'Τέσσερα μαντήλια", ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΖΩΚΟΥ (Πέπελη), Άνω Δερόπολη, ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΟ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟ ΚΑΡΑΒΑΝΙ 2022

Παρασκευή 29 Απριλίου 2022
Πρώτη ημέρα του Ανοιξιάτικου Πολυφωνικού Καραβανιού 2022, του πρώτου εποχιακού Καραβανιού μετά την έλευση της πανδημίας. Οι συνταξιδιώτες ξεκινούν άλλοι στις 9 το πρωί από Αθήνα, άλλοι από Ήπειρο. Στη 1 μμ φεύγουν από Γιάννενα, πρώτος σταθμός τα Κτίσματα, το κοιμητήριο, ένα προσκύνημα σε όσους έφυγαν αλλά νιώθουμε μαζί μας πάντα. Στις 2 μμ φτάνουμε στο σύνορο, διαβαίνουμε και παίρνουμε τον δρόμο για Άνω Δερόπολη. Στον Λόγγο ανταμώνουμε την αγαπημένη μας, διαχρονική συνταξδιώτισσα Βασιλική Ζώκου, γεννημένη στην Πέπελη, παντρεμένη στο Λόγγο, μέλος στις περίφημες "ΚΥΡΑΔΕΣ ΤΗΣ ΑΝΩ ΔΕΡΟΠΟΛΗΣ", που μας καρτεράει μαζί με τον άντρα της, τον Θανάση. Παίρνουμε τον δρόμο στο κατόπι τους προς την Κοσσοβίτσα. Κάποια στιγμή σταματούμε δίπλα στις όχθες του Δρίνου, του Ξεριά όπως τον λένε στα χωριά.
Διαβαίνουμε τον κατάξερο Ξεριά και ανηφορίζουμε σε ένα ανάχωμα από όπου μας αποκαλύπτεται η τεχνητή λίμνη της Αλατιάς. Τούτο τον τόπο διαλέξαμε για να ανταμώσουμε, έναν τόπο ονειρικό. Καθόμσστε στο χορτάρι, δίπλα στις όχθες και σε λίγο παρακινούμε την κυρά Βασιλική να ξεκινήσει το τραγούδι ενώ εμείς μοιράζουμε ρόλους για την επιτόπια καταγραφή, όπου κανείς δεν μένει τελικά θεατής. Πηγαίνοντας από το ένα τραγούδι στο άλλο, έχοντας ήδη πλήθος ανταμώματα και καταγραφές μαζί της, προσπερνώντας τις παραλλαγές του ευρύτερα διαδεομένου ρεπερτόριου, κάποια στιγμή η κυρά Βασιλική μας φιλεύει τούτο το Δεροπολίτικο μοιρολόι. Η συνέχεια είναι σε τούτο το βίντεο όπου, όμως, δεν φαίνεται - ακούγεται μόνο και υποδηλώνεται - το δάκρυ των συνταξιδιωτών. Για σκεφτείτε... Είχαν ξεκινήσει πρωί από τόσο μακριά, περάσαν το όνειρο, ανηφόρισαν σε ένα μαγεμένο μέρος κι άκουσαν ένα τραγούδι που ταξίδεψε σαν βέλος στην ψυχή τους...
Στο βίντεο βλέπουμε και ένα ψήγμα της συνέχειας, όταν σμίξαμε τις φωνές μας με την κυρά Βασιλική, στην αρχή οι πιο παλιοί συνταξδιώτες, μετά όλοι μαζί, μαθητεύοντας κοντά της. Γιατί έτσι κοινωνούμε το πολυφωνικό στο Καραβάνι. Ταξιδεύοντας, αρεντεύοντας, κοπιάζοντας, απευθείας από τις πηγές, τους ακρίτες της πολυφωνίας, στον τόπο τους, στον τόπο των τραγουδιών, πως αλλιώς; Κι αυτό συμβαίνει δύο και τρεις και τέσσερις φορές κάθε χρόνο, με τα εποχιακά Πολυφωνικά Καραβάνια, είκοσι πέντε χρόνια τώρα! Οφείλοντας τόσα πολλά σε όλους αυτούς τους ακρίτες της πολυφωνίας, τους ύστατους βιωματικούς ερμηνευυές που μας άνοιξαν την καρδιά τους, μας καλωσορίζουν σπίτια τους, επικοινωνούμε όλο τον χρόνο, νιώθοντας τους σαν την μεγάλη μας οικογένεια, την οικογένεια του πολυφωνικού τραγουδιού.
Εδώ είναι ένα από τα πρώτα τραγούδια που μας φίλεψε η κυρά Βασιλική σε εκείνο το αντάμωμά μας, ένα τραγούδι συνυφασμένο με μνήμες από το χωριό της καταγωγής της, την Πέπελη. Το μνημονεύει σαν τραγούδι του Χρήστου Δούλη που χάθηκε, σύμφωνα με την ίδια, σε μια περίοδο δύσκολη για το χωριό τους, με απανωτούς θανάτους μέσα σε δύο χρόνια. Το σχετικό απόσπασμα της μαρτυρίας της .Οι στίχοι του, όπως καταγράφηκαν από τη συνταξδιώτισσα, ποιήτρια Τώνια Τζιρίτα - Ζαχαροπούλου στο Ημερολόγιο του Καραβανιού, είναι οι ακόλουθοι:
Τέσσερα μαντήλια χάθηκαν στη στράτα
τα γλυκοκοιτάζουν τα γλυκά μου μάτια
Τέσσερα μαντήλια πάνω στο νερο
τα γυρίζ΄ αγέρας σε αποχωρισμό
Τέσσερα μαντήλια τ΄ αποχωρισμού
χάθηκαν στη στράτα του ψηλού βουνού
Τέσσερα μαντήλια πήγαιναν γυαλό
πήγαιναν ταξίδι που ήταν μακρινό
Δεν βρήκαμε στιχουργικές παραλλαγές του τραγουδιού στη βιβλιογραφία του είδους που έχει μεταγραφεί στο Αρχείο Πολυφωνικού Τραγουδιου!
Ας μνημονεύσουμε τους συνταξδιώτες του Ανοιξιάτικου Πολυφωνικού Καραβανιού 2022 που όλοι συμμετείχαν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στις επιτόπιες καταγραφές, μυούμενοι στην πρακτική του Πολυφωνικού Καραβανιού. Τον "κυρατζή" του Πολυφωνικού Καραβανιού Αλέξανδρο Λαμπρίδη πλαισίωσαν οι διαχρονικοί συνταξιδιώτες και αγωγιάτες του Πολυφωνικού Καραβανιού Χρήστος Δίπλας, Γιώργος Τούτσης. Μαζί τους οι μαθήτριες στο Εργαστήρι Πολυφωνίας Ελευθερία Πανούση, Τώνια Τζιρίτα - Ζαχαροπούλου και Savvanah Fortis (εδώ με την κλακέτα).
Επιμέλεια, έρευνα, παραγωγή
"ΑΠΕΙΡΟΣ" ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟ ΚΑΡΑΒΑΝΙ
Καλή Πρακτική Διαφύλαξης Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
Εγγεγραμμένη και αναγνωρισμένη από την UNESCO (2020)
Αλέξανδρος Λαμπρίδης
[e-mail], www.polyphonic.gr

[@rosa.4035]

Tόσο ωραίο.... Ευχαριστούμε για το μοίρασμα