Świetne! Nie spotkałem się jeszcze z tak prostym i intuicyjnym wyprowadzeniem transformacji Lorenza. Panowie "otrzaskają" się jeszcze trochę z kamerą żeby było naturalniej i zapowiada się fenomenalna seria. Dziękuję.
@@magnetek5171 oczywiście. Przecież mówię na filmie że to pomysł który mnie przekonał do stw gdy byłem w szkole podstawowej. A mam już niedaleko do emerytury...
PANowie mają fantastyczne wyczucie. Taka mieszanka legendarnej SONDY z odrobiną efektów niesamowitego programu dla dzieci PI i Sigma z Matplanety. Prościej na temat dylatacji czasu po prostu się nie da! Gratualacje!
niestety fizykę trudno jest zrozumieć, upraszczanie obrazkami to chyba próba zachęcenia licealistów do studiowania...jeżeli mechanika kwantowa jest rzeczywiście prosta to może po latach przyzwyczajeń...gdy nie mamy już sił żeby być zdziwionymi... serdecznie pozdrawiam wciąż zdziwiony absolwent fizyki...
@@wojciechserzysko3461 Nie mogę się zgodzić. Fizykę niełatwo jest *uprawiać*, zwłaszcza dobrze. Ale to jest prawda dotycząca pewnie każdej dziedziny. Zrozumieć zjawiska jest łatwo - trzeba tylko porzucić kurczowe trzymanie się doświadczeń nabytych w warunkach nieprzystających do oglądanych zjawisk (małe prędkości, duże rozmiary i energie itp). Nasza intuicja to tylko suma doświadczeń, nigdzie nie jest powiedziane, że będzie się stosować do ruchu elektronów w atomie...
@@pjochym Fizyka kwantowa z tego co pamiętam nie opisuje ruchu tylko prawdopodobieństwo zdarzenia.... Przy pomocy odwzorowań liniowych w przestrzeni Hilberta....jest to trudne gdy od szkoły podstawowej operujemy położeniem i koncepcją punktu materialnego... Natomiast jak się przyzwyczaimy to niestety nie zapytamy: A dlaczego?
@@wojciechserzysko3461 pęd jest niewątpliwie powiązany z ruchem i jest operatorem mechaniki kwantowej o potencjalnie dobrze określonych wartościach własnych, a zatem wynikach pomiarów tegoż. Ale istotnie pojęcie trajektorii w m.k. traci sens - w tym znaczeniu ruch opisuje ona całkiem inaczej. W gruncie rzeczy do dziś nie wiemy do końca, jak ze świata kwantowego wyłania się znany nam obraz "klasyczny".
@@pjochym Jeśli przyjmiemy że foton (i inne "cząstki") do momentu pomiaru (do którego wliczam również detekcję w narządach wzroku) nie są obiektami zlokalizowanymi ("korpuskułami") nie ma problemu ze zrozumieniem jak powstaje obraz klasyczny. Nie można przyjmować, że np. że foton opuszczając płytkę dwudzielna albo odbija się od niej albo przechodzi. On zachowuje się tak jakby poruszał się obiema drogami naraz i jeśli wstawimy drugą płytkę dochodzi do interferencji jednofotonowej, ale gdy wstawimy na obu drogach (lub jednej) detektory, ląduje losowo w jednym z nich. Nie oznacza to jednak, że foton poruszał się wcześniej jedną drogą! a zatem obraz odbity powstaje nie dlatego, że na płytce część fotonów się odbiła, ale dlatego, że połowa fotonów poruszających się "obiema drogami naraz" uległa detekcji W MOMENCIE POMIARU w detektorze po stronie światła odbitego ( i analogicznie obraz ze światła przechodzącego "na wylot" przez szkło, powstaje z fotonów które poruszały się obiema drogami naraz ale wylądowały losowo w detektorze (lub zostały zarejestrowane przez oczy) po stronie światła przechodzącego.
Filozoficzny argument dylatacji czasu - gdy jedziemy na tygodniowe wakacje i robimy dużo nowych rzeczy (= inaczej patrząc na to działamy szybciej) wydaje nam się że to nie był tydzień tylko miesiąc (= czas płynął nam wolniej) 😁 przepraszam za to głupkowate wtrącenie, a poza tym wspaniały filmik, najlepiej wytłumaczona teoria względności na jaką trafiłam 👏👏👏
Fizyka to oczywiście nasza pasja. Ale film wprowadza nas dodatkowo w krainę czarów. To dlatego nam się chce robić te filmy. Czujemy się jakbyśmy byli Magami, którzy potrafią zabrać widzów w odległe krańce Wszechświata.
są lepsze filmiki w necie - ten jest niekompletnie wyjaśniony i wprowadza w błąd. ua-cam.com/video/h8GqaAp3cGs/v-deo.html i ten nastepny ua-cam.com/video/vFNgd3pitAI/v-deo.html
1. Przykład z zegarami świetlnymi w rakiecie nasuwa moje wątpliwości. Skoro prędkość światła jest stała, to składowa pionowa tego ruchu w obu statkach musi być mniejsza (bo wypadkowa ruchu nie może być większa niż "c"). Zatem światło odbija się z większym okresem od równoległych luster (zegar świetlny chodzi wolniej). Ale to wcale nie dowodzi, że czas na statku spowalnia (np. dla żywego organizmu, czy zegara mechanicznego na sprężynę). Dlaczego ruch kół zębatych takiego zegara, bądź procesy życiowe w komórkach ludzkiego ciała miałyby zachodzić wolniej? Światło ma ograniczenie w wartości "c", ale koło zębate, czy jony w komórkach mogłyby teoretycznie poruszać się szybciej, póki się nie wykaże, że nie mogą. 2. A co z kierunkiem poruszania się? Gdyby zegar z lustrami "leżał", a więc ruch światła byłby równoległy do kierunku poruszania się rakiety, to mielibyśmy do czynienia z zegarem świetlnym chodzącym zupełnie inaczej. Gdy światło biegłoby z odwrotnym zwrotem do prędkości rakiety, poruszałoby się z v = c. Ale gdyby wracało i poruszało się zgodnie ze zwrotem prędkości statku, mielibyśmy wówczas spowolnienie. Taki zegar raz by chodził "normalnie", a raz spowalniał..??
Samo wolniejsze chodzenie zegarów świetlnych istotnie tego nie dowodzi. Dopiero gdy połączymy je z zasadą względności. Ta zasada mówi, że ruch jest względny - nie da się zmierzyć absolutnego ruchu a jedynie ruch względny. A to oznacza, że nie można zbudować "absolutnego prędkościomierza". Gdyby zegar np. mechaniczny chodził inaczej niż świetlny, to różnicę ich wskazań moglibyśmy użyć w tym celu. Ponieważ jest to niemożliwe, to wnioskujemy, że każdy zegar będzie chodził wolniej. Ta zasada wynika tak z naszego codziennego doświadczenia jak i z dokładnych pomiarów. Leży ona u podstaw mechaniki. Można myśleć o jej podważaniu, ale trzeba mieć po temu jakieś przesłanki. Takich przesłanek brak, a to, że nie jest nam wygodnie z płynącymi stąd wnioskami, nie jest w nauce taką przesłanką. Orientacja zegarów ma znaczenie jedynie dla łatwości analizy doświadczenia. Zegar "poziomy" też chodzi wolniej, tylko że tym razem jest to skutek skrócenia długości. Można z nim przeprowadzić podobną do wspomnianej analizę i otrzymać książkowy wzór opisujący ten efekt. W filmie nie było czasu na przedstawienie całej teorii względności - to jest jednak materiał na spory podręcznik.
@@pjochym Dziękuję za odpowiedzi. Co do pierwszej części, to nie do końca jestem przekonany. Ale to pewnie z tego powodu, że trzeba by zagłębić się w szczegóły. W komentarzu można jedynie przywołać parę ogólnych stwierdzeń, którym można dać wiarę, bądź nie (przynajmniej na tym etapie). Oczywiście nie ignoruję fizyki. Byłem na mat-fiz, zdawałem maturę z fizyki i jestem po studiach technicznych, jednakże teoria względności jest dla mnie nie do końca przyswajalna. Pewnie za mało wiem na ten temat. Mnie się wydaje, że spowolnienie czasu w drugim statku zaobserwowane z punktu widzenia pierwszego statku jest jedynie pewnym złudzeniem wynikającym z faktu, że obserwacja może docierać do nas wyłącznie z prędkością c (nie szybciej i nie wolniej). Po zatrzymaniu obu statków i porównaniu czasu, zegary powinny być zsynchronizowane (tak mi się przynajmniej wydaje). Z drugiej strony widzę pewną niekonsekwencję w narracji popularno-naukowej ze strony fizyków. Z jednej strony światło podróżuje *zawsze i wyłącznie* z prędkością "c" w próżni (niezależnie czy źródło światła i obserwator się poruszają); Z drugiej strony, często rysuje się wykresy przekonujące, że jakaś informacja świetlna do nas nie dotrze, bo jesteśmy poza jej zasięgiem. Podobnie zresztą z horyzontem obserwowalnego wszechświata - tu prędkość rozszerzania się wszechświata "nagle" składa się z prędkością światła, powodując że nie dostrzeżemy nigdy światła od pewnych gwiazd. Tymczasem w innych eksperymentach myślowych pokazuje się nam, że nie ważne z jaką prędkością statek się oddala, czy przybliża, bo światło z niego wyemitowane *zawsze dociera do naszego oka z prędkością c.* Pozdrawiam i dziękuję za trud próby wyjaśniania 🙂
@@Tomasz_Kowalski Teoria względności rzeczywiście nie przyjmuje się łatwo. Tak jak mówimy w filmie. Moja rada: przyjąć fundamentalną zasadę względności za dobrą monetę (ona akurat jest intuicyjna, doświadczamy jej na każdym kroku) oraz zaakceptować fakt eksperymentalny stałości prędkości światła (z faktami trudno dyskutować). Cała reszta jest wnioskiem. Mnie to ułatwiło. Może i innym ułatwi?
Widać jaki panuje tutaj prymitywizm i brak kultury w komentarzach. Nie dość, że nagle mamy rzeszę wybitnych 'fizyków' i 'naukowców', którzy ochoczo 'prostują' panów na filmie wytykając im rzekome błędy, to jeszcze leje się masa obelg w kierunku tej pani. Odniosę się do tego w taki sposób, mianowicie temat został według mnie wyjaśniony w sposób przejrzysty i zupełnie poprawny, a elementy zawiłe uproszczone. Wszelkiego rodzaju przytyki i korekty materiału na filmie umacniają jedynie w przekonaniu o wielkiej ignorancji komentujących ten film. Dodatkowo lament, że pani z zagranicy pracuje w polskiej nauce i, że nie mówi piękną polszczyzną, plus, że ma nadwagę, umacnia jeszcze bardziej o skrajnej ignorancji i niewiedzy większości ludzi wypowiadających się tutaj. O braku kultury i impertynencji komentujących nawet nie będę się wypowiadał. Widać, że mało kto z komentujących tutaj był w jakimkolwiek zespole badawczym czy to w Polsce czy zagranicą. Otóż, w każdym zakładzie w Polsce pracuje mnóstwo obcokrajowców z całego świata, podobnie jak za granicą naukowo pracuje mnóstwo Polaków. Naukowym 'językiem urzędowym' jest angielski i bez problemu można się nim dogadać w niemal każdej jednostce naukowej na świecie. Nie nie ma wymogu nauki języka polskiego w placówkach polskich, tak jak nie ma przykładowo przymusu nauki hiszpańskiego w instytucie w Madrycie. Niemniej znajomość jest zawsze mile widziana. Na koniec, instytuty PANowskie (podobnie jak uniwersytety i inne szkoły wyższe) nigdy nikogo nie dyskryminują i nie faworyzują ze względu na płeć, narodowość, wyznanie czy orientację. Tutaj liczy się tylko wiedza, umiejętności i pomysły. Jeśli się nie dostałeś/aś na studia lub odmówili ci współpracy w jakimś instytucie, to znaczy, że byli lepsi. Także, pisanie, że ta pani 'zajęła mi miejsce' i 'jakim prawem ona tu jest', a także przytyki do jej polszczyzny, to bardzo żałosny i okraszony kompleksami lament. Wstyd mi za was.
Czego Pan oczekuje od społeczeństwa gdy nawet noblistka z literatury twierdzi, że publiczne lżenie oponentów jest usprawiedliwione. Pana głos jest wyjątkiem w morzu wulgarności w jakim taplają się obecne elity społeczne.
Bardzo dobry film, gratulacje! Można w kolejnym poruszyć problem masy relatywistycznej, bo wydaje mi się, że odchodzi się od niej (jako zła intuicja). Z góry dziękuję.
Zachęcamy. Może trzeba obejrzeć więcej niż raz? Wszystkie użyte przez nas pojęcia to poziom szkoły, ale ich nagromadzenie oraz oderwanie od codziennej intuicji może przytłaczać. Może trzeba krok po kroku?
Tak, Radku, rzeczywiście miało być jak najprościej. A co do naturalności, to po tej lawinie uwag na temat aktorstwa - nie wiem czy uda się kolegów namówić na następny film. Chwilowo odmawiają.... Pozdrawiam Jurek (reżyser)
@@jerzygrebosz Mam problem z myślowym eksperymentem "pociąg w tunelu". Niech pociąg ma 100 m a tunel 10 m. Zgodnie z przyjęta interpretacją jeśli rozpędzimy pociąg do odpowiedniej prędkości skróci się - w u.o. tunelu- na tyle że może zmieścić się w całości w tunelu. Jednak w u.o. pociągu 100 m pojazd musi zmieścić się w skróconym 10-krotnie 1 m tunelu! To nie prowadzi do żadnego paradoksu tylko do absurdu. Jeśli obsługujący tunel zamknie go z tyłu w momencie gdy tylko pociąg dotrze do końca tunelu w u.o. pociągu dojdzie do katastrofy. Nie da się tego wyjaśnić za pomocą nierównoczesności
@@wiesawnykiel1348 To inny kawałek STW, bo dotyczy skrócenia długości i względności równoczesności. Nie jestem w stanie w kilku zdaniach tego objaśnić bez ilustracji, ale może wskażę, gdzie leży najczęstszy problem. Chodzi o znaczenie słów "zmieści się", co przez to rozumiemy. Zazwyczaj rozumiemy przez to, że oba końce pociągu znajdują się *jednocześnie* wewnątrz tunelu. Ale co to znaczy *jednocześnie* ? Okazuje się, że to pojęcie nie ma bezwzględnej natury i zależy ono od układu odniesienia. Po prostu *jednocześnie* w u.o. tunelu nie jest tym samym co *jednocześnie* w u.o. pociągu. W ten sposób jest możliwe, że pociąg może i zmieścić się i nie zmieścić w tunelu! Tyle jestem w stanie wytłumaczyć w tej formie. Może zrobimy w przyszłości program o tym zagadnieniu.
Rewelacja! Mimo, że osobiście w jakimś tam niewielkim stopniu rozumiem pojęcia relatywistyczne, to wyjaśnienie takich (oczywistych? prostych?) zagadnień jednak przekraczało moje możliwości. Chapeau bas!
Świetna inicjatywa! Ciekawi mnie jak wyglądałby ten filmik, gdyby był zrobiony przez G.F. Darwin. Wtedy kompetencje aktorskie i merytoryczne byłyby rozdzielone, przez co łatwiej byłoby osiągnąć wysoką jakość na obydwu frontach.
@@bartomiejtudryk5649 Sama prezentacja wydłużenia teasy biegu światła jest b. Ciekawa i sporo wyjaśnia... ale wyjaśnia nie tak, jak ględzą starsi panowie dwaj, kt9rzy boją się ostracyzmu środowiskowego. Być naukowcem to znaczy też być człowiekiem odważnym i gotowym na wystąpienie przeciwko nauce "wierzącej"...
Nie przychodzi mi do głowy, jaka byłaby jego konstrukcja, ale sądzimy, że tak. Gdyby było inaczej to pierwszy, który by to wykazał, miałby nobla w kieszeni.
Powyżej prędkości światla nie da się.Ty po prostu żyjesz w innej czasoprzestrzeni.Jako obserwatorowi nadświetlnemu w ogóle dziwne że udalo Ci się tu zajrzeć.
są lepsze filmiki w necie - ten jest niekompletnie wyjaśniony i wprowadza w błąd. ua-cam.com/video/h8GqaAp3cGs/v-deo.html i ten nastepny ua-cam.com/video/vFNgd3pitAI/v-deo.html
Dziękuję za kolejny fascynujący film. Niestety przykład z mionami zbyt trudny jak na ideę prostego zobrazowania problemu. Sądzę, że interesujące byłoby rozbudowanie wątku z pojazdami o to co się będzie działo gdy pojazdy będą poruszać się wprost na siebie oraz oddalać. W tym wypadku dla obu obserwatorów promień światła poruszałby się po takiej samej trajektorii. Jak już mamy wątek dylatacji czasu to dla szerokiego grona widzów dodanie informacji o tzw. paradoksie bliźniąt byłoby bardzo ciekawe. Z niecierpliwością czekam na kolejne filmy.
Cieszymy się, że się podobało. Trajektoria "zygzakiem" powstaje na skutek złożenia ruchu pojazdu (poziomo) z ruchem światła (pionowo). Nie jest zależna od tego czy się zbliżamy, czy oddalamy (nic się nie zmienia między czasem przed spotkaniem i po spotkaniu jak widać na animacji). Gdybyśmy stanęli pomiędzy pojazdami tak, że oba będą się poruszać, to naturalnie spowolnienie czasu wystąpi dla obydwu (oba promienie będą biec zygzakiem). Użyliśmy dwu pojazdów, aby zilustrować symetrię tej sytuacji. "Paradoks" bliźniąt naturalnie jest powiązany z tematem filmu, ale jest nieco bardziej złożony, ponieważ zawiera koncepcję zawracania w trakcie pomiaru i inne subtelności. W efekcie całość jest mniej przejrzysta. Dlatego nie włączyliśmy go do filmu - i tak wyszedł troszkę zbyt długi.
@@pjochym Dziękuję za odpowiedź, chodziło mi o aspekt obserwacji z drugiego pojazdu. W przypadku poruszania się po tej samej prostej drugi obserwator nie dostrzegł by ruchu promienia światła zygzakiem. Myślę, że porównanie obserwacji dwóch ruchów pojazdów - tego z filmu i tego o którym wspomniałem byłoby bardzo ciekawe, w moim przypadku mamy jedynie informację pochodzącą z efektu Dopplera.
@@l8609z proszę się przyjrzeć co się dzieje po tym gdy Antoni zwraca uwagę na symetrię sytuacji (pod koniec filmu). Gdy się przesiądziemy do drugiego pojazdu, to jego zegar stanie się nieruchomy, a nasz zacznie się poruszać. Warto ponownie obejrzeć te animacje. One są dosyć starannie obliczone i dopasowane do podanych prędkości. Te relacje na nich widać.
@@l8609z moim zdaniem cała ta sytuacja nie ma sensu, bo gdyby na przykład zawrócić jeden z pojazdów i jechać równolegle do siebie to co zobaczyli byśmy w samolocie Tomasza ?...przeciez tak samo zygzakowatą trajektorię względem na przykład stałego eteru, stałego układu odniesienia....czy jak ?
Panie Pawle, korzystając z dobrodziejstw internetu może zadam pytanie. Wniosek w filmie jest taki, że "każdy ma swój czas" w zależności od poruszania się, nie ma czasu uniwersalnego dla wszystkich. Przyszedł mi do głowy taki eksperyment myślowy po oglądnięciu filmu: szukamy czasu uniwersalnego. Jeśli ruch ma wpływ na czas to usuwamy wszelkie obiekty z kosmosu, mamy pustkę, nic się nie porusza. "Wkładamy" do takiego czystego wszechświata kilka zegarów odpowiednio oddalonych od siebie aby grawitacja nie zdążyła nimi poruszyć. Nie nadajemy pędu, prędkości - zdawałoby się, że zegary powinny być perfekcyjnie zsynchronizowane czy tak? Zatem czy można mówić o czasie uniwersalnym, kosmicznym? Skoro pozbyliśmy się ruchu to pozbyliśmy się również jego wpływu na upływ czasu. Będę wdzięczny za odpowiedź, jeśli nie znajdzie Pan chwili czasu znaczy, że jest Pan mocno zabiegany na co dzień co naturalnie zrozumiem :D Wszystkiego dobrego dla całej ekipy Instytutu.
Zegary można zsynchronizować nie tylko w pustym kosmosie. Wystarczy, że są nieruchome względem siebie. Jest na to prosty sposób. Ustawiamy zegar w początku układu (O) na 0, a wszystkie inne na godzinę równą d/c (d - odległość od początku układu). Każdy zegar ma wyzwalacz reagujący na błysk światła. Teraz włączamy zegar w O i wysyłamy z niego błysk światła we wszystkie strony. Po chwili wszystkie zegary będą zsynchronizowane. Ale to zadziała tylko, gdy są nieruchome. To właśnie chcemy powiedzieć twierdząc, że każdy ma swój czas. Dokładniej to każdy układ odniesienia ma swój czas i nie ma jakiegoś jednego wyróżnionego czasu - bo nie ma wyróżnionego ("nieruchomego") układu odniesienia. Dlatego właśnie nie ma czasu "kosmicznego". Z pytaniami zapraszamy do naszej "Knapy Fizyków": kanapafizykow@ifj.edu.pl w ten sposób inni mają szansę także usłyszeć odpowiedzi.
@@pjochym Mając kompletną symetrię dwóch inercjalnych układów odniesienia, 0.6c względną prędkość i zsynchronizowane zegary we własnych układach odniesienia, wysyłamy po 5s w każdym układzie odniesienia sygnały zatrzymujące jeden najbliższy zegar w układzie partnera. Będzie sprzeczność??? Bo ja powiem, że skoro u mnie t=1,25t' to dla mojego partnera "prim" zegar zatrzyma się wskazując 4 sekundy, przynajmniej ja tak będę twierdził/postrzegał to. Dla "prima" ten stojący zegar będzie pokazywał taki czas czy też inny? Jego zegar z jego perspekty to t'=1,25t , czyli wskazywać będzie 6,25 sekundy? Obai będziemy widzieli u siebie 6,25s a partnera 4s na zegarach? Dla mnie to oznacza, że są dwie prędkości upływu czasu t' . Jeden t' z mojej perspektywy i drugi t' z jego perspektywy. To chyba komplikuje pomiar prędkości światła w układzie "prim". Przecież koncept t' jest wprowadzamy dlatego, bo układ "prim" też mierzy prędkość c o takiej samej wartości. Coś tu dla mnie jest nie tak. Skoro bierzemy fakt pomiaru prędkości swiatła z układu "prim" to dlaczego już bierzemy prędkość upływu czasu w t' ale z naszej perspektywy?
@@jerzygrebosz Jest od nauczania i zainteresowania nauką. Powinien posiadać umiejętności interpersonalne :) Dzisiaj mam już swoje lata i interesuje się fizyką, w podstawówce i ogólniaku nauczyciele kompletnie mi ją obrzydzili.
Oj zna, zna. Odległość jest własnością (czaso)przestrzeni, zwaną w żargonie matematyczno-fizycznym metryką. W mechanice kwantowej akurat jest to prosta metryka kartezjańska (nasze zwykłe odległości) albo pochodząca ze szczególnej teorii względności (czyli Lorentza - w relatywistycznej mechanice kwantowej).
Jeszcze takie ciekawostki nt. prostoty STW. Jeśli obie rakiety wyślą ku sobie jednocześnie (w u.o. stacji) promień światła to doleci on w tej samej chwili do obu rakiet. Jednak w u.o. rakiet sytuacja jest inna w związku z tym, że o ile promień wysłany z rakiety zbliżającej się z v=0,6 c do do rakiety "spoczywającej" porusza się z v= c to promień wysłany z rakiety (względnie) "spoczywającej" do poruszającej się w jej kierunku już z v=1,6 c. Wniosek jest taki, że jeśli mamy uzyskać jednoczesne dotarcie obu promieni do rakiet w ich u.o. to pilot pierwszej rakiety musi przyjąć, że promień wysłany został z drugiej rakiety w jego kierunku odpowiednio wcześniej niż on wysłał promień do drugiej rakiety. No ale dokładnie to samo musi przyjąć ten drugi. Zauważmy że gdyby pilot jednej z chciał przyspieszyć czas dotarcia wysłanego do niego sygnału i zwiększył swoją prędkość (w u.o stacji rzeczywiście światło dotarłoby wtedy do niego wcześniej) w u.o tej rakiety nic by to nie dało. Zwiększyłaby się tylko prędkość względna DRUGIEJ rakiety, ale v światła dalej wynosiłaby c. Paradoksalnie zmiana prędkości rakiety 1 zmieni natomiast prędkość sygnału wysłanego w kierunku rakiety 2 pomimo tego, że sygnał już został wysłany, jednak ponieważ gdy R 1 przyspiesza zmienia się względna prędkość ale R2. Jeśli R1 będzie poruszać się w stronę przeciwną do R2 z v bliskim c może niemal całkowicie zatrzymać ruch światła z R1 (już po jego wyemitowaniu) w kierunku R2 (z zasady względności wynika, że to R2 "ucieka" od spoczywającej R1). To już jednak przyczynek do innej dyskusji z P&G.
Kluczowe jest tutaj zwrot "doleci on w tej samej chwili do obu rakiet". Nie ma czegoś takiego - jednym z najważniejszych elementów STW jest fakt względności równoczesności. Równoczesność jest możliwa do zdefiniowania jedynie w ustalonym układzie odniesienia. Sygnały dotrą do pojazdów jednocześnie w u.o. stacji, ale *NIE* w u.o. każdego z pojazdów. Niestety czyni to dalsze rozważania błędnymi. Po prostu każdy z obserwatorów widzi te zdarzenia w innej kolejności. Jedyne co jest bezwzględne to kolejność zdarzeń zachodzących na jednej linii świata (trajektorii możliwego obserwatora). Przykładowo, jeśli w jednym z pojazdów będziemy strzelać do tarczy, to wszyscy obserwatorzy zobaczą najpierw wystrzał a dopiero po nim uderzenie w tarczę. Innymi słowy, przyczyna poprzedza skutek dla wszystkich obserwatorów.
9:09: W jaki sposób eksperyment Michelsona-Morleya dowodzi stałości prędkości światła? Źródła, które znalazłem mówią, że dowodzi on nieistnienia eteru, w którym światło miałoby się przemieszczać, ale nic o efektach relatywistycznych. W jaki sposób stałość prędkości światła jest potwierdzona eksperymentalnie? Niektóre źródła twierdzą, że jest to wręcz niemożliwe, a znana nam wartość `c` została ustalona poprzez sprytne przeformułowanie definicji metra i sekundy, tak, żeby `c` było stałe. Inna wersja mówi, że przez długi czas próbowano zmierzyć prędkość światła, ale wynik nigdy nie był dostatecznie dobrze reprodukowalny.
W ostatnich latach zmieniliśmy definicję metra i sekundy tak, aby oprzeć je na stałych fizycznych, które możemy zmierzyć znacznie dokładniej niż kawałek metalowej belki. Ma to tylko pośredni związek ze stałością prędkości światła (dobrze jest opierać jednostki na czymś stałym !) - było możliwe właśnie *dzięki* stałości prędkości światła! Istotnie taki układ jednostek prowadzi do faktu, że prędkość światła w m/s jest konkretną stałą liczbą, na którą się umówiliśmy. Mogłoby to być 1, tak się często umawiają fizycy. Ale wtedy 1s to prawie dystans do Księżyca więc raczej mało wygodna jednostka! Nie ma to jednak najmniejszego wpływu na *eksperymentalny fakt* stałości prędkości światła niezależnie od ruchu źródła i obserwatora. Co do eksperymentu M-M to istotnie nie mierzył on bezpośrednio prędkości światła - jedynie weryfikował konsekwencje hipotezy, że jest ona zależna od ruchu, źródła, obserwatora, a nawet hipotetycznego ośrodka, w którym rozchodzi się światło. Nie stwierdził ani jednego z przewidywanych efektów czym sfalsyfikował wymienione hipotezy. Był też jedynie jednym z pierwszych i pierwszym tak dokładnym eksperymentem tego rodzaju. Dużo dokładniejsze eksperymenty sprawdzające hipotezę o stałości prędkości światła każdy z nas przeprowadza codziennie, używając nawigacji w telefonie. Gdyby STW była błędna, cały system GPS nie działałby tak jak działa.
@@pjochym Może lepiej skupmy się na sednie, zamiast rozwadniać znaczenie w zbytecznych opisach. Jeśli dobrze rozumiem, Twoją wypowiedź można streścić wnioskami: Tak, ustaliliśmy definicję sekundy w odniesieniu do prędkości światła i choć nie ma bezpośredniego dowodu, że prędkość światła jest stała, pośrednio wnioskujemy to z eksperymentów, które pokazują, że prędkość światła nie zależy od ruchu źródła i obserwatora. Na tych faktach opiera się system GPS i jego skuteczność dowodzi poprawności tych wniosków. Coś pominąłem, przeinaczyłem? Co jeśli prędkość światła zależy od innych czynników niż prędkość obserwatora i źródła (i jak przypuszczam ośrodka w którym się porusza, bo to chyba jest wiadome)? System GPS dowodzie tego, że nie zależy od innych czynników? W jaki sposób? Poza tym, nie jest tajemnicą , że GPS jest niedokładny, często niedokładny, zwłaszcza jeśli nie poruszamy się po drogach zaznaczonych na mapach. Skąd te błędy?
@@lew_wloczega No niestety trochę tak. To jakie jednostki sobie ustalimy, nie ma *żadnego* związku z wartością prędkości światła uzyskaną w pomiarach! Nawet od strony praktycznej. Mamy jakiś skalibrowany sprzęt pomiarowy i nim wykonujemy pomiary. Czy poważnie sądzisz, że metrolodzy i fizycy, którzy się tym zajmują, nie zdają sobie sprawy, że ustalenie jednostek nie ma wpływu na wartość fizycznych wielkości, które mierzą? To naprawdę nie jest banda idiotów. A GPS jest zadziwiająco dokładny. Zapytaj praktykujących geodetów. Geodezyjny odbiornik GPS daje dokładności liczone w milimetrach. Stacji GPS używa się do pomiaru dryfu kontynentów i ruchów górotworu. To, co mamy w telefonach to jest najniższy stopień bardzo długich schodów. Co to znaczy, że nie ma bezpośredniego dowodu? Po pierwsze dowody są jedynie w matematyce. W naukach eksperymentalnych (jak fizyka czy chemia) są jedynie hipotezy, wnioski z nich i eksperymenty, które mogą im zaprzeczyć (sfalsyfikować) lub nie. Mamy więc jedynie hipotezę o stałości prędkości światła która, mimo usilnych prób, nie została obalona przez ostatnie 150 lat. Jak masz pomysł jak to zrobić, to zapraszamy do jego przedstawienia w recenzowanym piśmie. Ale biletów do Sztokholmu jeszcze bym nie rezerwował... Co jeśli obecna hipoteza okaże się błędna? Po pierwsze będzie *bardzo* ciekawie. Po drugie może to być prawdą jedynie w bardzo subtelny sposób, ponieważ pozostają prawdą wszystkie dotychczasowe pomiary, które twierdzą inaczej. Ale zanim zaczniemy takie spekulacje, należy postawić dobrze zdefiniowaną hipotezę odmienną oraz przedstawić jej testy eksperymentalne. Takie testy muszą jednocześnie wykluczać obecny stan wiedzy. Dopiero wtedy można taką hipotezę traktować poważnie. A zastanawiać się "Co wtedy?" warto dopiero gdy przeprowadzi się eksperymenty, które sfalsyfikują obecnie obowiązującą hipotezę, jednocześnie nie zaprzeczając nowej. Inaczej to strata czasu i snucie rozważań co by było gdyby "chmury były ze śmietankowego kremu?".
@@pjochym Ludzie generalnie często popełniają głupie błędy, niezależnie jaką profesję wykonują (bynajmniej nie jestem wyjątkiem). Poza tym, bez wątpienia trudno czegokolwiek się nauczyć. Jak widzę, po prostu rozbiajmy się o to, że modus operandi jest takie, że brak dowodu jest dowodem braku. O to całe nieporozumienie. Natomiast, żeby odpowiedzieć na pytanie co do jest dowód. Dowód to zbiór przesłanek, z których można w logiczny sposób wywnioskować regułę. Tyle, że co to znaczy to już zależy od przyjętych standardów wnioskowania. Nie odniosleś się do głównej kwestii. Próby pomiarów predkości światła zdają się nie być reprodukowalne. Zatem na jakiej zasadzie mamy twierdzić, że ta wartość jest stała? To, że GPS działa dowodzi, że na ziemii nie ma nic co mogłoby ją zmienic w wykrywalnym dla nas stopniu, ale zakłdanie, że w ogóle nic nie może jej zmienić to już dosyć odważne twierdzenie. Tym barzdiej jeśli mówimy o skali kosmicznej, gdzie skala jest zupełnie inna. Ostatecznie, nie chodzi mi w ogóle o potwirdzenie czy obalenie tej tezy, że prędkość światła jest stała. To nieistotne. Bardziej interesuje mnie, sposób myślenia z którego ona wynika. Może fizycy mają jakieś przydatne sztuczki, żeby sobie poradzić z problemem skali. Chociaż póki co wydaje się, że magicznym rozwiązaniem jest ignorancja.
@@lew_wloczega Dowód, z grubsza, to ciąg prawdziwych zdań logicznych, na początku którego znajdują się założenia i aksjomaty a na końcu twierdzenie. Taki ciąg można skonstruować jedynie w matematyce. W naukach przyrodniczych nie ma aksjomatów, są jedynie pewne fundamentalne obserwacje (np. symetria ze względu na translację w czasie, z której wynika zachowanie energii). Bazowy proces nauk przyrodniczych to: obserwacja -> hipoteza na jej temat -> przewidywanie możliwych testów doświadczalnych hipotezy -> weryfikacja, czyli: *falsyfikacja* lub *jej brak*. Nigdzie nie ma i nie może być tutaj dowodu. Put up or shut up: podaj proszę opublikowane w recenzowanej prasie wyniki demonstrujące niereprodukowalność pomiaru prędkości światła, czyli wielkości, którą znamy z dokładnością co najmniej 9 miejsc znaczących. Mówienie, że stałość prędkości światła to nieistotny detal świadczy o braku zrozumienia zagadnienia niestety. Stałość prędkości światła jest bezpośrednim wnioskiem z równań Maxwella, które są fundamentem znacznej części fizyki oraz technologii, oraz są zweryfikowane w szerokim zakresie okoliczności. Myślę, że zanim się oskarży o ignorancję całe środowisko fizyków lepiej jednak pochylić się nad samym sobą i dobrze zapoznać się z krytykowaną dziedziną - bo tu niestety wygląda to bardzo blado....
a co z fotonem który porusza się w z prędkością c. Od liceum nurtuje mnie te pytanie. Żeby rozpędzić coś do c co ma wymiar i masę trzeba by nieskończonej energii. Żeby zwolnić z tej prędkości również. Gdyby dodatkowo miał jakikolwiek wymiar to poruszając się wzdłuż wymiaru x zgodnie ze skróceniem lorentza ten wymiar byłby dla niego zdegradowany i istniał by jedynie w 3 wymiarach y,z i czasu (czy może jednak bez czasu?). Jak wyglądałoby to dla obserwatora zewnętrznego? Czy jeśli foton nie ma masy i wymiaru to jak oddziałuje z przestrzenią np. wchodząc do atmosfery gdzie zwalnia albo do wody? Jakie oddziaływanie to sprawia? Czy bez użycia energii możemy fotonowi nadać dowolny kierunek i prędkość? Czy można zwolnić foton do 0? Sprawa fotonu i c jest dla mnie trudna. Ktoś zna odpowiedź?
Dużo tego. Zapraszam z resztą do kanapy fizyków a tutaj tylko kilka: - Foton gdy oddziałuje, ulega zniszczeniu. Nie można go więc spowolnić ani przyśpieszyć. Niższa prędkość światła w ośrodkach spowodowana jest ciągłymi aktami pochłaniania i emisji przechodzących fotonów, co efektywnie zmniejsza szybkość ich propagacji. - Nie ma wielkiego sensu zastanawiać się, jak wygląda foton w spoczynku. Nie wygląda, bo go nie można zatrzymać. - Foton dla zewnętrznego (czyli każdego) obserwatora wygląda jak foton. Dla każdego tak samo. Najwyżej leci w inną stronę albo ma inny kolor (zależnie od ruchu obserwatora). - Foton niesie i pęd i energię. Aby je zmienić, musimy wydatkować albo jedno, albo drugie, albo nawet oba (zależnie od sytuacji). Bilans musi się zgadzać!
Bardzo ładnie wytłumaczone i od razu widać jak to sobie policzyć. Pięknie. Ale Panowie Cwaniaki żeby nie było za słodko. Każdy z Was widzi, że zegar tego drugiego chodzi wolniej. Pytanie zatem jest następujące: Jeśli się teraz spotkacie to kto będzie starszy od kogo i dlaczego? Co wówczas zobaczycie na swoich zegarach?
To też jest proste, tylko już nie takie intuicyjne ;). To zależy od tego gdzie się spotkamy i jak tam dotrzemy. Jeśli będziemy się poruszać całkowicie symetrycznie i wrócimy symetrycznymi trasami na "lotnisko" to nasze zegary ponownie się zsynchronizują, ale oba będą wskazywać wcześniejszy czas niż zegar "lotniskowy".
@@pjochym To, że sytuacja jest symetryczna jest akurat bardzo intuicyjne. Ciekawe jest natomiast coś innego. Jeśli jednak gość A widzi, że zegar gościa B zwalnia bo gość B przemieszcza się z jakąś prędkością względem gościa A a z kolei gość B widzi, że zegar gościa A spowalnia bo gość A przemieszcza się z jakąś prędkością względem gościa B to w jaki sposób w momencie spotkania się obu gości ich zegary mają wskazywać tę samą godzinę?
@@mototroter Przyczyna jest bardzo prosta. Obaj muszą zwolnić, zawrócić, przyśpieszyć i ponownie zwolnić. Wszystkie te procesy spowodują, że obaj będą mieli ten sam czas względem zegara "na lotnisku". Ale to będzie całkiem inny czas niż ten na lotnisku. Najprościej jest to sobie narysować na diagramie czasoprzestrzennym. Tylko trzeba uważać na położenie płaszczyzn równoczesności ruchomych obserwatorów.
@@pjochym Wytłumaczenie to jest bardzo ogólnikowe i intuicyjnie oczywiste, ja jednak pytam dość wyraźnie o konkrety. Jak w poszczególnych fazach ruchu będą się zachowywały zegary dla poszczególnych obserwatorów, że na koniec wszystko się wyrówna? Mówiąc jeszcze bardziej łopatologicznie. Mamy 3 zegary (3 obserwatorów). Co w kolejnych fazach ruchu widzi każdy z nich i dlaczego, począwszy od startu, poprzez przyspieszenie, lot, spowolnienie, przyspieszenie w stronę powrotną i spowolnienie aż do ponownego spotkania kiedy to wszystkie 3 zegary ponownie staną obok siebie.
@@mototroter dla ustalenia uwagi: w filmie mamy tylko *dwa* zegary i *dwóch* obserwatorów. Rozumiem, że chcemy rozszerzyć eksperyment o zegar na "lotnisku", dodatkowo rozważamy *cały* ruch od startu do ponownego lądowania. Tu przechodzimy do zupełnie innego eksperymentu zwanego (pozornym) paradoksem bliźniąt. Nasz film o tym nie odpowiada, ponieważ to jest inne zagadnienie - nieco bardziej złożone. Obejmuje nie tylko dylatację czasu we względnym ruchu jednostajnym, ale także upływ czasu w nieinercjalnych układach odniesienia. W skrócie: czerwony i niebieski są symetryczni względem lotniska, więc zajmijmy się jedynie jednym z nich. W miarę przyśpieszania jego zegar będzie chodził coraz wolniej oglądany z lotniska, przy zawracaniu tempo jego chodu wzrośnie, a potem ponownie zmaleje gdy wróci do punktu startowego. Doskonale pokazuje to rysunek z wikipedii (art. o paradoksie bliźniąt: commons.wikimedia.org/wiki/File:TwinParadoxProperAcceleration.svg) - tylko trzeba pamiętać, że kreski łączące na nim tory obserwatorów to *powierzchnie jednczesności* , a *nie to co widzi dany obserwator* . Obraz *oglądany* z lotniska będzie wyglądał *inaczej* . Powiedzmy, że podróżnik transmituje obraz swojego zegara na lotnisko i tam go oglądamy. Ponieważ gdy podróżnik się oddala, światło ma do pokonania coraz dłuższą drogę, a gdy zbliża coraz krótszą, odstępy czasu widziane z lotniska będą różne. Jest to po prostu znany nam efekt Dopplera. W konsekwencji najpierw zegar będzie wyglądał, jakby chodził jeszcze wolniej, niż wskazuje na to sama dylatacja czasu (bo mamy dwa efekty - dylatację+przesunięcie ku czerwieni). W drodze powrotnej sytuacja się odwróci i zobaczymy przyśpieszenie biegu zegara w rakiecie (dylatacja + przesunięcie ku fioletowi). Doskonale to ilustruje (w skrajnym przypadku bardzo dużej prędkości) inny rysunek z tego artykułu commons.wikimedia.org/wiki/File:Rstd4.gif . Im bliżej prędkości światła tym efekt jest silniejszy. Na tej ilustracji v=0.8c. Fakt, że w drodze powrotnej widzimy *przyśpieszenie* zegara podróżnika, wynika z efektu Dopplera. Fala świetlna to nic innego jak szybko chodzący zegar, więc przesunięcie ku czerwieni to spowolnienie a ku fioletowi przyśpieszenie.
Opiszę jak ja rozumiem zjawisko dylatacji czasu. Poprawcie mnie proszę jeśli się mylę. Też pracuję w PANie, ale w tematach biologicznych. Czysto hipotetyczny przykład. Ja mieszkam na Ziemi, a mój kolega na jednej z planet orbitujących wokół Proxima Centauri. To najbliższej oddalona gwiazda do Ziemi zaraz po Słońcu, mianowicie 4,24 lat świetlnych. Innymi słowy światło potrzebuje 4,24 ziemskich lat, żeby dotrzeć do tego układu. Ludzkość nie bawi się w wojny i inne głupoty, zatem dysponuje statkiem kosmicznym gotowym osiągnąć prędkość zbliżoną do prędkości światła. Natomiast ja chcę odwiedzić mojego kolegę. Statek kosmiczny rozpędza się do prędkości światła miesiąc i także miesiąca potrzebuje do wyhamowania. Nasuwają się pytania, jak długo potrwa moja podróż? Jak długo czekać będzie na mnie mój kolega? Jak długo czekać będzie na mnie moja żona będąca na Ziemi? Kolega będzie czekać na mnie 4,24 roku ziemskiego (podróż) plus dwa miesiące (rozpędzanie, hamowanie). Żona czekać będzie na mnie 8,48 roku ziemskiego (podróż w dwie strony) 4 miesiące (rozpędzanie i hamowanie w dwie strony) i 2 godziny (zakładając, że tyle potrwa moje spotkanie z kolegą). Dla mnie natomiast, podróż potrwa 2 miesiące w jedną stronę i... tyle. Im poruszamy się szybciej (bliżej granicy 300000 km/s - prędkości światła) tym czas dla nas zwalnia, stąd sama podróż odbędzie się błyskawicznie. To jest waśnie zjawisko dylatacji czasu (przynajmniej wg mnie). Po powrocie na Ziemię istotnie 'przeniosę się w przyszłość' o te kilka lat. Zadacie pytanie, co jeśli nasz statek będzie szybszy niż prędkość światła. Czy wtedy czas z naszej perspektywy zacznie się cofać? Otóż tak, ale tutaj niech wypowiedzą się eksperci, fizycy. Dodatkowo z tego co widzę, zjawisko 'zwalniania czasu' jest w tym filmie fajnie wyjaśnione. Meritum tego filmu jak sądzę to to, że czas upływa niejako indywidualnie dla danych obiektów poruszających się z pewną prędkością. Jak dla mnie to zjawisko jest wyjaśnione klarownie i w bardzo fajny sposób.
Z tym zwalnianiem czasu, to nie do końca jest tak jak piszesz. Czas nie zwalnia "dla nas". Jeśli układy A i B poruszają się względem siebie, to dla układu A zachodzi dylatacja w układzie B, a dla układu B zachodzi dylatacja w układzie A. Nawiązując więc do twojego eksperymentu myślowego, pasażer w rakiecie doleci do Proximy Centauri w znacznie krótszym czasie, nie dlatego, że czas mu zwolnił (bo czas w rakiecie zwolnił dla układu Słońce-Proxima, a nie dla rakiety), tylko dlatego, że droga mu się skróciła - dla rakiety to już nie jest odległość 4,24 lata świetlne, tylko znacznie mniej (o tyle mniej, o ile czas w rakiecie zwolnił dla obserwatora na Ziemi). Można powiedzieć, że dylatacja czasu i skrócenie Lorentza, to dwie strony tego samego medalu.
Wszystko super, tylko co się stanie jak te statki kosmiczne zaparkują kiedyś obok siebie i porównają zegarki? Będą pokazywały to samo, czy nie? Poza tym jest mowa o jakimś tam eksperymencie potwierdzającym stałość prędkości światła ale ni hu hu nie jest to wytłumaczone, czyli przyjmujemy na wiarę, że tak jest. Bo ja na ten przykład dość często poruszam się z prędkością światła i nic się wielkiego nie dzieje. Już tłumaczę: skoro zegary i w jednym i drugim statku zwalniają względem obserwatora z drugiego statku, to znaczy, że względność ruchu nie jest tu podważona, czyli ja popylam sobie dość często z prędkością światła względem promieni światła np. ze słońca (i mój zegarek też tak popyla).
Eksperyment Michelsona-Morleya. Miał pierwotnie zmierzyć prędkość Ziemi względem eteru. Nie wyszedł - okazało się natomiast, że prędkość światła zupełnie nie zależy od orientacji aparatury i kierunku ruchu Ziemi. Potem wykonano jeszcze wiele innych pomiarów potwierdzających ten wniosek. Czy to jest "na wiarę"? Tylko w takim znaczeniu w jakim "na wiarę" przyjmujemy, że pluton jest toksyczny, a w pewnych warunkach można wytworzyć związek fluoru ze złotem. Czy to oznacza, że to się da sprawdzić w kuchni? Oznacza to tylko, że mamy zaufanie do procesu naukowego. Do tego, że pierwotni autorzy wykonali swoje pomiary starannie, a ich konkurenci bardzo starannie je sprawdzili. Stałość prędkości światła w próżni jest *faktem eksperymentalnym* , a nie czyimś wymysłem. Na pierwsze pytanie nie jest łatwo odpowiedzieć, bo to "parkowanie" wymaga ruchu z przyspieszeniem, a w związku z tym wynik jest zależny od tego jak "parkujemy". Wystarczy jednak powiedzieć, że analogiczne doświadczenia zakończone właśnie "zaparkowaniem" zegarów obok siebie (wspomniane w filmie doświadczenie z użyciem samolotów Concorde) dało oczekiwany wynik: poruszający się zegar chodził wolniej w trakcie ruchu. Podobny eksperyment wykonują stale satelity GPS. Ich zegary chodzą w innym tempie niż gdy były montowane na powierzchni Ziemi w nieruchomym hangarze. Nie poruszamy się z prędkością światła w stosunku do światła, ponieważ nie istnieje tzw. układ spoczynkowy fotonu. Nie można więc powiedzieć, że coś porusza się względem fotonu. A nasze zegarki oglądane z innych galaktyk naturalnie chodzą wolniej bo poruszamy się względem nich z dużymi prędkościami.
@@pjochym Ja sobie mogę wygooglać ten eksperyment, ale filmik, który ma dowodzić, że ta teoria jest prawdziwa mówi tylko, że światło ma stałą prędkość w próżni i jest to fakt i nie tłumaczy w ogóle skąd taki wniosek. Tyle gadania i zero odpowiedzi! To jak się te statki z filmiku spotkają kiedyś na planecie X, to ich zegarki będą pokazywały to samo, czy nie? Jak ten Concord wylądował, to jego zegarek się spóźniał? No bo opis eksperymentu w filmie wskazuje, że spóźnienie zegara było względne tylko dla osoby w drugim statku. To czy dla załogi Concorda spóźniały się zegary na ziemi? Obsługa naziemna lotu i załoga Concorda widziały co innego synchronizując zegary na ziemi (czy dla załogi spóźniał się inny zegar niż dla obsługi lotu)? No a w ogóle skąd wiadomo, że to Concord się poruszał, bo jakby leciał na zachód, przeciwnie do ruchu obrotowego ziemi, to bardziej obsługa naziemna by się poruszała niż załoga Concorda? Co mnie obchodzi układ spoczynkowy fotonu?! Mamy jakiś sposób na określenie co się porusza, a co nie? Czy prędkość jest wartością bezwzględną (analogicznie do pojęć ciężar i masa)? Skoro punkt A porusza się względem punktu B z prędkością X, to na mój chłopski rozum, punkt B porusza się względem punktu A z tą samą prędkością. Chyba że nie? Skoro foton porusza się względem mnie z prędkością bliską 300 tys. km/s, to ja z jaką prędkością się poruszam względem fotonu?
@@user-rx6rj8ys3b Po kolei: - My nie chcemy dowodzić, że prędkość światła jest stała. To jest *fakt* eksperymentalny. Na dodatek zgodny i powiązany z innymi wynikami (np. z teorią elektromagnetyzmu Maxwella - powstałą przed TW) oraz potwierdzony licznymi pomiarami, nie tylko jednym doświadczeniem (eksperyment Michelsona-Morleya był tylko jednym z pierwszych). Naszym celem było pokazać jak z tego faktu oraz z zasady względności ruchu prosto wynika dylatacja czasu. Tylko tyle. - Jak Concorde wylądował, to jego zegar wskazywał wcześniejszy czas. Gdyby nasze statki wróciły na "lotnisko" identycznymi torami z identycznymi prędkościami i przyśpieszeniami to ich zegary byłyby zgodne i spóźnione względem zegara na lotnisku. Ale tutaj wchodzimy na inny teren: "paradoksu" bliźniąt i efektów ruchu z przyśpieszeniem. To też jest dosyć proste, ale nie należy tych spraw mieszać, bo łatwo się zaplątać. Może zrobimy o tym osobny odcinek w przyszłości. - Na filmie mówimy jedynie o tym co się dzieje przy jednostajnym ruchu względem siebie. Nic tam nie ma o wracaniu i porównywaniu zegarów. To wymaga ruchu z przyśpieszeniem - czyli ponownie to jest teren "paradoksu" bliźniąt. Piszę w cudzysłowie, bo nie jest to prawdziwy paradoks, a jedynie zaskakujący wynik. - Nie ma sposobu stwierdzenia, co się porusza, bo każdy ruch jest względny. Nie ma bezwzględnej prędkości (tzw. zasada Galileusza). - Oczywiście, jeśli A porusza się względem B z prędkością v, to B porusza się względem A z tą samą prędkością. Ale to dotyczy jedynie ciał, które posiadają swój tzw. spoczynkowy układ odniesienia - czyli układ odniesienia, w którym są nieruchome. - Fotony (światło) jest tutaj specjalnym przypadkiem. Nie można powiedzieć, że poruszamy się względem światła, bo pojęcie "względem światła" nie ma sensu. To jest wniosek z faktu, że fotonu nie można zatrzymać ani spowolnić (w próżni). Można go jedynie zniszczyć. Przyczyną jest nieistnienie układu odniesienia, w którym foton spoczywa - bo w każdym ma przecież prędkość światła! Wiem, że to nie są łatwe do przyjęcia fakty. Fizycy zmagali się z ich akceptacją przez minimum 2-3 dekady. Ale nie mamy wyjścia, przyroda po prostu taka jest, czy nam się to podoba, czy nie! Podkreślam jeszcze raz, bo to ważne: stałość prędkości światła w próżni to nie jest jakiś nasz wymysł czy teoria. To jest wynik pomiarów.
@@user-rx6rj8ys3b Zrobiłem taką "na szybko" animację podróży ze wskazaniem co się dzieje z punktami równoczesności w takiej sytuacji. To jest diagram x-t (czas pionowo, przestrzeń poziomo, żółta linia to światło). Może to coś rozjaśni: ua-cam.com/video/uMTOLyS_tgc/v-deo.html
@@pjochym Z jednej strony mamy :"parkowanie" wymaga ruchu z przyspieszeniem, a w związku z tym wynik jest zależny od tego jak "parkujemy". A z drugiej: "analogiczne doświadczenia zakończone właśnie "zaparkowaniem" zegarów obok siebie (wspomniane w filmie doświadczenie z użyciem samolotów Concorde) dało oczekiwany wynik: poruszający się zegar chodził wolniej w trakcie ruchu." Jeśli mamy zasadę symetrii obu punktów widzenia to przecież z punktu widzenia samolotu to Ziemia ALE MOŻE BYĆ STACJA KOSMICZNA) się porusza a zatem jej czas spowalnia. Otóż nie. Czas chodzi wolniej w obiekcie który ma większą prędkość w stosunku do drugiego, z punktu widzenia jakiegoś zewnętrznego u. spoczynkowego. Zegary w samolotach i wieżach kontrolnych można uruchomić po rozpędzeniu samolotu i wyłączyć przed jego zwolnieniem. Oczywiście przyspieszając prędkość samolotu zmieniliśmy tempo upływu jego wewnętrznego czasu, które po osiągnięciu założonej prędkości będzie się utrzymywać. Pomiar wykaże że czas w samolocie płynie wolniej, kropka. Nie ma znaczenia co sobie wyobraża na temat upływu czasu pilot w samolocie. Podobnie z dwóch bliźniaków wolniej starzeje się ten który porusza się szybciej np. w u.o. Ziemi czy stacji kosmicznych i nie trzeba do tego zatrudniać "przyspieszenia" (nie licząc ważnego faktu, że jest potrzebne aby nadać odpowiednią prędkość i zmienić tempo upływu czasu wewnętrznego). I podobnie w obu rakietach na filmie czas płynie z tym samym tempie np. w u.o. dwóch stacji, a to co sobie kalkulują obaj jeśli chodzi o tempo czasu obu rakiet nie ma nic wspólnego z ich rzeczywistym upływem czasu wewnątrz obu rakiet, bo ten jest jaki jest, zegary nie kłamią, obiektywizują wyniki. Nie da się niczego powiedzieć o rzeczywistym upływie czasu, rozważając ruch tylko dwóch obiektów (zresztą nie ma czegoś takiego jak 2 ciała całkowicie osamotnione w kosmosie). Musimy mieć jakiś zewnętrzny u.o.
Co jeżeli obserwator A jest nieruchomy? Gdy patrzy na niego obsereator B, poruszający się ze stałą prędkością, to wydaje mu się, że zegar "A" zwalnia, ale w rzeczywistości nie może zwolnić, ponieważ jest nieruchomy. Dobrze myślę?
Generalnie dobrze. Do momentu gdy nie zaczynamy się rozpędzać/zwalniać/zawracać itp. Przyczyną jest zasada względności, mówiąca, że ruch jest jedynie względny. Czyli, że nie można powiedzieć który układ jest "nieruchomy". Można jedynie wskazać układy inercjalne. Tka jak w filmie: A widzi wolniej chodzący zegar B, a B wolniej chodzący zegar A.
Z pamięci to my nawet własnych tekstów nie bardzo ;) A poważniej: to owszem, ogarniamy, ale nie dlatego, że mamy jakąś lepszą wyobraźnię. Po prostu w toku uczenia się fizyki (dawno, dawno temu) poznając te zagadnienia i robiąc odpowiednio dużo zadań/obliczeń nabraliśmy stosownego doświadczenia i intuicji. I to jest cała tajemnica. Zrozumienie tego rodzaju zagadnień nie wymaga jakichś nadzwyczajnych talentów. Wymaga jedynie przyjęcia do wiadomości potwierdzonych faktów eksperymentalnych, choćby były nieoczekiwane, oraz przyswojenia teorii, która przedstawia ich spójną interpretację i poprawnie przewiduje wyniki pomiarów. Tylko fakty są bezwzględne, teorie są tymczasowe - do czasu pojawienia się lepszych. Tak działa nauka.
Trochę jestem zaskoczony, pana Pawła Jochyma przypominam sobie że był w Młodym Techniku opisany jako laureat olimpiady fizycznej albo astronomicznej. Tylko wtedy był młodszy zatem odbył podróż w czasie😄 pozdrowienia!
Ale to jest film o fizyce, a nie o archeologii ;)! Olimpiada była astronomiczna. A podróż w czasie wykonałem razem ze wszystkimi w jedynym kierunku, w jakim jest to możliwe. Dziękuję i także pozdrawiam.
Panowie udowodnili mi tylko, że ich zegar świetlny przestaje poprawnie funkcjonować im szybciej się porusza bo światło o stałej prędkości zaczyna w tym zegarze pokonywać dłuższą drogę po przeciwprostokątnej. Gdyby postawili nieruchomy zegar po środku odcinka między tymi pojazdami to zmierzyłby by im bezwględny prawdziwy upływ czasu :P?
A dlaczego akurat ten zegar pośrodku miałby mierzyć czas bezwzględny? Przecież ten zegar też zwolni dla każdego układu poruszającego się względem niego.
Zegar "lotniskowy" nie jest w niczym wyróżniony. Równie dobrze, choć trudniej, można by porównywać z zegarem poruszającym się jednostajnie w górę z prędkością np. 0.9c. Wnioski będą analogiczne.
Jeszcze jedna wątpliwość, nie wiem czy dobrze myślę, ale tw. Pitagorasa obowiązuje w geometrii euklidesowej, w geometriach nieeuklidesowych nie. We wszechświecie jednak panuje geometria nieeuklidesowa. Czy więc tak możną to liczyć?
To ogólna teoria względności wprowadza geometrię nieeuklidesową. Czasoprzestrzeń szczególnej teorii względności jest *płaska*. W jej części przestrzennej twierdzenie Pitagorasa jak najbardziej obowiązuje.
Już starożytni tworzyli naukę o przyrodzie. Dziś wiemy, jaka była naiwna (4 żywioły itp.). Ale do dziś cenimy ich nie za to CO myśleli, ale JAK myśleli. Już wtedy była to najcenniejsza rzecz, jaką stworzyli dla nas. Pozdrawiam Cię, Bajan, doceniając poziom Twojej refleksyjności. I cieszy nas to, że do takich refleksji zainspirował Cię nasz film.
Panowie swietna gra aktorska, rozwaliliście system jazda w samochodzikach albo jak ktoś wspomniał ..kolejna sonda Kamiński i Kurek? dlaczego.. poniewaz mamy tu do czynienia z ciekawym klasycznym sporem pomiędzy "sercem, a szkiełkiem i okiem".....gdzie Tomasz reprezentuje strone romantyczna(Kurek) : serce , "szalona, oblakana" Karusie z ballady romantycznosc, ktora "widzi" niewidzialne rakiety pedzace z predkosciami 0,6 c, niewidzialne 0,00000000000000000001 s spowolnienia czasow, niewidzialne skrocenia dlugosci...czy inne wspolczesne niewidzialne ciemne energie, niewidzialne materie, niewidzialne fale grawitacyjne, niewidzialne czarne dziury, niewidzialne bozony Higgsa itp rewelacje [dodajmy ze w serialu "Archiwum X" te strone reprezentuje oczywiscie David Mulder Duchowny, oraz ze ta strona choc bliska jest geniuszowi, kreatyzmowi, mysleniu "out of box" ..co sklania ku ryzyku, ociera o szarlatanizm.. poczucie, a nie swiat realny......cdn
Niepotrzebny sarkazm i ironia. Wiemy doskonale jaka jest nasza "gra aktorska" i że, delikatnie mówiąc, nie jest to silna strona naszego filmu... Sonda i Kurek z Kamińskim były oczywiście naszą inspiracją, zważywszy nasz wiek, niemal musiały być. Nie sądzę, by inspiracja dobrymi wzorami była czymś złym. A przechodząc do rzeczy: nie ma tutaj nic "niewidzialnego". Wszystkie te efekty są jak najbardziej mierzalne, a ich konsekwencje można czasem stwierdzić nawet gołym okiem - np. ślady cząstek w komorze mgłowej. Spowolnienie biegu czasu zostało wielokrotnie zmierzone i okazało się całkowicie zgodne z przewidywaniami teorii względności.
@@pjochym absolutnie to nie sarkarzm ani ironia ....poprostu jestescie Panowie znakomici....wy do tego macie (aktorstwo prawdziwe, teatralne) dryg i talent, nie tylko ogromna wiedze ...jest wielka sztuka i odwaga ..."wyjsc na scene" przed publike i odegrac role!. Ja osobiscie jestem waszymi filmami, kanalem, tym co i jak powstaje, pomyslem, wykonaniem naprawde oczarowany ...bo tez tu kazdy moze latwo, NA SPOKOJNIE, klarownie, wyraznie, prosto (prawdziwa nauka to idea a ta jest uproszczeniem) zrozumiec.... i w koncu ktos (Antoni - rola "szkielka i oka") zadaje pytanie o ktore sam od dawna zapytuje : gdzie sa te wszystkie niewidzialne stwory matematyczne (bytujace zawsze "na skraju wykrywalnosci z niewykrywalnoscia") i do czego wiecej maja sluzyc, niz wylacznie ciaglego rozpisywania nowych ich wersji, wirtualnej spekulacji wylacznie na papierze ...a przede wszystkim GDZIE SIE PODZIALA KLASYCZNA METODA EMPIRYCZNA ..zasada ery oswiecenia : "patrze, widze (wiec) rozumiem" ...poprostu w nauce romantyzmu nie ma
Dokładniej rzecz biorąc: prędkość światła jest *nieosiągalna* . Tzn obiekt poruszający się z vc). Ale naturalnie fotony i inne bezmasowe cząstki poruszają się z prędkością c. Geometria 2D *zanurzona* w przestrzeni 3+1D (czasoprzestrzeni) nie jest problemem. Akurat w tym zagadnieniu wymiarowość przestrzeni nie gra większej roli. Istotna jest tzw. *sygnatura metryki* , czyli znaki, jakie sie znajdują przed x, y, z, t w wyrażeniu na odległość. Dla przestrzeni Galileusza/Newtona jest to +++ (czas nie wchodzi w relację z przestrzenią). Dla czasoprzestrzeni Minkowskiego (czyli STW) jest to + - - - : ds^2 = c^2 dt^2 - dx^2 - dy^2 - dz^2 (widać od razu, że pominięcie y i z niewiele zmienia).
@@pjochym dzięki za wyjaśnienie, podczas oglądania odcinka naszło mnie pytanie na które odpowiedź padła na końcu, czyli że to zjawisko jest symetryczne, a jeśli tak to czy jego wynik nie jest tylko wrażeniem, kasującym się nawzajem?
@@dariuszjablonski1969 Nie, to nie są złudzenia, ponieważ są *mierzalne* a wyniki pomiarów w pełni zgadzają się z przewidywaniami STW. Symetria efektu prowadzi do wniosku o nieistnieniu absolutnego czasu. Nie mamy lepszej teorii na ten temat, ta, którą mamy (STW) doskonale przewiduje wyniki wszystkich eksperymentów. Z STW wynika, że efekt spowolnienia biegu czasu jest jak najbardziej realny. Nie mamy więc innego wyjścia jak przyjąć to do wiadomości. Fizyka zajmuje się badaniem rzeczywistości i budowaniem możliwie najlepszych jej modeli. Nie zajmuje się tym "jak jest na prawdę". To jest domena filozofii.
@@pjochym w sumie dotychczasowa miara "czasu" jest tak właściwie miarą drogi a czas "dostępny" jest tylko teraz, chyba nie ma obiektywnej miary przejścia przez horyzont zdarzeń. Ale to już właśnie bardziej filozofia chyba. Dzięki za wyjaśnienie i pozdro:)
@@dariuszjablonski1969 Czas *jest* miarą drogi przebytej w kierunku "t" !. Na tym właśnie polega istota koncepcji *czasoprzestrzeni* . To jest jeden z jej wymiarów. Różni się jedynie znakiem w wyrażeniu na odległość. Jak zacytowałem wcześniej w innym wątku: czas to jest to, co mierzą zegary. To jest w gruncie rzeczy nasza operacyjna definicja czasu. Istotnie można go mierzyć drogą, jaką przebiegnie światło (choć akurat definiujemy odległość przy pomocy czasu, a nie odwrotnie). Cieszę się, że mogłem coś rozjaśnić.
Obserwowanie zegarków jedno a co ze starzeniem się komórek w człowieku - przecież one się nie obserwują? Jakiś wyłom w teorii względności czy może samo patrzenie to tylko uproszczenie?
Patrzenie to uproszczenie. Jeśli jakiś układ porusza się względem ciebie, to wszystkie procesy zachodzące w tym układzie, względem twojego układu zachodzą wolniej. Obserwacja nie ma tu nic do rzeczy - układ może być dla ciebie zupełnie niewidoczny.
dalej nie jest wyjasnione jak szybkie bylo migniecie 2x predkosci swiatla... wiadomo ze lecial wtedy dla jednego, te swiatlo bo bokach a co w centrum tego wydazenia? czas sie zatrzymal czy światło sie zatrzymalo? otarcie 2x predkosci swiatła to nie tylko ze swiatlo niedogania ale idzie cos innego :) jak ktos cos kuma x
Mijamy się ze względną prędkością 0.6 c, naturalnie nie z prędkością światła. Z prędkością c porusza się na filmie jedynie światło, naturalnie. Czyli jeśli Tomasz zmierzy prędkość Antoniego to otrzyma 0.6 c. Wszystko, co się dzieje, pokazane jest na zwolnionym zbliżeniu. Nic się nie zatrzymuje, po prostu jeden leci w lewo drugi zaś w prawo.
wydaje mi sie ze to zjawisko jest zle rozumiane i tlumaczone. czas w obu ośrodkach płynie dokładnie tak samo. różnica polega na czasie mierzonym między ośrodkami i jest ona symetryczna tzn efekt dylatacji czasu widziany w cząsteczce z ziemi będzie taki sam jak efekt dylatacji czasu widziany na ziemi z cząsteczki. W przeciwnym razie doszłoby do paradoksu w którym czas wg cząsteczki jest krótszy od czasu na ziemi a czas na ziemi krótszy od czasu wg cząsteczki.
Mam prośbę. Czy moglibyście nie intonować jak ksiądz z ambony, lub nie przymierzając opiekun/ka przedszkolny/a czytający/a bajkę? To irytujące. Treść świetna a wysłuchać do końca bardzo trudno.
Zabrakło talentu ;). Gdy nie podajemy napisanego tekstu, jesteśmy bardziej naturalni. Można sprawdzić w odcinkach "kanapy". Cieszymy się, że choć treść się podobała. Dziękujemy!
Tłumaczenie wciąż niekompletne, a więc nieintuicyjne i po części na wiarę - tyle że zgodnie z opisem matematycznym. ...A co np. jeśli pędzi tylko jeden "obserwator" a drugi "pozostaje w miejscu"?
A co to znaczy "w miejscu"? Każdy układ odniesienia jest równoprawny. Każdy obserwator spoczywa w swoim układzie odniesienia. Czyli nic nadzwyczajnego się nie dzieje - poruszające się zegary chodzą wolniej, tak jak to opisujemy.
Dobra - to teraz tak - zewnętrzy obserwator rejstruje nadlatujący z lewej foton i nadlatujący z prawej foton. Każdy z nich leci z prędkością światła - dla obserwatora te fotony zbliżają się z dwukrotością prędkości światła i nic się z tym nie da zrobić. Nie rejstruje obserwator że każdy z nich porusza się z połową prędkości światła aby się to zgadzało z teorią. Czyli doświadczenie wykazuje że prędkość światła dla zewnętrznego obserwatora sumuje się. Coś się nie zgadza? Fotony dla obserwatora zewnętrznego zbliżają się z 2c.
Wszystko się zgadza. Z punktu widzenia obserwatora zewnętrznego układy mogą mieć prędkość większą od prędkości światła (do maksymalnie 2c w przypadku fotonów) i nie stoi to w sprzeczności z STW. Układy nie mogą natomiast poruszać się względem siebie z prędkością większą od prędkości światła (mierzoną w tych układach). Np. jeśli jedna rakieta oddala się od ciebie w lewo z prędkością 0,9c, a druga rakieta oddala się od ciebie w prawo też z prędkością 0.9c, to z twojego punktu widzenia ich prędkość względem siebie wynosi 1,8c. Ale ich prędkość względem siebie, mierzona w układach tych rakiet wynosi w przybliżeniu 0,99c.
@@pawegawe4887 Inaczej - a może to błąd pomiaru w poruszających się rakietach? Bo zauważ że zewnętrzny obserwator zadaje kłam takiej tezie. Mierzysz czas i odległość i masz wynik - prędkość tych rakieto wobec siebie to 1,8c.
Ale rakiety mają swoje zegary i swoje linijki, którymi mierzą czas i przestrzeń i według ich pomiarów droga podzielona przez czas wyniesie 0,99c. W teorii względności wszystkie układy są równoprawne i każdy ma prawo robić pomiary swoimi przyrządami.
Wynika z tego że opłaca się choć niezmiernie nikle poruszać się szybciej w czasie życia 😅 teraz nikt nie zacznie biegać. . Każdy będzie siedział w aucie:P
Względem kogo? W naszym przykładzie nie ma trzeciego układu odniesienia. Są jedynie *dwa* pojazdy. Jeśli A leci z prędkością 0.6c względem B, to B względem A tak samo.
@@krzysztofj6011 oczywiście, że jest możliwe. Tylko pozostaje moje pytanie: względem kogo? W naszym filmie są tylko dwa układy odniesienia: pojazd czerwony i pojazd niebieski. "Lotnisko" nie jest przez nas omawiane, aby nie wprowadzać zamieszania. Jeśli wprowadzimy trzeci układ (lotnisko, Ziemia itp) sytuacja robi się nieco bardziej złożona, ale w niczym zasadniczo się nie zmienia. Powiedzmy ,tak jak zaproponowałeś, 0.6c i 0.8c. Prędkości pojazdów względem siebie będą wtedy 35/37 c. Ale ich odległość oglądana z "lotniska" będzie się zmniejszać w tempie 1.4c. Jak to pogodzić z 35/37c wzajemnej prędkości? Odległość między pojazdami ulega relatywistycznemu skróceniu i w konsekwencji "wszystko się zgadza".
@@pjochym bardziej mi chodzi o przykład jaki był w filmie, czerwony i niebieski pojazd z tym że mijają się z różna prędkością . Co zaobserwuje prowadzacy pojazd czerwony a co niebieski jak predkosć czerwonego jest 0,6c a niebieskiego 0,8c
@@krzysztofj6011 dokładnie to samo co pokazaliśmy, tylko ich prędkość to będzie 35/37 prędkości światła. Użyliśmy tych konkretnych liczb, żeby rachunki były proste a rysunki wyraźne. One nie mają żadnej specjalnej roli. Ale w filmie nigdzie nie mówimy, z jaką prędkością lecimy względem "lotniska" - jedynie względem siebie (czerwony kontra niebieski). Lepiej zapomnieć o lotnisku, bo nie pełni ono żadnej roli w tym przykładzie.
Inicjatywa super, słucham dużo podobnych / naukowych podcastów etc. Natomiast jeśli mogę być trochę krytyczny to całe to "reżyserowanie scenariusza" nadaje sporo sztuczości i treść jest mniej przyjemna w odbiorze. Z całym szacunkiem dla Pani ze wschodu też ten fragment jest ciężki w odbiorze, wolalbym aby to tłumaczyła po prostu osoba z naturalnie brzmiącym polskim. Więc generalnie pomysł super ale z mojej perspektywy sporo do poprawy. Pozdrawiam, wiecej naturalności w filmach. Powodzenia!
A jeżeli czas płynie tak samo tylko informacje o jego upływie są różne.Na przykład obserwujemy młody stary wszechświat i gdy zechcemy zweryfikować naszą obserwację na przykład polecimy (teoretycznie)do obserwowanego wcześniej miejsca we wszechświecie.Przyczyna przesunięcia w czasie wraz z zbliżaniem się do celu zacznie maleć ,aż do zera w celu podruży.Moim Zdaniem kosmonauta lecący z prędkością zbliżoną do prędkości światła,będzie starzał się tak samo jak my,tylko informację o jego wieku będziemy dostawać z opóźnieniem w,której gdy ją otrzymamy będzie on młodszy od nas odczytujących tę wiadomość.Wszystko powinno się zweryfikować gdy ponownie się spotkamy będziemy jak sądzę ta samo starzy.A jeszcze jedno .Gdy on oddala się od nas z ogromną prędkością.My również będziemy się od niego oddalać z tą samą prędkością ,a więc dla niego też powinniśmy być młoddisi.Więc gdy zawróci i spotkamy się ponownie będziemy w tym samym wieku.Moim zdaniem wszelkie różnice,które mogły by powstać ,wynikały by z innego poruszania się w ośrodku jakim moim zdaniem jest eter i nie chodzi mi o sposób poruszania lecz na przykład o prędkość względem ośrodka.
W panów przypadku informacja o położeniu fotonu w zegarze kolegi wysyłana jest po drodze,w różnych punktach przestrzeni co nie daje prawdziwej informacji o poruszaniu się fotonu w zegarze kolegi.Chcąc znać prawdę bo przecież oto chodzi nie trzeba obliczać czasu przelotu fotonu opierając się na obserwacji ,tylko obliczyć przelot fotonu w zegarze kolegi biorąc poprawkę na prędkość zmieniającą postrzeganie zafałszowując fakty.To tylko informacja a wiadomo telewizja kłamie😊.
@@bg07657 Nie możemy niczego "obliczać". Eksperyment musi stwierdzać, możliwie bezpośrednio, przebieg zjawisk. W naszym przypadku są to tyknięcia zegara i one są bezpośrednim wynikiem eksperymentu. W filmie troszeczkę "naciągnęliśmy" warunki prawdziwego eksperymentu, aby uczynić go bardziej przejrzystym. Prawdziwy zegar świetlny, który *można* skonstruować, ma dwa razy dłuższe tyknięcia: jeden okres to od wysłania do powrotu impulsu - ale wtedy trzeba narysować dwa takie same trójkąty i całość robi się mało przejrzysta. Taki zegar absolutnie można zbudować - przy rozmiarze 15 cm będzie odliczał czas w nanosekundach - dla dzisiejszej elektroniki nie jest to bardzo trudne. Odstęp tyknięć takiego zegara to bezpośredni fakt doświadczalny - nic tu nie trzeba "obliczać" ani "poprawiać".
Prędkośc światła to jest temat który już jak wydaje mi się że rozumiem to w tym samym momencie przestaję go rozumieć. 2 stopery ustawione na 10 minut, ten rozpedzony skończy odliczanie później 1 stoper ustawiony na 10 minut z BAAAAARDZOOOO długimi wskazówkami (powiedzmy że jak do najbliższej gwiazdy) gdzie będzie końcówka wskazówki sekundnika po 7 minutach? W tym samym miejscu? Gdzieś po drodze zrobi się “sprężynka” z tej wskazówki? Da się ją zobaczyć?
Oczywiście, że się da. Fala deformacji będzie się poruszać z prędkością dźwięku w materiale wskazówki, czyli *znacznie* wolniej od prędkości światła. Nawet jak to będzie zegar ze świetlnymi wskazówkami, to zmiana ich położenia rozprzestrzenia się jedynie z prędkością światła.
Wnioski dotyczące interpretacji. Dylatacja czasu oraz skrócenie Lorentza trzeba traktować łącznie jako skrócenie czasoprzestrzeni w świecie pojazdu i jest skutkiem przyspieszania pojazdu. Po osiągnięcie nowej, stałe prędkości ustala się również na nowym poziomie tempo biegu "wewnętrznego zegara". Zatem powtórzę - skrócenie Lorentza dotyczy długości pojazdu oraz wszystkich odległości w świecie pojazdu i upływu jego czasu wewnętrznego i nie jest zauważalne (nie da się zmierzyć) przez zewnętrznego obserwatora. Drabina oraz stodoła skraca się w świecie drabiny a nie w świeci stodoły. Obserwator w rakiecie "nie wie" że proces ten zachodzi tylko w jego świecie co ma dwa skutki. 1. Nie ma pojęcia że zmieniło się tempo upływu jego czasu oraz długość jego pojazdu. Zakłada, że jego czas płynie normalnie jak przed zmiana prędkości i podobnie z długością. Skrócenie Lorentza (odległości i czasu) z jego punktu widzenia zachodzące w świecie zewnętrznym, wg niego wynika z ruchu obiektów w obserwowanym z pojazdu w świecie zewnętrznym. 2. Gdyby dokonał pomiaru wewnętrznych rozmiarów pojazdu za pomocą światła, to w związku z tym, że nie ma pojęcia o zmianie upływu swojego czasu wyjdzie mu że pojazd nie zmienia rozmiarów wraz ze zmianą v (choć taka zmiana następuje) Obserwator zewnętrzny wie, że czasoprzestrzeń w układzie rakiety ulega zmianie gdy zmienia się prędkość, ale nie może zmierzyć tych zmian bo dzieją się one w czasoprzestrzeni pojazdu. Ciekawą konstatacją jest fakt, że można wybrać wspólny dla tych dwóch czasoprzestrzeni punkt startu oraz punkt docelowy. Czyli obaj mogą wylądować w tym samym miejscu przestrzeni i w tej samej chwili a różnica polega na tym, że inaczej oceniają długości jednostek odległości i czasu (czyli inaczej szacują odległość i czas przelotu). To sprawia, że można porównać wskazania zegarów, które są obiektywnymi wskaźnikami ruchu. Czas samolotu poruszającego się zwalnia gdy go rozpędzimy i potem nawet przez lata może płynąć w tym obniżonym tempie. Można wysłać drugi samolot który rozpędzimy do prędkości pierwszego (co spowolni ale tylko na krótki czas) tempo zegara i jednocześnie zrówna efekt przyspieszania obu samolotów) a następnie sczepimy je razem (jak do tankowania samolotów w powietrzu) i dojdzie do przekazania po jednym z dwóch takich samych własnych zegarów, drugiemu. W ten sposób zobaczymy, że spowolnienie zegara nastąpiło w samolocie poruszającym się znacznie dłużej - ze zmienioną prędkością a zatem i zmienionym upływem czasu- w stosunku do tego drugiego.
To co napisałeś, jest całkowicie błędne i to zarówno z punktu widzenia szczególnej teorii względności jak i teorii eteru Lorentza. Żeby zrozumieć dlaczego jest to błędne, musiałbyś zrozumieć, skąd się bierze dylatacja czasu i skrócenie Lorentza. Odnoszę wrażanie, że traktujesz dylatację i skrócenie jako założenia (które nie wiadomo z czego wynikają), a nie wnioski z rozumowania (czym w istocie są). A zatem, żeby zrozumieć istotę rzeczy, musisz odpowiedzieć sobie pytania: Z czego wynika dylatacja czasu i skrócenie Lorentza? Co powoduje, że układy będące w ruchu się skracają, a czas w nich płynie wolniej? Jakie rozumowanie stoi za takimi wnioskami?
@@pawegawe4887 "Co powoduje, że układy będące w ruchu się skracają, a czas w nich płynie wolniej? Jakie rozumowanie stoi za takimi wnioskami?" A z czego wynika niezmienniczość prędkości światła w próżni? Jest po prostu faktem empirycznym. I ja nie dyskutuję z tym faktem. Dylatacja czasu i skrócenie Lorentza, powtórzę:" mamy jedno zjawisko, skrócenie czasoprzestrzenne długości, odległości i czasu w układzie poruszającym się. Moje wątpliwości zasadnicze wynikają jednak z tego, że stwierdza się iż wzrost prędkości powoduje proporcjonalne skrócenie obiektu - obserwowane z naszego "spoczywającego" punktu widzenia - ale nie zgadza się to z obserwacjami! Przykład poniżej Jeszcze raz (bo ani słowem nie odniosłeś się do prostego eksperymentu myślowego). Mamy dwie. rakiety R1 i R2 poruszające się ze stałą prędkością np. 0,6 c. Odległość między nimi wynosi 0,6 c. Odległość ta jest jednocześnie naszym "Pojazdem" o długości 0,6 cl ( dla prędkości c=0,6 c). Jeśli jednak zmienimy jednocześnie prędkość obu rakiet (stałe przyspieszenie obu, tak by cały czas była różnica v obu była 0) np. do 0,75 c powinniśmy DOKONUJĄC POMIARU (lub obliczeń) -z punktu widzenia obserwatora na Ziemi -stwierdzić że długość Pojazdu (czyli odległość R1 od R2) uległa skróceniu. Jednak nic takiego się nie dzieje!! Dalej odległość R1-R2 wynosi 0,6 cl Podobnie nie ma żadnego efektu wydłużenia, gdy zwolnimy prędkość rakiet R1- R2. Ich odległość (czyli DŁUGOŚĆ POJAZDU) nie zmieni się, czyli obserwator z Ziemi nie zmierzy żadnego wydłużenia Pojazdu. Zgodnie z naszą wiedzą to w świecie rakiet dojdzie zarówno do dylatacji czasu jak i zmian długościowych-odległościowych. Czas i przestrzeń w świecie poruszających się rakiet, skracają się w tej samej proporcji i dlatego przyjmujemy że z naszego punktu widzenia obiekty te dolecą wcześniej do punktów docelowych. Podaje się przykład to spowolnienie czasu w poruszającym się Concordzie, ale przecież z punku widzenia pilota w Concordzie to czas na Ziemi powinien zwalniać? I nie ma tu problemu z obiektywnym porównaniem upływu czasu w obu zegarach. Możemy to zrobić sprowadzając zegar samolotu na Ziemię ale równie dobrze sprowadzając zegar z Ziemi do samolotu. A można jeszcze inaczej, w obu naraz, dokonując synchronizacji i pomiarów oddzielnie dla obu czasów w obu "ośrodkach". I wyjdzie, że czas spowalnia tylko w obiekcie poruszającym się w stosunku do czasu obiektu w spoczynku .
@@wiesawnykiel1348 "A z czego wynika niezmienniczość prędkości światła w próżni? Jest po prostu faktem empirycznym." Nie. Nie potrafimy zmierzyć jednokierunkowej prędkości światła. To jest założenie - jedno z dwóch głównych założeń, na których Einstein oparł swoją teorię (drugim założeniem jest zasada względności). Natomiast dylatacja czasu, skrócenie Lorentza i nierównoczesność zdarzeń, to są wnioski wyciągnięte na podstawie tych założeń. Za czasów Einsteina (i jeszcze kilkadziesiąt lat po nim) nie było nawet technicznych możliwości, by chociaż jeden z tych wniosków (dylatację czasu) potwierdzić eksperymentalnie. "mamy jedno zjawisko, skrócenie czasoprzestrzenne długości, odległości i czasu w układzie poruszającym się." Pisałem już, że jeśli skracają się odległości przestrzenne układu, to odległości czasowe ulegają wydłużeniu (czas w układzie poruszającym się, nie skraca się, lecz wydłuża). "Jeszcze raz (bo ani słowem nie odniosłeś się do prostego eksperymentu myślowego). Mamy dwie. rakiety R1 i R2 poruszające się ze stałą prędkością np. 0,6 c. Odległość między nimi wynosi 0,6 c. Odległość ta jest jednocześnie naszym "Pojazdem" o długości 0,6 cl ( dla prędkości c=0,6 c). Jeśli jednak zmienimy jednocześnie prędkość obu rakiet (stałe przyspieszenie obu, tak by cały czas była różnica v obu była 0) np. do 0,75 c powinniśmy DOKONUJĄC POMIARU (lub obliczeń) -z punktu widzenia obserwatora na Ziemi -stwierdzić że długość Pojazdu (czyli odległość R1 od R2) uległa skróceniu. Jednak nic takiego się nie dzieje!!" Dzieje się. Błąd który popełniasz wynika z niezrozumienia eksperymentu z wagonem. W układzie wagonu drzwi otwierają się równocześnie (bo w tym układzie światło wysłane ze środka dociera do obu końców wagonu równocześnie), a w układzie peronu otwierają się nierównocześnie (bo w tym układzie światło nie dociera do obu końców równocześnie). Tę samą sytuację mamy w przypadku twoich rakiet. W układzie rakiet, przyspieszenie (lub hamowanie) obu rakiet jest równoczesne (dlatego w ich układzie odległość między nimi się nie zmienia), a w układzie stacji kosmicznej ich przyspieszenie (lub hamowanie) nie jest równoczesne - najpierw zacznie przyspieszać (lub hamować) rakieta, która leci jako druga (dlatego w układzie stacji, odległość miedzy rakietami się zmieni). Wyobraź sobie, że pośrodku układu tych rakiet jest źródło światła, które wysyła impuls w kierunku obu rakiet z poleceniem, że mają przyspieszać (lub hamować) - w układzie rakiet ten impuls dotrze do obu rakiet równocześnie, a w układzie stacji dotrze nierównocześnie (bo w układzie stacji pierwsza rakieta ucieka przed tym impulsem, a druga leci mu na spotkanie). "Podaje się przykład to spowolnienie czasu w poruszającym się Concordzie, ale przecież z punku widzenia pilota w Concordzie to czas na Ziemi powinien zwalniać?" Tego typu zagadnienia (układy nieinercjalne, dylatację grawitacyjną) zostaw sobie na potem (gdy już zrozumiesz jak się sprawy mają z układami inercjalnymi).
@@pawegawe4887 Fizycy gdy nie mają argumentów jak wyjaśnić pewne zjawiska STW, słusznie czy niesłusznie nazywane paradoksami, mają zazwyczaj dwie dyżurne odpowiedzi. Jedna, że czegoś nie da się wyjaśnić bo w procesie pojawia się przyspieszenie, w związku z tym za pomocą samej STW nie da się tego wyjaśnić (paradoks bliźniąt), druga, wyciągają eksperyment Einsteina z nierównoczesnością i tak wyjaśniają wszystkie pozostałe: "drabina w stodole", "kij w szczelinie", "pociąg w tunelu", "chód Korzeniowskiego" itd. i twierdzą, że nie ma żadnych paradoksów. Zasadniczy problem polega na tym, że dane zjawisko widziane z różnych u.o. nie może prowadzić do kompletnie różnych sytuacji. O czym mówię?. Zacytuję fragment kluczowy:" W układzie rakiet, przyspieszenie (lub hamowanie) obu rakiet jest równoczesne (dlatego w ich układzie odległość między nimi się nie zmienia), a w układzie stacji kosmicznej ich przyspieszenie (lub hamowanie) nie jest równoczesne - najpierw zacznie przyspieszać (lub hamować) rakieta, która leci jako druga (dlatego w układzie stacji, odległość miedzy rakietami się zmieni" A teraz wyobraźmy sobie, że te dwie części rakiet połączone są jakimś sztywnym ale niezbyt wytrzymałym prętem. W układzie rakiet - ponieważ obie przyspieszają jednocześnie - nie dochodzi do zerwania połączenia, a w u.o. stacji kosmicznej musi do niego dojść (pręt pęka i mamy katastrofę kosmiczną) Dochodzimy do czegoś co zdarzyć się nie może, do dwóch alternatywnych rzeczywistości. "W układzie rakiet, przyspieszenie (lub hamowanie) obu rakiet jest równoczesne (dlatego w ich układzie odległość między nimi się nie zmienia)" Ale to właśnie wg naszej najlepszej wiedzy to w świecie rakiet (w ich czasoprzestrzeni) ich odległości np. do jakiejś planety, czy dowolnego innego punktu docelowego zmieniają się wraz ze zmianą prędkości (choć jednocześnie obserwator w rakiecie NIE MA O TYM POJĘCIA!!). Zwiększenie prędkości powoduje, że odległość jaką mają do pokonania w - stosunku do dowolnego obiektu w przestrzeni oba punkty, zarówno początek jak i koniec rakiety - wg naszej wiedzy - skracają się (gdyż z punktu widzenia rakiet, obiekt pędzi w ich kierunku ze zwiększoną prędkością). Ponieważ jednak skracają się w takiej samej proporcji, zmniejsza się również odległość między początkiem i końcem rakiety. Oczywiście obserwator w rakiecie (na co już wielokrotnie zwracałem uwagę) NIE MA O NICZYM POJĘCIA gdyż nie zauważa żadnych zmian. To cała jego czasoprzestrzeń - odległości i czas uległy - niezauważalnemu dla obserwatora wewnątrz tego układu- proporcjonalnemu skróceniu!! Również w świecie NASZYCH obserwacji nie widzimy żadnych mierzalnych "zmian" związanych z ruchem obiektów. Domyślamy się tylko, że np. musiał zwolnić zegar wewnętrzny mionów bo inaczej nie miałyby szans dolecieć do Ziemi. Być może zatem jedynym mierzalnym wskaźnikami byłby pomiar upływu czasu. Na koniec. Jeśli masz problem z tym nierównoczesnym przyspieszaniem, bo rozumiem ten argument, on ma sens, to przyjmij że mamy sztywną, stosunkowo krótką rakietę z napędem w środku.
@@wiesawnykiel1348 Przyspieszenie nie jest żadnym problemem w STW. Paradoks bliźniąt jest pozornym paradoksem (jak zresztą wszystkie inne tzw. paradoksy STW) - w STW nie ma paradoksów (pozorne paradoksy wynikają z niezrozumienia teorii). Nierównoczesność zdarzeń (podobnie jak dylatacja i skrócenie) to nie jest efekt wyssany z palca - to logiczna konsekwencja przyjętych w STW założeń. To efekty które ty proponujesz są zupełnie wzięte z sufitu - nie stoi za nimi żadne rozumowania, które w logiczny sposób prowadziłoby od przyjętych założeń do wyciągniętych na ich podstawie wniosków. Jeśli jakiś układ porusza się względem nas, to cały ten układ (dla nas) ulega skróceniu. Skraca się wszystko - zarówno obiekty (np. rakiety, pręt łączący rakiety itp.) jak i odległości między obiektami. Rakiety skracają się w układzie stacji dokładnie z tego samego powodu z jakiego skraca się odległość między nimi - rakieta, w układzie stacji, nie przyspiesza cała równomiernie (najpierw przyspiesza tył rakiety). Odmienność "postrzegania" pewnych zjawisk z "punktu widzenia" różnych układów nie prowadzi do żadnych paradoksów, bo wyniki eksperymentów we wszystkich układach dają takie same wyniki. Dyskusja z tobą nie bardzo ma sens, bo nie potrafisz uzasadniać własnych twierdzeń. Wymyśliłeś sobie własną fizykę, która zupełnie nie trzyma się kupy, i z niczego nie wynika. Jeśli twierdzisz że np. układy skracają się same dla siebie, to przedstaw mechanizm, który stoi za takim wnioskiem. Wyobraź sobie rakietę, która porusza się względem galaktyki A z prędkością 0,3c, ale jednocześnie porusza się względem galaktyki B z prędkością 0,6c (bo galaktyki A i B poruszają się względem siebie). Jeśli twierdzisz, że rakieta skróci się sama dla siebie, to policz o ile się skróci. Jaką prędkość podstawisz do wzoru? 0,3c, czy 0,6c? Skąd ta biedna rakieta ma wiedzieć o ile powinna się skrócić, skoro ona ma jednocześnie różne prędkości względem różnych galaktyk? A tych galaktyk jest we Wszechświecie miliardy i względem każdej z nich rakieta ma inną prędkość. Przemyśl to sobie dobrze.
nie jest powiedziane dlaczego by nie mogły ? Światła pokonuje ten sam dystans a jest błąd pomiaru. tak jak machanie ręką to że widzę ją rozmazaną nie oznacza że zmienia się jej czas tylko że nie jestem wstanie zaobserwować jej drogi. i nie tylko światło się zakrzywia ale cały obiekt poruszający się z nim
Rzeczywiście, wydaje się, że znacznie lepiej wychodzimy przy rozmowach w "kanapie fizyków". Pozostaje mieć nadzieję, że mimo wszystko nasz przekaz przebija się zza naszego "aktorstwa".
, a co by się stało ze wskazówka zegara ? według mnie tyknęła by sekundę później, tylko w innym miejscu pokonywanej drogi przez pojazd ,dla mnie eksperyment z zegarem świetlnym jest złą oceną sytuacji ,to pojazd się porusza ,a nie foton. Foton odbija się w takich samych odstępach czasu jak w spoczynku ,tylko w innym miejscu np. 100000 metrów dalej pokonywanej drogi przez pojazd. Według mnie to pojęcie istnienia czasu jest względne ,a nie sam czas. Jeżeli byśmy zaakceptowali ,że czas w ogóle nie istnieje ,może byśmy bardziej zrozumieli fizykę .
Masz rację. Zobacz ten przykład (ustawiłem odpowiedni fragment) ua-cam.com/video/PeIprWcETD8/v-deo.html Pan Profesor nie myli się co do stwierdzenia, że z punktu widzenia obserwatora poruszającego się ( "czerwonego") jego czas w porównaniu z czasem "na stacji" się późni, ale nie ma racji, że mamy wzajemność obserwacyjną, czyli z punktu widzenia obserwatora na stacji to jego czas się późni Efekt przyspieszenia wskazań kolejnych zegarów (ze wskazówkami) na stacji obserwowany przez "czerwonego", wynika ze zjawisko skrócenia drogi jaką ma on do pokonania, w porównaniu z oceną długości tej drogi dokonaną przez "zielonego". Czyli czerwony nie wie, że w jego u.o. słupy "zbliżają się" do siebie (skrócenie odległości między nimi) ale zegary ze wskazówkami pokazują ten sam czas. Czerwony widzi, że jego zegar chodzi wolniej. Jednak "zielony" patrząc na wskazania zegarów ze wskazówkami w pociągu, nie zobaczy żadnej zmiany wskazań, bo z jego punktu widzenia u "czerwonego" nie ma skrócenia relatywistycznego jego drogi, ale czas widziany płynie wolniej (właśnie dlatego, że nie ma skrócenia drogi, tak jak w przypadku obserwacji czerwonego). Zobacz jeszcze mój komentarz w sortuj "od najnowszych"
Foton ma stałą prędkość względem wszystkich układów inercjalnych - nie zależy więc od prędkości źródła, z którego został wyemitowany. Jeśli np. foton pokonuje drogę góra-dół w jakimś czasie (w jednym układzie), to nie może w tym samym czasie pokonać dłuższej drogi (w drugim układzie). Z punktu widzenia układu poruszającego się względem takiego zegara świetlnego, foton przebywa dłuższą drogę (bo leci po skosie), a ponieważ porusza się z taką samą prędkością, to czas jaki potrzebuje na przebycie tej dłuższej drogi też musi się zwiększyć.
@@pawegawe4887 Załóżmy że ze stacji kosmicznej wystrzeliliśmy najpierw jedną, a godzinę później drugą rakietę, obie z prędkościami 0,87 c (żeby dodatkowo nie kombinować i nie zajmować się wpływem przyspieszenia, załóżmy, że osiągnęliśmy tę prędkość natychmiastowo). Po 10 godzinach obserwator ze stacji ocenia, że pierwsza rakieta jest w odległości 8,7 godz. św. a druga 7,83 godz. św. A zatem odległość między nimi wynosi 0,87 godz. św. i jest zachowana (stała) w dalszej "podróży". Mamy taki "pociąg z dwiema latarniami": na początku i na końcu. Zauważmy jednak, że w u.o rakiet odległość oraz czas jaki upłynął, ulega dwukrotnemu skróceniu. W pierwszej rakiecie upływa zatem nie 10 tylko 5 lat a drugiej nie 9 ale 4,5. Również pokonane w tym u.o. odległości są o połowę krótsze. Czyli 4,35 i 3,915 godz. św. Ale najważniejsze że skraca się również o połowę odległość między nimi, czyli DŁUGOŚĆ POCIĄGU (zamiast 0,87 mamy 0,435 godz. św.) A zatem nie ma znaczenia czy 2 obiekty (może być dowolna ich liczba) poruszają się prędkością własną 0,87 c każdy w próżni, czy są "w spoczynku" na jakiejś platformie (wagonie) poruszającej się z prędkością 0,87 c.Jeśli bowiem przód pociągu porusza się z prędkością 0,87 i obserwator w środku wagonu - poruszający się z tą samą prędkością - wystrzeli światło w kierunku przodu wagonu, to światło w próżni nie będzie poruszać się ze "zwykłą" sumą prędkości, czyli 1,87 c ale dalej tylko z prędkością c? To oznacza, że musi "doganiać" uciekający z zawrotną prędkością 0,87 c przód wagonu? Chyba nie. Z rozważania tego nie wynika, że obaj obserwatorzy zarówno ten w u.o. z zewnątrz JAK i ten WEWNĄTRZ WAGONU widzą to samo (najpierw otwierają się drzwi tylne). Czyli Einstein się nie myli.
@@wiesawnykiel1348 "Zauważmy jednak, że w u.o rakiet odległość oraz czas jaki upłynął, ulega dwukrotnemu skróceniu. " Nie. Nie mieszaj ze sobą układów, bo będą ci wychodziły głupoty. Czas zwalnia w układach względem których się poruszamy (to samo jest ze skróceniem długości obiektów i odległości między nimi - skracają się układy względem których się poruszamy). Czas nie zwalnia dla nas w naszym własnym układzie, ani nie skracamy się sami dla siebie - nasze skrócenie i dylatacja naszego czasu zachodzi tylko w układach względem których się poruszamy. To działa symetrycznie w obie strony - my skracamy się dla nich, a oni skracają się dla nas (to samo jest z dylatacją czasu). W układzie stacji kosmicznej odległość miedzy nimi jest już skrócona i wynosi 0,87 godziny świetlnej (bo przyjąłeś, że nie bierzemy pod uwagę przyspieszenia, więc równie dobrze można przyjąć, że rakiety nie startowały ze stacji tylko mijały ją w odstępie jednej godziny i to mijanie stacji uznajemy za start). W układzie rakiet odległość między nimi jest dwukrotnie większa (bo ich układ nie skraca się dla nich - dla nich skraca się stacja kosmiczna) i wynosi 1,74 godz. świetlnej (co zresztą dokładnie odpowiada odległości w czasie - w układzie rakiet odstęp czasu między minięciem stacji kosmicznej jednej i drugiej rakiety, to 2 godz.). Z punktu widzenia rakiet, na stacji kosmicznej zachodzi dylatacja czasu, więc stwierdzą, że dwie godziny w ich układzie, to jedna godzina mierzona zegarem na stacji kosmicznej. "To oznacza, że musi "doganiać" uciekający z zawrotną prędkością 0,87 c przód wagonu. " Dla obserwatora w wagonie, przód wagonu nie ucieka z żadną prędkością - dla niego cały wagon pozostaje w spoczynku. Przód wagonu próbuje uciec światłu tylko w układzie obserwatora na peronie. "Z rozważania tego wynika ..." Twoje rozważania są błędne, więc i wyniki również. Zupełnie nie rozumiesz STW.
@@pawegawe4887 "Czas zwalnia w układach względem których się poruszamy (to samo jest ze skróceniem długości obiektów i odległości między nimi - skracają się układy względem których się poruszamy). Czas nie zwalnia dla nas w naszym własnym układzie, ani nie skracamy się sami dla siebie - nasze skrócenie i dylatacja naszego czasu zachodzi tylko w układach względem których się poruszamy." Czyli jeśli światło, (lub inny obiekt poruszający się z ogromną prędkością) porusza się względem stacji z której jest wysłane to znaczy, że czas zwalnia na stacji? Czyli jeśli wysyłamy wiązkę laserem w kierunku Słońca czy Wielkiej Andromedy to czas płynie wolniej w naszym u.o? Nie, czas zwalnia (do 0) a droga oraz odległości się skracają (do zera) z naszego punktu widzenia (czy u.o.) tylko w u.o. obiektu poruszającego się, czyli światła (dla innych obiektów poruszających się z v bliskimi c dążą do 0). Jeśli wyślesz dwie wiązki światła z dowolnym opóźnieniem np. roku świetlnego to zakładamy, że w u.o. światła odległości między nimi skracają się do 0. No dobrze a co z zasadą wzajemności. Czy zatem z punktu widzenia światła, to Ziemia porusza się z prędkością światła, odległości ulegają skróceniu a czas na niej zwalnia do 0? Ale obiekty materialne nie mogą poruszać się z prędkością światła. Precyzyjnie mówiąc należałoby powiedzieć: z punktu widzenia obserwatora na stacji kosmicznej, poruszający się w stosunku do niej z prędkością 0,87 c obiekt, ze swojego punktu siedzenia widzi skrócenie odległości i zwolnienie czasu o połowę, w stosunku do tego co zanotuje obserwator na stacji. Natomiast z punktu widzenia Słońca - ponieważ prędkość obiektu w stosunku do niego będzie nieco większa niż w stosunku do stacji - skrócenie odległości i zwolnienie upływu czasu (widziane przez obserwatora w poruszającym się obiekcie) będzie większe. To nieco wychodzi naprzeciw temu co mówisz?
Panowie, temat ciekawy, wiedza bogata... ale czemu udajecie 'aktorów' z jakichś paradokumentów typu Ukryta Prawda czy Pamiętniki z Wakacji? To wygląda jakbyście mieli scenariusz i listę dialogową. Polecam posłuchać i zobaczyć jak np. wyglądała rozmowa o dylatacji czasu z Andrzejem Draganem na kanale Astrofaza. Pełny luz. To już nawet Zdzisław Kamiński i Andrzej Kurek byliby dobrym przykładem do inspiracji. #Cringe
No bo mieliśmy scenariusz i listę dialogową, tylko przeceniliśmy swoje możliwości aktorskie. Tylko że to nie o to chodziło... Chyba nikt nie ma wątpliwości, że nie ubiegamy się o oscara?
@@pjochym wywalić scenariusze, wywalić dialogi, bazować tylko na liście wątków i niuansów do przedstawienia. Taka moja mała rada jako widza wielu popularnonaukowych kanałów. Pewnie i tak doskonale wiecie o czym mówicie więc wielkim złem jest robić to sztucznie.
Bardzo ciekawy film, chciałbym jednak podzielić się opinia o formacie w jakim jest to przedstawione. Czuje się troszkę jakbym oglądał nudny film puszczony na lekcji w szkole bo Pani od fizyki ma urlop i nie ma kto jej zastąpić. Taka sztuczna wymiana zdań rozmowa takie udawanie ze się dochodzi do pewnych wniosków w trakcie jest trochę nudne i takie po prostu nie ciekawe, ciężko to się ogląda. Ale to tylko moja subiektywna opinia l, widzę ze sporej większości się podoba taki format. A jeśli chodzi o sam odcinek i temat to bardzo ciekawe i czekam na kolejne, pozdrawiam 😊
Panowie autorzy. Ja się pogubiłem. Prof. Meissner twierdzi, że masa nie zmienia się dla obiektu poruszającego się z prędkością zbliżona do pr. światła. Nie ma pojęcia masy relatywistycznej. 21m05s poniższego filmu. ua-cam.com/video/_VDAy9zyvZ0/v-deo.html Proszę o komentarz. Dziękuję
I ma rację, bo to jest efekt równoważności masy i energii. Energia poruszającego się ciała jest sumą mc^2 i energii kinetycznej. Dobrze to nazywa: energia relatywistyczna. Masa jest własnością ciała.
Czas. Świat to zwizualizowany cyklami wibracji i czestotliwości OBRAZ w warstwach przelożeniowych (służących zobrazowaniu) Czas to skutek uboczny obrazowania. Tak też on "pracuje" jak skalowanie tych obrazów. Dlatego są różnice pomiędzy np warstwami. Odpowiedzi ale trzeba wejść w fizykę informacji i nową percepcję. Dlatego dziecko się obrazuje w czasiem a my zobrazowani z odtwarzanych replikujacych komórek odczuwamy czas. Bez wymyślania. Mamy konstrukcję obrazu.
Tylko co to wszystko *znaczy*? Jak przekłada się na przewidywanie wyników doświadczeń, które możemy przeprowadzić? Napisać można wszystko, papier jest cierpliwy, ekran jeszcze bardziej...
Mimo, że każdy ma ten sam czas, to jednocześnie płynie on inaczej dla każdego. Mamprostrzy przykład z życia. Dwie osoby widzą ta samą rzecz i dla jednego jest ona piekna a dla drugiego brzydka:) 😂
Może trudno w to uwierzyć, ale wszystko, co jest związane z elektrycznością, magnetyzmem i światłem. Teoria elektromagnetyzmu Maxwella jest historycznie pierwszą teorią zgodną z STW i co ciekawsze powstała *wcześniej* ! Gdyby nie zgodność z STW wszystkie zjawiska elektromagnetyczne przebiegałyby inaczej.
szanowni Państwo, mówią Państwo o dylatacji czasu, proszę mi pokazać doświadczenie fizyczne lub zjawisko fizyczne które udowadnia istnienie czegoś takigo jak 'czas' ?
Pamietam z filozofii starozytnej, jak jeden z filozofow (chyba Zennon z Ellei) twierdzil, ze cos takiego jak ruch - nie istnieje. Na co ten drugi filozof nic nie odrzekl tylko zaczal sie przechadzac. Kapujesz?
@@rafal7217 A czy istnieje coś takiego jak punkt, czy prosta? To są pojęcia pierwotne, których nie definiujemy. Podobnie z czasem. Każdy kto się urodził i żyje - doświadcza czasu. Bardzo wiele zjawisk fizycznych dzieje się w czasie...
@@jerzygrebosz punkt i prostra to pojęcia matematyczne, czyli abstrakcyjne. Czas i przestrzeń to pojęcia fizyczny , czyli takie które niby istnieją i które mierzymy,
Myślę, że to jest raczej zaczepka niż szczere pytanie. Czas jest pewnego rodzaju abstrakcją - pojęciem, którym nazwaliśmy parametr odmierzający przebieg zjawisk fizycznych. Ciekawsze wydaje się pytanie: Czym jest czas? Tutaj niestety brak nam w pełni satysfakcjonującej odpowiedzi. Najprostszą, a jednocześnie głębszą niż się na pierwszy rzut oka wydaje, jest: czas to ten parametr, który mierzą zegary. Centralnym punktem jest tutaj definicja zegara - jest ona niestety cykliczna. Zegarem nazywamy regularnie powtarzające się zjawisko. Byłoby to bez sensu gdyby nie fakt, że bardzo różne zjawiska we wszelkich możliwych skalach (od atomów po planety) potraktowane jako zegar zgadzają się ze sobą i tworzą spójny obraz zjawisk fizycznych. W ostatecznym rozrachunku to właśnie można uznać za dowód istnienia czasu - nie musiałoby wszak tak być.
@@pawegawe4887 względne są OBSERWACJE ruchów z różnych, dowolnych układów odniesienia, które jednak są pewnego rodzaju "złudzeniem optycznym". Nie powodują one skutków relatywistycznych (realnych zmian upływu czasu). Jeśli chodzi o ruchy mamy LOKALNIE hierarchię rzeczywistych ruchów: Układu Słonecznego wokół centrum Galaktyki, planet, księżyców itd. wokół Słońca, Księżyca i sztucznych satelitów wokół Ziemi itd. Te ruchy "istnieją" (i niosą wymierne skutki dotyczące pomiaru upływu czasu) niezależnie od tego, czy ktoś jest w stanie je zaobserwować czy nie.
@@wiesawnykiel1348 Co to jest "realny upływ czasu" i jak go mierzyć? To samo z "realnym ruchem". Nie ma wielkiego sensu mówić o zjawiskach, których nie możemy zmierzyć cy zaobserwować.
@@pjochym Jeśli mamy 2 bliźniaki i jeden z nich przyspiesza i porusza się z np. v= 0,87c jego czas płynie o połowę wolniej, czyli REALNIE wolniej się starzeje niż jego bliźniak na Ziemi. I nie ma znaczenia czy my będziemy w stanie zmierzyć upływ czasu w jego rakiecie czy nie i czy bliźniaki kiedykolwiek się ze sobą spotkają
@@wiesawnykiel1348 Prawie. Jedynym czasem, jakiemu można przypisać słowo "realny" jest tzw. czas własny albo inaczej interwał czasoprzestrzenny. Jest to czas odmierzany przez zegar poruszający się razem z obserwatorem. Każdy inny jest zależny od wzajemnych ruchów. A dlaczego to on jest "realny"? Ponieważ jest niezmienniczy, czyli nie zależy od układu odniesienia. Jakbyśmy się nie poruszali to gdy wyliczymy ten interwał dla jakiegoś zegara, wyjdzie nam ta sama wielkość. Tylko że *to nie jest* wskazanie żadnego innego zegara tylko kombinacja współrzędnych czasowych i przestrzennych.
Niczego nie zrozumiałem? Zgaduję że jadące auta są proste: oba jadą 50km/h, czyli strumień światła reflektorów będzie docierał do każdego, z prędkością światła + 50km/h. Prawdopodobnie zgodnie z efektem Dopplera, kierowcy będą widzieć zagęszczone światło, bo jeżeli ono nie może się poruszać szybciej, niż prędkość światła, to zagęści się ono, o tyle co porusza się generator światła + zagęszczenie światła o 50km/h bo porusza się w jego kierunku obserwator - drugi samochód, czyli w sumie dla nich to zagęszczenie światła wyniesie 100km/h. Jeżeli źródło światła zacznie się oddalać, światło będzie rzadsze o 50km/h od punktu statycznego, albo o 100km/h od oddalającego się obserwatora. Intuicja podpowiada mi że nie ma żadnej dylatacji czasowej, natomiast są jakieś "dylatacje obserwacyj". Można wyliczyć co zobaczy obserwator kosmicznego statku podświetlnego, w drugim kosmicznym statku podświetlnym i nawet, jak panowie pokazali, można wyliczyć co się zobaczy, a czas sobie popłynie dla wszystkich niezmiennie, tak jak Newton to opisywał.
No więc właśnie nie. Nasza intuicja nie zgadza się z tym co pokazuje doświadczenie. Gdy zmierzymy prędkość światła samochodu z naprzeciwka, dostaniemy dokładnie c, a nie c+50km/h ani c+100km/h. Może nam się to nie podobać, ale wyniki pomiarów są jednoznaczne. Natomiast zaobserwujemy naturalnie efekt Dopplera odpowiadający prędkości 100km/h.
@@pjochym Upraszczając: jeżeli stojąc odbieram prędkość światła, to jeżeli się poruszę w kierunku jego źródła, to zarejestruję zjawisko takie, jak gdyby to światło miało większą prędkość. Bo będę skracał bieg wiązki światła, o przemieszczanie się obserwatora, mnie, o wartość mojego poruszania się.
@@atamazykrawczynski Tak by się mogło wydawać, ale *tak nie jest* . To jest oczywiście zaskakujące i wiele lat minęło nim fizycy zaakceptowali ten *fakt* . Ale to jest fakt eksperymentalny, wielokrotnie potwierdzony dokładnymi pomiarami. Niewiele można z tym zrobić - nawet gdybyśmy chcieli. Całe pokolenie fizyków starało się pokazać, że tak nie jest. Bez skutku. Przyroda mówi: tak jest, pogódź się z tym!
@@pjochym Wystrzelona wiązka światła, płynąca do obserwatora stojącego, oświetli go w tym samym momencie, co osobę która porusza się w kierunku źródła światła? Nieprawda!
Czas nie istnieje jako cokolwiek co mogłoby na cokolwiek oddziaływać. Logoka jest prosta, zapieprzamy w przestrzeni. "obracamy" sie wokol energii, ktora daje nam życie o na tej podstawie sobie ustaliliśmy dzien i noc a potem tygodnie, miesiace i lata. Czas nie spowalnia. Percepcja nas oszukuje. Wszystko ma jakąś "energię". Jak się nauczymy tę energię okiełznać i nią sterować. Wtedy zaczniemy odkrywać "nowe". Elo. 😎
@@margoladt Najprostsza operacyjna definicja to: czas to jest to, co mierzą zegary. Kwestia definicji czasu jest przedmiotem badań od wieków (nomen omen). Nie jest to trywialne zagadnienie. Ale z pewnością nie są jego rozwiązaniem stwierdzenia z twojego komentarza.
Mechanika Newtona jest bardziej skomplikowana niż nam sie wydaje Dyskusji nie ma tam gdzie ktoś udaje geniusza Matryca .....żarówka ...>>>30 km/s Żarówka ....matryca ...>>>220 km/s Jaką siłę fotonu zarejestruje matryca ??? czy możemy zbudować napęd satelity łamiący symetrię ?? Pan DRAG bez świadomości mówi o przestrzennym układzie mechanicznym foton goni matrycę albo leci jej na przeciw Gdyby E miał rację ( postulat stałości C) to taka sama siła uderzenia fotonu o matrycę była by wszędzie w kosmosie po włączeniu żarówki ....nie da się zachować stałej prędkości C i wykonywać pracę .... Nie ważne co widzimy ważne jakie siły realnie wystąpią przy zderzeniu !!! Prędkość jest absolutna a to co widzimy jest względne ua-cam.com/video/RB1PkZsn4m0/v-deo.htmlsi=cbK8dRCSA8Mwz6Vk
Owszem, mechanika klasyczna potrafi przyprawić o ból głowy. Każdy student, który musiał zdać egzamin z mechaniki teoretycznej, z entuzjazmem to potwierdzi. A co do reszty: to chyba wszystko nie na temat i komentarz do innego filmu... Może chodzi o prof. Dragana? To trzeba z nim raczej dyskutować. Ale. O ile zrozumiałem, chodzi o pracę (przekaz energii) wykonaną przez foton w przypadku ruch źródła i odbiornika względem siebie. Sprawa jest bardzo prosta. Zmianie ulega częstość światła, a nie jego prędkość. W konsekwencji światło ma większą lub mniejszą energię fotonów (E=h * f) i przekazuje mniejszą lub większą porcję energii zależnie od ruchu źródła i odbiornika. Efekt ten nazywa się zjawiskiem Dopplera i jest między innymi przyczyną poczerwienienia światła galaktyk oraz faktu, że promieniowanie tła wyemitowane jako daleki ultrafiolet obserwujemy obecnie jako mikrofale. Wszystko się zgadza, tylko trzeba przestać myśleć o fotonach jak o ziarenkach piasku - bo nimi nie są.
hmm.... po pierwsze panowie próbują niezbyt udanie naśladować Kurka i Kamińskiego ze Sondy, po drugie - bardziej niż dylatację przedstawiono tutaj bardziej efekt Dopplera, po trzecie często pojawia się tutaj słowo klucz "obserwator" " co zaobserwowałeś" itp przez co mam wrażenie że pół fizyki kwantowej to złudzenia obserwatora a nie zjawiska fizyczne.
Inspiracji się nie ucieknie... Ale do rzeczy: Pokazane zjawisko nie ma nic wspólnego z efektem Dopplera. Zwracam uwagę, że gdy się mijamy to nasz względny ruch jest jedynie po stycznej do promienia, więc efektu Dopplera nie ma w tej sytuacji. Cała fizyka to wnioski wyciągnięte z naszych obserwacji zjawisk i wyników eksperymentów które przeprowadzamy. Budujemy modele pozwalające przewidywać przebieg obserwowanych procesów. Fizyka nie zajmuje się "istotą rzeczy". Czasem tylko używamy zwrotów w rodzaju "w istocie przebiega to tak" albo podobnych. Ale to są jedynie figury retoryczne. W sprawie istoty rzeczy to proszę do filozofów. Nasz film nie dotyczy mechaniki kwantowej tylko teorii względności.
Oni poruszają się z v=0.6c *względem siebie* , a nie względem "lotniska". Obraz jaki jest na filmie to zegar jednego pojazdu oglądany z drugiego pojazdu. Nie ma innego układu odniesienia w całym wywodzie. Ale dla obserwatora "na lotnisku" w obu zegarach światło będzie się poruszało zygzakiem i oba zegary będą chodzić wolniej.
@@pjochym Zdumiewające jest to, że Einstein przewidział to za pomocą liczb i wzrów. Gdzie potem w praktyce to powierdziło się podczas budowania systemu GPS. Nie ogarniam tego. Z tym, że nie zgadza mi się również to, że gdy jeden podróżnik szybkich prędkości wróci do drugiej osoby to czas powinien wrócić do normy i ta osoba nie powinna być starsza raczej. Z drugiej zaś strony jeśli nigdzie we Wszechświecie nie ma przsunięcia ku fioletowi a tylko ku czerwieni, to potwierdza to, że nie ma prędkości większej od światła. Wiele rzeczy mi tu nie gra, nie mam czasu dobrze tego przeanalizować, zarobiony jestem.
@@SYN-flood Einstein tego efektu nie przewidział. On go raczej dostrzegł i wyjaśnił skąd i jak wynika. W pewnym sensie przewidział go Maxwell w swojej teorii elektromagnetyzmu, ponieważ to z niej w połączeniu z zasadą względności wynika stałość prędkości światła. Eksperymenty pokazujące ten efekt zostały wykonane wiele lat przed pojawieniem się STW i przynajmniej częściowo były powodem jej powstania. Jednak w mniejszym stopniu niż się powszechnie podaje w książkach. Einstein był teoretykiem z natury i bardziej interesował się spójnością elektrodynamiki Maxwella z całą resztą fizyki niż konkretnymi doświadczeniami. Co do przesunięć ku fioletowi: oczywiście, że istnieją! Np. M31 - Galaktyka w Andromedzie zbliża się do nas a jej światło, w konsekwencji, jest przesunięte ku fioletowi. Tylko *średnio* wszystkie galaktyki się od nas oddalają. Dla bardziej odległych ten efekt przeważa znacząco nad indywidualnymi ruchami pojedynczych galaktyk i widzimy systematyczne przesunięcie ku czerwieni narastające z odległością. Dla bliskich galaktyk rozszerzanie się wszechświata nie ujawnia się tak mocno i ich indywidualne ruchy mogą go przewyższać. A co do potwierdzania graniczności prędkości światła to *każdy* eksperyment fizyki cząstek związany z ich przyśpieszaniem demonstruje ten fakt naocznie. Gdyby nie efekty relatywistyczne (w tym graniczność prędkości światła) akceleratory mieściłyby się na stole, a nie miałyby dziesiątków kilometrów rozmiaru! W takim LHC widzimy *bezpośrednio* że pomimo nadania cząstkom olbrzymiej energii nadal poruszają się z prędkościami v
No przecie mówimy, że jeszcze w szkole dowiedzieliśmy się o tym pomyśle na proste wprowadzenie STW ;) To było ponad 30 lat temu ... To nie jest przecież nasz pomysł - mam nadzieję, że to jasno wypływa z tego co mówimy.
no wreszcie zrozumiałem dziękuję za fantastyczny , przystępny i profesjonalny pod wzgledem technicznym materiał , jesteście super
Świetne! Nie spotkałem się jeszcze z tak prostym i intuicyjnym wyprowadzeniem transformacji Lorenza. Panowie "otrzaskają" się jeszcze trochę z kamerą żeby było naturalniej i zapowiada się fenomenalna seria. Dziękuję.
Dziękujemy, ale to nie jest oczywiście nasz pomysł. Tak jak zresztą mówimy w filmie. Cieszymy się, że przemówiło do wyobraźni. Taki był cel.
ale krindż
2ch dziadersów smuci
i to ma kogoś zachęcić do poznania fizyki?
Mnie zachęciło, ale chętnie obejrzę Twój lepszy film na ten temat ;)
Ten sposób wyprowadzenia wzoru był już pokazywany w podręcznikach do fizyki 70 lat temu. Wykład ciekawy.
@@magnetek5171 oczywiście. Przecież mówię na filmie że to pomysł który mnie przekonał do stw gdy byłem w szkole podstawowej. A mam już niedaleko do emerytury...
PANowie mają fantastyczne wyczucie. Taka mieszanka legendarnej SONDY z odrobiną efektów niesamowitego programu dla dzieci PI i Sigma z Matplanety. Prościej na temat dylatacji czasu po prostu się nie da! Gratualacje!
niestety fizykę trudno jest zrozumieć,
upraszczanie obrazkami to chyba próba zachęcenia licealistów do studiowania...jeżeli mechanika kwantowa jest rzeczywiście prosta to może po latach przyzwyczajeń...gdy nie mamy już sił żeby być zdziwionymi...
serdecznie pozdrawiam wciąż zdziwiony absolwent fizyki...
@@wojciechserzysko3461 Nie mogę się zgodzić. Fizykę niełatwo jest *uprawiać*, zwłaszcza dobrze. Ale to jest prawda dotycząca pewnie każdej dziedziny. Zrozumieć zjawiska jest łatwo - trzeba tylko porzucić kurczowe trzymanie się doświadczeń nabytych w warunkach nieprzystających do oglądanych zjawisk (małe prędkości, duże rozmiary i energie itp). Nasza intuicja to tylko suma doświadczeń, nigdzie nie jest powiedziane, że będzie się stosować do ruchu elektronów w atomie...
@@pjochym Fizyka kwantowa z tego co pamiętam nie opisuje ruchu tylko prawdopodobieństwo zdarzenia.... Przy pomocy odwzorowań liniowych w przestrzeni Hilberta....jest to trudne gdy od szkoły podstawowej operujemy położeniem i koncepcją punktu materialnego... Natomiast jak się przyzwyczaimy to niestety nie zapytamy: A dlaczego?
@@wojciechserzysko3461 pęd jest niewątpliwie powiązany z ruchem i jest operatorem mechaniki kwantowej o potencjalnie dobrze określonych wartościach własnych, a zatem wynikach pomiarów tegoż. Ale istotnie pojęcie trajektorii w m.k. traci sens - w tym znaczeniu ruch opisuje ona całkiem inaczej. W gruncie rzeczy do dziś nie wiemy do końca, jak ze świata kwantowego wyłania się znany nam obraz "klasyczny".
@@pjochym Jeśli przyjmiemy że foton (i inne "cząstki") do momentu pomiaru (do którego wliczam również detekcję w narządach wzroku) nie są obiektami zlokalizowanymi ("korpuskułami") nie ma problemu ze zrozumieniem jak powstaje obraz klasyczny. Nie można przyjmować, że np. że foton opuszczając płytkę dwudzielna albo odbija się od niej albo przechodzi. On zachowuje się tak jakby poruszał się obiema drogami naraz i jeśli wstawimy drugą płytkę dochodzi do interferencji jednofotonowej, ale gdy wstawimy na obu drogach (lub jednej) detektory, ląduje losowo w jednym z nich. Nie oznacza to jednak, że foton poruszał się wcześniej jedną drogą! a zatem obraz odbity powstaje nie dlatego, że na płytce część fotonów się odbiła, ale dlatego, że połowa fotonów poruszających się "obiema drogami naraz" uległa detekcji W MOMENCIE POMIARU w detektorze po stronie światła odbitego ( i analogicznie obraz ze światła przechodzącego "na wylot" przez szkło, powstaje z fotonów które poruszały się obiema drogami naraz ale wylądowały losowo w detektorze (lub zostały zarejestrowane przez oczy) po stronie światła przechodzącego.
Filozoficzny argument dylatacji czasu - gdy jedziemy na tygodniowe wakacje i robimy dużo nowych rzeczy (= inaczej patrząc na to działamy szybciej) wydaje nam się że to nie był tydzień tylko miesiąc (= czas płynął nam wolniej) 😁 przepraszam za to głupkowate wtrącenie, a poza tym wspaniały filmik, najlepiej wytłumaczona teoria względności na jaką trafiłam 👏👏👏
Super że wam się chce robić takie dobre filmy o fizyce, trzymam za was kciuki ;-) Dziękuje
Fizyka to oczywiście nasza pasja. Ale film wprowadza nas dodatkowo w krainę czarów. To dlatego nam się chce robić te filmy. Czujemy się jakbyśmy byli Magami, którzy potrafią zabrać widzów w odległe krańce Wszechświata.
ale krindż
2ch dziadersów smuci
i to ma kogoś zachęcić do poznania fizyki?
są lepsze filmiki w necie - ten jest niekompletnie wyjaśniony i wprowadza w błąd. ua-cam.com/video/h8GqaAp3cGs/v-deo.html i ten nastepny ua-cam.com/video/vFNgd3pitAI/v-deo.html
1. Przykład z zegarami świetlnymi w rakiecie nasuwa moje wątpliwości. Skoro prędkość światła jest stała, to składowa pionowa tego ruchu w obu statkach musi być mniejsza (bo wypadkowa ruchu nie może być większa niż "c"). Zatem światło odbija się z większym okresem od równoległych luster (zegar świetlny chodzi wolniej). Ale to wcale nie dowodzi, że czas na statku spowalnia (np. dla żywego organizmu, czy zegara mechanicznego na sprężynę). Dlaczego ruch kół zębatych takiego zegara, bądź procesy życiowe w komórkach ludzkiego ciała miałyby zachodzić wolniej? Światło ma ograniczenie w wartości "c", ale koło zębate, czy jony w komórkach mogłyby teoretycznie poruszać się szybciej, póki się nie wykaże, że nie mogą.
2. A co z kierunkiem poruszania się? Gdyby zegar z lustrami "leżał", a więc ruch światła byłby równoległy do kierunku poruszania się rakiety, to mielibyśmy do czynienia z zegarem świetlnym chodzącym zupełnie inaczej. Gdy światło biegłoby z odwrotnym zwrotem do prędkości rakiety, poruszałoby się z v = c. Ale gdyby wracało i poruszało się zgodnie ze zwrotem prędkości statku, mielibyśmy wówczas spowolnienie. Taki zegar raz by chodził "normalnie", a raz spowalniał..??
Samo wolniejsze chodzenie zegarów świetlnych istotnie tego nie dowodzi. Dopiero gdy połączymy je z zasadą względności. Ta zasada mówi, że ruch jest względny - nie da się zmierzyć absolutnego ruchu a jedynie ruch względny. A to oznacza, że nie można zbudować "absolutnego prędkościomierza". Gdyby zegar np. mechaniczny chodził inaczej niż świetlny, to różnicę ich wskazań moglibyśmy użyć w tym celu. Ponieważ jest to niemożliwe, to wnioskujemy, że każdy zegar będzie chodził wolniej. Ta zasada wynika tak z naszego codziennego doświadczenia jak i z dokładnych pomiarów. Leży ona u podstaw mechaniki. Można myśleć o jej podważaniu, ale trzeba mieć po temu jakieś przesłanki. Takich przesłanek brak, a to, że nie jest nam wygodnie z płynącymi stąd wnioskami, nie jest w nauce taką przesłanką.
Orientacja zegarów ma znaczenie jedynie dla łatwości analizy doświadczenia. Zegar "poziomy" też chodzi wolniej, tylko że tym razem jest to skutek skrócenia długości. Można z nim przeprowadzić podobną do wspomnianej analizę i otrzymać książkowy wzór opisujący ten efekt. W filmie nie było czasu na przedstawienie całej teorii względności - to jest jednak materiał na spory podręcznik.
@@pjochym Dziękuję za odpowiedzi. Co do pierwszej części, to nie do końca jestem przekonany. Ale to pewnie z tego powodu, że trzeba by zagłębić się w szczegóły. W komentarzu można jedynie przywołać parę ogólnych stwierdzeń, którym można dać wiarę, bądź nie (przynajmniej na tym etapie). Oczywiście nie ignoruję fizyki. Byłem na mat-fiz, zdawałem maturę z fizyki i jestem po studiach technicznych, jednakże teoria względności jest dla mnie nie do końca przyswajalna. Pewnie za mało wiem na ten temat. Mnie się wydaje, że spowolnienie czasu w drugim statku zaobserwowane z punktu widzenia pierwszego statku jest jedynie pewnym złudzeniem wynikającym z faktu, że obserwacja może docierać do nas wyłącznie z prędkością c (nie szybciej i nie wolniej). Po zatrzymaniu obu statków i porównaniu czasu, zegary powinny być zsynchronizowane (tak mi się przynajmniej wydaje).
Z drugiej strony widzę pewną niekonsekwencję w narracji popularno-naukowej ze strony fizyków. Z jednej strony światło podróżuje *zawsze i wyłącznie* z prędkością "c" w próżni (niezależnie czy źródło światła i obserwator się poruszają); Z drugiej strony, często rysuje się wykresy przekonujące, że jakaś informacja świetlna do nas nie dotrze, bo jesteśmy poza jej zasięgiem. Podobnie zresztą z horyzontem obserwowalnego wszechświata - tu prędkość rozszerzania się wszechświata "nagle" składa się z prędkością światła, powodując że nie dostrzeżemy nigdy światła od pewnych gwiazd. Tymczasem w innych eksperymentach myślowych pokazuje się nam, że nie ważne z jaką prędkością statek się oddala, czy przybliża, bo światło z niego wyemitowane *zawsze dociera do naszego oka z prędkością c.* Pozdrawiam i dziękuję za trud próby wyjaśniania 🙂
@@Tomasz_Kowalski Teoria względności rzeczywiście nie przyjmuje się łatwo. Tak jak mówimy w filmie. Moja rada: przyjąć fundamentalną zasadę względności za dobrą monetę (ona akurat jest intuicyjna, doświadczamy jej na każdym kroku) oraz zaakceptować fakt eksperymentalny stałości prędkości światła (z faktami trudno dyskutować). Cała reszta jest wnioskiem. Mnie to ułatwiło. Może i innym ułatwi?
Widać jaki panuje tutaj prymitywizm i brak kultury w komentarzach. Nie dość, że nagle mamy rzeszę wybitnych 'fizyków' i 'naukowców', którzy ochoczo 'prostują' panów na filmie wytykając im rzekome błędy, to jeszcze leje się masa obelg w kierunku tej pani. Odniosę się do tego w taki sposób, mianowicie temat został według mnie wyjaśniony w sposób przejrzysty i zupełnie poprawny, a elementy zawiłe uproszczone. Wszelkiego rodzaju przytyki i korekty materiału na filmie umacniają jedynie w przekonaniu o wielkiej ignorancji komentujących ten film. Dodatkowo lament, że pani z zagranicy pracuje w polskiej nauce i, że nie mówi piękną polszczyzną, plus, że ma nadwagę, umacnia jeszcze bardziej o skrajnej ignorancji i niewiedzy większości ludzi wypowiadających się tutaj. O braku kultury i impertynencji komentujących nawet nie będę się wypowiadał. Widać, że mało kto z komentujących tutaj był w jakimkolwiek zespole badawczym czy to w Polsce czy zagranicą. Otóż, w każdym zakładzie w Polsce pracuje mnóstwo obcokrajowców z całego świata, podobnie jak za granicą naukowo pracuje mnóstwo Polaków. Naukowym 'językiem urzędowym' jest angielski i bez problemu można się nim dogadać w niemal każdej jednostce naukowej na świecie. Nie nie ma wymogu nauki języka polskiego w placówkach polskich, tak jak nie ma przykładowo przymusu nauki hiszpańskiego w instytucie w Madrycie. Niemniej znajomość jest zawsze mile widziana. Na koniec, instytuty PANowskie (podobnie jak uniwersytety i inne szkoły wyższe) nigdy nikogo nie dyskryminują i nie faworyzują ze względu na płeć, narodowość, wyznanie czy orientację. Tutaj liczy się tylko wiedza, umiejętności i pomysły. Jeśli się nie dostałeś/aś na studia lub odmówili ci współpracy w jakimś instytucie, to znaczy, że byli lepsi. Także, pisanie, że ta pani 'zajęła mi miejsce' i 'jakim prawem ona tu jest', a także przytyki do jej polszczyzny, to bardzo żałosny i okraszony kompleksami lament. Wstyd mi za was.
Czego Pan oczekuje od społeczeństwa gdy nawet noblistka z literatury twierdzi, że publiczne lżenie oponentów jest usprawiedliwione. Pana głos jest wyjątkiem w morzu wulgarności w jakim taplają się obecne elity społeczne.
Bardzo dobry film, gratulacje!
Można w kolejnym poruszyć problem masy relatywistycznej, bo wydaje mi się, że odchodzi się od niej (jako zła intuicja). Z góry dziękuję.
O ile pamiętam to o masie relatywistycznej mówiliśmy coś w filmie "Tajemnicza cząstka Higgsa".
super nastepcy sondy :) bardzo dobra robota panowie dobrze sie chłonie wasz przekaz
Świetna lekcja. Prosimy o więcej.
Nie, fizyka jednak nie jest prosta. Albo ja jestem wyjątkowo odporny na wiedzę 😏 W każdym razie zostawiam kciuka w górę i może kiedyś tu wrócę.
Zachęcamy. Może trzeba obejrzeć więcej niż raz? Wszystkie użyte przez nas pojęcia to poziom szkoły, ale ich nagromadzenie oraz oderwanie od codziennej intuicji może przytłaczać. Może trzeba krok po kroku?
ua-cam.com/video/h8GqaAp3cGs/v-deo.html - tutaj masz lepszy filmik.
Bardzo dobry popularno naukowy film. Prosty ale bez prostactwa. Idziecie dobrą drogą. Naturalność przyjdzie sama z czasem, kwestia wprawy. Keep going
Tak, Radku, rzeczywiście miało być jak najprościej. A co do naturalności, to po tej lawinie uwag na temat aktorstwa - nie wiem czy uda się kolegów namówić na następny film. Chwilowo odmawiają.... Pozdrawiam Jurek (reżyser)
@@jerzygrebosz Robić swoje nie przejmować się lawina wszechwiedzących i wszechumiejących krytykantów.
@@jerzygrebosz Mam problem z myślowym eksperymentem "pociąg w tunelu". Niech pociąg ma 100 m a tunel 10 m. Zgodnie z przyjęta interpretacją jeśli rozpędzimy pociąg do odpowiedniej prędkości skróci się - w u.o. tunelu- na tyle że może zmieścić się w całości w tunelu. Jednak w u.o. pociągu 100 m pojazd musi zmieścić się w skróconym 10-krotnie 1 m tunelu! To nie prowadzi do żadnego paradoksu tylko do absurdu. Jeśli obsługujący tunel zamknie go z tyłu w momencie gdy tylko pociąg dotrze do końca tunelu w u.o. pociągu dojdzie do katastrofy. Nie da się tego wyjaśnić za pomocą nierównoczesności
@@wiesawnykiel1348 To inny kawałek STW, bo dotyczy skrócenia długości i względności równoczesności. Nie jestem w stanie w kilku zdaniach tego objaśnić bez ilustracji, ale może wskażę, gdzie leży najczęstszy problem. Chodzi o znaczenie słów "zmieści się", co przez to rozumiemy. Zazwyczaj rozumiemy przez to, że oba końce pociągu znajdują się *jednocześnie* wewnątrz tunelu. Ale co to znaczy *jednocześnie* ? Okazuje się, że to pojęcie nie ma bezwzględnej natury i zależy ono od układu odniesienia. Po prostu *jednocześnie* w u.o. tunelu nie jest tym samym co *jednocześnie* w u.o. pociągu. W ten sposób jest możliwe, że pociąg może i zmieścić się i nie zmieścić w tunelu! Tyle jestem w stanie wytłumaczyć w tej formie. Może zrobimy w przyszłości program o tym zagadnieniu.
@@mariuszwasylyk370 - Dzięki za te słowa zachęty!
Bardzo dobry film! Dziękuję 😊
Dziękuję w imieniu całej ekipy!
Fantastyczny kanał , fantastyczny materiał rzetelność i przystępność przekazu , wielkie gratulacje od razu subskrypcja
ale krindż
2ch dziadersów smuci
i to ma kogoś zachęcić do poznania fizyki?
Rewelacja! Mimo, że osobiście w jakimś tam niewielkim stopniu rozumiem pojęcia relatywistyczne, to wyjaśnienie takich (oczywistych? prostych?) zagadnień jednak przekraczało moje możliwości. Chapeau bas!
Dzięki Marcinie! To oczywiście praca całego naszego zespołu, ale chyba przede wszystkim scenarzysty Pawła/"Tomasza"
Świetny kanał, mam nadzieję, że się rozpropaguje i będziecie kontynuować! :)
Tu jest polska proszę wszystkie opisy robić w naszym języku
@@marek23456o czym ty mówisz? Przecież film jest po polsku, może sam sobie włączyłeś napisy w innym języku.
Świetna inicjatywa! Ciekawi mnie jak wyglądałby ten filmik, gdyby był zrobiony przez G.F. Darwin. Wtedy kompetencje aktorskie i merytoryczne byłyby rozdzielone, przez co łatwiej byłoby osiągnąć wysoką jakość na obydwu frontach.
ale krindż
2ch dziadersów smuci
i to ma kogoś zachęcić do poznania fizyki?
@@bartomiejtudryk5649
Sama prezentacja wydłużenia teasy biegu światła jest b. Ciekawa i sporo wyjaśnia... ale wyjaśnia nie tak, jak ględzą starsi panowie dwaj, kt9rzy boją się ostracyzmu środowiskowego.
Być naukowcem to znaczy też być człowiekiem odważnym i gotowym na wystąpienie przeciwko nauce "wierzącej"...
Wspaniały materiał ! Brak mi słów do tego jak jestem zachwycony, taka SONDA 2.0 ! Subskrybuję i pozdrawiam ze Śląska.
A gdyby zrobić zegar bazujący na zasadach splątania kwantowego to też by zwalniał?
Nie przychodzi mi do głowy, jaka byłaby jego konstrukcja, ale sądzimy, że tak. Gdyby było inaczej to pierwszy, który by to wykazał, miałby nobla w kieszeni.
dobry pomysł - widać główka pracuje u Ciebie dobrze
Ja mam dylatacje czasu jak słucham takiej powolnej wymiany zdań, na szczęście da się zwiększyć szybkość odtwarzania filmu.
Na szczęście ;)
Na szczęście istnieje opcja wyłączenia przeglądarki
Powyżej prędkości światla nie da się.Ty po prostu żyjesz w innej czasoprzestrzeni.Jako obserwatorowi nadświetlnemu w ogóle dziwne że udalo Ci się tu zajrzeć.
Jesteście świetni. Dzięki 😊
Dzięki za Twoje miłe słowa!
są lepsze filmiki w necie - ten jest niekompletnie wyjaśniony i wprowadza w błąd. ua-cam.com/video/h8GqaAp3cGs/v-deo.html i ten nastepny ua-cam.com/video/vFNgd3pitAI/v-deo.html
Bardzo dobry, moim zdaniem najlepszy film o dylatacji czasu. No, ale te trzy literki zobowiązują-PAN... :) Pozdrawiam kolegów po fachu!
A więc, Tomku, jesteś fizykiem! Pochwała z Twojej strony ma szczególną wartość. Dziękujemy!
Dziękuję za kolejny fascynujący film. Niestety przykład z mionami zbyt trudny jak na ideę prostego zobrazowania problemu. Sądzę, że interesujące byłoby rozbudowanie wątku z pojazdami o to co się będzie działo gdy pojazdy będą poruszać się wprost na siebie oraz oddalać. W tym wypadku dla obu obserwatorów promień światła poruszałby się po takiej samej trajektorii. Jak już mamy wątek dylatacji czasu to dla szerokiego grona widzów dodanie informacji o tzw. paradoksie bliźniąt byłoby bardzo ciekawe. Z niecierpliwością czekam na kolejne filmy.
Cieszymy się, że się podobało. Trajektoria "zygzakiem" powstaje na skutek złożenia ruchu pojazdu (poziomo) z ruchem światła (pionowo). Nie jest zależna od tego czy się zbliżamy, czy oddalamy (nic się nie zmienia między czasem przed spotkaniem i po spotkaniu jak widać na animacji). Gdybyśmy stanęli pomiędzy pojazdami tak, że oba będą się poruszać, to naturalnie spowolnienie czasu wystąpi dla obydwu (oba promienie będą biec zygzakiem). Użyliśmy dwu pojazdów, aby zilustrować symetrię tej sytuacji.
"Paradoks" bliźniąt naturalnie jest powiązany z tematem filmu, ale jest nieco bardziej złożony, ponieważ zawiera koncepcję zawracania w trakcie pomiaru i inne subtelności. W efekcie całość jest mniej przejrzysta. Dlatego nie włączyliśmy go do filmu - i tak wyszedł troszkę zbyt długi.
@@pjochym Dziękuję za odpowiedź, chodziło mi o aspekt obserwacji z drugiego pojazdu. W przypadku poruszania się po tej samej prostej drugi obserwator nie dostrzegł by ruchu promienia światła zygzakiem. Myślę, że porównanie obserwacji dwóch ruchów pojazdów - tego z filmu i tego o którym wspomniałem byłoby bardzo ciekawe, w moim przypadku mamy jedynie informację pochodzącą z efektu Dopplera.
@@l8609z proszę się przyjrzeć co się dzieje po tym gdy Antoni zwraca uwagę na symetrię sytuacji (pod koniec filmu). Gdy się przesiądziemy do drugiego pojazdu, to jego zegar stanie się nieruchomy, a nasz zacznie się poruszać. Warto ponownie obejrzeć te animacje. One są dosyć starannie obliczone i dopasowane do podanych prędkości. Te relacje na nich widać.
@@l8609z moim zdaniem cała ta sytuacja nie ma sensu, bo gdyby na przykład zawrócić jeden z pojazdów i jechać równolegle do siebie to co zobaczyli byśmy w samolocie Tomasza ?...przeciez tak samo zygzakowatą trajektorię względem na przykład stałego eteru, stałego układu odniesienia....czy jak ?
@@chillyshotorbitus5152 z tego co wiem to zawsze analizujemy względem obserwatora.
Panie Pawle, korzystając z dobrodziejstw internetu może zadam pytanie. Wniosek w filmie jest taki, że "każdy ma swój czas" w zależności od poruszania się, nie ma czasu uniwersalnego dla wszystkich. Przyszedł mi do głowy taki eksperyment myślowy po oglądnięciu filmu: szukamy czasu uniwersalnego. Jeśli ruch ma wpływ na czas to usuwamy wszelkie obiekty z kosmosu, mamy pustkę, nic się nie porusza. "Wkładamy" do takiego czystego wszechświata kilka zegarów odpowiednio oddalonych od siebie aby grawitacja nie zdążyła nimi poruszyć. Nie nadajemy pędu, prędkości - zdawałoby się, że zegary powinny być perfekcyjnie zsynchronizowane czy tak? Zatem czy można mówić o czasie uniwersalnym, kosmicznym? Skoro pozbyliśmy się ruchu to pozbyliśmy się również jego wpływu na upływ czasu. Będę wdzięczny za odpowiedź, jeśli nie znajdzie Pan chwili czasu znaczy, że jest Pan mocno zabiegany na co dzień co naturalnie zrozumiem :D Wszystkiego dobrego dla całej ekipy Instytutu.
Zegary można zsynchronizować nie tylko w pustym kosmosie. Wystarczy, że są nieruchome względem siebie. Jest na to prosty sposób. Ustawiamy zegar w początku układu (O) na 0, a wszystkie inne na godzinę równą d/c (d - odległość od początku układu). Każdy zegar ma wyzwalacz reagujący na błysk światła. Teraz włączamy zegar w O i wysyłamy z niego błysk światła we wszystkie strony. Po chwili wszystkie zegary będą zsynchronizowane. Ale to zadziała tylko, gdy są nieruchome. To właśnie chcemy powiedzieć twierdząc, że każdy ma swój czas. Dokładniej to każdy układ odniesienia ma swój czas i nie ma jakiegoś jednego wyróżnionego czasu - bo nie ma wyróżnionego ("nieruchomego") układu odniesienia. Dlatego właśnie nie ma czasu "kosmicznego".
Z pytaniami zapraszamy do naszej "Knapy Fizyków": kanapafizykow@ifj.edu.pl w ten sposób inni mają szansę także usłyszeć odpowiedzi.
@@pjochym Mając kompletną symetrię dwóch inercjalnych układów odniesienia, 0.6c względną prędkość i zsynchronizowane zegary we własnych układach odniesienia, wysyłamy po 5s w każdym układzie odniesienia sygnały zatrzymujące jeden najbliższy zegar w układzie partnera. Będzie sprzeczność??? Bo ja powiem, że skoro u mnie t=1,25t' to dla mojego partnera "prim" zegar zatrzyma się wskazując 4 sekundy, przynajmniej ja tak będę twierdził/postrzegał to.
Dla "prima" ten stojący zegar będzie pokazywał taki czas czy też inny? Jego zegar z jego perspekty to t'=1,25t , czyli wskazywać będzie 6,25 sekundy? Obai będziemy widzieli u siebie 6,25s a partnera 4s na zegarach?
Dla mnie to oznacza, że są dwie prędkości upływu czasu t' . Jeden t' z mojej perspektywy i drugi t' z jego perspektywy. To chyba komplikuje pomiar prędkości światła w układzie "prim".
Przecież koncept t' jest wprowadzamy dlatego, bo układ "prim" też mierzy prędkość c o takiej samej wartości.
Coś tu dla mnie jest nie tak. Skoro bierzemy fakt pomiaru prędkości swiatła z układu "prim" to dlaczego już bierzemy prędkość upływu czasu w t' ale z naszej perspektywy?
Fajnie, fajnie. Jeszcze trochę luzu oraz naturalności prowadzących i wszystko będzie na miejscu :)
Tak masz rację. Z drugiej strony czy od nauczyciela fizyki możesz żądać luzu i naturalności? Przecież on nie jest od tego... 😃
@@jerzygrebosz Jest od nauczania i zainteresowania nauką. Powinien posiadać umiejętności interpersonalne :) Dzisiaj mam już swoje lata i interesuje się fizyką, w podstawówce i ogólniaku nauczyciele kompletnie mi ją obrzydzili.
Życzę szybkiego zdobycia wielu subów.
Szkoda ze nie mialem takiego prof do fizyki 😢 bylby to moj ulubiony przedmiot 😊 to po 10 latach po powrocie na ziemie kto bylby starszy ?
Z jaką prędkością ? To już nie raz tłumaczono, że ten, który leciał w kosmos wróci taki sam jak wyleciał, a jego brat " bliźniak " się zestarzeje !
@@heniuszczesliwy9711 ale z tych co lecieli w przeciwne strony
Bardzo dobry kanal i swietny film, trzymam kciuki za rozwoj i pozdrawiam.
Dzięki Charles! w imieniu całej naszej ekipy!
fizyka kwantowa nie zna odległości-pojawia się natychmiast na krańcach Wieczności z prędkością myśli
Oj zna, zna. Odległość jest własnością (czaso)przestrzeni, zwaną w żargonie matematyczno-fizycznym metryką. W mechanice kwantowej akurat jest to prosta metryka kartezjańska (nasze zwykłe odległości) albo pochodząca ze szczególnej teorii względności (czyli Lorentza - w relatywistycznej mechanice kwantowej).
Brawo Panowie, wreszcie cos nowego i sensownego na YouTubie
Dzięki, Michale!
Pitagoras od mechaniki klasycznej (np. składanie sił itp.) do relatywistyki. To dopiero jest osiągnięcie.
Bo fizyka jest prosta ;)
Świetnie wyjaśnione, bardzo dziękuję.
są lepsze filmiki w necie - ten jest niekompletnie wyjaśniony i wprowadza w błąd
ua-cam.com/video/h8GqaAp3cGs/v-deo.html
ua-cam.com/video/vFNgd3pitAI/v-deo.html
@@delysidus925 podaj linki, chętnie obejrzę
Jeszcze takie ciekawostki nt. prostoty STW. Jeśli obie rakiety wyślą ku sobie jednocześnie (w u.o. stacji) promień światła to doleci on w tej samej chwili do obu rakiet. Jednak w u.o. rakiet sytuacja jest inna w związku z tym, że o ile promień wysłany z rakiety zbliżającej się z v=0,6 c do do rakiety "spoczywającej" porusza się z v= c to promień wysłany z rakiety (względnie) "spoczywającej" do poruszającej się w jej kierunku już z v=1,6 c. Wniosek jest taki, że jeśli mamy uzyskać jednoczesne dotarcie obu promieni do rakiet w ich u.o. to pilot pierwszej rakiety musi przyjąć, że promień wysłany został z drugiej rakiety w jego kierunku odpowiednio wcześniej niż on wysłał promień do drugiej rakiety. No ale dokładnie to samo musi przyjąć ten drugi. Zauważmy że gdyby pilot jednej z chciał przyspieszyć czas dotarcia wysłanego do niego sygnału i zwiększył swoją prędkość (w u.o stacji rzeczywiście światło dotarłoby wtedy do niego wcześniej) w u.o tej rakiety nic by to nie dało. Zwiększyłaby się tylko prędkość względna DRUGIEJ rakiety, ale v światła dalej wynosiłaby c. Paradoksalnie zmiana prędkości rakiety 1 zmieni natomiast prędkość sygnału wysłanego w kierunku rakiety 2 pomimo tego, że sygnał już został wysłany, jednak ponieważ gdy R 1 przyspiesza zmienia się względna prędkość ale R2. Jeśli R1 będzie poruszać się w stronę przeciwną do R2 z v bliskim c może niemal całkowicie zatrzymać ruch światła z R1 (już po jego wyemitowaniu) w kierunku R2 (z zasady względności wynika, że to R2 "ucieka" od spoczywającej R1). To już jednak przyczynek do innej dyskusji z P&G.
Kluczowe jest tutaj zwrot "doleci on w tej samej chwili do obu rakiet". Nie ma czegoś takiego - jednym z najważniejszych elementów STW jest fakt względności równoczesności. Równoczesność jest możliwa do zdefiniowania jedynie w ustalonym układzie odniesienia. Sygnały dotrą do pojazdów jednocześnie w u.o. stacji, ale *NIE* w u.o. każdego z pojazdów. Niestety czyni to dalsze rozważania błędnymi. Po prostu każdy z obserwatorów widzi te zdarzenia w innej kolejności. Jedyne co jest bezwzględne to kolejność zdarzeń zachodzących na jednej linii świata (trajektorii możliwego obserwatora). Przykładowo, jeśli w jednym z pojazdów będziemy strzelać do tarczy, to wszyscy obserwatorzy zobaczą najpierw wystrzał a dopiero po nim uderzenie w tarczę. Innymi słowy, przyczyna poprzedza skutek dla wszystkich obserwatorów.
Zajebiste
9:09:
W jaki sposób eksperyment Michelsona-Morleya dowodzi stałości prędkości światła? Źródła, które znalazłem mówią, że dowodzi on nieistnienia eteru, w którym światło miałoby się przemieszczać, ale nic o efektach relatywistycznych. W jaki sposób stałość prędkości światła jest potwierdzona eksperymentalnie? Niektóre źródła twierdzą, że jest to wręcz niemożliwe, a znana nam wartość `c` została ustalona poprzez sprytne przeformułowanie definicji metra i sekundy, tak, żeby `c` było stałe. Inna wersja mówi, że przez długi czas próbowano zmierzyć prędkość światła, ale wynik nigdy nie był dostatecznie dobrze reprodukowalny.
W ostatnich latach zmieniliśmy definicję metra i sekundy tak, aby oprzeć je na stałych fizycznych, które możemy zmierzyć znacznie dokładniej niż kawałek metalowej belki. Ma to tylko pośredni związek ze stałością prędkości światła (dobrze jest opierać jednostki na czymś stałym !) - było możliwe właśnie *dzięki* stałości prędkości światła! Istotnie taki układ jednostek prowadzi do faktu, że prędkość światła w m/s jest konkretną stałą liczbą, na którą się umówiliśmy. Mogłoby to być 1, tak się często umawiają fizycy. Ale wtedy 1s to prawie dystans do Księżyca więc raczej mało wygodna jednostka! Nie ma to jednak najmniejszego wpływu na *eksperymentalny fakt* stałości prędkości światła niezależnie od ruchu źródła i obserwatora.
Co do eksperymentu M-M to istotnie nie mierzył on bezpośrednio prędkości światła - jedynie weryfikował konsekwencje hipotezy, że jest ona zależna od ruchu, źródła, obserwatora, a nawet hipotetycznego ośrodka, w którym rozchodzi się światło. Nie stwierdził ani jednego z przewidywanych efektów czym sfalsyfikował wymienione hipotezy. Był też jedynie jednym z pierwszych i pierwszym tak dokładnym eksperymentem tego rodzaju. Dużo dokładniejsze eksperymenty sprawdzające hipotezę o stałości prędkości światła każdy z nas przeprowadza codziennie, używając nawigacji w telefonie. Gdyby STW była błędna, cały system GPS nie działałby tak jak działa.
@@pjochym Może lepiej skupmy się na sednie, zamiast rozwadniać znaczenie w zbytecznych opisach.
Jeśli dobrze rozumiem, Twoją wypowiedź można streścić wnioskami: Tak, ustaliliśmy definicję sekundy w odniesieniu do prędkości światła i choć nie ma bezpośredniego dowodu, że prędkość światła jest stała, pośrednio wnioskujemy to z eksperymentów, które pokazują, że prędkość światła nie zależy od ruchu źródła i obserwatora. Na tych faktach opiera się system GPS i jego skuteczność dowodzi poprawności tych wniosków. Coś pominąłem, przeinaczyłem?
Co jeśli prędkość światła zależy od innych czynników niż prędkość obserwatora i źródła (i jak przypuszczam ośrodka w którym się porusza, bo to chyba jest wiadome)? System GPS dowodzie tego, że nie zależy od innych czynników? W jaki sposób? Poza tym, nie jest tajemnicą , że GPS jest niedokładny, często niedokładny, zwłaszcza jeśli nie poruszamy się po drogach zaznaczonych na mapach. Skąd te błędy?
@@lew_wloczega No niestety trochę tak. To jakie jednostki sobie ustalimy, nie ma *żadnego* związku z wartością prędkości światła uzyskaną w pomiarach! Nawet od strony praktycznej. Mamy jakiś skalibrowany sprzęt pomiarowy i nim wykonujemy pomiary. Czy poważnie sądzisz, że metrolodzy i fizycy, którzy się tym zajmują, nie zdają sobie sprawy, że ustalenie jednostek nie ma wpływu na wartość fizycznych wielkości, które mierzą? To naprawdę nie jest banda idiotów. A GPS jest zadziwiająco dokładny. Zapytaj praktykujących geodetów. Geodezyjny odbiornik GPS daje dokładności liczone w milimetrach. Stacji GPS używa się do pomiaru dryfu kontynentów i ruchów górotworu. To, co mamy w telefonach to jest najniższy stopień bardzo długich schodów.
Co to znaczy, że nie ma bezpośredniego dowodu? Po pierwsze dowody są jedynie w matematyce. W naukach eksperymentalnych (jak fizyka czy chemia) są jedynie hipotezy, wnioski z nich i eksperymenty, które mogą im zaprzeczyć (sfalsyfikować) lub nie. Mamy więc jedynie hipotezę o stałości prędkości światła która, mimo usilnych prób, nie została obalona przez ostatnie 150 lat. Jak masz pomysł jak to zrobić, to zapraszamy do jego przedstawienia w recenzowanym piśmie. Ale biletów do Sztokholmu jeszcze bym nie rezerwował...
Co jeśli obecna hipoteza okaże się błędna? Po pierwsze będzie *bardzo* ciekawie. Po drugie może to być prawdą jedynie w bardzo subtelny sposób, ponieważ pozostają prawdą wszystkie dotychczasowe pomiary, które twierdzą inaczej.
Ale zanim zaczniemy takie spekulacje, należy postawić dobrze zdefiniowaną hipotezę odmienną oraz przedstawić jej testy eksperymentalne. Takie testy muszą jednocześnie wykluczać obecny stan wiedzy. Dopiero wtedy można taką hipotezę traktować poważnie. A zastanawiać się "Co wtedy?" warto dopiero gdy przeprowadzi się eksperymenty, które sfalsyfikują obecnie obowiązującą hipotezę, jednocześnie nie zaprzeczając nowej. Inaczej to strata czasu i snucie rozważań co by było gdyby "chmury były ze śmietankowego kremu?".
@@pjochym Ludzie generalnie często popełniają głupie błędy, niezależnie jaką profesję wykonują (bynajmniej nie jestem wyjątkiem). Poza tym, bez wątpienia trudno czegokolwiek się nauczyć.
Jak widzę, po prostu rozbiajmy się o to, że modus operandi jest takie, że brak dowodu jest dowodem braku. O to całe nieporozumienie.
Natomiast, żeby odpowiedzieć na pytanie co do jest dowód. Dowód to zbiór przesłanek, z których można w logiczny sposób wywnioskować regułę. Tyle, że co to znaczy to już zależy od przyjętych standardów wnioskowania.
Nie odniosleś się do głównej kwestii. Próby pomiarów predkości światła zdają się nie być reprodukowalne. Zatem na jakiej zasadzie mamy twierdzić, że ta wartość jest stała? To, że GPS działa dowodzi, że na ziemii nie ma nic co mogłoby ją zmienic w wykrywalnym dla nas stopniu, ale zakłdanie, że w ogóle nic nie może jej zmienić to już dosyć odważne twierdzenie. Tym barzdiej jeśli mówimy o skali kosmicznej, gdzie skala jest zupełnie inna.
Ostatecznie, nie chodzi mi w ogóle o potwirdzenie czy obalenie tej tezy, że prędkość światła jest stała. To nieistotne. Bardziej interesuje mnie, sposób myślenia z którego ona wynika. Może fizycy mają jakieś przydatne sztuczki, żeby sobie poradzić z problemem skali. Chociaż póki co wydaje się, że magicznym rozwiązaniem jest ignorancja.
@@lew_wloczega Dowód, z grubsza, to ciąg prawdziwych zdań logicznych, na początku którego znajdują się założenia i aksjomaty a na końcu twierdzenie. Taki ciąg można skonstruować jedynie w matematyce. W naukach przyrodniczych nie ma aksjomatów, są jedynie pewne fundamentalne obserwacje (np. symetria ze względu na translację w czasie, z której wynika zachowanie energii).
Bazowy proces nauk przyrodniczych to: obserwacja -> hipoteza na jej temat -> przewidywanie możliwych testów doświadczalnych hipotezy -> weryfikacja, czyli: *falsyfikacja* lub *jej brak*. Nigdzie nie ma i nie może być tutaj dowodu.
Put up or shut up: podaj proszę opublikowane w recenzowanej prasie wyniki demonstrujące niereprodukowalność pomiaru prędkości światła, czyli wielkości, którą znamy z dokładnością co najmniej 9 miejsc znaczących.
Mówienie, że stałość prędkości światła to nieistotny detal świadczy o braku zrozumienia zagadnienia niestety. Stałość prędkości światła jest bezpośrednim wnioskiem z równań Maxwella, które są fundamentem znacznej części fizyki oraz technologii, oraz są zweryfikowane w szerokim zakresie okoliczności.
Myślę, że zanim się oskarży o ignorancję całe środowisko fizyków lepiej jednak pochylić się nad samym sobą i dobrze zapoznać się z krytykowaną dziedziną - bo tu niestety wygląda to bardzo blado....
a co z fotonem który porusza się w z prędkością c. Od liceum nurtuje mnie te pytanie. Żeby rozpędzić coś do c co ma wymiar i masę trzeba by nieskończonej energii. Żeby zwolnić z tej prędkości również. Gdyby dodatkowo miał jakikolwiek wymiar to poruszając się wzdłuż wymiaru x zgodnie ze skróceniem lorentza ten wymiar byłby dla niego zdegradowany i istniał by jedynie w 3 wymiarach y,z i czasu (czy może jednak bez czasu?). Jak wyglądałoby to dla obserwatora zewnętrznego? Czy jeśli foton nie ma masy i wymiaru to jak oddziałuje z przestrzenią np. wchodząc do atmosfery gdzie zwalnia albo do wody? Jakie oddziaływanie to sprawia? Czy bez użycia energii możemy fotonowi nadać dowolny kierunek i prędkość? Czy można zwolnić foton do 0? Sprawa fotonu i c jest dla mnie trudna. Ktoś zna odpowiedź?
Dużo tego. Zapraszam z resztą do kanapy fizyków a tutaj tylko kilka:
- Foton gdy oddziałuje, ulega zniszczeniu. Nie można go więc spowolnić ani przyśpieszyć. Niższa prędkość światła w ośrodkach spowodowana jest ciągłymi aktami pochłaniania i emisji przechodzących fotonów, co efektywnie zmniejsza szybkość ich propagacji.
- Nie ma wielkiego sensu zastanawiać się, jak wygląda foton w spoczynku. Nie wygląda, bo go nie można zatrzymać.
- Foton dla zewnętrznego (czyli każdego) obserwatora wygląda jak foton. Dla każdego tak samo. Najwyżej leci w inną stronę albo ma inny kolor (zależnie od ruchu obserwatora).
- Foton niesie i pęd i energię. Aby je zmienić, musimy wydatkować albo jedno, albo drugie, albo nawet oba (zależnie od sytuacji). Bilans musi się zgadzać!
@@pjochym Dzięki za odpowiedź. Trochę mi to rozjaśnia temat.
Bardzo ładnie wytłumaczone i od razu widać jak to sobie policzyć. Pięknie. Ale Panowie Cwaniaki żeby nie było za słodko. Każdy z Was widzi, że zegar tego drugiego chodzi wolniej. Pytanie zatem jest następujące: Jeśli się teraz spotkacie to kto będzie starszy od kogo i dlaczego? Co wówczas zobaczycie na swoich zegarach?
To też jest proste, tylko już nie takie intuicyjne ;). To zależy od tego gdzie się spotkamy i jak tam dotrzemy. Jeśli będziemy się poruszać całkowicie symetrycznie i wrócimy symetrycznymi trasami na "lotnisko" to nasze zegary ponownie się zsynchronizują, ale oba będą wskazywać wcześniejszy czas niż zegar "lotniskowy".
@@pjochym To, że sytuacja jest symetryczna jest akurat bardzo intuicyjne. Ciekawe jest natomiast coś innego. Jeśli jednak gość A widzi, że zegar gościa B zwalnia bo gość B przemieszcza się z jakąś prędkością względem gościa A a z kolei gość B widzi, że zegar gościa A spowalnia bo gość A przemieszcza się z jakąś prędkością względem gościa B to w jaki sposób w momencie spotkania się obu gości ich zegary mają wskazywać tę samą godzinę?
@@mototroter Przyczyna jest bardzo prosta. Obaj muszą zwolnić, zawrócić, przyśpieszyć i ponownie zwolnić. Wszystkie te procesy spowodują, że obaj będą mieli ten sam czas względem zegara "na lotnisku". Ale to będzie całkiem inny czas niż ten na lotnisku. Najprościej jest to sobie narysować na diagramie czasoprzestrzennym. Tylko trzeba uważać na położenie płaszczyzn równoczesności ruchomych obserwatorów.
@@pjochym Wytłumaczenie to jest bardzo ogólnikowe i intuicyjnie oczywiste, ja jednak pytam dość wyraźnie o konkrety. Jak w poszczególnych fazach ruchu będą się zachowywały zegary dla poszczególnych obserwatorów, że na koniec wszystko się wyrówna? Mówiąc jeszcze bardziej łopatologicznie. Mamy 3 zegary (3 obserwatorów). Co w kolejnych fazach ruchu widzi każdy z nich i dlaczego, począwszy od startu, poprzez przyspieszenie, lot, spowolnienie, przyspieszenie w stronę powrotną i spowolnienie aż do ponownego spotkania kiedy to wszystkie 3 zegary ponownie staną obok siebie.
@@mototroter dla ustalenia uwagi: w filmie mamy tylko *dwa* zegary i *dwóch* obserwatorów. Rozumiem, że chcemy rozszerzyć eksperyment o zegar na "lotnisku", dodatkowo rozważamy *cały* ruch od startu do ponownego lądowania. Tu przechodzimy do zupełnie innego eksperymentu zwanego (pozornym) paradoksem bliźniąt. Nasz film o tym nie odpowiada, ponieważ to jest inne zagadnienie - nieco bardziej złożone. Obejmuje nie tylko dylatację czasu we względnym ruchu jednostajnym, ale także upływ czasu w nieinercjalnych układach odniesienia. W skrócie: czerwony i niebieski są symetryczni względem lotniska, więc zajmijmy się jedynie jednym z nich. W miarę przyśpieszania jego zegar będzie chodził coraz wolniej oglądany z lotniska, przy zawracaniu tempo jego chodu wzrośnie, a potem ponownie zmaleje gdy wróci do punktu startowego. Doskonale pokazuje to rysunek z wikipedii (art. o paradoksie bliźniąt: commons.wikimedia.org/wiki/File:TwinParadoxProperAcceleration.svg) - tylko trzeba pamiętać, że kreski łączące na nim tory obserwatorów to *powierzchnie jednczesności* , a *nie to co widzi dany obserwator* . Obraz *oglądany* z lotniska będzie wyglądał *inaczej* . Powiedzmy, że podróżnik transmituje obraz swojego zegara na lotnisko i tam go oglądamy. Ponieważ gdy podróżnik się oddala, światło ma do pokonania coraz dłuższą drogę, a gdy zbliża coraz krótszą, odstępy czasu widziane z lotniska będą różne. Jest to po prostu znany nam efekt Dopplera. W konsekwencji najpierw zegar będzie wyglądał, jakby chodził jeszcze wolniej, niż wskazuje na to sama dylatacja czasu (bo mamy dwa efekty - dylatację+przesunięcie ku czerwieni). W drodze powrotnej sytuacja się odwróci i zobaczymy przyśpieszenie biegu zegara w rakiecie (dylatacja + przesunięcie ku fioletowi). Doskonale to ilustruje (w skrajnym przypadku bardzo dużej prędkości) inny rysunek z tego artykułu commons.wikimedia.org/wiki/File:Rstd4.gif . Im bliżej prędkości światła tym efekt jest silniejszy. Na tej ilustracji v=0.8c. Fakt, że w drodze powrotnej widzimy *przyśpieszenie* zegara podróżnika, wynika z efektu Dopplera. Fala świetlna to nic innego jak szybko chodzący zegar, więc przesunięcie ku czerwieni to spowolnienie a ku fioletowi przyśpieszenie.
Brawo !
Dzięki!
Opiszę jak ja rozumiem zjawisko dylatacji czasu. Poprawcie mnie proszę jeśli się mylę. Też pracuję w PANie, ale w tematach biologicznych. Czysto hipotetyczny przykład. Ja mieszkam na Ziemi, a mój kolega na jednej z planet orbitujących wokół Proxima Centauri. To najbliższej oddalona gwiazda do Ziemi zaraz po Słońcu, mianowicie 4,24 lat świetlnych. Innymi słowy światło potrzebuje 4,24 ziemskich lat, żeby dotrzeć do tego układu. Ludzkość nie bawi się w wojny i inne głupoty, zatem dysponuje statkiem kosmicznym gotowym osiągnąć prędkość zbliżoną do prędkości światła. Natomiast ja chcę odwiedzić mojego kolegę. Statek kosmiczny rozpędza się do prędkości światła miesiąc i także miesiąca potrzebuje do wyhamowania. Nasuwają się pytania, jak długo potrwa moja podróż? Jak długo czekać będzie na mnie mój kolega? Jak długo czekać będzie na mnie moja żona będąca na Ziemi? Kolega będzie czekać na mnie 4,24 roku ziemskiego (podróż) plus dwa miesiące (rozpędzanie, hamowanie). Żona czekać będzie na mnie 8,48 roku ziemskiego (podróż w dwie strony) 4 miesiące (rozpędzanie i hamowanie w dwie strony) i 2 godziny (zakładając, że tyle potrwa moje spotkanie z kolegą). Dla mnie natomiast, podróż potrwa 2 miesiące w jedną stronę i... tyle. Im poruszamy się szybciej (bliżej granicy 300000 km/s - prędkości światła) tym czas dla nas zwalnia, stąd sama podróż odbędzie się błyskawicznie. To jest waśnie zjawisko dylatacji czasu (przynajmniej wg mnie). Po powrocie na Ziemię istotnie 'przeniosę się w przyszłość' o te kilka lat. Zadacie pytanie, co jeśli nasz statek będzie szybszy niż prędkość światła. Czy wtedy czas z naszej perspektywy zacznie się cofać? Otóż tak, ale tutaj niech wypowiedzą się eksperci, fizycy. Dodatkowo z tego co widzę, zjawisko 'zwalniania czasu' jest w tym filmie fajnie wyjaśnione. Meritum tego filmu jak sądzę to to, że czas upływa niejako indywidualnie dla danych obiektów poruszających się z pewną prędkością. Jak dla mnie to zjawisko jest wyjaśnione klarownie i w bardzo fajny sposób.
Z tym zwalnianiem czasu, to nie do końca jest tak jak piszesz. Czas nie zwalnia "dla nas". Jeśli układy A i B poruszają się względem siebie, to dla układu A zachodzi dylatacja w układzie B, a dla układu B zachodzi dylatacja w układzie A. Nawiązując więc do twojego eksperymentu myślowego, pasażer w rakiecie doleci do Proximy Centauri w znacznie krótszym czasie, nie dlatego, że czas mu zwolnił (bo czas w rakiecie zwolnił dla układu Słońce-Proxima, a nie dla rakiety), tylko dlatego, że droga mu się skróciła - dla rakiety to już nie jest odległość 4,24 lata świetlne, tylko znacznie mniej (o tyle mniej, o ile czas w rakiecie zwolnił dla obserwatora na Ziemi). Można powiedzieć, że dylatacja czasu i skrócenie Lorentza, to dwie strony tego samego medalu.
Wszystko super, tylko co się stanie jak te statki kosmiczne zaparkują kiedyś obok siebie i porównają zegarki? Będą pokazywały to samo, czy nie? Poza tym jest mowa o jakimś tam eksperymencie potwierdzającym stałość prędkości światła ale ni hu hu nie jest to wytłumaczone, czyli przyjmujemy na wiarę, że tak jest. Bo ja na ten przykład dość często poruszam się z prędkością światła i nic się wielkiego nie dzieje. Już tłumaczę: skoro zegary i w jednym i drugim statku zwalniają względem obserwatora z drugiego statku, to znaczy, że względność ruchu nie jest tu podważona, czyli ja popylam sobie dość często z prędkością światła względem promieni światła np. ze słońca (i mój zegarek też tak popyla).
Eksperyment Michelsona-Morleya. Miał pierwotnie zmierzyć prędkość Ziemi względem eteru. Nie wyszedł - okazało się natomiast, że prędkość światła zupełnie nie zależy od orientacji aparatury i kierunku ruchu Ziemi. Potem wykonano jeszcze wiele innych pomiarów potwierdzających ten wniosek. Czy to jest "na wiarę"? Tylko w takim znaczeniu w jakim "na wiarę" przyjmujemy, że pluton jest toksyczny, a w pewnych warunkach można wytworzyć związek fluoru ze złotem. Czy to oznacza, że to się da sprawdzić w kuchni? Oznacza to tylko, że mamy zaufanie do procesu naukowego. Do tego, że pierwotni autorzy wykonali swoje pomiary starannie, a ich konkurenci bardzo starannie je sprawdzili. Stałość prędkości światła w próżni jest *faktem eksperymentalnym* , a nie czyimś wymysłem.
Na pierwsze pytanie nie jest łatwo odpowiedzieć, bo to "parkowanie" wymaga ruchu z przyspieszeniem, a w związku z tym wynik jest zależny od tego jak "parkujemy". Wystarczy jednak powiedzieć, że analogiczne doświadczenia zakończone właśnie "zaparkowaniem" zegarów obok siebie (wspomniane w filmie doświadczenie z użyciem samolotów Concorde) dało oczekiwany wynik: poruszający się zegar chodził wolniej w trakcie ruchu. Podobny eksperyment wykonują stale satelity GPS. Ich zegary chodzą w innym tempie niż gdy były montowane na powierzchni Ziemi w nieruchomym hangarze.
Nie poruszamy się z prędkością światła w stosunku do światła, ponieważ nie istnieje tzw. układ spoczynkowy fotonu. Nie można więc powiedzieć, że coś porusza się względem fotonu.
A nasze zegarki oglądane z innych galaktyk naturalnie chodzą wolniej bo poruszamy się względem nich z dużymi prędkościami.
@@pjochym Ja sobie mogę wygooglać ten eksperyment, ale filmik, który ma dowodzić, że ta teoria jest prawdziwa mówi tylko, że światło ma stałą prędkość w próżni i jest to fakt i nie tłumaczy w ogóle skąd taki wniosek.
Tyle gadania i zero odpowiedzi! To jak się te statki z filmiku spotkają kiedyś na planecie X, to ich zegarki będą pokazywały to samo, czy nie? Jak ten Concord wylądował, to jego zegarek się spóźniał? No bo opis eksperymentu w filmie wskazuje, że spóźnienie zegara było względne tylko dla osoby w drugim statku. To czy dla załogi Concorda spóźniały się zegary na ziemi? Obsługa naziemna lotu i załoga Concorda widziały co innego synchronizując zegary na ziemi (czy dla załogi spóźniał się inny zegar niż dla obsługi lotu)? No a w ogóle skąd wiadomo, że to Concord się poruszał, bo jakby leciał na zachód, przeciwnie do ruchu obrotowego ziemi, to bardziej obsługa naziemna by się poruszała niż załoga Concorda?
Co mnie obchodzi układ spoczynkowy fotonu?! Mamy jakiś sposób na określenie co się porusza, a co nie? Czy prędkość jest wartością bezwzględną (analogicznie do pojęć ciężar i masa)? Skoro punkt A porusza się względem punktu B z prędkością X, to na mój chłopski rozum, punkt B porusza się względem punktu A z tą samą prędkością. Chyba że nie? Skoro foton porusza się względem mnie z prędkością bliską 300 tys. km/s, to ja z jaką prędkością się poruszam względem fotonu?
@@user-rx6rj8ys3b Po kolei:
- My nie chcemy dowodzić, że prędkość światła jest stała. To jest *fakt* eksperymentalny. Na dodatek zgodny i powiązany z innymi wynikami (np. z teorią elektromagnetyzmu Maxwella - powstałą przed TW) oraz potwierdzony licznymi pomiarami, nie tylko jednym doświadczeniem (eksperyment Michelsona-Morleya był tylko jednym z pierwszych). Naszym celem było pokazać jak z tego faktu oraz z zasady względności ruchu prosto wynika dylatacja czasu. Tylko tyle.
- Jak Concorde wylądował, to jego zegar wskazywał wcześniejszy czas. Gdyby nasze statki wróciły na "lotnisko" identycznymi torami z identycznymi prędkościami i przyśpieszeniami to ich zegary byłyby zgodne i spóźnione względem zegara na lotnisku. Ale tutaj wchodzimy na inny teren: "paradoksu" bliźniąt i efektów ruchu z przyśpieszeniem. To też jest dosyć proste, ale nie należy tych spraw mieszać, bo łatwo się zaplątać. Może zrobimy o tym osobny odcinek w przyszłości.
- Na filmie mówimy jedynie o tym co się dzieje przy jednostajnym ruchu względem siebie. Nic tam nie ma o wracaniu i porównywaniu zegarów. To wymaga ruchu z przyśpieszeniem - czyli ponownie to jest teren "paradoksu" bliźniąt. Piszę w cudzysłowie, bo nie jest to prawdziwy paradoks, a jedynie zaskakujący wynik.
- Nie ma sposobu stwierdzenia, co się porusza, bo każdy ruch jest względny. Nie ma bezwzględnej prędkości (tzw. zasada Galileusza).
- Oczywiście, jeśli A porusza się względem B z prędkością v, to B porusza się względem A z tą samą prędkością. Ale to dotyczy jedynie ciał, które posiadają swój tzw. spoczynkowy układ odniesienia - czyli układ odniesienia, w którym są nieruchome.
- Fotony (światło) jest tutaj specjalnym przypadkiem. Nie można powiedzieć, że poruszamy się względem światła, bo pojęcie "względem światła" nie ma sensu. To jest wniosek z faktu, że fotonu nie można zatrzymać ani spowolnić (w próżni). Można go jedynie zniszczyć. Przyczyną jest nieistnienie układu odniesienia, w którym foton spoczywa - bo w każdym ma przecież prędkość światła!
Wiem, że to nie są łatwe do przyjęcia fakty. Fizycy zmagali się z ich akceptacją przez minimum 2-3 dekady. Ale nie mamy wyjścia, przyroda po prostu taka jest, czy nam się to podoba, czy nie! Podkreślam jeszcze raz, bo to ważne: stałość prędkości światła w próżni to nie jest jakiś nasz wymysł czy teoria. To jest wynik pomiarów.
@@user-rx6rj8ys3b Zrobiłem taką "na szybko" animację podróży ze wskazaniem co się dzieje z punktami równoczesności w takiej sytuacji.
To jest diagram x-t (czas pionowo, przestrzeń poziomo, żółta linia to światło). Może to coś rozjaśni: ua-cam.com/video/uMTOLyS_tgc/v-deo.html
@@pjochym Z jednej strony mamy :"parkowanie" wymaga ruchu z przyspieszeniem, a w związku z tym wynik jest zależny od tego jak "parkujemy". A z drugiej: "analogiczne doświadczenia zakończone właśnie "zaparkowaniem" zegarów obok siebie (wspomniane w filmie doświadczenie z użyciem samolotów Concorde) dało oczekiwany wynik: poruszający się zegar chodził wolniej w trakcie ruchu." Jeśli mamy zasadę symetrii obu punktów widzenia to przecież z punktu widzenia samolotu to Ziemia ALE MOŻE BYĆ STACJA KOSMICZNA) się porusza a zatem jej czas spowalnia. Otóż nie. Czas chodzi wolniej w obiekcie który ma większą prędkość w stosunku do drugiego, z punktu widzenia jakiegoś zewnętrznego u. spoczynkowego. Zegary w samolotach i wieżach kontrolnych można uruchomić po rozpędzeniu samolotu i wyłączyć przed jego zwolnieniem. Oczywiście przyspieszając prędkość samolotu zmieniliśmy tempo upływu jego wewnętrznego czasu, które po osiągnięciu założonej prędkości będzie się utrzymywać. Pomiar wykaże że czas w samolocie płynie wolniej, kropka. Nie ma znaczenia co sobie wyobraża na temat upływu czasu pilot w samolocie. Podobnie z dwóch bliźniaków wolniej starzeje się ten który porusza się szybciej np. w u.o. Ziemi czy stacji kosmicznych i nie trzeba do tego zatrudniać "przyspieszenia" (nie licząc ważnego faktu, że jest potrzebne aby nadać odpowiednią prędkość i zmienić tempo upływu czasu wewnętrznego).
I podobnie w obu rakietach na filmie czas płynie z tym samym tempie np. w u.o. dwóch stacji, a to co sobie kalkulują obaj jeśli chodzi o tempo czasu obu rakiet nie ma nic wspólnego z ich rzeczywistym upływem czasu wewnątrz obu rakiet, bo ten jest jaki jest, zegary nie kłamią, obiektywizują wyniki. Nie da się niczego powiedzieć o rzeczywistym upływie czasu, rozważając ruch tylko dwóch obiektów (zresztą nie ma czegoś takiego jak 2 ciała całkowicie osamotnione w kosmosie). Musimy mieć jakiś zewnętrzny u.o.
Prosto o fizyce 👍
przecież nic nie zrozumiałeś amebo
@@bartomiejtudryk5649 ty nic nie zrozumiałeś ale to nie znaczy że inni nie zrozumieli
Co jeżeli obserwator A jest nieruchomy? Gdy patrzy na niego obsereator B, poruszający się ze stałą prędkością, to wydaje mu się, że zegar "A" zwalnia, ale w rzeczywistości nie może zwolnić, ponieważ jest nieruchomy. Dobrze myślę?
Generalnie dobrze. Do momentu gdy nie zaczynamy się rozpędzać/zwalniać/zawracać itp. Przyczyną jest zasada względności, mówiąca, że ruch jest jedynie względny. Czyli, że nie można powiedzieć który układ jest "nieruchomy". Można jedynie wskazać układy inercjalne. Tka jak w filmie: A widzi wolniej chodzący zegar B, a B wolniej chodzący zegar A.
Mam pytanie , czy panowie to ogarniaja wyobraźnią to o czym mówią, czy tylko powtarzaja ogolnie przyjete teorie z pamieci ?
Z pamięci to my nawet własnych tekstów nie bardzo ;) A poważniej: to owszem, ogarniamy, ale nie dlatego, że mamy jakąś lepszą wyobraźnię. Po prostu w toku uczenia się fizyki (dawno, dawno temu) poznając te zagadnienia i robiąc odpowiednio dużo zadań/obliczeń nabraliśmy stosownego doświadczenia i intuicji. I to jest cała tajemnica. Zrozumienie tego rodzaju zagadnień nie wymaga jakichś nadzwyczajnych talentów. Wymaga jedynie przyjęcia do wiadomości potwierdzonych faktów eksperymentalnych, choćby były nieoczekiwane, oraz przyswojenia teorii, która przedstawia ich spójną interpretację i poprawnie przewiduje wyniki pomiarów. Tylko fakty są bezwzględne, teorie są tymczasowe - do czasu pojawienia się lepszych. Tak działa nauka.
Trochę jestem zaskoczony, pana Pawła Jochyma przypominam sobie że był w Młodym Techniku opisany jako laureat olimpiady fizycznej albo astronomicznej. Tylko wtedy był młodszy zatem odbył podróż w czasie😄 pozdrowienia!
Ale to jest film o fizyce, a nie o archeologii ;)! Olimpiada była astronomiczna. A podróż w czasie wykonałem razem ze wszystkimi w jedynym kierunku, w jakim jest to możliwe. Dziękuję i także pozdrawiam.
Panowie udowodnili mi tylko, że ich zegar świetlny przestaje poprawnie funkcjonować im szybciej się porusza bo światło o stałej prędkości zaczyna w tym zegarze pokonywać dłuższą drogę po przeciwprostokątnej. Gdyby postawili nieruchomy zegar po środku odcinka między tymi pojazdami to zmierzyłby by im bezwględny prawdziwy upływ czasu :P?
wrzuciłem komentarz w "najnowszych'
A dlaczego akurat ten zegar pośrodku miałby mierzyć czas bezwzględny? Przecież ten zegar też zwolni dla każdego układu poruszającego się względem niego.
Zegar "lotniskowy" nie jest w niczym wyróżniony. Równie dobrze, choć trudniej, można by porównywać z zegarem poruszającym się jednostajnie w górę z prędkością np. 0.9c. Wnioski będą analogiczne.
Jeszcze jedna wątpliwość, nie wiem czy dobrze myślę, ale tw. Pitagorasa obowiązuje w geometrii euklidesowej, w geometriach nieeuklidesowych nie. We wszechświecie jednak panuje geometria nieeuklidesowa. Czy więc tak możną to liczyć?
To ogólna teoria względności wprowadza geometrię nieeuklidesową. Czasoprzestrzeń szczególnej teorii względności jest *płaska*. W jej części przestrzennej twierdzenie Pitagorasa jak najbardziej obowiązuje.
2:57 no to jak to w końcu jest? fizyka jest prosta, czy egzotyczna (czyli skomplikowana) ?? 😄
Fizyka bywa egzotyczna, ale nadal jest prosta. Bambus jest egzotyczny ale prosty ;)
@@pjochym 😂😂😂
Kamiński i Kurek XXI wieku? 😍
🤣...Mulder i Sculy
Bez przesady, ale inspiracja jest raczej oczywista.
Raczej niesmieszna wersja Statler i Waldorf z The Muppet Show 🙄🤔
Panowie spoko, ale po co wam te karteczki z imionami ? Zapominacie jak nawzajem się nazywacie czy co ? Dajcie spokój
To miał być taki żarcik (że niby "Konferencja Fizyki Trudnej"), a jednocześnie pomoc na planie, bo obaj jesteśmy Pawły i trochę trudno się komunikuje.
Ale ładnie ta pani mówi po polsku 👌
Ładnie ? Akcent leży na łopatki 😂😂😂
ALBERT EINSTEIN
"Cała nasza nauka w porównaniu z rzeczywistością jest prymitywna i dziecinna. Ale nadal jest to najcenniejsza rzecz jaką posiadamy".
Już starożytni tworzyli naukę o przyrodzie. Dziś wiemy, jaka była naiwna (4 żywioły itp.). Ale do dziś cenimy ich nie za to CO myśleli, ale JAK myśleli. Już wtedy była to najcenniejsza rzecz, jaką stworzyli dla nas.
Pozdrawiam Cię, Bajan, doceniając poziom Twojej refleksyjności. I cieszy nas to, że do takich refleksji zainspirował Cię nasz film.
Bezcenne źródło wiedzy !
Rewelacja.
W jaki sposób smartfon może być detektorem mionów? Jaki czujnik telefonu byłby do tego wykorzystany?
Kamera. Półprzewodnikowe detektory cząstek są w gruncie rzeczy bardzo dziwacznie zaprojektowanymi kamerami.
"Spowolnienie biegu czasu"
czy ktoś widział jak czas biegnie ?
Panowie swietna gra aktorska, rozwaliliście system jazda w samochodzikach albo jak ktoś wspomniał ..kolejna sonda Kamiński i Kurek? dlaczego.. poniewaz mamy tu do czynienia z ciekawym klasycznym sporem pomiędzy "sercem, a szkiełkiem i okiem".....gdzie Tomasz reprezentuje strone romantyczna(Kurek) : serce , "szalona, oblakana" Karusie z ballady romantycznosc, ktora "widzi" niewidzialne rakiety pedzace z predkosciami 0,6 c, niewidzialne 0,00000000000000000001 s spowolnienia czasow, niewidzialne skrocenia dlugosci...czy inne wspolczesne niewidzialne ciemne energie, niewidzialne materie, niewidzialne fale grawitacyjne, niewidzialne czarne dziury, niewidzialne bozony Higgsa itp rewelacje [dodajmy ze w serialu "Archiwum X" te strone reprezentuje oczywiscie David Mulder Duchowny, oraz ze ta strona choc bliska jest geniuszowi, kreatyzmowi, mysleniu "out of box" ..co sklania ku ryzyku, ociera o szarlatanizm.. poczucie, a nie swiat realny......cdn
Niepotrzebny sarkazm i ironia. Wiemy doskonale jaka jest nasza "gra aktorska" i że, delikatnie mówiąc, nie jest to silna strona naszego filmu...
Sonda i Kurek z Kamińskim były oczywiście naszą inspiracją, zważywszy nasz wiek, niemal musiały być. Nie sądzę, by inspiracja dobrymi wzorami była czymś złym.
A przechodząc do rzeczy: nie ma tutaj nic "niewidzialnego". Wszystkie te efekty są jak najbardziej mierzalne, a ich konsekwencje można czasem stwierdzić nawet gołym okiem - np. ślady cząstek w komorze mgłowej. Spowolnienie biegu czasu zostało wielokrotnie zmierzone i okazało się całkowicie zgodne z przewidywaniami teorii względności.
@@pjochym absolutnie to nie sarkarzm ani ironia ....poprostu jestescie Panowie znakomici....wy do tego macie (aktorstwo prawdziwe, teatralne) dryg i talent, nie tylko ogromna wiedze ...jest wielka sztuka i odwaga ..."wyjsc na scene" przed publike i odegrac role!. Ja osobiscie jestem waszymi filmami, kanalem, tym co i jak powstaje, pomyslem, wykonaniem naprawde oczarowany ...bo tez tu kazdy moze latwo, NA SPOKOJNIE, klarownie, wyraznie, prosto (prawdziwa nauka to idea a ta jest uproszczeniem) zrozumiec.... i w koncu ktos (Antoni - rola "szkielka i oka") zadaje pytanie o ktore sam od dawna zapytuje : gdzie sa te wszystkie niewidzialne stwory matematyczne (bytujace zawsze "na skraju wykrywalnosci z niewykrywalnoscia") i do czego wiecej maja sluzyc, niz wylacznie ciaglego rozpisywania nowych ich wersji, wirtualnej spekulacji wylacznie na papierze ...a przede wszystkim GDZIE SIE PODZIALA KLASYCZNA METODA EMPIRYCZNA ..zasada ery oswiecenia : "patrze, widze (wiec) rozumiem" ...poprostu w nauce romantyzmu nie ma
Jeżeli prędkość światła jest nieprzekraczalna to czy można domniemywać cokolwiek o jej przekroczeniu i stosować do opisu tego geometrię 2D?
Dokładniej rzecz biorąc: prędkość światła jest *nieosiągalna* . Tzn obiekt poruszający się z vc). Ale naturalnie fotony i inne bezmasowe cząstki poruszają się z prędkością c. Geometria 2D *zanurzona* w przestrzeni 3+1D (czasoprzestrzeni) nie jest problemem. Akurat w tym zagadnieniu wymiarowość przestrzeni nie gra większej roli. Istotna jest tzw. *sygnatura metryki* , czyli znaki, jakie sie znajdują przed x, y, z, t w wyrażeniu na odległość. Dla przestrzeni Galileusza/Newtona jest to +++ (czas nie wchodzi w relację z przestrzenią). Dla czasoprzestrzeni Minkowskiego (czyli STW) jest to + - - - : ds^2 = c^2 dt^2 - dx^2 - dy^2 - dz^2 (widać od razu, że pominięcie y i z niewiele zmienia).
@@pjochym dzięki za wyjaśnienie, podczas oglądania odcinka naszło mnie pytanie na które odpowiedź padła na końcu, czyli że to zjawisko jest symetryczne, a jeśli tak to czy jego wynik nie jest tylko wrażeniem, kasującym się nawzajem?
@@dariuszjablonski1969 Nie, to nie są złudzenia, ponieważ są *mierzalne* a wyniki pomiarów w pełni zgadzają się z przewidywaniami STW. Symetria efektu prowadzi do wniosku o nieistnieniu absolutnego czasu.
Nie mamy lepszej teorii na ten temat, ta, którą mamy (STW) doskonale przewiduje wyniki wszystkich eksperymentów. Z STW wynika, że efekt spowolnienia biegu czasu jest jak najbardziej realny. Nie mamy więc innego wyjścia jak przyjąć to do wiadomości.
Fizyka zajmuje się badaniem rzeczywistości i budowaniem możliwie najlepszych jej modeli. Nie zajmuje się tym "jak jest na prawdę". To jest domena filozofii.
@@pjochym w sumie dotychczasowa miara "czasu" jest tak właściwie miarą drogi a czas "dostępny" jest tylko teraz, chyba nie ma obiektywnej miary przejścia przez horyzont zdarzeń. Ale to już właśnie bardziej filozofia chyba. Dzięki za wyjaśnienie i pozdro:)
@@dariuszjablonski1969 Czas *jest* miarą drogi przebytej w kierunku "t" !. Na tym właśnie polega istota koncepcji *czasoprzestrzeni* . To jest jeden z jej wymiarów. Różni się jedynie znakiem w wyrażeniu na odległość. Jak zacytowałem wcześniej w innym wątku: czas to jest to, co mierzą zegary. To jest w gruncie rzeczy nasza operacyjna definicja czasu. Istotnie można go mierzyć drogą, jaką przebiegnie światło (choć akurat definiujemy odległość przy pomocy czasu, a nie odwrotnie).
Cieszę się, że mogłem coś rozjaśnić.
👍
Każdy ma swój czas 👍❤️
Zaraz zaraz to znaczy, że jak patrzę na żonę, a jestem wyższy, to ona jest starsza pomimo, że jest młodsza 😮
Obserwowanie zegarków jedno a co ze starzeniem się komórek w człowieku - przecież one się nie obserwują? Jakiś wyłom w teorii względności czy może samo patrzenie to tylko uproszczenie?
Patrzenie to uproszczenie. Jeśli jakiś układ porusza się względem ciebie, to wszystkie procesy zachodzące w tym układzie, względem twojego układu zachodzą wolniej. Obserwacja nie ma tu nic do rzeczy - układ może być dla ciebie zupełnie niewidoczny.
dalej nie jest wyjasnione jak szybkie bylo migniecie 2x predkosci swiatla... wiadomo ze lecial wtedy dla jednego, te swiatlo bo bokach a co w centrum tego wydazenia? czas sie zatrzymal czy światło sie zatrzymalo? otarcie 2x predkosci swiatła to nie tylko ze swiatlo niedogania ale idzie cos innego :) jak ktos cos kuma x
Mijamy się ze względną prędkością 0.6 c, naturalnie nie z prędkością światła. Z prędkością c porusza się na filmie jedynie światło, naturalnie. Czyli jeśli Tomasz zmierzy prędkość Antoniego to otrzyma 0.6 c. Wszystko, co się dzieje, pokazane jest na zwolnionym zbliżeniu. Nic się nie zatrzymuje, po prostu jeden leci w lewo drugi zaś w prawo.
Jak nazywa się ta aplikacja?
O którą aplikację pytasz?
wydaje mi sie ze to zjawisko jest zle rozumiane i tlumaczone. czas w obu ośrodkach płynie dokładnie tak samo. różnica polega na czasie mierzonym między ośrodkami i jest ona symetryczna tzn efekt dylatacji czasu widziany w cząsteczce z ziemi będzie taki sam jak efekt dylatacji czasu widziany na ziemi z cząsteczki. W przeciwnym razie doszłoby do paradoksu w którym czas wg cząsteczki jest krótszy od czasu na ziemi a czas na ziemi krótszy od czasu wg cząsteczki.
Znakomite!
Świetni goście!
Mam prośbę. Czy moglibyście nie intonować jak ksiądz z ambony, lub nie przymierzając opiekun/ka przedszkolny/a czytający/a bajkę? To irytujące.
Treść świetna a wysłuchać do końca bardzo trudno.
Zabrakło talentu ;). Gdy nie podajemy napisanego tekstu, jesteśmy bardziej naturalni. Można sprawdzić w odcinkach "kanapy". Cieszymy się, że choć treść się podobała. Dziękujemy!
@@pjochym To ja dziękuję. Za lekcję i odpowiedź. Podobało się bardzo, dlatego mówię co uwierało. Pozdrawiam serdecznie i proszę o więcej.
Tłumaczenie wciąż niekompletne, a więc nieintuicyjne i po części na wiarę - tyle że zgodnie z opisem matematycznym.
...A co np. jeśli pędzi tylko jeden "obserwator" a drugi "pozostaje w miejscu"?
A co to znaczy "w miejscu"? Każdy układ odniesienia jest równoprawny. Każdy obserwator spoczywa w swoim układzie odniesienia. Czyli nic nadzwyczajnego się nie dzieje - poruszające się zegary chodzą wolniej, tak jak to opisujemy.
Dobra - to teraz tak - zewnętrzy obserwator rejstruje nadlatujący z lewej foton i nadlatujący z prawej foton.
Każdy z nich leci z prędkością światła - dla obserwatora te fotony zbliżają się z dwukrotością prędkości światła i nic się z tym nie da zrobić. Nie rejstruje obserwator że każdy z nich porusza się z połową prędkości światła aby się to zgadzało z teorią.
Czyli doświadczenie wykazuje że prędkość światła dla zewnętrznego obserwatora sumuje się.
Coś się nie zgadza?
Fotony dla obserwatora zewnętrznego zbliżają się z 2c.
Wszystko się zgadza. Z punktu widzenia obserwatora zewnętrznego układy mogą mieć prędkość większą od prędkości światła (do maksymalnie 2c w przypadku fotonów) i nie stoi to w sprzeczności z STW. Układy nie mogą natomiast poruszać się względem siebie z prędkością większą od prędkości światła (mierzoną w tych układach). Np. jeśli jedna rakieta oddala się od ciebie w lewo z prędkością 0,9c, a druga rakieta oddala się od ciebie w prawo też z prędkością 0.9c, to z twojego punktu widzenia ich prędkość względem siebie wynosi 1,8c. Ale ich prędkość względem siebie, mierzona w układach tych rakiet wynosi w przybliżeniu 0,99c.
@@pawegawe4887 a właściwie dlaczego niby tak się dzieje? Przestrzeń się kurczy?
@@pawegawe4887 Inaczej - a może to błąd pomiaru w poruszających się rakietach?
Bo zauważ że zewnętrzny obserwator zadaje kłam takiej tezie. Mierzysz czas i odległość i masz wynik - prędkość tych rakieto wobec siebie to 1,8c.
Ale rakiety mają swoje zegary i swoje linijki, którymi mierzą czas i przestrzeń i według ich pomiarów droga podzielona przez czas wyniesie 0,99c. W teorii względności wszystkie układy są równoprawne i każdy ma prawo robić pomiary swoimi przyrządami.
Wynika z tego że opłaca się choć niezmiernie nikle poruszać się szybciej w czasie życia 😅 teraz nikt nie zacznie biegać. . Każdy będzie siedział w aucie:P
a jak jeden pojazd porusza sie 60% predkosci swiatla a drugi 80% to czasy nie będa symetryczne ? i który będzie chodził wolniej
Względem kogo? W naszym przykładzie nie ma trzeciego układu odniesienia. Są jedynie *dwa* pojazdy. Jeśli A leci z prędkością 0.6c względem B, to B względem A tak samo.
@@pjochym ale nie jest możliwe aby 2 pojazdy poruszały się z różnymi prędkościami np. jak auta na drodze
@@krzysztofj6011 oczywiście, że jest możliwe. Tylko pozostaje moje pytanie: względem kogo? W naszym filmie są tylko dwa układy odniesienia: pojazd czerwony i pojazd niebieski. "Lotnisko" nie jest przez nas omawiane, aby nie wprowadzać zamieszania. Jeśli wprowadzimy trzeci układ (lotnisko, Ziemia itp) sytuacja robi się nieco bardziej złożona, ale w niczym zasadniczo się nie zmienia. Powiedzmy ,tak jak zaproponowałeś, 0.6c i 0.8c. Prędkości pojazdów względem siebie będą wtedy 35/37 c. Ale ich odległość oglądana z "lotniska" będzie się zmniejszać w tempie 1.4c. Jak to pogodzić z 35/37c wzajemnej prędkości? Odległość między pojazdami ulega relatywistycznemu skróceniu i w konsekwencji "wszystko się zgadza".
@@pjochym bardziej mi chodzi o przykład jaki był w filmie, czerwony i niebieski pojazd z tym że mijają się z różna prędkością . Co zaobserwuje prowadzacy pojazd czerwony a co niebieski jak predkosć czerwonego jest 0,6c a niebieskiego 0,8c
@@krzysztofj6011 dokładnie to samo co pokazaliśmy, tylko ich prędkość to będzie 35/37 prędkości światła. Użyliśmy tych konkretnych liczb, żeby rachunki były proste a rysunki wyraźne. One nie mają żadnej specjalnej roli. Ale w filmie nigdzie nie mówimy, z jaką prędkością lecimy względem "lotniska" - jedynie względem siebie (czerwony kontra niebieski). Lepiej zapomnieć o lotnisku, bo nie pełni ono żadnej roli w tym przykładzie.
Inicjatywa super, słucham dużo podobnych / naukowych podcastów etc.
Natomiast jeśli mogę być trochę krytyczny to całe to "reżyserowanie scenariusza" nadaje sporo sztuczości i treść jest mniej przyjemna w odbiorze. Z całym szacunkiem dla Pani ze wschodu też ten fragment jest ciężki w odbiorze, wolalbym aby to tłumaczyła po prostu osoba z naturalnie brzmiącym polskim.
Więc generalnie pomysł super ale z mojej perspektywy sporo do poprawy.
Pozdrawiam, wiecej naturalności w filmach. Powodzenia!
O Cię uj, ale zajebisty odcinek
No dobra a co jest sensorem mionów w smartfonie?
Kamera. W praktyce nie różni się tak bardzo od detektorów krzemowych używanych w eksperymentach fizyki cząstek. Tylko że jest mała.
A jeżeli czas płynie tak samo tylko informacje o jego upływie są różne.Na przykład obserwujemy młody stary wszechświat i gdy zechcemy zweryfikować naszą obserwację na przykład polecimy (teoretycznie)do obserwowanego wcześniej miejsca we wszechświecie.Przyczyna przesunięcia w czasie wraz z zbliżaniem się do celu zacznie maleć ,aż do zera w celu podruży.Moim Zdaniem kosmonauta lecący z prędkością zbliżoną do prędkości światła,będzie starzał się tak samo jak my,tylko informację o jego wieku będziemy dostawać z opóźnieniem w,której gdy ją otrzymamy będzie on młodszy od nas odczytujących tę wiadomość.Wszystko powinno się zweryfikować gdy ponownie się spotkamy będziemy jak sądzę ta samo starzy.A jeszcze jedno .Gdy on oddala się od nas z ogromną prędkością.My również będziemy się od niego oddalać z tą samą prędkością ,a więc dla niego też powinniśmy być młoddisi.Więc gdy zawróci i spotkamy się ponownie będziemy w tym samym wieku.Moim zdaniem wszelkie różnice,które mogły by powstać ,wynikały by z innego poruszania się w ośrodku jakim moim zdaniem jest eter i nie chodzi mi o sposób poruszania lecz na przykład o prędkość względem ośrodka.
W panów przypadku informacja o położeniu fotonu w zegarze kolegi wysyłana jest po drodze,w różnych punktach przestrzeni co nie daje prawdziwej informacji o poruszaniu się fotonu w zegarze kolegi.Chcąc znać prawdę bo przecież oto chodzi nie trzeba obliczać czasu przelotu fotonu opierając się na obserwacji ,tylko obliczyć przelot fotonu w zegarze kolegi biorąc poprawkę na prędkość zmieniającą postrzeganie zafałszowując fakty.To tylko informacja a wiadomo telewizja kłamie😊.
@@bg07657 Nie możemy niczego "obliczać". Eksperyment musi stwierdzać, możliwie bezpośrednio, przebieg zjawisk. W naszym przypadku są to tyknięcia zegara i one są bezpośrednim wynikiem eksperymentu. W filmie troszeczkę "naciągnęliśmy" warunki prawdziwego eksperymentu, aby uczynić go bardziej przejrzystym. Prawdziwy zegar świetlny, który *można* skonstruować, ma dwa razy dłuższe tyknięcia: jeden okres to od wysłania do powrotu impulsu - ale wtedy trzeba narysować dwa takie same trójkąty i całość robi się mało przejrzysta. Taki zegar absolutnie można zbudować - przy rozmiarze 15 cm będzie odliczał czas w nanosekundach - dla dzisiejszej elektroniki nie jest to bardzo trudne. Odstęp tyknięć takiego zegara to bezpośredni fakt doświadczalny - nic tu nie trzeba "obliczać" ani "poprawiać".
Prędkośc światła to jest temat który już jak wydaje mi się że rozumiem to w tym samym momencie przestaję go rozumieć.
2 stopery ustawione na 10 minut, ten rozpedzony skończy odliczanie później
1 stoper ustawiony na 10 minut z BAAAAARDZOOOO długimi wskazówkami (powiedzmy że jak do najbliższej gwiazdy) gdzie będzie końcówka wskazówki sekundnika po 7 minutach? W tym samym miejscu? Gdzieś po drodze zrobi się “sprężynka” z tej wskazówki? Da się ją zobaczyć?
Oczywiście, że się da. Fala deformacji będzie się poruszać z prędkością dźwięku w materiale wskazówki, czyli *znacznie* wolniej od prędkości światła. Nawet jak to będzie zegar ze świetlnymi wskazówkami, to zmiana ich położenia rozprzestrzenia się jedynie z prędkością światła.
Wnioski dotyczące interpretacji. Dylatacja czasu oraz skrócenie Lorentza trzeba traktować łącznie jako skrócenie czasoprzestrzeni w świecie pojazdu i jest skutkiem przyspieszania pojazdu. Po osiągnięcie nowej, stałe prędkości ustala się również na nowym poziomie tempo biegu "wewnętrznego zegara". Zatem powtórzę - skrócenie Lorentza dotyczy długości pojazdu oraz wszystkich odległości w świecie pojazdu i upływu jego czasu wewnętrznego i nie jest zauważalne (nie da się zmierzyć) przez zewnętrznego obserwatora. Drabina oraz stodoła skraca się w świecie drabiny a nie w świeci stodoły. Obserwator w rakiecie "nie wie" że proces ten zachodzi tylko w jego świecie co ma dwa skutki. 1. Nie ma pojęcia że zmieniło się tempo upływu jego czasu oraz długość jego pojazdu. Zakłada, że jego czas płynie normalnie jak przed zmiana prędkości i podobnie z długością. Skrócenie Lorentza (odległości i czasu) z jego punktu widzenia zachodzące w świecie zewnętrznym, wg niego wynika z ruchu obiektów w obserwowanym z pojazdu w świecie zewnętrznym. 2. Gdyby dokonał pomiaru wewnętrznych rozmiarów pojazdu za pomocą światła, to w związku z tym, że nie ma pojęcia o zmianie upływu swojego czasu wyjdzie mu że pojazd nie zmienia rozmiarów wraz ze zmianą v (choć taka zmiana następuje)
Obserwator zewnętrzny wie, że czasoprzestrzeń w układzie rakiety ulega zmianie gdy zmienia się prędkość, ale nie może zmierzyć tych zmian bo dzieją się one w czasoprzestrzeni pojazdu. Ciekawą konstatacją jest fakt, że można wybrać wspólny dla tych dwóch czasoprzestrzeni punkt startu oraz punkt docelowy. Czyli obaj mogą wylądować w tym samym miejscu przestrzeni i w tej samej chwili a różnica polega na tym, że inaczej oceniają długości jednostek odległości i czasu (czyli inaczej szacują odległość i czas przelotu). To sprawia, że można porównać wskazania zegarów, które są obiektywnymi wskaźnikami ruchu. Czas samolotu poruszającego się zwalnia gdy go rozpędzimy i potem nawet przez lata może płynąć w tym obniżonym tempie. Można wysłać drugi samolot który rozpędzimy do prędkości pierwszego (co spowolni ale tylko na krótki czas) tempo zegara i jednocześnie zrówna efekt przyspieszania obu samolotów) a następnie sczepimy je razem (jak do tankowania samolotów w powietrzu) i dojdzie do przekazania po jednym z dwóch takich samych własnych zegarów, drugiemu. W ten sposób zobaczymy, że spowolnienie zegara nastąpiło w samolocie poruszającym się znacznie dłużej - ze zmienioną prędkością a zatem i zmienionym upływem czasu- w stosunku do tego drugiego.
To co napisałeś, jest całkowicie błędne i to zarówno z punktu widzenia szczególnej teorii względności jak i teorii eteru Lorentza. Żeby zrozumieć dlaczego jest to błędne, musiałbyś zrozumieć, skąd się bierze dylatacja czasu i skrócenie Lorentza. Odnoszę wrażanie, że traktujesz dylatację i skrócenie jako założenia (które nie wiadomo z czego wynikają), a nie wnioski z rozumowania (czym w istocie są). A zatem, żeby zrozumieć istotę rzeczy, musisz odpowiedzieć sobie pytania: Z czego wynika dylatacja czasu i skrócenie Lorentza? Co powoduje, że układy będące w ruchu się skracają, a czas w nich płynie wolniej? Jakie rozumowanie stoi za takimi wnioskami?
@@pawegawe4887 "Co powoduje, że układy będące w ruchu się skracają, a czas w nich płynie wolniej? Jakie rozumowanie stoi za takimi wnioskami?"
A z czego wynika niezmienniczość prędkości światła w próżni? Jest po prostu faktem empirycznym. I ja nie dyskutuję z tym faktem.
Dylatacja czasu i skrócenie Lorentza, powtórzę:" mamy jedno zjawisko, skrócenie czasoprzestrzenne długości, odległości i czasu w układzie poruszającym się. Moje wątpliwości zasadnicze wynikają jednak z tego, że stwierdza się iż wzrost prędkości powoduje proporcjonalne skrócenie obiektu - obserwowane z naszego "spoczywającego" punktu widzenia - ale nie zgadza się to z obserwacjami! Przykład poniżej
Jeszcze raz (bo ani słowem nie odniosłeś się do prostego eksperymentu myślowego). Mamy dwie. rakiety R1 i R2 poruszające się ze stałą prędkością np. 0,6 c. Odległość między nimi wynosi 0,6 c. Odległość ta jest jednocześnie naszym "Pojazdem" o długości 0,6 cl ( dla prędkości c=0,6 c). Jeśli jednak zmienimy jednocześnie prędkość obu rakiet (stałe przyspieszenie obu, tak by cały czas była różnica v obu była 0) np. do 0,75 c powinniśmy DOKONUJĄC POMIARU (lub obliczeń) -z punktu widzenia obserwatora na Ziemi -stwierdzić że długość Pojazdu (czyli odległość R1 od R2) uległa skróceniu. Jednak nic takiego się nie dzieje!!
Dalej odległość R1-R2 wynosi 0,6 cl Podobnie nie ma żadnego efektu wydłużenia, gdy zwolnimy prędkość rakiet R1- R2. Ich odległość (czyli DŁUGOŚĆ POJAZDU) nie zmieni się, czyli obserwator z Ziemi nie zmierzy żadnego wydłużenia Pojazdu. Zgodnie z naszą wiedzą to w świecie rakiet dojdzie zarówno do dylatacji czasu jak i zmian długościowych-odległościowych. Czas i przestrzeń w świecie poruszających się rakiet, skracają się w tej samej proporcji i dlatego przyjmujemy że z naszego punktu widzenia obiekty te dolecą wcześniej do punktów docelowych.
Podaje się przykład to spowolnienie czasu w poruszającym się Concordzie, ale przecież z punku widzenia pilota w Concordzie to czas na Ziemi powinien zwalniać? I nie ma tu problemu z obiektywnym porównaniem upływu czasu w obu zegarach. Możemy to zrobić sprowadzając zegar samolotu na Ziemię ale równie dobrze sprowadzając zegar z Ziemi do samolotu. A można jeszcze inaczej, w obu naraz, dokonując synchronizacji i pomiarów oddzielnie dla obu czasów w obu "ośrodkach". I wyjdzie, że czas spowalnia tylko w obiekcie poruszającym się w stosunku do czasu obiektu w spoczynku .
@@wiesawnykiel1348 "A z czego wynika niezmienniczość prędkości światła w próżni? Jest po prostu faktem empirycznym."
Nie. Nie potrafimy zmierzyć jednokierunkowej prędkości światła. To jest założenie - jedno z dwóch głównych założeń, na których Einstein oparł swoją teorię (drugim założeniem jest zasada względności). Natomiast dylatacja czasu, skrócenie Lorentza i nierównoczesność zdarzeń, to są wnioski wyciągnięte na podstawie tych założeń. Za czasów Einsteina (i jeszcze kilkadziesiąt lat po nim) nie było nawet technicznych możliwości, by chociaż jeden z tych wniosków (dylatację czasu) potwierdzić eksperymentalnie.
"mamy jedno zjawisko, skrócenie czasoprzestrzenne długości, odległości i czasu w układzie poruszającym się."
Pisałem już, że jeśli skracają się odległości przestrzenne układu, to odległości czasowe ulegają wydłużeniu (czas w układzie poruszającym się, nie skraca się, lecz wydłuża).
"Jeszcze raz (bo ani słowem nie odniosłeś się do prostego eksperymentu myślowego). Mamy dwie. rakiety R1 i R2 poruszające się ze stałą prędkością np. 0,6 c. Odległość między nimi wynosi 0,6 c. Odległość ta jest jednocześnie naszym "Pojazdem" o długości 0,6 cl ( dla prędkości c=0,6 c). Jeśli jednak zmienimy jednocześnie prędkość obu rakiet (stałe przyspieszenie obu, tak by cały czas była różnica v obu była 0) np. do 0,75 c powinniśmy DOKONUJĄC POMIARU (lub obliczeń) -z punktu widzenia obserwatora na Ziemi -stwierdzić że długość Pojazdu (czyli odległość R1 od R2) uległa skróceniu. Jednak nic takiego się nie dzieje!!"
Dzieje się. Błąd który popełniasz wynika z niezrozumienia eksperymentu z wagonem. W układzie wagonu drzwi otwierają się równocześnie (bo w tym układzie światło wysłane ze środka dociera do obu końców wagonu równocześnie), a w układzie peronu otwierają się nierównocześnie (bo w tym układzie światło nie dociera do obu końców równocześnie). Tę samą sytuację mamy w przypadku twoich rakiet. W układzie rakiet, przyspieszenie (lub hamowanie) obu rakiet jest równoczesne (dlatego w ich układzie odległość między nimi się nie zmienia), a w układzie stacji kosmicznej ich przyspieszenie (lub hamowanie) nie jest równoczesne - najpierw zacznie przyspieszać (lub hamować) rakieta, która leci jako druga (dlatego w układzie stacji, odległość miedzy rakietami się zmieni). Wyobraź sobie, że pośrodku układu tych rakiet jest źródło światła, które wysyła impuls w kierunku obu rakiet z poleceniem, że mają przyspieszać (lub hamować) - w układzie rakiet ten impuls dotrze do obu rakiet równocześnie, a w układzie stacji dotrze nierównocześnie (bo w układzie stacji pierwsza rakieta ucieka przed tym impulsem, a druga leci mu na spotkanie).
"Podaje się przykład to spowolnienie czasu w poruszającym się Concordzie, ale przecież z punku widzenia pilota w Concordzie to czas na Ziemi powinien zwalniać?"
Tego typu zagadnienia (układy nieinercjalne, dylatację grawitacyjną) zostaw sobie na potem (gdy już zrozumiesz jak się sprawy mają z układami inercjalnymi).
@@pawegawe4887 Fizycy gdy nie mają argumentów jak wyjaśnić pewne zjawiska STW, słusznie czy niesłusznie nazywane paradoksami, mają zazwyczaj dwie dyżurne odpowiedzi. Jedna, że czegoś nie da się wyjaśnić bo w procesie pojawia się przyspieszenie, w związku z tym za pomocą samej STW nie da się tego wyjaśnić (paradoks bliźniąt), druga, wyciągają eksperyment Einsteina z nierównoczesnością i tak wyjaśniają wszystkie pozostałe: "drabina w stodole", "kij w szczelinie", "pociąg w tunelu", "chód Korzeniowskiego" itd. i twierdzą, że nie ma żadnych paradoksów.
Zasadniczy problem polega na tym, że dane zjawisko widziane z różnych u.o. nie może prowadzić do kompletnie różnych sytuacji.
O czym mówię?. Zacytuję fragment kluczowy:" W układzie rakiet, przyspieszenie (lub hamowanie) obu rakiet jest równoczesne (dlatego w ich układzie odległość między nimi się nie zmienia), a w układzie stacji kosmicznej ich przyspieszenie (lub hamowanie) nie jest równoczesne - najpierw zacznie przyspieszać (lub hamować) rakieta, która leci jako druga (dlatego w układzie stacji, odległość miedzy rakietami się zmieni" A teraz wyobraźmy sobie, że te dwie części rakiet połączone są jakimś sztywnym ale niezbyt wytrzymałym prętem. W układzie rakiet - ponieważ obie przyspieszają jednocześnie - nie dochodzi do zerwania połączenia, a w u.o. stacji kosmicznej musi do niego dojść (pręt pęka i mamy katastrofę kosmiczną) Dochodzimy do czegoś co zdarzyć się nie może, do dwóch alternatywnych rzeczywistości.
"W układzie rakiet, przyspieszenie (lub hamowanie) obu rakiet jest równoczesne (dlatego w ich układzie odległość między nimi się nie zmienia)"
Ale to właśnie wg naszej najlepszej wiedzy to w świecie rakiet (w ich czasoprzestrzeni) ich odległości np. do jakiejś planety, czy dowolnego innego punktu docelowego zmieniają się wraz ze zmianą prędkości (choć jednocześnie obserwator w rakiecie NIE MA O TYM POJĘCIA!!). Zwiększenie prędkości powoduje, że odległość jaką mają do pokonania w - stosunku do dowolnego obiektu w przestrzeni oba punkty, zarówno początek jak i koniec rakiety - wg naszej wiedzy - skracają się (gdyż z punktu widzenia rakiet, obiekt pędzi w ich kierunku ze zwiększoną prędkością). Ponieważ jednak skracają się w takiej samej proporcji, zmniejsza się również odległość między początkiem i końcem rakiety. Oczywiście obserwator w rakiecie (na co już wielokrotnie zwracałem uwagę) NIE MA O NICZYM POJĘCIA gdyż nie zauważa żadnych zmian. To cała jego czasoprzestrzeń - odległości i czas uległy - niezauważalnemu dla obserwatora wewnątrz tego układu- proporcjonalnemu skróceniu!!
Również w świecie NASZYCH obserwacji nie widzimy żadnych mierzalnych "zmian" związanych z ruchem obiektów. Domyślamy się tylko, że np. musiał zwolnić zegar wewnętrzny mionów bo inaczej nie miałyby szans dolecieć do Ziemi. Być może zatem jedynym mierzalnym wskaźnikami byłby pomiar upływu czasu.
Na koniec. Jeśli masz problem z tym nierównoczesnym przyspieszaniem, bo rozumiem ten argument, on ma sens, to przyjmij że mamy sztywną, stosunkowo krótką rakietę z napędem w środku.
@@wiesawnykiel1348 Przyspieszenie nie jest żadnym problemem w STW. Paradoks bliźniąt jest pozornym paradoksem (jak zresztą wszystkie inne tzw. paradoksy STW) - w STW nie ma paradoksów (pozorne paradoksy wynikają z niezrozumienia teorii).
Nierównoczesność zdarzeń (podobnie jak dylatacja i skrócenie) to nie jest efekt wyssany z palca - to logiczna konsekwencja przyjętych w STW założeń.
To efekty które ty proponujesz są zupełnie wzięte z sufitu - nie stoi za nimi żadne rozumowania, które w logiczny sposób prowadziłoby od przyjętych założeń do wyciągniętych na ich podstawie wniosków.
Jeśli jakiś układ porusza się względem nas, to cały ten układ (dla nas) ulega skróceniu. Skraca się wszystko - zarówno obiekty (np. rakiety, pręt łączący rakiety itp.) jak i odległości między obiektami. Rakiety skracają się w układzie stacji dokładnie z tego samego powodu z jakiego skraca się odległość między nimi - rakieta, w układzie stacji, nie przyspiesza cała równomiernie (najpierw przyspiesza tył rakiety).
Odmienność "postrzegania" pewnych zjawisk z "punktu widzenia" różnych układów nie prowadzi do żadnych paradoksów, bo wyniki eksperymentów we wszystkich układach dają takie same wyniki.
Dyskusja z tobą nie bardzo ma sens, bo nie potrafisz uzasadniać własnych twierdzeń. Wymyśliłeś sobie własną fizykę, która zupełnie nie trzyma się kupy, i z niczego nie wynika. Jeśli twierdzisz że np. układy skracają się same dla siebie, to przedstaw mechanizm, który stoi za takim wnioskiem.
Wyobraź sobie rakietę, która porusza się względem galaktyki A z prędkością 0,3c, ale jednocześnie porusza się względem galaktyki B z prędkością 0,6c (bo galaktyki A i B poruszają się względem siebie). Jeśli twierdzisz, że rakieta skróci się sama dla siebie, to policz o ile się skróci. Jaką prędkość podstawisz do wzoru? 0,3c, czy 0,6c? Skąd ta biedna rakieta ma wiedzieć o ile powinna się skrócić, skoro ona ma jednocześnie różne prędkości względem różnych galaktyk? A tych galaktyk jest we Wszechświecie miliardy i względem każdej z nich rakieta ma inną prędkość. Przemyśl to sobie dobrze.
nie jest powiedziane dlaczego by nie mogły ? Światła pokonuje ten sam dystans a jest błąd pomiaru. tak jak machanie ręką to że widzę ją rozmazaną nie oznacza że zmienia się jej czas tylko że nie jestem wstanie zaobserwować jej drogi. i nie tylko światło się zakrzywia ale cały obiekt poruszający się z nim
prędkość nie sprawia że kij jest krzywy, odchylony od bycia prostym obserwatro ma problem z prawidłoym określeniem
Przypomina mi Wasz kanał Sondę:-)
Szanowni panowie, listy dialogowe to bardzo zły pomysł. My chcemy panow mieć szansę poznać a nie aktorów z "trudnych spraw";)
Rzeczywiście, wydaje się, że znacznie lepiej wychodzimy przy rozmowach w "kanapie fizyków". Pozostaje mieć nadzieję, że mimo wszystko nasz przekaz przebija się zza naszego "aktorstwa".
@@pjochym oczywiście że przebija ! Kłaniam się nisko i czekam kolejnych!;)
, a co by się stało ze wskazówka zegara ? według mnie tyknęła by sekundę później, tylko w innym miejscu pokonywanej drogi przez pojazd ,dla mnie eksperyment z zegarem świetlnym jest złą oceną sytuacji ,to pojazd się porusza ,a nie foton. Foton odbija się w takich samych odstępach czasu jak w spoczynku ,tylko w innym miejscu np. 100000 metrów dalej pokonywanej drogi przez pojazd. Według mnie to pojęcie istnienia czasu jest względne ,a nie sam czas. Jeżeli byśmy zaakceptowali ,że czas w ogóle nie istnieje ,może byśmy bardziej zrozumieli fizykę .
Masz rację. Zobacz ten przykład (ustawiłem odpowiedni fragment)
ua-cam.com/video/PeIprWcETD8/v-deo.html
Pan Profesor nie myli się co do stwierdzenia, że z punktu widzenia obserwatora poruszającego się ( "czerwonego") jego czas w porównaniu z czasem "na stacji" się późni, ale nie ma racji, że mamy wzajemność obserwacyjną, czyli z punktu widzenia obserwatora na stacji to jego czas się późni
Efekt przyspieszenia wskazań kolejnych zegarów (ze wskazówkami) na stacji obserwowany przez "czerwonego", wynika ze zjawisko skrócenia drogi jaką ma on do pokonania, w porównaniu z oceną długości tej drogi dokonaną przez "zielonego". Czyli czerwony nie wie, że w jego u.o. słupy "zbliżają się" do siebie (skrócenie odległości między nimi) ale zegary ze wskazówkami pokazują ten sam czas. Czerwony widzi, że jego zegar chodzi wolniej.
Jednak "zielony" patrząc na wskazania zegarów ze wskazówkami w pociągu, nie zobaczy żadnej zmiany wskazań, bo z jego punktu widzenia u "czerwonego" nie ma skrócenia relatywistycznego jego drogi, ale czas widziany płynie wolniej (właśnie dlatego, że nie ma skrócenia drogi, tak jak w przypadku obserwacji czerwonego). Zobacz jeszcze mój komentarz w sortuj "od najnowszych"
Foton ma stałą prędkość względem wszystkich układów inercjalnych - nie zależy więc od prędkości źródła, z którego został wyemitowany. Jeśli np. foton pokonuje drogę góra-dół w jakimś czasie (w jednym układzie), to nie może w tym samym czasie pokonać dłuższej drogi (w drugim układzie). Z punktu widzenia układu poruszającego się względem takiego zegara świetlnego, foton przebywa dłuższą drogę (bo leci po skosie), a ponieważ porusza się z taką samą prędkością, to czas jaki potrzebuje na przebycie tej dłuższej drogi też musi się zwiększyć.
@@pawegawe4887 Załóżmy że ze stacji kosmicznej wystrzeliliśmy najpierw jedną, a godzinę później drugą rakietę, obie z prędkościami 0,87 c (żeby dodatkowo nie kombinować i nie zajmować się wpływem przyspieszenia, załóżmy, że osiągnęliśmy tę prędkość natychmiastowo). Po 10 godzinach obserwator ze stacji ocenia, że pierwsza rakieta jest w odległości 8,7 godz. św. a druga 7,83 godz. św. A zatem odległość między nimi wynosi 0,87 godz. św. i jest zachowana (stała) w dalszej "podróży". Mamy taki "pociąg z dwiema latarniami": na początku i na końcu. Zauważmy jednak, że w u.o rakiet odległość oraz czas jaki upłynął, ulega dwukrotnemu skróceniu. W pierwszej rakiecie upływa zatem nie 10 tylko 5 lat a drugiej nie 9 ale 4,5. Również pokonane w tym u.o. odległości są o połowę krótsze. Czyli 4,35 i 3,915 godz. św. Ale najważniejsze że skraca się również o połowę odległość między nimi, czyli DŁUGOŚĆ POCIĄGU (zamiast 0,87 mamy 0,435 godz. św.) A zatem nie ma znaczenia czy 2 obiekty (może być dowolna ich liczba) poruszają się prędkością własną 0,87 c każdy w próżni, czy są "w spoczynku" na jakiejś platformie (wagonie) poruszającej się z prędkością 0,87 c.Jeśli bowiem przód pociągu porusza się z prędkością 0,87 i obserwator w środku wagonu - poruszający się z tą samą prędkością - wystrzeli światło w kierunku przodu wagonu, to światło w próżni nie będzie poruszać się ze "zwykłą" sumą prędkości, czyli 1,87 c ale dalej tylko z prędkością c? To oznacza, że musi "doganiać" uciekający z zawrotną prędkością 0,87 c przód wagonu? Chyba nie.
Z rozważania tego nie wynika, że obaj obserwatorzy zarówno ten w u.o. z zewnątrz JAK i ten WEWNĄTRZ WAGONU widzą to samo (najpierw otwierają się drzwi tylne). Czyli Einstein się nie myli.
@@wiesawnykiel1348 "Zauważmy jednak, że w u.o rakiet odległość oraz czas jaki upłynął, ulega dwukrotnemu skróceniu. "
Nie. Nie mieszaj ze sobą układów, bo będą ci wychodziły głupoty.
Czas zwalnia w układach względem których się poruszamy (to samo jest ze skróceniem długości obiektów i odległości między nimi - skracają się układy względem których się poruszamy). Czas nie zwalnia dla nas w naszym własnym układzie, ani nie skracamy się sami dla siebie - nasze skrócenie i dylatacja naszego czasu zachodzi tylko w układach względem których się poruszamy. To działa symetrycznie w obie strony - my skracamy się dla nich, a oni skracają się dla nas (to samo jest z dylatacją czasu).
W układzie stacji kosmicznej odległość miedzy nimi jest już skrócona i wynosi 0,87 godziny świetlnej (bo przyjąłeś, że nie bierzemy pod uwagę przyspieszenia, więc równie dobrze można przyjąć, że rakiety nie startowały ze stacji tylko mijały ją w odstępie jednej godziny i to mijanie stacji uznajemy za start).
W układzie rakiet odległość między nimi jest dwukrotnie większa (bo ich układ nie skraca się dla nich - dla nich skraca się stacja kosmiczna) i wynosi 1,74 godz. świetlnej (co zresztą dokładnie odpowiada odległości w czasie - w układzie rakiet odstęp czasu między minięciem stacji kosmicznej jednej i drugiej rakiety, to 2 godz.). Z punktu widzenia rakiet, na stacji kosmicznej zachodzi dylatacja czasu, więc stwierdzą, że dwie godziny w ich układzie, to jedna godzina mierzona zegarem na stacji kosmicznej.
"To oznacza, że musi "doganiać" uciekający z zawrotną prędkością 0,87 c przód wagonu. "
Dla obserwatora w wagonie, przód wagonu nie ucieka z żadną prędkością - dla niego cały wagon pozostaje w spoczynku. Przód wagonu próbuje uciec światłu tylko w układzie obserwatora na peronie.
"Z rozważania tego wynika ..."
Twoje rozważania są błędne, więc i wyniki również. Zupełnie nie rozumiesz STW.
@@pawegawe4887 "Czas zwalnia w układach względem których się poruszamy (to samo jest ze skróceniem długości obiektów i odległości między nimi - skracają się układy względem których się poruszamy). Czas nie zwalnia dla nas w naszym własnym układzie, ani nie skracamy się sami dla siebie - nasze skrócenie i dylatacja naszego czasu zachodzi tylko w układach względem których się poruszamy."
Czyli jeśli światło, (lub inny obiekt poruszający się z ogromną prędkością) porusza się względem stacji z której jest wysłane to znaczy, że czas zwalnia na stacji? Czyli jeśli wysyłamy wiązkę laserem w kierunku Słońca czy Wielkiej Andromedy to czas płynie wolniej w naszym u.o?
Nie, czas zwalnia (do 0) a droga oraz odległości się skracają (do zera) z naszego punktu widzenia (czy u.o.) tylko w u.o. obiektu poruszającego się, czyli światła (dla innych obiektów poruszających się z v bliskimi c dążą do 0). Jeśli wyślesz dwie wiązki światła z dowolnym opóźnieniem np. roku świetlnego to zakładamy, że w u.o. światła odległości między nimi skracają się do 0.
No dobrze a co z zasadą wzajemności. Czy zatem z punktu widzenia światła, to Ziemia porusza się z prędkością światła, odległości ulegają skróceniu a czas na niej zwalnia do 0? Ale obiekty materialne nie mogą poruszać się z prędkością światła.
Precyzyjnie mówiąc należałoby powiedzieć: z punktu widzenia obserwatora na stacji kosmicznej, poruszający się w stosunku do niej z prędkością 0,87 c obiekt, ze swojego punktu siedzenia widzi skrócenie odległości i zwolnienie czasu o połowę, w stosunku do tego co zanotuje obserwator na stacji. Natomiast z punktu widzenia Słońca - ponieważ prędkość obiektu w stosunku do niego będzie nieco większa niż w stosunku do stacji - skrócenie odległości i zwolnienie upływu czasu (widziane przez obserwatora w poruszającym się obiekcie) będzie większe. To nieco wychodzi naprzeciw temu co mówisz?
Panowie, temat ciekawy, wiedza bogata... ale czemu udajecie 'aktorów' z jakichś paradokumentów typu Ukryta Prawda czy Pamiętniki z Wakacji? To wygląda jakbyście mieli scenariusz i listę dialogową. Polecam posłuchać i zobaczyć jak np. wyglądała rozmowa o dylatacji czasu z Andrzejem Draganem na kanale Astrofaza. Pełny luz. To już nawet Zdzisław Kamiński i Andrzej Kurek byliby dobrym przykładem do inspiracji. #Cringe
No bo mieliśmy scenariusz i listę dialogową, tylko przeceniliśmy swoje możliwości aktorskie. Tylko że to nie o to chodziło... Chyba nikt nie ma wątpliwości, że nie ubiegamy się o oscara?
@@pjochym wywalić scenariusze, wywalić dialogi, bazować tylko na liście wątków i niuansów do przedstawienia. Taka moja mała rada jako widza wielu popularnonaukowych kanałów. Pewnie i tak doskonale wiecie o czym mówicie więc wielkim złem jest robić to sztucznie.
Bardzo ciekawy film, chciałbym jednak podzielić się opinia o formacie w jakim jest to przedstawione. Czuje się troszkę jakbym oglądał nudny film puszczony na lekcji w szkole bo Pani od fizyki ma urlop i nie ma kto jej zastąpić. Taka sztuczna wymiana zdań rozmowa takie udawanie ze się dochodzi do pewnych wniosków w trakcie jest trochę nudne i takie po prostu nie ciekawe, ciężko to się ogląda. Ale to tylko moja subiektywna opinia l, widzę ze sporej większości się podoba taki format. A jeśli chodzi o sam odcinek i temat to bardzo ciekawe i czekam na kolejne, pozdrawiam 😊
Jak tępym trzeba być człowiekiem (mówię o sobie) że mimo 1000razy obejrzenia tego filmu i tak nie rozumiem tego zjawiska i co w tym chodzi
Panowie autorzy.
Ja się pogubiłem. Prof. Meissner twierdzi, że masa nie zmienia się dla obiektu poruszającego się z prędkością zbliżona do pr. światła. Nie ma pojęcia masy relatywistycznej.
21m05s poniższego filmu.
ua-cam.com/video/_VDAy9zyvZ0/v-deo.html
Proszę o komentarz.
Dziękuję
I ma rację, bo to jest efekt równoważności masy i energii. Energia poruszającego się ciała jest sumą mc^2 i energii kinetycznej. Dobrze to nazywa: energia relatywistyczna. Masa jest własnością ciała.
Poczekam na wersję beta taj apki, gdy zacznie zwalniać mój czas.
Czas. Świat to zwizualizowany cyklami wibracji i czestotliwości OBRAZ w warstwach przelożeniowych (służących zobrazowaniu) Czas to skutek uboczny obrazowania. Tak też on "pracuje" jak skalowanie tych obrazów. Dlatego są różnice pomiędzy np warstwami. Odpowiedzi ale trzeba wejść w fizykę informacji i nową percepcję. Dlatego dziecko się obrazuje w czasiem a my zobrazowani z odtwarzanych replikujacych komórek odczuwamy czas. Bez wymyślania. Mamy konstrukcję obrazu.
Tylko co to wszystko *znaczy*? Jak przekłada się na przewidywanie wyników doświadczeń, które możemy przeprowadzić? Napisać można wszystko, papier jest cierpliwy, ekran jeszcze bardziej...
Pozdrawiam
Mimo, że każdy ma ten sam czas, to jednocześnie płynie on inaczej dla każdego. Mamprostrzy przykład z życia. Dwie osoby widzą ta samą rzecz i dla jednego jest ona piekna a dla drugiego brzydka:) 😂
Aaa coś jeszcze prócz tych gps?
Może trudno w to uwierzyć, ale wszystko, co jest związane z elektrycznością, magnetyzmem i światłem. Teoria elektromagnetyzmu Maxwella jest historycznie pierwszą teorią zgodną z STW i co ciekawsze powstała *wcześniej* ! Gdyby nie zgodność z STW wszystkie zjawiska elektromagnetyczne przebiegałyby inaczej.
szanowni Państwo, mówią Państwo o dylatacji czasu, proszę mi pokazać doświadczenie fizyczne lub zjawisko fizyczne które udowadnia istnienie czegoś takigo jak 'czas' ?
Pamietam z filozofii starozytnej, jak jeden z filozofow (chyba Zennon z Ellei) twierdzil, ze cos takiego jak ruch - nie istnieje. Na co ten drugi filozof nic nie odrzekl tylko zaczal sie przechadzac.
Kapujesz?
@@jerzygrebosz ja Pana odpowiedź rozumiem, tylko czy Pan rozumie moje pytanie?
@@rafal7217 A czy istnieje coś takiego jak punkt, czy prosta? To są pojęcia pierwotne, których nie definiujemy. Podobnie z czasem. Każdy kto się urodził i żyje - doświadcza czasu. Bardzo wiele zjawisk fizycznych dzieje się w czasie...
@@jerzygrebosz punkt i prostra to pojęcia matematyczne, czyli abstrakcyjne. Czas i przestrzeń to pojęcia fizyczny , czyli takie które niby istnieją i które mierzymy,
Myślę, że to jest raczej zaczepka niż szczere pytanie. Czas jest pewnego rodzaju abstrakcją - pojęciem, którym nazwaliśmy parametr odmierzający przebieg zjawisk fizycznych. Ciekawsze wydaje się pytanie: Czym jest czas? Tutaj niestety brak nam w pełni satysfakcjonującej odpowiedzi. Najprostszą, a jednocześnie głębszą niż się na pierwszy rzut oka wydaje, jest: czas to ten parametr, który mierzą zegary. Centralnym punktem jest tutaj definicja zegara - jest ona niestety cykliczna. Zegarem nazywamy regularnie powtarzające się zjawisko. Byłoby to bez sensu gdyby nie fakt, że bardzo różne zjawiska we wszelkich możliwych skalach (od atomów po planety) potraktowane jako zegar zgadzają się ze sobą i tworzą spójny obraz zjawisk fizycznych. W ostatecznym rozrachunku to właśnie można uznać za dowód istnienia czasu - nie musiałoby wszak tak być.
Światło fotony nie mają masy więc promień po opuszczeniu źródła leci prosto w przestrzeń a nie razem z pojqzdem. Ten przykład jest co najmniej dziwny
Ruch jest względny. Nie ma czegoś takiego jak ruch względem przestrzeni.
@@pawegawe4887 względne są OBSERWACJE ruchów z różnych, dowolnych układów odniesienia, które jednak są pewnego rodzaju "złudzeniem optycznym". Nie powodują one skutków relatywistycznych (realnych zmian upływu czasu). Jeśli chodzi o ruchy mamy LOKALNIE hierarchię rzeczywistych ruchów: Układu Słonecznego wokół centrum Galaktyki, planet, księżyców itd. wokół Słońca, Księżyca i sztucznych satelitów wokół Ziemi itd. Te ruchy "istnieją" (i niosą wymierne skutki dotyczące pomiaru upływu czasu) niezależnie od tego, czy ktoś jest w stanie je zaobserwować czy nie.
@@wiesawnykiel1348 Co to jest "realny upływ czasu" i jak go mierzyć? To samo z "realnym ruchem". Nie ma wielkiego sensu mówić o zjawiskach, których nie możemy zmierzyć cy zaobserwować.
@@pjochym Jeśli mamy 2 bliźniaki i jeden z nich przyspiesza i porusza się z np. v= 0,87c jego czas płynie o połowę wolniej, czyli REALNIE wolniej się starzeje niż jego bliźniak na Ziemi. I nie ma znaczenia czy my będziemy w stanie zmierzyć upływ czasu w jego rakiecie czy nie i czy bliźniaki kiedykolwiek się ze sobą spotkają
@@wiesawnykiel1348 Prawie. Jedynym czasem, jakiemu można przypisać słowo "realny" jest tzw. czas własny albo inaczej interwał czasoprzestrzenny. Jest to czas odmierzany przez zegar poruszający się razem z obserwatorem. Każdy inny jest zależny od wzajemnych ruchów. A dlaczego to on jest "realny"? Ponieważ jest niezmienniczy, czyli nie zależy od układu odniesienia. Jakbyśmy się nie poruszali to gdy wyliczymy ten interwał dla jakiegoś zegara, wyjdzie nam ta sama wielkość. Tylko że *to nie jest* wskazanie żadnego innego zegara tylko kombinacja współrzędnych czasowych i przestrzennych.
Niczego nie zrozumiałem? Zgaduję że jadące auta są proste: oba jadą 50km/h, czyli strumień światła reflektorów będzie docierał do każdego, z prędkością światła + 50km/h. Prawdopodobnie zgodnie z efektem Dopplera, kierowcy będą widzieć zagęszczone światło, bo jeżeli ono nie może się poruszać szybciej, niż prędkość światła, to zagęści się ono, o tyle co porusza się generator światła + zagęszczenie światła o 50km/h bo porusza się w jego kierunku obserwator - drugi samochód, czyli w sumie dla nich to zagęszczenie światła wyniesie 100km/h. Jeżeli źródło światła zacznie się oddalać, światło będzie rzadsze o 50km/h od punktu statycznego, albo o 100km/h od oddalającego się obserwatora.
Intuicja podpowiada mi że nie ma żadnej dylatacji czasowej, natomiast są jakieś "dylatacje obserwacyj". Można wyliczyć co zobaczy obserwator kosmicznego statku podświetlnego, w drugim kosmicznym statku podświetlnym i nawet, jak panowie pokazali, można wyliczyć co się zobaczy, a czas sobie popłynie dla wszystkich niezmiennie, tak jak Newton to opisywał.
No więc właśnie nie. Nasza intuicja nie zgadza się z tym co pokazuje doświadczenie. Gdy zmierzymy prędkość światła samochodu z naprzeciwka, dostaniemy dokładnie c, a nie c+50km/h ani c+100km/h. Może nam się to nie podobać, ale wyniki pomiarów są jednoznaczne. Natomiast zaobserwujemy naturalnie efekt Dopplera odpowiadający prędkości 100km/h.
@@pjochym Upraszczając: jeżeli stojąc odbieram prędkość światła, to jeżeli się poruszę w kierunku jego źródła, to zarejestruję zjawisko takie, jak gdyby to światło miało większą prędkość. Bo będę skracał bieg wiązki światła, o przemieszczanie się obserwatora, mnie, o wartość mojego poruszania się.
@@atamazykrawczynski Tak by się mogło wydawać, ale *tak nie jest* . To jest oczywiście zaskakujące i wiele lat minęło nim fizycy zaakceptowali ten *fakt* . Ale to jest fakt eksperymentalny, wielokrotnie potwierdzony dokładnymi pomiarami. Niewiele można z tym zrobić - nawet gdybyśmy chcieli. Całe pokolenie fizyków starało się pokazać, że tak nie jest. Bez skutku. Przyroda mówi: tak jest, pogódź się z tym!
@@pjochym Wystrzelona wiązka światła, płynąca do obserwatora stojącego, oświetli go w tym samym momencie, co osobę która porusza się w kierunku źródła światła? Nieprawda!
Czas nie istnieje jako cokolwiek co mogłoby na cokolwiek oddziaływać. Logoka jest prosta, zapieprzamy w przestrzeni. "obracamy" sie wokol energii, ktora daje nam życie o na tej podstawie sobie ustaliliśmy dzien i noc a potem tygodnie, miesiace i lata. Czas nie spowalnia. Percepcja nas oszukuje. Wszystko ma jakąś "energię". Jak się nauczymy tę energię okiełznać i nią sterować. Wtedy zaczniemy odkrywać "nowe". Elo. 😎
To są wszystko jedynie puste deklaracje. Fizyka opiera się na weryfikowalnych doświadczeniach oraz teorii, która potrafi przewidywać ich wyniki.
@@pjochym czy "czas" jest taki sam dla wszystkich planet/gwiazd? Jak zdefiniujesz czas na Marsie bez wzorca z Ziemi?
@@margoladt nie jest. Nawet twój i mój czas są różne. Każdy obserwator ma swój czas.
@@pjochym A zdefiniuj czas. Jak go opiszemy słowami? 🫣
@@margoladt Najprostsza operacyjna definicja to: czas to jest to, co mierzą zegary. Kwestia definicji czasu jest przedmiotem badań od wieków (nomen omen). Nie jest to trywialne zagadnienie. Ale z pewnością nie są jego rozwiązaniem stwierdzenia z twojego komentarza.
Mechanika Newtona jest bardziej skomplikowana niż nam sie wydaje
Dyskusji nie ma tam gdzie ktoś udaje geniusza
Matryca .....żarówka ...>>>30 km/s
Żarówka ....matryca ...>>>220 km/s
Jaką siłę fotonu zarejestruje matryca ???
czy możemy zbudować napęd satelity łamiący symetrię ??
Pan DRAG bez świadomości mówi o przestrzennym układzie mechanicznym foton goni matrycę albo leci jej na przeciw
Gdyby E miał rację ( postulat stałości C) to taka sama siła uderzenia fotonu o matrycę była by wszędzie w kosmosie po włączeniu żarówki ....nie da się zachować stałej prędkości C i wykonywać pracę ....
Nie ważne co widzimy ważne jakie siły realnie wystąpią przy zderzeniu !!!
Prędkość jest absolutna a to co widzimy jest względne
ua-cam.com/video/RB1PkZsn4m0/v-deo.htmlsi=cbK8dRCSA8Mwz6Vk
Owszem, mechanika klasyczna potrafi przyprawić o ból głowy. Każdy student, który musiał zdać egzamin z mechaniki teoretycznej, z entuzjazmem to potwierdzi.
A co do reszty: to chyba wszystko nie na temat i komentarz do innego filmu... Może chodzi o prof. Dragana? To trzeba z nim raczej dyskutować.
Ale. O ile zrozumiałem, chodzi o pracę (przekaz energii) wykonaną przez foton w przypadku ruch źródła i odbiornika względem siebie. Sprawa jest bardzo prosta. Zmianie ulega częstość światła, a nie jego prędkość. W konsekwencji światło ma większą lub mniejszą energię fotonów (E=h * f) i przekazuje mniejszą lub większą porcję energii zależnie od ruchu źródła i odbiornika. Efekt ten nazywa się zjawiskiem Dopplera i jest między innymi przyczyną poczerwienienia światła galaktyk oraz faktu, że promieniowanie tła wyemitowane jako daleki ultrafiolet obserwujemy obecnie jako mikrofale.
Wszystko się zgadza, tylko trzeba przestać myśleć o fotonach jak o ziarenkach piasku - bo nimi nie są.
Bez zbędnego słowotoku. Wszystko na spokojnie wytłumaczone. Dragan lepiej by tego nie wyłożył ;)
Dziekujemy Tomku, za te slowa uznania!
hmm.... po pierwsze panowie próbują niezbyt udanie naśladować Kurka i Kamińskiego ze Sondy, po drugie - bardziej niż dylatację przedstawiono tutaj bardziej efekt Dopplera, po trzecie często pojawia się tutaj słowo klucz "obserwator" " co zaobserwowałeś" itp przez co mam wrażenie że pół fizyki kwantowej to złudzenia obserwatora a nie zjawiska fizyczne.
Inspiracji się nie ucieknie... Ale do rzeczy:
Pokazane zjawisko nie ma nic wspólnego z efektem Dopplera. Zwracam uwagę, że gdy się mijamy to nasz względny ruch jest jedynie po stycznej do promienia, więc efektu Dopplera nie ma w tej sytuacji.
Cała fizyka to wnioski wyciągnięte z naszych obserwacji zjawisk i wyników eksperymentów które przeprowadzamy. Budujemy modele pozwalające przewidywać przebieg obserwowanych procesów. Fizyka nie zajmuje się "istotą rzeczy". Czasem tylko używamy zwrotów w rodzaju "w istocie przebiega to tak" albo podobnych. Ale to są jedynie figury retoryczne. W sprawie istoty rzeczy to proszę do filozofów.
Nasz film nie dotyczy mechaniki kwantowej tylko teorii względności.
@@pjochym Z tym "brakiem" jakiegokolwiek związku ze z. Dopplera to czy aby na pewno?
@@KB-xs2ii ok. Za mocno. Zjawisko Dopplera jest powiązane z dylatacją czasu. Ale nie ze zmianą prędkości światła.
Sonda 2.
Bezsensu, jeżeli oboje poruszają się z prędkością 60% prędkości światła, to to u obu zegar powinien pod kontem odbijać światło 🤷🏻
Oni poruszają się z v=0.6c *względem siebie* , a nie względem "lotniska". Obraz jaki jest na filmie to zegar jednego pojazdu oglądany z drugiego pojazdu. Nie ma innego układu odniesienia w całym wywodzie. Ale dla obserwatora "na lotnisku" w obu zegarach światło będzie się poruszało zygzakiem i oba zegary będą chodzić wolniej.
@@pjochym Zdumiewające jest to, że Einstein przewidział to za pomocą liczb i wzrów. Gdzie potem w praktyce to powierdziło się podczas budowania systemu GPS.
Nie ogarniam tego.
Z tym, że nie zgadza mi się również to, że gdy jeden podróżnik szybkich prędkości wróci do drugiej osoby to czas powinien wrócić do normy i ta osoba nie powinna być starsza raczej.
Z drugiej zaś strony jeśli nigdzie we Wszechświecie nie ma przsunięcia ku fioletowi a tylko ku czerwieni, to potwierdza to, że nie ma prędkości większej od światła.
Wiele rzeczy mi tu nie gra, nie mam czasu dobrze tego przeanalizować, zarobiony jestem.
@@SYN-flood Einstein tego efektu nie przewidział. On go raczej dostrzegł i wyjaśnił skąd i jak wynika. W pewnym sensie przewidział go Maxwell w swojej teorii elektromagnetyzmu, ponieważ to z niej w połączeniu z zasadą względności wynika stałość prędkości światła. Eksperymenty pokazujące ten efekt zostały wykonane wiele lat przed pojawieniem się STW i przynajmniej częściowo były powodem jej powstania. Jednak w mniejszym stopniu niż się powszechnie podaje w książkach. Einstein był teoretykiem z natury i bardziej interesował się spójnością elektrodynamiki Maxwella z całą resztą fizyki niż konkretnymi doświadczeniami.
Co do przesunięć ku fioletowi: oczywiście, że istnieją! Np. M31 - Galaktyka w Andromedzie zbliża się do nas a jej światło, w konsekwencji, jest przesunięte ku fioletowi. Tylko *średnio* wszystkie galaktyki się od nas oddalają. Dla bardziej odległych ten efekt przeważa znacząco nad indywidualnymi ruchami pojedynczych galaktyk i widzimy systematyczne przesunięcie ku czerwieni narastające z odległością. Dla bliskich galaktyk rozszerzanie się wszechświata nie ujawnia się tak mocno i ich indywidualne ruchy mogą go przewyższać.
A co do potwierdzania graniczności prędkości światła to *każdy* eksperyment fizyki cząstek związany z ich przyśpieszaniem demonstruje ten fakt naocznie. Gdyby nie efekty relatywistyczne (w tym graniczność prędkości światła) akceleratory mieściłyby się na stole, a nie miałyby dziesiątków kilometrów rozmiaru! W takim LHC widzimy *bezpośrednio* że pomimo nadania cząstkom olbrzymiej energii nadal poruszają się z prędkościami v
Ze 30 lat temu w książce o Einteinie bylo takie wyprowadzenie z Pitagorasa
No przecie mówimy, że jeszcze w szkole dowiedzieliśmy się o tym pomyśle na proste wprowadzenie STW ;) To było ponad 30 lat temu ... To nie jest przecież nasz pomysł - mam nadzieję, że to jasno wypływa z tego co mówimy.