widać, że Niemcy nie działali w tym zakresie wg jednego schematu, czego spodziewałbym się znając ich pragmatyczne podejście. Możliwe, że testowali tutaj różne rozwiązania w celu wypracowania najlepszego podejścia do budowy wiaduktów autostradowych. Krąży też wśród miejscowych "legenda", że jest to wynik tego, że wiadukty na tej autostradzie były pracami dyplomowymi studentów Politechniki Berlińskiej.
Różnice łatwe są do wychwycenia dzięki StreetView. Zaburzają trochę obraz wiadukty powstałe i przebudowywane po 1945, ale skupiając się na tych wiaduktach przez które przechodzą mniej uczęszczane drogi będzie widać tę różnorodność bardzo dobrze.
Dziękuję za dobre słowo oraz za ciekawostkę z wiaduktami. Tego nie wiedziałem. Raz w życiu tylko jechałem pomiędzy Krzyżową a Wrocławiem.
Przypominam ciekawostki z województwa Świętokrzyskiego.
1) W Kielcach jest rondo do którego wchodzi ścieżka rowerowa. Jest to na skrzyżowaniu ulic Jagiellońska i Piekoszowska. Na pinezce widać to dobrze. Jeśli chcesz to nagram jak to wygląda na żywo, chętnie pomogę, napisz tylko gdzie wysłać nagranie i czy wysyłać.
2 W Cedzynie koło Kielc jak kończy się ekspresówka S74 jest rondo imienia Adama Małysza. Nazwane na część kierowców którzy nie widzieli ronda i informujących o nim znaków i przelatywali na nim na wprost niczym Adam Małysz.
autostradypolska@gmail.com
@@AutostradyPolska1978 jak bede miał możliwość to nagram jak to miejsce wygląda i wyślę nagranie na podany adres e-mail.
Przy wjeździe z Łodzi do Rąbienia jest wypukłe rondo, zwane przez miejscowych Rondem Lotników, na pamiątkę przelotu jednego gościa w aucie na wprost przez rondo, nad pomnikiem Jana Pawła II i szczęśliwego lądowania za murem, na terenie kościoła 😄
Lot można oglądać na YT pt. "Przeleciał nad rondem w Rąbieniu"
Z ciekawostek odnośnie węzła sośnica, to korzystając ze zjazdu z A1 na A4 mamy jedyny w Polsce fotoradar na autostradzie :D
O to nie widziałem. Dziękuję
Mi się udało niedawno znaleźć fotoradar na Kulczykowej A2 w kierunku Konina. Być może został postawiony niedawno.
Idealny czas na ten film, jutro czeka mnie długa podróż tą autostradą. ;)
Tak jakoś późno wstawiłem. Cały dzień go montowałem.
Szerokości i bezpiecznej podróży :)
Mały dodatek do ciekawostek: Przy węźle Kleszczów (A4-DK88) znajduje się najprawdopodobniej ostatni fragment oryginalnej betonowej autostrady
Tak to prawda. Mogłem o tym powiedzieć ale jakoś wypadło mi z głowy.
@@AutostradyPolska1978 Właśnie miałem pisać, ale kolega @By Me mnie ubiegł ;) www.google.com/maps/place/50%C2%B020'49.2%22N+18%C2%B032'25.7%22E/@50.347005,18.5399087,193m/data=!3m2!1e3!4b1!4m6!3m5!1s0x0:0x0!7e2!8m2!3d50.3470047!4d18.5404739
Drugie miejsce to koło Opola choć trochę zarosło 50.662200,17.695118
50°39'43.9"N 17°41'42.4"E
goo.gl/maps/wEvt9sVJAbM38ogy5
DK46
maps.app.goo.gl/JhGF5iZFesTyALKx9
@@beddccom Ciekawe miejsce, choć na pierwszy rzut oka (na google mapsach) wygląda to na asfalt, a nie beton - czyli raczej powojenne. Z pewnością będę się tam musiał wybrać będąc w okolicy! ;)
@@tomaszmaksymowicz955 faktycznie może to być asfalt tym bardziej że to element węzła. W okolicy 2007 roku można było tam normalnie wjechać.
jednym z najbardziej charakterystycznych miejsc na śląskim odcinku autostrady byl przejazd pod biegnącym nad autostradą taśmociągiem z charakterystycznym, zielonym napisem "KWK Wieczorek". taśmociąg zdemontowano w 2019r
Tak pamiętam. Jest na google i kilku filmach.
Bardzo ciekawy film. Czekam na S1 :)
Tego się "obawiałem" że jak zrobię o A4 to będzie cała litania widzów o zrobieniu o A ...... S ...... itd ;)
Mieszkam w Legnicy i ten odcinek autostrady to masakra, wieczne korki i wypadki
Dodatkowe ciekawostki:
Na węźle Katowice Murckowska znajduje się jedyny fotoradar w cały mieście. Przed jego postawieniem na zjeździe z S86 od Sosnowca na A4 w kierunku Wrocławia były wypadki zawsze, kiedy spadł deszcz. Od zamontowania fotoradaru nie było żadnego.
Co więcej - co do Gliwice Sośnica. DW902 nie do końca oddaje znaczenia tej drogi. Jest to co prawda DW, ale ma profil podobny do autostrady. Większość drogi ma 3 pasy w każdym kierunku, poza kawałkiem w Katowicach i kawałkiem od Zabrza do Gliwic. Swoją drogą spoko materiał na film kiedyś, jest to bardzo ważna droga dla Metropolii.
Fajniej było by obejrzeć taki odcinek o S8 😁
Tego się "obawiałem" że jak dodam taki film to pojawią się głosy o drogi z całej polski ;)
Świetny materiał! 🙂 Do Niemiec kilka razy jechałem, a ja o tym tekście po rosyjsku nie wiedziałem. Jadąc do granicy polsko-niemieckiej zastanawiałem się, kto projektował 2 pasy w każdą stronę bez pasa awaryjnego... Poraz kolejny o nowych ciekawostkach się dowiedziałem. 🙂
Dziękuję. Zawsze próbuję coś dodać z ciekawostek lub historii.
robisz tak świetne filmy że według mnie powinieneś już mieć magiczną moc ujawnienia szczegółów umowy dotyczącej A4 KATO KRA
Dzięki. Nie, nie mam takiej mocy aczkolwiek o treści tej umowie można co nie co przeczytać jak się poszuka.
Jak zawsze, doskonała robota.
Ładnie podsumowana A4. Do ciekawostek dodałbym jeszcze, że odcinek wiodący przez Górę Św. Anny to najwyżej położony odcinek autostrady w Polsce - na wysokości maksymalnie 385m.n.p.m.
Prywatnie to mój ulubiony kawałek autostrady w Polsce.
Dzięki. Tez mi się podoba ten odcinek
Jestem ciekaw który docelowo wariat przebudowy a4 dojdzie do skutku. Obecnie mamy średnio 1 lub 2 wypadki dziennie miedzy Legnica a Wrocławiem. Mogłeś jeszcze opisać o węźle Bielany jako przykład węzła który nie sprostał natężeniu ruchu i ma którym codziennie są mega korki.
Też jestem co wybiorą. Nie wiem czemu ale myślę że wygra wariant nr 2. Pchanie coraz to większego ruchu do Wrocławia jest wg mnie bezsensu.
@@AutostradyPolska1978 przy bielanach to nawet nie ma gdzie zmieścic tyle pasów ruchu. A dwa to ze ruch przy tym węźle to jest kosmos. Więc musowo trzeba odsunąć od miasta autostradę
Według mnie na 90% przebudowa A4 Wrocław-Krzywa nie dojdzie do skutku, tak samo jak A4bis. Unia już bardzo krzywo patrzy na projekty drogowe.
Ważna kwestia jest też to, że w momencie likwidacji tych starych wjazdów z lokalnych dróg, nie spowoduje że cały ruch przeniesie się jeszcze bardziej na Bielany.
10:20 rozkradanie państwa w pigułce :(
No niestety.
Świetny materiał Radek
Dziękuję kolego :)
A odcinek A4 w Katowice - Kraków nie jest specjalnie remontowany ze względu na zapisy w umowach a nie jakości wykonania drogi? :)
Jest tak aczkolwiek nie mówię w moich filmach o rzeczach o których do końca nie jestem pewien. Wątków śledczych nie prowadzę ale myślę że był by to kolejny dość ciekawy "serial" na moim kanale.
Od okolicy 2012 roku jest non stop remontowany, by ukryć zyski w kosztach utrzymania. Żaden remont nie ma tam uzasadnienia.
bardzo fajne filmy, mieszkam od prawie trzech lat w anglii i tesknie za polskimi autostradami i wszelakimi wycieczkami samochodowymi po polsce. polskie drogi jednak maja klimat :) pozdrawiam
Dzięki
bardzo interesujacy materiał, na pewno wymagał sporo czasu i pracy :) sztosik
Dziękuje. Tak bardzo dużo czadu zajmuje mi zrobienie takiego filmu
Bardzo dobry film. Ostatnio przejechałem 400 km A4 w 6,5 godziny. Później wracałem pociągiem lekko ponad 4 godziny 🤫
Pozdrawiam
Skąd dokąd jechałeś że aż taka różnica ?
@@AutostradyPolska1978 Brzeg - Rzeszów. Weekend majowy. Także wszystko jasne ☺️
Z tymi ciągłymi remontami na A4 to jest teoria spiskowa, że stalexport wciąż rozpoczyna nowe prace w celu przedłużenia koncesji, co gwarantuje umowa. Ogólnie odcinek GOP - Kraków jest przykładem beznadziejnego zarządzania, gdzie jeden z najważniejszych korytarzy komunikacyjnych w kraju z premedytacją jest pogarszany (brak 3 pasa, remonty, bardzo wysokie opłaty) aby prywatna spółka mogła zarobić.
Możliwe że tak jest. Jednak nie będę w filmie snuł teorii spiskowych bo nie o tym jest mój kanał. Aczkolwiek pracując tyle lat w drogach myślę że mógłbym co nie co powiedzieć....
Fajny film zrobisz taki o S3 ?
Dziękuję. Możliwe. Ale najpierw o A1 i A2. Ale to wszystko za jakiś czas. Teraz inne filmy mam w przygotowaniu.
@@AutostradyPolska1978 Ok dobrze o A1 i o A2 też będzie fajne :)
@@AutostradyPolska1978 czekamy!
Super odcinek! Często jeżdżę A4 na trasie Wrocław-Tarnów albo Wrocław - Kostomłoty i miło było obejrzeć film o tak dobrze znanej mi drodze. W końcu wiem też co się z autostradą od Wrocławia do Legnicy!
Dziękuję. Sporo osób prosiło mnie o ten odcinek.
Zasubskrybowałem, a teraz oglądam starsze odcinki... Jestem pełen podziwu dla pasji i cierpliwości w poszukiwaniu i zbieraniu tych wszystkich danych... Piękne są te obrazki z lotu ptaka (dron? Helikopter?), Przynajmniej można zobaczyć w jakim miejscu są z budową. Dzięki za to!
Dzięki. Większość nagrań z góry pochodzi z innych kanałów z YT. Nie mam czasu żeby jeździć po Polsce i nagrywać.
jak zawsze super odcinek.
mieszkam obok węzła Sośnica i jest wyjątkowo źle zrobiony - tzn miejsce gdzie wszystkie drogi zbiegają się się z DK 44 jest zakończone skrzyżowaniem ze światłami które jest tragicznie zaprojektowane, wieczne korki lub czekaniem na czerwonym. a jest tam tyle miejsca....
Dziękuję. Masz rację to jest bardzo złe miejsce. Czasami jak patrzę na planowanie naszych inżynierów to mnie krew zalewa.
Super film! Może w przyszłości zrobisz film o rozbudowie węzła krakowskiego? Nowej S52, S7 na północ, poszerzeniu A4 do 3 pasów i rozbudowie zakopianki do klasy S?
Dajecie mi tyle propozycji że chyba mi życia zabraknie żeby to wszystko zrealizować ;)
@@AutostradyPolska1978 spokojnie :) nie poganiamy :) robisz świetną robotę
@@AutostradyPolska1978 śpiesz się... powoli ;)
Podróżowałem tą autostradą jako pasażer polecam serdecznie
Najgorsza autostrada w Polsce jak jesteś kierowcą. Duży ruch, dużo tirów, korki, remonty, niewydolne węzły i regularnie drożejące opłaty na odcinku z Katowic do Krakowa. Ile ja czasu tam straciłem w korkach to nawet nie liczę.
Podoba się cały odcinek
A dziękuję kolego.
Cześć, bardzo ciekawy filmik pokazujący sporo detali o których człowiek czasem nie wiedział a czasem przejeżdżał koło tego i nie miał świadomości ze to istnieje, np. ten rosyjski napis. Z A4 miałem do czynienia od dziecka, kilka razy w roku pokonywałem ten odcinek z rodzicami z węzła Kostomłoty na Śląsk skąd pochodzi moja familia. Pamiętam jak odcinek dolnośląski był jeszcze Patatajką, albo jak ją u nas nazywano Fortepianem. Pamiętam jak przed rokiem 2000 powoli oddawano coraz to dalsze od Wrocławia odcinki. Najpierw jednopasmówka zaczynająca się na Bielanach i tak powoli oddawali kolejne odcinki A4. W pewnym momencie był zjazd przez Opole, fajnie bo przejeżdżało się koło Muzeum Wsi Opolskiej, także sporo osób i tam po drodze zaglądało. Pamiętam jak budowali tą drogę, jak powstawały wiadukty, mosty, a teraz czekamy jak A4 stanie się trzy pasmowa na całej długości.
Pozdro CodeLukas ze SkyScraperCity.
Dziękuje
Ja w 2016 roku miałem okazję korzystać z tego Orlenu na MOP Bielany Wrocławskie i wspominam pozytywnie- smaczne hot dogi i kawę mieli, wc niestety tylko jedno (=kolejki) i przestarzałe, ale bardzo czyste.
Mieszkam obok odczinka Zgorzelec-Bolesławiec.
Po wojnie nie było jeszcze autostrady ale z czego co dziadek mi mówił to nasypy i wiadukty byly gotowe ale niemcy przerwali budowę odczinka Zgorzelec-Krzyżowa ze względu na II WŚ. Mam nawet zdjęcia z budowy odczinka Zgorzelec- krzyżowa gdzieś w archiwum
Tak wgl to ciekawy film
Wicia majster 🐾🦊
Bardzo podobają mi się twoje wizje i plany, co by było gdyby...
Radek na naczelnego projektanta do GDDKiA, skończy się bezmyślne i nieekonomiczne tworzenie zbędnych węzłów, on ich nauczy jak się buduje drogi. 🔀❌😜
Pozdrawiam serdecznie i życzę szerokiej drogi. 🗽🛣️↗️
Dziękuje za dobre słowo
cześć, bardzo ciekawy reportaż, dziękuję
Dziękuję.
Ciekawostka 1: Odcinek Golnice (A18) do "Kogucika", czyli Krzywa (A4) był pierwszym "pokazowym" w Polsce z nawierzchnią betonową wykonaną przez firmy z Niemiec, było to w roku 1995. Można ocenić jak do dzisiaj zachowała się ta nawierzchnia (oprócz węzła Krzyżowa)
Ciekawostka 2: Na odcinku Wrocław - Opole, jak wspomniał autor w filmie, "betonka" kończyła się na wysokości Brzegu. Dopiero w latach 90-tych przedłużono "autostradę" do węzła Prądy pod Opolem
Do autora: Dobra robota :)
Dziękuję
Super film. Czy planujesz zrobić film o np A1, A2. Pozdrawiam
Dziękuję. Możliwe. Chociaż akurat A4 jest najbardziej ciekawa w Polsce
@Zwykły Kanał1 wydaje mi się ze o A18 trochę było powiedziane w tym odcinku a A8 to nic nie ma co opowiadać zwykła obwodnica.
Super filmik.
Dziekuję
na legnicy tez jest poniemiecka stacja
Bardzo ciekawy materiał. Fajnie by było gdyby powstał odcinek dotyczący Gierkówki
Ten film zrobiłem na próbę. Jeśli będzie dużo pozytywnych odpowiedzi to zrobię podobne odcinki o innych głównych drogach w Polsce
A4 jest zawalona do granic możliwości. Nienawidzę tam jeździć - jest mega niebezpiecznie. 3 pasy na prawie całej długości to mus.
Zawalona jest część zachodnia. Od Tarnowa na wschód hula wiatr.
@@AutostradyPolska1978
Bo tam kończy się zachodnioeuropejska cywilizacja xD
@@alex00alex0 Bo tam kretynie jest mniejsze zaludnienie! 🤠😆🤭
@@kostekmati2093
Raczej z względu, że mieszkają tam takie łby jak ty ! xDDDD
@@alex00alex0 Kretynie, autostrada A4 służy ludziom inteligentnym, niestety sam widzisz, że do nich nie należysz ... Pozdrawiam Ciebie, frajerze 🤠🤭
Super odcinek, czekam na film o węźle Rzeszów zachód
Dzięki. Będzie o tym węźle.
@Bartłomiej Bartholomew sranie, skąd masz takie info?
Jak zwykle kawał dobrej roboty.
W tym filmie podałeś kilka rodzajów węzłów (chodzi o ich kształty). Byłaby możliwość, żebyś zrobił film z ich dokładniejszą definicją i opisem? Myślę, że to interesujący temat.
Dzięki. Tak będzie taki film bo sporo osób to interesuje.
Dokładnie to samo mailem napsiać, bo też nie do końca ogarniałem te węzły.
Co raz lepiej zmontowany komentarz z twojej strony. Tak trzymać!
A dziękuję kolego. Staram się z każdym odcinkiem mówić lepiej. Teraz w miarę wyszło.
Materiał złoto :D Btw. nawet nie wiedziałem że cała obwodnica Gliwic jest darmowa, myślałem że tylko między Sośnicą a węzłem z DK 78.
Dziękuję.
Nie mogłem się doczekać na ten odc. Dzięki, że wreście go zrobiłeś!
Spoko. Sporo czasu mi zajął ten odcinek. Chyba najwięcej.
@@AutostradyPolska1978 jeszcze jedno pytanie czy będzie odcinek o drodze numer 6?
Jak wytoczą nowy przebieg A4 bis na Śląsku, to będą też nowy węzeł autostrad A4 i A1 budować, czy dalej Sośnica będzie będzie tym głównym węzłem?
Parę razy tankowałem na tych starych MOPach koło Wrocławia. Zdawałem sobie sprawę, że są już leciwe ale nie sądziłem że są one sprzed 2 wojny światowej O_O. Mimo, że jest tam mega ciasno jak na mop to fajnie, że zachowali ich oryginalny kształt. Tak jak ktoś wcześniej wspomniał powinny być rebrandowane jako CPN. Jakiś czas temu czytałem, że stacja z logo CPN jest w Warszawie.
Mega ciekawie by to wyglądało jak by był symbol CPN-u
@@AutostradyPolska1978 Co ciekawe z tego co wyczytałem z artykułu o jedynym CPNie w Polsce, wychodzi na to, że Orlen ma prawa do tego logo. Więc chyba przy odrobinie chęci byłoby to możliwe.
Jest jeszcze jedna taka stacja przy zjeździe do Legnicy, także istniejąca od lat 30tych i funkcjonująca tak jak ta na Bielanach, szkoda że w tym filmie jak i innych nie jest wymieniona.
00:03 czy dobrze poznaję to miejsce i są to Cikowice w Małopolsce?
Tak.
Mógłbyś wspomnieć o istniejących jeszcze fragmentach A4 wyłączonych z ruchu które pamiętają jeszcze 3 rzesze. A tak w zasadzie to o ich ruinach.
Zajebiste wideo, niezła wiedza, fakty i prezentacja!
Dziękuje
Czekałem na ten odcinek. Dzięki
Spoko. Sporo osób czekało jednak ilość informacji którą musiałem zebrać była ogromna.
Na obecnej A4 od Wrocławia na zachód Niemcy zbudowali , na wtedy pojedynczej nitce, kilka poszerzonych odcinków dla ew. lądowania samolotów. Nie ma tam też dwóch identycznych wiaduktów. Prawdopodobnie były to projekty studentów kończących studia inżynierskie we Wrocławiu.
Dzieki
11:30 fajnie by było gdyby droga była poprowadzona dalej przez Mielec do Kielc😉
Miała prowadzić do Radomia jako S9 ale te plany przepadły.
super film, może kolejny odcinek o DTŚce ? :)
Dziękuję. Tak jak pisałem wielokrotnie. Pomysłów na filmy mam mnóstwo. Problemem jest czas którego niestety nie mam. Robię to po godzinach.
Jeszcze większym absurdem przy węźle w Jeleniu jest to, że kilka kilometrów dalej na wschód znajduje się węzeł "Byczyna", który składa się z wjazdu na autostradę w kierunku Krakowa, oraz zjazdu z autostrady w kierunku Katowic, czyli takich jakie są zamknięte w Jeleniu. Nie ma tam bramek płatniczych, a więc płatność na autostradzie można ominąć właściwie w identyczny sposób, w jaki nie można ich ominąć w Jeleniu
Popier....ne
@@optimistischerjunge9926 tak jak cała A4. Autostrada, na której właściwie to niewiele razy można jechać szybko
@@sebonator3000 ja jade tylko od granicy do wrocławia, kiedyś kezdzilem do opola ale odkąd trzeba płacić to zjeżdżam na S8 we wrocku i mam w dupie oplaty.
Podsumowując te trase to powiem tak: od granicy do krzyżowej mosty zaczynają sie sypać, znaczy tylko nawierzchnia bo jest asfaltowa i są mega koleiny i wyboje. Po węźle krzyżowa zaczyna sie festiwal spierdolenia zaczynając od prędkości 110kmh, da sie jechać ale komuś zawasze jest za wolno, nawierzchnia jest w miare równa. Po węźle na boleslawiec (DK94) zaczyna sie odcinek remontowany w 2005 roku i tłok ale znowu pojawiają sie janusze którym jest za wolno. Nawierzchnia na tym odcinku zaczyna sie starzeć i jadąc samochodem lekko obniżonym masz wrażenie że jedziesz na golopującym koniu. No TIRach na lewym pasie nie wspomne.
Raz jechałem do krakowa to myslałem ze mnie szlag trafi płacąc 2 razy po 10zł w jedną strone i jadąc tylko 80 bo roboty drogowe.
Masz rację. To jest kpina. Zapomniałem o tym powiedzieć.
Kolejny świetny materiał 👍👍👍👍
Dziękuję
Teoria spiskowa mówi o tym że remonty na płatnej a4 Katowice-Kraków, są po to by koncesjonariusz płacił mniej podatków do Państwa.
Jeszcze jedną ciekawostką do tego odcinka jest to że w umowie są zapisy uniemożliwiające podnoszenie jakości dróg i budowę nowych w promieniu 30km od a4.
W tej umowie to są cuda.
z tego powodu nie powstała dotychczas 2 pasmowa droga Kraków-Olkusz choć wszystkie gminy po drodze chętnie by się dorzuciły żeby wywalić ruch tranzytowy poza miejscowości
Autostrady Polska, cześć Radek, tu były geodeta z budowy S5 Wrocław-Trzebnica. 3:57 Moim zdaniem, to nie jest dobre wyjście likwidować te zjazdy na odcinku Wrocław-Legnica. Są już plany do 2030 r. poszerzenia tam autostrady A4, zaraz powiem dlaczego.;) Tak..., fajnie, że będzie szersza ta autostrada, ale wprowadzą takie gigantyczne opłaty za jej przejazd, że odechce się z niej każdemu korzystać i będzie więcej przejeżdżało drogami lokalnymi.😕 I nie wiem po co te zjazdy niektóre będą likwidować? Żeby tylko nie likwidowali zjazdów takich jak Kąty Wrocławskie, Pietrzykowice, Mikołajewice-Księginice (ten używam jako skrót na Legnicę). Bo są bardzo nam tam potrzebne i ciężarówki nie będą przez miasta przejeżdżać. Mowa tu zwłaszcza o Pietrzykowicach, bo z niego często korzystają ciężarówki jako tranzyt, do miejsc logistycznych, jak do LG w Biskupicach Podgórnych. Nie wiem co przeszkadzają im te zjazdy? Ani się korki nie tworzą na nich, ani wypadki, przez tych Ci co nimi wjeżdżają? Czy wszyscy mamy zjeżdżać tylko przy samym Wrocławiu i Legnicy, żeby się korki na tych zjazdach tworzyły??😠 Może jeszcze wszystkie po likwidują między Legnicą, a Wrocławiem, to już będzie jeszcze gorsza tragedia dla tych miast, niż korki jakie obecnie się tworzą bez pasa awaryjnego na tej A4.😕 Już na samym węźle Bielany Wrocławskie jest dobrze tylko nocą, bo ciągle na tych zjazdach się tworzą korki i przez bramki poboru opłat zaraz za tym węzłem jak się jedzie w stronę Opola, a szczególnie w piątek i niedzielę. Zawsze mamy jakieś alternatywy do wyboru wjechania na autostradę A4 w celu ominięcia, na danym odcinku, gdzie tworzy się korek przez wypadek na A4. Więc niech nie ograniczają nam możliwość wjazdów/zjazdów z autostrady A4, bo to nam więcej skomplikuje możliwości przemieszczania się między Legnicą, a Wrocławiem. Rozumiem likwidować taki jak np. węzeł zjazdowy 6:54 Jarostów, czy 1 dalej w stronę Wrocławia, to mogę zrozumieć, albo przynajmniej 1 z nich, ale mnie wcale nie przeszkadzają, że one istnieją. Dla mnie to jest lepiej, bo po każdym, jak się minie z tych węzłów, na każdej naszej autostradzie, czy drodze ekspresowej, są umieszczane na naszych drogowskazach tablice z ilością km do ważniejszych miast, co mi ułatwia, szacowanie w jakim czasie mn. w. dojadę do celu. Więc uważam, że nie warto likwidować co stare, bo przejazd autostradą będzie nieco nudniejszy, usypiający, nurzący.;) Przynajmniej to widać, jak nam idzie fizycznie zbijanie km.;) Tak po za tym Radek, to fajnie robisz te filmiki. Niektórych rzeczy z mojej wiedzy nie jestem pewny, a Ty mi to ułatwiasz się z tym upewnić, czego nie do końca wiem. Też jak Ty interesuję się budową autostrad w Polsce.;) Odezwę się wkrótce do Ciebie w PW jeśli chcesz.;)
Dzięki. Chyba najdłuższy post
Niestety, ale nie wspomniales nic o rozubudowie a4 do 3 pasow na obwodnicy Krakowa.
Super materiał pozdrawiam!
A dziękuję.
10:10 - Węzeł Jeleń: nazwa adekwatna do tego co otrzymujemy w zamian, po uiszczeniu opłaty :D
Prawda
Jeżeli wiesz, to wyjaśnij jedno. Dlaczego A4 przechodzi przez środek góry Św Anki, która jest samotnym wzgórzem na równinie, który można by było bardzo łatwo i tanie ominąć? Znowu zagrała lewizna w związku z własnością gruntów czy coś innego? Bo o ile pamiętam to stara, niemiecka RAB nie szła w tym śladzie.
Tego nie wiem. Trzeba by było poczytać historię.
Mnie też to zastanawia dlaczego autostrada wspina się na jedyną górę w okolicy. Jedyne co pamiętam to protesty ekologów ówcześnie. Chodziło o ten las bukowy
@@AutostradyPolska1978 i to bardzo odległą - okolice 4000 lat temu...
10:30 na a4 jest dużo więcej takich „niedorobionych” albo zamkniętych węzłów. Na prawdę mnie to przeraża…
Ciekawy film, czekam na więcej :D
Będziesz nagrywał film o nowym systemie opłat E-toll?
Możliwe że będzie taki odcinek.
Dziękuję za odpowiedź :)
Rób dalej swoje bo dzięki tobie można się bardzo zainteresować naszymi polskimi drogami ;)
@@PanQman Dziękuję.
Mega odcinek , czekamy na więcej
Dziękuję
Szkoda że nie prowadzi przez Pilzno dla ludzi jadący z tamtych okolic było by to duże ułatwienie i mozniwosc ominięcia tarnowa
Jest możliwość filmu o S11? :)
Chcę zacząć od A1. Więc trochę czasu minie zanim dojdę do S11.
A wiedziałeś że na A4 na Stalexport pomiędzy Krakowem i Katowicami kilometrarz leci że wschodu na zachód czyli odwrotnie jak na pozostałym odcinku?
Tak ale to już z tego co pamiętam historia.
Może jakiś odcinek o węzłach drogowych
Po raz pierwszy spotkałem się z nazwami takimi jak trąbka itp
Ok. Sporo osób mnie o to prosi więc będzie.
2:03 A wiesz może, który dokładnie fragment zaznaczonego kawałka DK88 był oddany w 1936? Bo zaznaczony odcinek ma ponad 25 km.
Fakt, że to było 12 km "od Gliwic do Bytomia" sugeruje, że chodzi o fragment od okolic Parku Kultury i Wypoczynku w Gliwicach do okolic Plejady w Bytomiu. Przy czym w takim wypadku skąd by się wziął ten słynny kawałek oryginalnego przedwojennego betonu na starym śladzie obok obecnego węzła Kleszczów? Chyba że ten beton to jest jeszcze końcówka jednopasmowego kawałka od Nogowczyc?
Inna sprawa: DK88 na wysokości centrum Gliwic ma od 2018 roku de jure inny przebieg, niż jest pokazane na Google Maps - obecnie (patrząc od zachodu na wschód) na Portowej wchodzi on na DTŚ, potem na chwilę chodzi na A1 i za chwilę wraca znowu na Nowaka-Jeziorańskiego. Jest to o tyle dziwna sprawa, że w zasadzie nikt się tą zmianą nie przejął (w tym Google, którym sam raportowałem błąd na mapie) i mało kto o tym w ogóle wie. (podstawa prawna: Dz.U. 2018 poz. 442).
"A wiesz może, który dokładnie fragment zaznaczonego kawałka DK88 był oddany w 1936?" Tego nie wiem. Musisz poszukać w necie.
Pisałem w tej sprawie też do ZDM Gliwice (ponieważ na odcinkach dróg pod ich zarządem są złe oznakowania), wklejam ich odpowiedź:
"Zważywszy na fakt, że przedmiotowa zmiana wymaga również korekty oznakowania kierunku i miejscowości w obszarze węzła drogowego Drogowej Trasy Średnicowej z autostradą A-1 zarządzanego przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Katowicach (GDDKiA), co nie zostało jeszcze zrealizowane, obecnie oczekuje się na podjęcie stosownych działań ze strony ww. organu. Wprowadzenie odpowiednich modyfikacji oznakowania kierunkowego przez GDDKiA należy uznać za kluczowe z punktu widzenia uniknięcia sytuacji braku integralności informacji kierunkowej na wskazanych szlakach komunikacyjnych."
Zresztą nie tylko DK88 ma inny przebieg "w prawie" - także DK78 (zgodnie z ustawą, jadąc od południa, z Orlickiego skręca w prawo i dzieli bieg z DK88 do węzła Portowa, dalej w prawo w kierunku Tarnogórskiej, i na północ Tarnogórską jak do tej pory) - i osobiście uważam, że GDDKiA właśnie ze względu na tą drogę się "ociąga" ze zmianą oznakowania - podejrzewam, że po zakończeniu prac związanych z zachodnią obwodnicą Gliwic DK78 zostanie przeniesiona na obwodnicę i znowu trzeba będzie zmieniać oznakowanie w okolicy węzła Portowa. Oczywiście to żaden argument i GDDKiA już dawno powinna zmienić oznakowanie.;)
@@AutostradyPolska1978 Faktycznie, wystarczyło wpisać w Google "RAB 64 Gleiwitz Beuthen" i wyszukuje grafikę z epoki z minimapką pokazującą ten fragment.
Takie odcinki z historią dróg są zajebiste!
Dziękuję.
Pytanie, co do A4 Bis - jeżeli zostanie już wybudowana, to dotychczasowa A4 zostanie przemianowana na drogę innej klasy, czy zostanie zabrany jej numer drogi międzynarodowej, a nazwę zmieni np. na A94, czy wybudowanie A4 Bis nie zmieni nic w statusie A4? Chyba, że jeszcze za wcześnie jest na takie domniemywania...
Raczej będzie miała jakiś nowy numer np A94 lub S94. Ale są to tylko moje domniemania.
@@AutostradyPolska1978 Też najbardziej bym obstawiał, że zmienią numer na A/S94. Choć, przy tej okazji, musieliby zmienić nazwę DK94, na wysokości odcinka A4 Bis, na jakiś inny lub obniżyć drogę, do kategorii wojewódzkiej, żeby nie dublować numeru, jak na A1, S1, DK1
Bardzo fajny i pożyteczny kanał, sub👍
Dziękuję
Super filmiki robisz. Akurat na A4 to prawie mieszkam😄👍
Dziękuje
Dobry film, jako Ukrainiec bardzo chciałbym mieć wspólną autostradę bez granicy z Polską, niestety nasze szanse na wejście do Schengen w ciągu najbliższych dziesięciu lat są bardzo małe, a prawdziwych europejskich autostrad w ogóle nie mamy. Bardzo się cieszę dla Polski, że udało się Wam to wszystko osiągnąć!
Bardzo dobry pomysł, wykonanie technicznie OK. Jeśli będziesz robił w przyszłości podobne odcinki - na co liczymy - to może zaznacz wyraźniej, które fragmenty autostrady są płatne, a które bezpłatne. Kiedy po raz pierwszy jechałem A4 na płn. zachód od Wrocławia tym betonowym ugorem myślałem, że powinno być przewidziane odszkodowanie dla kierowców............. Od siebie dodam, że A4 bardzo uprościła ruch w relacji Lublin - Kraków - Katowice (mimo że nadkłada się kilometrów w porównaniu z innymi wariantami), a jak za rok -dwa oddadzą do użytku S 19 Lublin - Rzeszów, to będzie można hulać..... może zrobisz coś o Via Carpathia w nieodległej przyszłości?
Dzięki. Masz rację mogłem dodać co jest płatne a co nie. Robiłem ten film kilka dni i niektóre rzeczy wypadły mi z głowy. Tak chcę zrobić film o S19. Jest jeden na YT o tej drodze ale jak go obejrzałem to ..... brak słów. Zrobię trochę lepszy.
Jako ciekawostkę powinieneś dodać info o tym, że na odcinku Katowice - Mysłowice co roku są jakieś remonty. Obecnie wymieniają nawierzchnię, co jest moim zdaniem niepotrzebne, gdyż asfalt jest w bardzo dobrym stanie.
Juz nie ma
Super odcinek o mojej ulubionej autostradzie. Od Olszyny do Wrocka to była kiedyś nasza jedyna autostrada (niestety z betonu). Jazda nią była niezapomniana, ale tam są najlepsze grzyby!!! Swoją drogą Ukraina w strefie Szengen. Ale science fiction!
Dzięki. Jasne że Ukraina raczej nigdy się tam nie znajdzie ale wg założeń właśnie po to ma być nowy terminal.
Świetny materiał 👍,a może zrobiłbyś też jakiś odcinek o braku odpowiednich miejsc parkingowych przy również nowobudowanych drogach. Może warto poruszyć ten temat.
Dzięki. Chce zrobić taki materiał. Ciagle mi jednak brakuje czasu
As of August 2024, is there any news on the reconstruction of the Krzyżowa - Wrocław section, on which there are no emergency lanes?
Czyli jak wjadę autostradą a4 na bramkach w Gliwicach w stronę Wrocławia i będę chciał zjechać na dk78 to nie zapłacę za ten odcinek?
Tak
Jak to jest ze znakami odległościowymi na tej drodze? Na odcinku Jarosław-Kraków praktycznie większość nijak ma się do realnych odległości, a rekord to dobre 15 kilometrów, jak nie więcej. Dodatkowo jadąc od strony Rzeszowa, według znaków na lotnisko Kraków Balice jest bliżej niż do samego Krakowa. Odległość jest liczona do centrum miasta? No ale nawet gdyby tak było, to te odległości coś nie pasują. Oznakowanie DK94 na tym odcinku pomijam, bo to nie odnosi się do A4, ale sytuacja jest podobna. Szczególnie w jednym miejscu, gdzie po przejechaniu ~5 kilometrów, odległość do granicy skraca się o prawie 80 kilometrów (na pierwszym znaku do Jędrzychowic jest 697 km, na drugim już tylko 620, wjeżdżając do Polski jest to 657 km)
Tak odległości powinny być podawane do centrum miasta np Głównej poczty.
@@AutostradyPolska1978 Przyjrzałem się dokładniej oznakowaniu na tej trasie. I nadal są nieścisłości. Przykładowo: jadąc z Łańcuta w kierunku Rzeszowa i Krakowa, według oznakowania do Krakowa zostało 184 km, ale za węzłem Rzeszów Wschód ta odległość wzrasta do 188 km, gdzie między Łańcutem a Rzeszowem jest około 20 km. Jak to w końcu jest? Dodam, że na całym odcinku Rzeszów-Tarnów znaki mają prawdopodobnie błędnie podaną odległość
@@miko0023 W Polsce jest mega bałagan z oznakowaniem
Super robota!😉
Dzięki
Pamiętam jazde od Granicy aż do A4 przez Zgorzelec i Bolesławiec, i później schodami na wschód. A później koniec autobany przed Opolem i się musialo jechać przez Centrum Opola... Boże co za czasy
Niby niedawno a czasu niestety nie da się zatrzymać. Ja pierwszy raz jechałem 20 lat temu. Tyle się zmieniło od tamtego czasu.
A na którym to odcinku skakało się jak na rodeo. A może to były Słubice?
@@noreckkos na całej A4. Najgorszy odcinek był od zjazdu Wilczy Las (DK 4) aż pod Opole.
A zrobisz o DK28 ALBO JAK POWSTAJE S19 Barwinek - Miejsce Piastowe - Babica - węzeł Rzeszów wschód itd.
Albo o węzłach w Rzeszowie
O S19 w tzw wolnym czasie chcę zrobić film.
Ale zdaje się, że zapomniałeś o jeszcze jednej ciekawostce związanej z A4, mianowicie o tym ostatnim króciutkim odcinku starej niemieckiej przedwojennej autostrady, która leży gdzieś na jakimś odcinku równoległej drogi, tylko nie pamiętam już gdzie, ale na forum można to odnaleźć.
Koło Kleszczewa
przy węźle kleszczów, sam wysłałem materiały o tym miejscu :)
@@krupniok2007 A gdzie konkretnie. Chodzi o Aleję Nowaka Jeziorańskiego? Czy o coś innego: www.google.pl/maps/@50.3398307,18.56298,2731m/data=!3m1!1e3
@@wielkifreeman to co zaznaczyłeś to jest DK88, co faktycznie jest była niemiecka autobana, ale pozostałości po oryginalnej jezdni są na północ od węzła Kleszczów, dziś jest to polna droga
8:55 piękny Cadillac STS się załapał :)
Ciekawy odcinek. Przy okazji na górze św Anny można fajnie się rozpędzić pośmiać zakretami po czym ostry zjazd w dół . Tyle razy jeździłem po tej drodze ale tego rosyjskiego napisu nigdy nie widziałem.... Może zbyt szybko jeździłem.... pozdrawiam
Dzięki. Trzeba wiedzieć gdzie on jest chociaż nie jest on aż tak mały.
@@AutostradyPolska1978 obstawiam że niedaleko rozjazdu jadąc od Legnicy w kierunku olszyna zgorzelec...
@@robertkuaga9235 www.google.pl/maps/@51.0705397,16.4657079,16.56z
@@AutostradyPolska1978 dzięki za info. Jak kolejnym razem odwiedzę wroclaw to wjade sobie później na a4 w kierunku na Niemcy i sprawdzę.