SON ÇIĞLIK: averroes (2)
Вставка
- Опубліковано 28 сер 2024
- Destek için: / @ducanecundiogluresmik...
13.-15. yüzyıllarda Avrupa'da Kilise tarafından yönlendirilen İbn Rüşd karşıtı tepkilerin siyasal ve düşünsel arka planı, ve 1323'te Thomas Aquinas'ın aziz ilan edilmesiyle birlikte bu tepkilerin kiliselerde freskler, altar panoları, tablolar aracılığıyla görselleşerek etkili bir propaganda savaşına dönüşmesinin öyküsü.
Avrupa'da laiklik tartışmalarının başlangıcı ve Haçlı seferleri bağlamında felsefe ve sanat tarihi.
• ORUCA DAİR BİR FELSEFİ ÇÖZÜMLEME
bit.ly/2Bc8lwW
• İSLAMCILIK ve LAİKLİK
bit.ly/3d7yWJz
• ENSEST ve EVRİM
bit.ly/3dbv9e9
• MATRIX ve MELANCHOLIA
bit.ly/3cdGTvk
• CEHENNEMİN AĞZINDA FELSEFE
bit.ly/2XbOUN7
• İBN RÜŞD ve LAİKLİĞİN BAŞLANGICI
bit.ly/2TNJFkV
• İNSANIN DOĞASI
bit.ly/36IpnhJ
• DEHA ve HASED
bit.ly/3ciln96
• ATİNA OKULU
bit.ly/3eq6NxF
• CANLI YAYINLAR
bit.ly/2AkW7kV
Varligim adina size teşekkür ederim. Bizlere insana kendimize veremedigimiz degerden daha cok deger verip en degerli olan zamaninizdan vakit ayirip aktarim yapmaya devam ettiginiz icin
Hoca konuya çok hakim , kontrolü hiç kaybetmeden bu denli karışık bir dönemi çok anlaşılır bir şekilde özetlemiş .
Ben bile anladım :)
• “her aydınlığı yangın sanıp söndürmeye koşan zavallı insanlarım: karanlığa o kadar alışmışsınız ki yıldızlar bile rahatsız ediyor sizi!"
(Cemil Meriç)
Muhteşem
Çok çok teşekkür ederim Dücanne Hocam. İnanılmax bir açılım yaptınız. Kant'ı şimdi anladım. Nasıl bir bilgisizlikmiş bu bizde. Nasıl okullarda öğretilememiş bu. İnanılır değil. Tüm bu saydıklarınızı bir klişe ile öğrenmiş geçmişiz.
Çok teşekkürler, vakit buldukça tekrar tekrar dinliyorum, tek sonsuzluk bilgi ... bugün tekrardan dinliyorum, iş çıkışı 🌷ne büyük emek veriyorsunuz, Dücane bey.. şanslıyız
AVERROES: SON ÇIĞLIK (2)
[Söyleşinin Metni 00:43-08:10]
Şimdi, bir şeyi hatırlayacağız.
İlk tepkiler nasıl ortaya çıktı?
Yani İbn Rüşdler çevrildi.
İbn Rüşd, Batıda ilk ne zaman tanındı?
Yani verilen, eskiden şey denirdi, 1230’dan evvel İbn Rüşd’ü Batı tanımıyordu.
Yani 13. yüzyılın ilk çeyreğinde tanınmıyor.
Yani şu anda da var olan netice budur.
Bunu bazıları 1225’lere kadar geri çekiyorlar, bir beş yıl daha, fakat bunların önemi yok.
Esas olan 1221-22’de başlayıp 1230’larda 31’lerde biten çeviriler.
Batıda, özellikle İtalya’da, Güney İtalya’da ve Paris’te, Oxford’da çok okunmaya ve tanınmaya başladı.
Papalık ne yaptı?
Şimdi, Papalığın yaptığı, her tepki her yanıt aslında II. Friedrich ile arasındaki büyük siyasal yarılmayla paralel olarak gerçekleşmektedir.
Şimdi, mesela Albertus Magnus’un 1252’de yazdığı reddiye.
Bu çok önemlidir - yani bir sürü metin yazılır - ama özellikle De Unitate Intellectus Contra Averroem.
Bu akılların birliği ya da aklın birliği problemi, İbn Rüşdcüler tarafından öne sürülüyor yani burada tartışma var.
Bence bu, asıl gerilimi örttüğünü düşünüyorum.
Yani akademisyenler de bu işleri düşünsel tarafını çok ciddiye alıp asıl tarafı gözden kaçırıyorlar gibi görünüyor.
Maksadımı açıklayacağım.
De Unitate Intellectus Contra Averroem aslında Papa Alexsandrus’un talimatıyla yazılıyor.
1256 falan deniyor, 1252 diyenler var falan ama 1256.
Bu ne demek?
II. Friedrich’in ölüm tarihi 1250.
Michael Scot’lar zaten 1330’lardan sonra fazla nerede olduğu bilinmiyor, dolayısıyla önemli olan Albertus Magnus’un reddiyesinin 1256, 1250’lerin başlarında ortaya çıkmış olmasıdır.
Daha sonra, 1270’e yakın, yani 1268’ler falan diyebilirim, yaklaşık on beş yıl sonra, en önemli talebesi Tommaso d’Aquino yani bugün Thomas Aquinas diye telaffuz ettiğimiz Hristiyan bilgini.
Hemen hemen yine aynı adla yani De Unitate Intellectus Contra Averroistas.
Bu, aslında iki reddiye, politik birer reddiyedir.
Konusu her ne kadar düşünsel olsa da nitekim eğer okunursa görülecektir açıkça.
Özellikle Thomas Aquinas, girişte İbn Rüşdcülere atıf yapar ve İbn Rüşd’ü itinayla Aristoteles’ten ayırt eder.
Yani İbn Rüşd’ü, Aristoteles’i doğru anlamamakla, yanlış anlamakla suçlar, onun yeterliliğine kuşku düşürmeye çalışır.
Ve İbn Rüşdcülerin peşinden gittiği adamların - adamın, kişi yani filozofun - peşinden gittiği Aristoteles’i anlayamadığını söyler.
İlk bakışta, bu akılların birliği meselesi, entellektüel bir mesele olarak görünür.
Bazıları bunun İbn Rüşd ile bir alakası olmadığını söyler.
Dolayısıyla İbn Rüşdcüler tarafından öne sürülen bu düşüncelere, Thomas Aquinas savaş açarken, aslında havanda su dövmüş gibi olur, böyle düşünürler.
Ben böyle düşünenlerden değilim.
Ancak şunu da söylemek durumundayım.
Nasıl ki Papa, Albertus Magnus’a, Büyük Albert’e, İbn Rüşd reddiyesini sipariş ettiyse, çok ilginç.
Papa XXI. Johannes, Thomas Aquinas’a bu reddiyeyi doğrudan sipariş etmiştir demiyoruz ama elimizde çok önemli karineler olduğunu söyleyebilirim.
Çünkü neden?
Birazdan açıklayacağım.
1270’de Paris Başpiskoposu Étienne Tempier, ona talimat verdiğini biliyoruz.
Ve hemen yani yaklaşık üç hafta içerisinde, 219 maddelik Aristoteles ve İbn Rüşd’e karşı kınama ve yasaklamaların ortaya çıkışı, Papa’nın ricası ile olmuştur.
Yani demek istiyorum ki; İbn Rüşd’e karşı reddiye doğrudan Papa’nın, Roma’nın isteği üzerine yapılmıştır.
Bu iki reddiyenin - yani 1256’lar ve 1260’lar yani 1270’in biraz öncesi olarak tariflendiriliyor genelde -
bu iki reddiyenin Papalığın talimatı ile ortaya çıkması, bundan sonra olup bitenleri yorumlamamızı kolaylaştıracak.
Ve bunun temelinde söylediğim gibi II. Friedrich’in Papalıkla arasındaki büyük gerginlik var temelinde.
Bu gerginlik artık başka bir mecrada, Batıda devam etmektedir.
[Söyleşinin Metni 08:11-16:04]
Bu arada bir hususu daha hatırlatmak zorundayım.
Thomas Aquinas’ın De Unitate Intellectus Contra Averroistas kitabının dışında
Summa Contra Gentiles diye bir reddiyesi daha vardır.
Bu, aslında İspanya’da rahiplere bir anlamda el kitabı olarak yazılmıştır.
Ve Papa IV. Urbanus’un talimatıyla yazmıştır bunu.
Yani aslında bu tür dini gibi görülen reddiyelerin arkasındaki temel sahih de hep siyasaldır.
Mesela Gazali’nin ünlü Fedâihü'l-Bâtıniyye diye bir kitabı vardır.
Aslında bu da sultanın isteği ile yazılmıştır.
Yani bu tür metinler, bütün dinlerde Hristiyanlıkta da İslamda da, İslam tarihinde de sultanların, işte papaların ya da kralların isteği ile kaleme alınır.
Bir düşünce savaşı gibi görünür ama değildir.
Bizde de Türkçe ezan, Türkçe ibadet tartışmaları, ki ben o zamanlar çok söylemiştim, siyasal tartışmalardı.
Hiç kimsenin ezanın Türkçe falan olmasını istediği yoktu.
Onlar bahaneydi.
Onun arkasında, tamamen siyasal, Türkiye’nin son otuz yılını belirleyen bütün siyasal olaylar, oradaki Türkçe ezan, Türkçe namaz tartışmalarının arkasında gizliydi.
Bunlar bir anlamda devlet işidir.
Masum düşünsel problemler - hasbi tefekkür dediği Cemil Meriç’in - hasbi tefekkür ürünü işler değildir.
Dolayısıyla burada iki reddiyenin - İbn Rüşt’e karşı yazılan iki reddiyenin ya da Summa Contra Gentiles’inde - Papalığın, bu 13. yüzyılda, Alman İmparatoruyla arasındaki çatışmanın sonuçları olduğunu,
- bunun tabii bir ayağı İslam dünyası - Haçlı Seferleri, İslam dünyasına karşı yapılıyor.
İspanya’da Müslümanlar var.
Dolayısıyla yani İbn Rüşd vefat edeli yarım yüzyıl olmuş, öyle söyleyeyim.
Ama Müslümanlar burada, bu çatışmada, harici unsuru temsil ediyor.
O yüzden daha sonra bölümlerde işaret edeceğimiz, yani ayrıntılı olarak göstereceğim gibi cehennem fresklerinde genelde, Antichrist, antipope ve Hz. Muhammed cehennemde işkence gören üç tiptir.
Yani üç tipi özellikle mahkum eder bu propaganda freskleri kiliselere yapılan.
Hâlâ görülebilir, Floransa’da vs. Bologna’da, Padova’da zamanında yapılmış,
Pisa’da yani Güney İtalya diyelim, yapılmış fresklerde genelde üç hedef vardır:
Bir tanesi; değişmez hedef Hz. Muhammed’dir.
İkincisi; antipope’tur yani antipapa’dır, V. Nicola olarak bilinir - bu iç düşmandır, yani bizdeki bir anlamda mezhebi muhalifler olarak söyleyeyim - din karşıtı değil dinî karşıt.
Karşı din; Hz. Muhammed.
Karşı mezhep, iç düşman; V. Nicola ve onun takipçileri, antipope’lar.
Üçüncüsü de Antichrist’tir.
İşte, Antichrist genelde Aristoteles ile başlar.
Ve bunların hepsi ilginç bir şekilde 13. yüzyıl sonunda başlar.
Bu Papalık tepkisini, biz değişik konseylerden takip edebiliyoruz.
Bir dizi sansür, yasaklama ve kınama etkinliği - kondemnasyon olarak bilinen - ve hemen hemen hepsi de Paris’te gerçekleşen yasaklamaları hazırlamak icap eder.
Bir tanesi 1210’da Paris’te Sens Konseyi*.
Sens Konseyi’nin Aristotelesçi kitapları yasaklaması, ilk tepki budur.
1215’te bu yasaklama teyit edilerek bir karar daha çıkarılmıştır.
Sens Konseyi’nin yasaklama kararını, ve şöyle bir tabir kullanılmıştır, birincisinde ‘Aristoteles’in yapıtları’ derken, ‘ve derlemeleri’ diye eklenmiştir.
İşte, bu derlemeler girdiğinde Farabiler, İbn Sinalar yani bunun bir anlamda yorumcuların kitapları da Aristoteles’in kitapları ile birlikte yan yana yasak edilmiştir.
Fakat en önemlisi, 1270’de yani Thomas Aquinas’ın reddiyesini yazmasından bir süre sonra Paris Başpiskoposu Étienne Tempier’nin yayınladığı 13 maddelik kondemnasyondur.
Bu 1270 tarihi önemli çünkü Errores Philosophorum - Romalı Giles diye, o da çok ünlü, önemli, devrin önemli isimlerinden bir tanesi - altı filozofu eleştirdiği ve görüşlerini bir anlamı ile tekfir ettiği, bir tür şematik tehafüt diyebileceğimiz yapıtla aynı tarihtedir.
Yani Romalı Giles’in Errores Philosophorum - Filozofların Yanılgıları - adlı yapıtıyla, tehafütüyle, Étienne Tempier’nin 13 maddelik yasaklaması aynı tarihte ortaya çıkmıştır.
Bu da İbn Rüşd’e reddiyeyle yani Thomas Aquinas’ın reddiyesi ile eş zamanlıdır.
Şimdi, bu maddeleri okumak istiyorum hızlıca.
Çünkü üç tanesi bizi çok ilgilendiriyor.
*Science Council
[Söyleşinin Metni 16:05-23:24]
Bu 13 maddenin üç tanesi, bu işlerle uğraşanlara şaşırtıcı derecede yakın gelecektir.
Bir tanesi; alem kadim’dir,
bir tanesi; ölümden sonra bedenden ayrıldığı için nefs, cismani bir ateşle yanmaz, yanamaz yani haşr-i cismani olmaz.
Tanrı tikelleri bilmez.
Bu üç madde, yani on üç maddenin içinde okuduğum bu üç madde; alem kadimdir-kıdem alem, haşr-i cismaninin nefyi, reddedilmesi, yani bedenen dirilme olmayacak sadece ruhlar dirilecek ve Tanrı tikelleri bilmez, cüzileri bilmez.
Bu, Gazali’nin filozofları küfürleri suçladığı, tekfir ettiği ve katline fetva verdiği üç görüştür.
Yani Gazali’nin 11. yüzyılın sonunda kaleme aldığı tehafütünde son tahlilde yirmi mesele incelenir.
On yedi meselede bid’at ile suçlanılır.
Yani onlar da makbul görüşler değildir, yanlıştır ama yani sahibini kafir yapmaz.
Fakat üç görüş, burada okuduğum üç görüş,
bu görüşü öne sürenleri de bu görüşü izleyenleri de küfürle suçlanmasına yol açar.
Küfürle suçlanan biri, tekfir edilen biri, ki Gazali açıkça şey der, bunların öldürülmesi, soruda bu da vardır.
Yani bunlar öldürülmeli midir? Yani bu görüşleri öne sürenler.
Hiç tereddüt etmeden fetvayı verir, bir fakih olarak verir.
Bir kelamcı olarak tartışır, bir teolog olarak tartışır ama bir fakih olarak fetvayı verir.
Ve üçü de küfürdür.
Sadece bu görüşleri öne sürenler değil bu görüşlere taraf olanlar da küfürle suçlanmıştır.
Ne demek bu?
Canı, malı, ırzı helaldir.
Yani devlet, en çok yapılan şey, sadece katletmekle yetinmez, malına el koyar, müsadere eder.
Dolayısıyla 1270’de Paris Başpiskoposu, bu 13 maddeyi yayınlıyor.
Problemin ne kadar büyük olduğunu görüyoruz.
Niye yayınlıyor, çünkü çok önemli biri var;
Paris’te güzel sanatlardaki hocaların hepsi İbn Rüşdcü.
Bu olaydan sonra çoğu İtalya’ya kaçacaklar, Padova’ya ve Bologna’ya.
Ve İbn Rüşdcü görüşün, laik ve seküler görüşün Batıdaki ortaya çıkışı, özellikle Güney İtalya’da daha da yaygınlaşacaktır.
Papa bununla yetinmez, problem hâlâ devam ediyor varsayılır.
Ve 1277’de yani yedi yıl sonra, bu konudaki, İbn Rüşdcülüğün yayılması konusundaki endişelerini tekrar dile getirdiğinde çok hızlıca on altı kişilik bir heyet kurulur.
Ve 13 madde, 219 maddeye çıkarılarak çok ağır takibatlar yapılacağı söylenir.
Bütün bunların hedefi, ibn Rüşdcülerdir.
Ve Rüşdcülerin başında, başını çeken isim Siger de Brabant’dır yani Barabantlı Siger.
Daha yine aynı muhalefeti sürdüren Papalık düşmanı, o laik ve seküler akımın, ne diyelim hadi ateşli savunucularından biri olan Dante, o yüzden Siger de Brabant’ı cennete yerleştirecektir.
Yani bunun ne kadar devrimci bir hamle olduğunu anlatamam diyeyim.
Hakikaten o dönemde Dante’nin, Siger de Brabant’ı cennete koyması ve üstelik Thomas Aquinas ile birlikte.
Bazıları Thomas Aquinas’ı Siger de Brabant ile barıştırıyor falan diye yorumluyorlar fakat bu doğru değildir.
Yani orada Dante çok değişik stratejiler izlemiştir.
Dante’nin doğru yorumlanması ve bu siyasi arka plan dikkate alınarak yorumlanması gerekir.
Ve böylelikle Siger de Brabant’ın, bu arada yani değişik rivayetler var ama 1280’lerde, ki 1280 Albertus Magnus’un da ölüm tarihidir, Thomas Aquinas 1274’te ölmüştür.
Siger de Brabant işte bu yıllarda hizmetçisi tarafından öldürülür.
Hapse atılır, kaçar vs. Yani görüşlerini değiştirir, biraz yumuşatmaya çalışır falan ama Papalık hiç affetmez Siger de Brabant’ı.
Ve hizmetçisinin de deli olduğu ortaya çıkar.
Genelde bu tür siyasi cinayetlerde öldürenler ya delidir ya hizmetçidir.
Hainler hep en yakınlardan çıkarmış.
Gandi’yi de şoförü galiba öldürmüştü yanlış hatırlamıyorsam.
Şimdi, dolayısıyla burada son bir ayrıntıya daha yer vermem lazım; 1316.
[Söyleşinin Metni 23:25-26:37]
1316’da, XXII. Johannes, Thomas Aquinas’ın azizliği konusunda talimat verir.
Çok ilginç.
Ve 18 Temmuz 1323’te, ki Dante vefat edecektir.
1323’te Thomas Aquinas aziz ilan edilir yani papalığın resmi filozofu.
Aristotelesçi.
Çok ilginç.
Aristotelesçi olması da bir yanıyla politiktir, politik içerimleri vardır.
Çünkü İbn Rüşd, Aristo’nun en büyük kommentatörü, şarihi, açımlayıcısıdır, yorumlayıcıdır.
Büyük yorumcudur, grand kommantatördür İbn Rüşd.
Thomas Aquinas, O’nun en büyük rakibi.
O da Aristotelesçidir ve aziz ilan edilmiştir.
İşte 14. yüzyıla gelindiğinde, bu 1323’te, aziz ilan edildikten sonra, 1340’larda, 40’lara doğru, cehennem fresklerinin yanı sıra Thomas Aquinas’ın zaferi diye bilinen ilk altar tabloları ve freskler ortaya çıkmaya başlar.
Bu siyasi arka plan sonucu olarak, İbn Rüşd’e ve Aristoteles’e yönelik saldırılarla birlikte, Aristoteles’e yönelik saldırılar İbn Rüşd’e yöneltilir.
Çünkü İbn Rüşd üzerinden İbn Rüşdcüler eleştirilir.
Ve bu süreç 14. yüzyılın ilk çeyreğinde Aziz Thomasso’nun daha doğrusu Thomas Aquinas’ın aziz ilan edilmesiyle son bulur.
Ve bunun da sanatta propaganda aracı olarak anlatılması.
Bundan evvel Hz. Muhammed, cehennem fresklerinde resmedilirken - hatta Aristoteles’in kendisi, antipope V. Nicola ile birlikte - bu rekabet ya da propaganda, antipropaganda, İbn Rüşd üzerine kaydırılır.
Yirmi yıldır düşünce tarihi ile ilgileniyorum Dücane Hocam gibi sadece felsefe tarihi çalışmakla yetinmeyip felsefe de yapabilen çok az kişi tanıdım...Hem kitaplarını hem videolarını tetkik etmeye çalışıyorum.
Değerli hocam, öncelikle emeğinize sağlık, İbn Rüşd'ün ne dediğini (söyleminin, felsefesinin, insanlığa ne anlatmaya çalıştığının) de anlatsaydınız keşke biraz.
Haklısın.
Video başlangıcındaki müziği tanıyan , bilen var mı ?
Üstat bu konularda türkiye’de kalem oynatanları dinlemek memnuniyet verici minnettarız..günlük basit siyasi tartışmalardan bıktık usandık.. yalnız izninizle size bir önerim var mümkünse videoları bu uzunlukta tutmanız daha verimli olacak.. uzun ve tek videolardan ziyade bölünmesi çok iyi oldu..teşekkürler
Teşekkürler
Teşekkür ederim hocam
Harika
Açılışta çalınan müziği bilen varsa yazsın şuraya nasiplenelim!
Müthiş bilgiler
Hürmetler hocam.
👍🏻👏🏻👏🏻👏🏻💐
Nasıl okuyacağız ibn rüşd eserlerini tam olarak doğru çevirilerle ?
👍
👍🏻
Hocam tarihlere ne kadar takıldın. Bir yıl önce beş yıl sonra ne fark eder,konunun önüne geçirdin tarihleri.
Selamlar
Sanat eserlerindeki yansimalarin nasil politik oldugunu anliyabiliyoruz. Dusunurlerin kendi aralarinda tartisma gibi yazili eserlerinden incelemelerde bulunuyor musunuz. ibn rust un eserlerinden etkilenenler kimler ispanyadan italya gecisleri ve etkisiz olma sebepleri sizce nedir acaba.
Hocam ibn RAVENDI ile ilgili çok araştırma yaptım ancak kitaplarına ulaşamadım, dilencilik yapsam olurmu, hediye kabul edilir yahut nerden temin edebilirim, ama ısrarla hediye etmek isterseniz sizi kırmam
Halil Turkes hangi kitaplari okudun kardesim. Tavsiye edersen sevinirim
@@memduhturan5980 hangi birini söyleyim ki tarih tüm dinler ,kültürler 15 tane meal ve tefsir v.s. nacizane şunu tavsiye edebilirim. Niyazi kahveci hocanın, cağımız ve Türkiye, Mehmet azimli hocanın dört halifeyi farklı okumak serisi,huseyin atay'ın Islamı yeniden anlama ,kant'ın ahlak felsefesi, nietzsche nın böyle buyurdu zerdüşt v.s. daha yzamiyacagim kadar çoook. Sahsim olarak en önemli tavsiyem 4, 5 tane iniş sırasına göre meal i aynı anda karşılaştırmalı okuman. Niyazi kahvecinin e.h.yazir in mealini sadelestirdigi, y.n.öztürk, i.eliacik, öztürk meallerini karşılaştırmalı oku. Bunları okumadan önce arap örf adet,geleneklerini önce iyice oku ve not al. Sonrasında mealleri oku örflerle karşılaştır, hemen sonra mehmet azimlinin dört halifeyi farklı okumak kitaplarını oku ve sonra üç ana temelden okuduklarını aynı anda oku ve karşılaştır ŞOK olacaksın
@@memduhturan5980 mustafa öztürk mealide
@@memduhturan5980 ali şeriatı nın islâm nedir muhammed kimdir kitabını da tavsiye ederim. Dücane hoca bence en iyisi dediklerimi okursan hocamızın ne demek istediğini, hatta söylemek isteyipte soyleyemediklerini çok iyi anlarsın
@@memduhturan5980 benim soyadımı arkadaşlar masustan TÜRKEŞ yazmışlar soyadım KURTULUŞ teknolojiyle aram pek yoktur. Tel.0531 233 35 54 SAKARYA liyim
Hocam bu üç görüş tamamen soyut meseleler olmasına rağmen ibni rüşt niye bu kadar kesin bir yargıya varıyor.Bu kavramlar düşünsel olarak ispat edilebilir konular degilki
Hocam bu gün şunu anlamamız gerekir islam dünyası olarak Ülkemizde bunun içinde geri kaldık .O kadar eksiklerimiz varki yararlanmak için bir donanımlı basılmış ansiklopedi yoktur. Her konuda zayıf bırakıldık.
Kimse seni geri bırakmadı, sen tercihlerinle geri kaldın. Bu hatalıyı kabahatliyi sucluyu dışarıda arama doğulu kafasından şu adamı dinleyenler çıkın bari...!
@@ayotheTURK Çok haklısınız doğruyu anlamak icin Ülkemizde aydınlatıcı kaç kitap var veya var olmakta burda konu Islamı anlamak bu gün bile Islamı ne kadar biliyoruz ibni rust bile yeni tartışılır oldu bizdeki din kavramı tamamen oryantalist ve kültürel.
Harika
Harika