Trzy dusze Zygmunta Rolata

Zygmunt Rolat urodził się w 1930 roku w Częstochowie w zamożnej rodzinie żydowskiej. Wychowany został w poczuciu głębokiego patriotyzmu do Polski, postać Marszałka Józefa Piłsudskiego była w jego domu otoczona kultem. Wychowany został przez polską nianię Elkę, która w odruchu solidarności z ukochanym podopiecznym poszła z rodziną Rolatów do getta, a potem zginęła w obozie śmierci w Treblince. Ojciec Zygmunta Rolata zginął podczas buntu w Treblince w sierpniu 1943 roku, matka nie przetrwała selekcji w getcie, zginęła w Treblince. Brat Zygmunta Rolata zginął biorąc udział w żydowskim powstaniu przeciwko Niemcom w getcie w Częstochowie. Zygmunt Rolat wojnę przetrwał dzięki wstawiennictwu niemieckiego dyrektora fabryki amunicji (Hasagu), który poprosił o utrzymanie przy życiu kilkunastu żydowskich dzieci. Dzieci te pracowały przy reperacji amunicji, ponieważ miały drobne palce i mogły naprawiać trudno dostępne elementy naboi. Zygmunt Rolat pracował też potem jako pastuch w przyległym do Hasagu gospodarstwie. Po wojnie jego dom rodzinny został zajęty przez nieznane polskie rodziny, udało mu się odnaleźć ciotkę ze strony rodziny matki. Zamieszkał w Katowicach. W 1946 roku wyjechał z Polski, w 1947 roku zdał maturę w Monachium, następnie odbył studia prawnicze w USA i założył firmę specjalizującą się transportem, a następnie spedycją. Dwukrotnie żonaty. Ma jednego syna i dwie córki. Od lat rozwija działalność filantropijną. Znamienity Darczyńca Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, wspiera wiele inicjatyw kulturalnych w Polsce i jego rodzinnym mieście Częstochowie. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi RP. Inicjator budowy pomnika „Ratującym - Ocaleni” poświęconego Polakom udzielającym pomocy Żydom podczas Zagłady w okupowanej Polsce.
NAZWISKO ROZMÓWCY: Zygmunt Rolat
WYWIAD PRZEPROWADZIŁA: Joanna Król-Komła
NAGRANIE: Przemysław Jaczewski
DATA NAGRANIA: 23 kwietnia 2013
PRAWA AUTORSKIE DO NAGRANIA: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
SZCZEGÓŁOWE WĄTKI ROZMOWY:
00:01:06 - Opis inicjatywy budowy pomnika upamiętniającego Polaków ratujących Żydów podczas Zagłady „Ratującym - Ocaleni”.
00:14:00 - Komentarz na temat polskiego szmalcownictwa oraz sytuacji Żyda w okupowanej Polsce na własnym przykładzie (uwięzienie w fabryce amunicji, w Hasagu),
00:18:09 - Opowieść o przejmowaniu pożydowskich domów przez Polaków w rodzinnym mieście rozmówcy, w Częstochowie.
00:19:10 - Wspomnienie reakcji częstochowian na pogrom w Kielcach w 1946 roku; przytoczenie reakcji kardynała Augusta Hlonda; wspomnienie antysemityzmu przedwojennego w Częstochowie.
00:22:00 - Wspomnienie śmierci Marszałka Józefa Piłsudskiego, refleksja o Częstochowie jako domu rodzinnym.
00:24:00 - Wspomnienie Elki, ukochanej niani Zygmunta Rolata, która solidaryzując się z rodziną rozmówcy, przeniosła się do getta, a potem zginęła zamordowana w obozie śmierci w Treblince.
00:26:54 - Motywacje wyjazdu rozmówcy z Polski; wspomnienie akcji pociągowej (atakowanie Żydów w pociągach); wyjazd z grupą Agudat Israel do Francji przez Niemcy.
00:28:50 - Przygotowanie do matury w 1947 roku; wspomnienie o niemieckim nauczycielu rozmówcy, emerytowanym nauczycielu z Monachium prof. Eugentzip.
00:30:00 - Wspomnienie uratowania życia w Hasagu w Częstochowie przez Niemca, dyrektora Hasagu; praca przymusowa w Hasagu - opis.
00:44:26 - Wyzwolenie Częstochowy.
00:50:00 - Wspomnienie nauki w Niemczech i potem wyjazdu do USA.
00:52:27 - Powrót do Polski ze swoim synem w latach 60. XX wieku; opis wycieczki do Oświęcimia i rozmowy z przewodnikiem; stosunek Polaków do Żydów w 1967 roku, po wojnie sześciodniowej; opis podróży z Polski do Izraela tuż po wojnie sześciodniowej.
01:06:00 - Refleksja rozmówcy na temat wydarzeń Marca ’68.
01:18:00 - Opis kontaktów biznesowych i towarzyskich oraz pomocy dla członków „Solidarności”; opis upadku muru w Berlinie i otwarcia pierwszych biznesów z Polską na początku lat 90. XX wieku.
01:48:50 - Refleksja na temat najważniejszych spraw w życiu człowieka.
01:52:40 - Opis działalności rozmówcy w Muzeum Historii Żydów Polskich i dla miasta Częstochowa.
01:59:00 - Stosunek rozmówcy do Polski; trzy dusze Zygmunta Rolata: izraelska, polska, amerykańska.
Poznaj kolekcję historii mówionej Muzeum POLIN: sztetl.org.pl/...
Subskrybuj nasz kanał: / @historiamowionapolin
Oglądaj kanały Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN:
POLIN (zapowiedzi i relacje z wydarzeń w Muzeum): / mhzp2013
Wirtualny Sztetl (historia i kultura polskich Żydów): / wirtualnysztetl
Polscy Sprawiedliwi (historie pomocy udzielanej Żydom podczas Zagłady): / polscysprawiedliwi
Kontakt w sprawie udostępnienia wywiadu: [e-mail]
#MuzeumPolin #HistoriaMówiona #Holokaust