ตำนานพระธาตุเกาะลังกา พญานาคผู้ดูแลพระสารีริกธาตุ เผยแผ่พุทธศาสนาครั้งแรกนครศรีธรรมราช และ อยุธยา

แต่เมื่อพิจารณาเรื่องต่าง ๆ อันเป็นวรรณกรรมทางศาสนาของลังกา
ดังที่มีการคัดลอกเขียนไว้ในหนังสือซินกาลมาลีปกรณ์ก็จะทราบว่า
พระสารีริกธาตุทะนานนี้ คือพระธาตุแห่งเมืองรามคาม ที่พระสถูปได้พังลง
มหาสมุทรไป พญานาคจึงได้เป็นผู้ดูแล ต่อมามีสามเณรผู้มีฤทธิ์มากรูปหนึ่ง
ได้ลงไปขอจากพญานาคนำขึ้นมาถวายกษัตริย์ลังกาให้เป็นผู้ดูแลแทน
จะเห็นว่าเนื้อหาสาระสำคัญที่ตำนานพระธาตุและเมืองนครศรีธรรมราช
ยืมมาใช้ตามข้อ ๓.๑ และ ๓.๒ นั้น เกี่ยวข้องกับเรื่องพระทันตธาตุและ
พระสารีริกธาตุทั้ง ๘ ทะนาน ซึ่งเมื่อพิจารณาตั้งแต่ต้นที่ปรากฏในพระอรรถกถา
แห่งพระมหาปรินิพพานสูตร ที่กล่าวว่า พระพุทธเจ้าองค์อื่น ๆ นั้นมี
พระชนมายุยืนยาวเป็นหมื่นเป็นแสนปีสามารถเผยแผ่พระธรรมคำสอน
ออกไปได้ทั่วถึงทั้งจักรวาล เมื่อเสด็จดับขันชปรินิพพานไปแล้ว พระธาตุ
ของพระพุทธเจ้าพระองค์นั้นจึงติดกันเป็นแห่งเดียว
แต่พระพุทธเจ้าของเราพระองค์นี้ มีพระชนมายุอยู่ในรอบ ๑๐๐ ปี
เท่านั้น (เสด็จดับขันธปรินิพพานเมื่อพระชนมายุได้ ๘๐ พรรษา) ยังไม่ทัน
ได้เผยแผ่พระธรรมคำสอนได้อย่างกว้างขวางทั่วถึงทุกแห่ง พระพุทธองค์
จึงทรงอธิษฐานขอให้พระธาตุของพระองค์แยกสลายออกเป็นชิ้นเล็กขึ้นน้อย
มากมายเพื่อว่าผู้ที่นับถือในพระธรรมคำสอนของพระองค์จักได้พระธาตุ
ไปสักการบูชาอย่างทั่วถึง ซึ่งตามนัยนี้ก็คือการเป็นสัญลักษณ์ของการมี
พระศาสดาองค์เดียวกัน (มีพระธรรมคำสอนอย่างเดียวกัน) นั่นเอง อันเป็น
วิธีในการสร้างซาติโดยใช้ศาสนาเป็นแกนกลาง)
ดังนั้น การแพร่กระจายไปของของพระสารีริกธาตุจึงหมายถึงการแพร่
หลายออกไปของพระพุทธศาสนาแห่งพระสมณโคดม ตำนานเดิมเกี่ยวกับ
พระสารีกธาตุของลังกา จึงกำหนดให้พระเจ้าอโศกผู้สร้างพระธาตุเจดีย์
๘๔,๐๐๐ องค์ (บรรจุพระสารีริกธาตุ ๗ ทะนาน) คือพระมหากษัตริย์
ผู้เผยแผ่พระพุทธศาสนาออกไปทั่วชมพูทวีปเป็นพระองค์แรก รวมทั้งที่ได้
แพร่หลายมายังเกาะลังกาด้วยขณะเดียวกัน ตำนานพระธาตุของลังกาก็กำหนดให้พระธาตุอีก ๑
ทะนานซึ่งตกไปอยู่ที่เมืองบาดาล ในท้ายที่สุดก็กลับตกมาอยู่ในความครอบครอง
ภายใต้เศวตฉัตรของกษัตริย์ลังกา เพราะราชสำนักลังกาคือผู้ที่อุปถัมภ์ส่งเสริม
เผยแผ่พระพุทธศาสนาแบบที่ถือว่ามีพระธรรมคำสอนถูกต้องตรงกับพระพุทธพจน์
มากที่สุด คือสำนักลังกาวงศ์ซึ่งเผยแผ่อยู่ในดินแดนเอเชียอาคเนย์ทั่วไปนั่นเอง
ดังนั้นจึงอาจที่จะกล่าวได้ว่า เกาะลังกาก็เป็นอีกแห่งหนึ่งที่มีส่วนสำคัญ
ในการเผยแผ่พระพุทธศาสนาให้กว้างขวางออกไปยิ่งขึ้น
ส่วนเมืองนครศรีธรรมราชนั้น พอที่จะมองเห็นความสำคัญ ซึ่งซ่อน
อยู่ในความเชื่อแบบดั้งเดิม ว่าพระพุทธศาสนาแบบลังกาวงศ์ ซึ่งต่อมาในภาย
หลังปรากฏว่านับถือกันอย่างแพร่หลายในรัฐโบราณของสยาม ไม่ว่าจะเป็น
สุโขทัย อยุธยา หรือไปไกลถึงล้านนา เขมร ลาว สิบสองปันนานั้น เริ่มต้น
ขึ้นครั้งแรกที่เมือง #นครศรีธรรมราช ร่องรอยของความเชื่อนี้ สามารถเห็นได้
ชัดเจนในเรื่องนิทานพระพุทธสิหิงค์ หนังสือเรื่องซินกาลมาลีปกรณ์ หนังสือ
มีอนุชาถัดไปคือจันทรภานุและท้าวพงษ์สุรา เมื่อท้าวศรีธรรมโศกราช
สิ้นพระชนม์ศักราช ๑๒๐๐ (ถ้าเป็นมหาศักราชก็จะตรงกับพุทธศักราช
๑๘๒๑) ท้าวจันทรภานก็ได้เลื่อนขึ้นเป็นท้าวศรีธรรมโศกราช น้องชายคือ
ท้าวพงษ์สุราก็ได้เลื่อนขึ้นเป็นจันทรภานุ
เรื่องพระนามศรีธรรมโศกราซเป็นนามของตำแหน่งกษัตริย์เมือง
นครศรีธรรมราชทำให้นึกถึง "ศิลาจารึกดงแม่นางเมือง" จัดลำดับเป็นหลัก
ที่ ๓๕ ในประชุมศิลาจารึกภาคที่ ๓ ศิลาจารึกหลักนี้พบที่เมืองโบราณ
"ดงแม่นางเมือง " ในท้องที่อำเภอบรรพตพิสัย จังหวัดนครสวรรค์ มีศักราซ
บอกเวลากำกับอยู่ด้วยตรงกับ พ.ศ. ๑๗๑๐
ความในศิลาจารึกมีความหมายว่า พระเจ้าศรีธรรมโศกราชพระองค์หนึ่ง
ซึ่งได้ล่วงลับไปแล้ว (กมรเตงชคต) พระธาตุของพระองค์ฝังอยู่ที่ "ธานยปุระ"
(คือชื่อจริงของเมืองโบราณที่ดงแม่นางเมือง) พระเจ้าศรีธรรมโศกราชผู้ทรง
พระชนม์อยู่และมีอำนาจเหนือกว่าได้มีพระราชโองการมายังพระเจ้าสุนัต
ผู้ครองธานยปุระ ให้ทำการกัลปนาที่ดินแด่พระธาตุของพระเจ้าศรีธรรมโศกราช
ผู้ล่วงลับไปแล้ว (กมรเตงชคตศรีธรรมโศกราช)
เรื่องมูลศาสนา ฯลฯ แม้กระทั่งศิลาจารึกหลักที่ ๑ ก็แสดงร่องรอยของความ
เชื่อดั้งเดิมนี้ด้วย
แต่ตำนานพระธาตุและเมืองนครศรีธรรมราชดังได้วิเคราะห์ผ่านมา
ว่าส่วนที่มีลักษณะเป็นเนื้อหาของตำนานนั้น น่าจะได้รับการเรียบเรียงขึ้น
ภายหลังจากตำนานเรื่องอื่น ๆ มาก ซึ่งตำนานเรื่องอื่น ๆ เหล่านี้ได้กลาย
เป็นกรอบที่ทำให้การเกิดตำนานพระธาตุและเมืองนครศรีธรรมราชต้องพบกับ
ความยากลำบากในด้านการแสดงความสำคัญของบ้านเมืองของตนให้พอเหมาะ
พอควรกับที่เชื่อกันมาแต่ดั้งเดิมว่า เป็นสถานที่เผยแผ่พระพุทธศาสนาแบบ
ลังกาวงศ์เป็นแห่งแรกในภูมิภาคนี้
เมื่อเป็นเช่นนี้ การยืมเรื่องพระทันตธาตุหรือพระเขี้ยวแก้วของลังกา
หรือเรื่องการสร้างเจดีย์พระธาตุ ๘๔,๐๐๐ องค์ของพระเจ้าอโศกมาเป็น
สัญลักษณ์แทนความสำคัญของเมืองนครศรีธรรมราช ในฐานะที่ครั้งหนึ่งเคย
เป็นศูนย์การเผยแผ่พระพุทธศาสนาแห่งหนึ่ง จึงดูจะมีน้ำหนักเหมาะสมกัน
ดีแล้ว
. ข้อพิจารณาส่วนที่เกี่ยวข้องกับหลักฐานทางประวัติศาสตร์
ตำนานพระธาตุและเมืองนครศรีธรรมราชมีส่วนที่เป็นเรื่องทาง
ประวัติศาสตร์ของบ้านเมืองจริง ๆ จะอยู่ในช่วงเวลาในสาระสังเขปตอนที่ ๑.๓
"เมืองนครครีธรรมราช ครั้งที่ ๒ " และตอนที่ ๑.๔ "สมัยเมืองนครครีธรรมราช
ครั้งที่ ๓"
เมืองนครศรีธรรมราชที่สร้างใหม่เป็นครั้งที่ ๒ มีพระนามกษัตริย์ และ
การสืบราชสมบัติที่น่าสนใจคือ กษัตริย์ผู้ทรงพระนามว่า ท้าวศรีธรรมโศกราช
เรื่องเล่าจากบันทึก เล่าเรื่องต่างๆที่มีสาระและน่าสนใจ ประวัติศาสตร์ ประวัติบุคคลสำคัญต่างๆ รวมถึงธรรมะคำสอนต่างๆ

[@tanawatjullathat2085]

ลังกาไม่ใช่ศรีลังกาหรือเกาะซีลอน ลังกาทวีปอยู่ที่ภาคใต้ของประเทศไทย