O‘zbekiston qonunchiligiga ko‘ra tuhmat nima?

Tuhmat qilish qonun buzilishi va jinoyat sifatida O‘zbekiston Respublikasi Maʼmuriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksining 40-moddasi va Jinoyat kodeksining 139-moddasida ko‘rsatilgan.
O‘zbekiston Respublikasi Maʼmuriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksining 40-moddasida tuhmat deganda «o‘zganing uydirmalarini qasddan yolg‘on, shaʼnini kamsituvchi xabarlarni tarqatish» tushuniladi.
O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 139-moddasida «O‘sha qilmish uchun maʼmuriy jazo qo‘llanilganidan keyin sodir etilgan qasddan yolg‘on, boshqa shaxsning shaʼnini kamsituvchi uydirmalarni tarqatish» uchun jazo nazarda tutilgan.
«Tuhmat, yaʼni qasddan yolg‘on, boshqa shaxsning shaʼnini kamsituvchi so‘zlarni tarqatish» deganda yuqoridagi maʼlumotlarni istalgan shaklda (og‘zaki, yozma, telefon orqali yoki boshqa yo‘l bilan, ommaviy axborot vositalari va internet orqali) yetkazish tushuniladi.
Bosma yoki boshqa shaklda takrorlangan matnda tuhmat qilish kitoblar, jurnallar, gazetalar, varaqalar yoki boshqa bosma mahsulotlar yoki radio, televideniye, video va hokazolar, shu jumladan Internet va ijtimoiy tarmoqlar orqali amalga oshiriladigan tuhmat hisoblanadi. Ommaviy axborot vositalari va Internetda tuhmat qiluvchi maʼlumotlarni tarqatish faqat og‘irlashtiruvchi holat hisoblanadi.
«Bilmasdan yolg‘on» deganda haqiqatda mavjud bo‘lmagan yoki soxtalashtirilgan maʼlumotlarning yetkazilishi tushuniladi. Haqiqiy, ammo obro‘sizlantiruvchi maʼlumotni tarqatish “tuhmat” jinoyati belgilariga ega emas.
Tuhmat qiluvchi maʼlumotlar yolg‘on va tuhmat bo‘lishi va muayyan shaxsga tegishli bo‘lishi kerak. Tuhmat to‘g‘risida sud maʼlumotlarning noto‘g‘ri va sharmandali ekanligini hal qilishi kerak.
Shaxsni tuhmat uchun jinoiy javobgarlikka tortish uchun uning maʼlumotlarning yolg‘on ekanligini bilganligi va uni muayyan shaxsga nisbatan tarqatganligi isbotlanishi kerak.Tuhmat uchun maʼmuriy yoki jinoiy javobgarlik tuhmatning barcha belgilari isbotlangan taqdirdagina yuzaga kelishi mumkin:
- kamida bitta shaxsga tarqatish fakti;
- ataylab yolg‘on maʼlumotlar
- axborotning sharmandali xususiyati
- unga nisbatan tuhmat qilingan shaxsni aniqlash.
Belgilardan kamida bittasi isbotlanmagan bo‘lsa, tuhmat uchun javobgarlik paydo bo‘lmaydi.