Pieśń protestancka z Samborowa

Ania Broda śpiewa pieśń protestancką z Samborowa podczas Salonu Kultury "Oberland - Kraina filozofòw" w Idzbarku.
31 lipca 2024 roku w ogrodzie przy Fundacji Sztuka Wolności w Idzbarku odbyły się warsztaty kulturoznawcze pod tytułem Oberland - Kraina Filozofów. Spotkanie miało formułę naszych Salonów Kultury, a więc było kameralne i interaktywne. Organizatorami wydarzenia były Fundacja Sztuka Wolności i Institut für Auslandsbeziehungen ifa we współpracy ze Związkiem Stowarzyszeń Niemieckich Warmii i Mazur.
Oberland - cóż to takiego?
Jak wskazuje niemiecka nazwa chodzi tutaj o górną („ober”) krainę („land”). Tak właśnie do 1945 roku nazywano region, w którym siedzibę ma Fundacja Sztuka Wolności w Idzbarku. Dziś nazywana Mazurami tudzież Mazurami Zachodnimi kraina ściśle rzecz biorąc nie należy do kulturowego obszaru Mazur, które roztaczają się dalej na wschód. Obszary mieszczące się z grubsza pomiędzy Wisłą a Łyną oraz Żuławami Wiślanymi a Mazowszem, historycznie nazywane były Prusami Górnymi/Oberlandem. Ten zapomniany/nieznany przez wielu fakt coraz silniej dociera do świadomości osób zamieszkujących ten region. Powstają wystawy czy wydawnictwa poświęcone tej tematyce. Fundacja Sztuka Wolności postanowiła poświęcić swój najnowszy Salon Kultury właśnie historii i kulturze Oberlandu, dokąd to w XIII wieku Książe Konrad Mazowiecki sprowadził Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie zwany potocznie Zakonem Krzyżackim w nadziei na wsparcie w kolonizacji terenów zamieszkałych przez ludy bałtyckie, walczenie broniące się przed narzuceniem im wiary chrześcijańskiej. Ślady po kulturze tychże mieszkańców zwanych Prusami były systematycznie wymazywane, a do Oberlandu przybywali osadnicy z Niemiec - Turyngii, Łużyc czy Gór Harzu, co upamiętniały nazwy nowo powstałych osad, w tym dzisiejszej Ostródy zwanej pierwotnie Osterode (na pamiątkę niemieckiego pierwowzoru Osterode am Harz). Z kolei powstanie dzisiejszego Idzbarka, nazwanego pierwotnie na cześć Jeleniej Góry Hirschbergiem, jest ściśle związane z budową zamku krzyżackiego w Ostródzie, któremu to Idzbark miał służyć za zaplecze. Tym samym Idzbark należy do najstarszych osad Oberlandu.
Opowieść kulturoznawczą o Oberlandzie, w którym urodził się filozof Johann Gottfired Herder i przez niespełna cztery lata żył filozof Immanuel Kant, snuły Olga Żmijewska i Ania Broda. Podczas gdy prezeska Fundacji Sztuka Wolności przedstawiała informacje o historii, architekturze czy demografii regionu, Ania Broda ożywiała te dane muzyką z konkretnych wsi regionu - Kraplewa, Idzbarka czy Samborowa. Pieśni także opowiadają o historii - na przykład o burzliwych losach wojennych regionu, które owocowały w miłości, ale też złamane serca. Żołnierze i panny to postaci, które często pojawiają się w utworach. Oczywiście nie zabrakło też pieśni żniwnych czy religijnych, wszakże to one towarzyszyły ludności wiejskiej tak w okresach sacrum, jak profanum. W ten sposób nie tylko ożywiliśmy historię, lecz performatywnie współtworzyliśmy jej dalszy ciąg dając przestrzeń dawnym brzmieniom i zwyczajom, a także - co niezwykle ważne - tworząc bezpieczną przestrzeń dla mniejszości narodowych i etnicznych, które zamieszkują dziś Oberland i sąsiednie krainy.
Projekt został sfinansowany ze środków ministerstwa spraw zagranicznych RFN.