ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ • 2ο μάθημα • Θαλής ο Μιλήσιος - Ίωνες φιλόσοφοι

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ 2ο μάθημα Θαλής ο Μιλήσιος Ίωνες φιλόσοφοι
Κύκλος μαθημάτων με τίτλο: «Η Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία μεταξύ Μύθου και Λόγου».
Τίτλος 2ου μαθήματος: «Θαλής ο Μιλήσιος Ίωνες φιλόσοφοι», το οποίο παραδόθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2019.
Συνοπτική παρουσίαση 2ου μαθήματος
Η αρχαία ελληνική φιλοσοφία ανατέλλει στην Ανατολή, δηλαδή στην Ιωνία, επειδή η ανάπτυξη τόσο της πολιτικής όσο και της πνευματικής ζωής στις ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας και στα παρακείμενα ελληνικά νησιά συντελέστηκε ταχύτερα απ'ότι στην μητροπολιτική Ελλάδα. Αυτή η ανάπτυξη των ιωνικών παραλιακών πόλεων, οδήγησε γρήγορα σε έναν πολύ εκλεπτυσμένο πολιτισμό, ο οποίος χαρακτηρίζεται, μεταξύ άλλων, από την θρησκευτική αμφισβήτηση. Σε αυτό το πλαίσιο, εμφανίζεται ο ορφισμός που αναδεικνύει μια νέα βιοθεωρία, η οποία θέτει σε δεύτερη μοίρα τη σωματικότητα και την επίγεια ύπαρξη, ενώ, αντίθετα, θέτει στο προσκήνιο την αθάνατη ψυχή και την αιώνια πατρίδα της, τον Άδη. Παράλληλα, όμως, ο ορφισμός περιέχει ορθολογικά στοιχεία στις αντιλήψεις του για την απαρχή και την ουσία του κόσμου, και, με αυτήν την έννοια, προετοιμάζει την επερχόμενη "φυσιολογία" της φιλοσοφίας των Ιώνων. Σε αυτό το πλαίσιο, οι Ίωνες στοχαστές επεζήτησαν να κατανοήσουν την «φύση» ενός πράγματος, ανακαλύπτοντας «από ποιά πηγή και με ποιο τρόπο» έχει φθάσει να είναι αυτό που είναι. Έτσι, ο Ίωνας φυσιολόγος τείνει να αντικαταστήσει τον Ορφικό θεολόγο, και, υπό αυτό το πρίσμα, οι κοσμολογίες των Ιώνων στοχαστών επαναλαμβάνουν τους κοσμογονικούς μύθους της Ορφικής παραδόσεως και τους δίνουν φιλοσοφικές προεκτάσεις. Ο Θαλής ο Μιλήσιος (624-546 π.Χ.) ήταν αρχηγέτης των Ιώνων φιλοσόφων και σύγχρονος του Σόλωνος και του Κροίσου, συγκαταλέγεται ανάμεσα στους επτά σοφούς και ονομάστηκε πρώτος σοφός. Ο Θαλής συνδύαζε την θεωρητική οξυδέρκεια του φιλοσόφου με την πρακτική προβλεψιμότητα. Στο φιλοσοφικό ερώτημα για την προέλευση του κόσμου και στη συνακόλουθη διερώτηση για την κοινή φυσική αρχή, η οποία τον διέπει, ο Θαλής, πρώτος από τους Ίωνες φιλοσόφους, απάντησε ότι αυτή η κοινή φυσική αρχή είναι το ύδωρ, από το οποίο προέρχονται τα πάντα. Το ύδωρ στην κοσμοθεωρία του Θαλή, λόγω της αέναης κίνησής του, συμβολίζει μία ζωϊκή ενέργεια άφθαρτη και συνεχή, της οποίας όλα τα όντα στη φύση, συνιστούν μεταμορφώσεις. Επίσης, ο Θαλής οδηγήθηκε στην έρευνα της φύσεως της ψυχής, για την οποία πρώτος αυτός αποφάνθηκε ότι είναι αεικίνητος και αυτοκίνητος. Τέλος, ο Θαλής υπήρξε ο πρόδρομος της ανακάλυψης του ηλεκτρισμού.
Βιογραφικά στοιχεία ομιλήτριας
Η Άννα Μαρκοπούλου σπούδασε στο Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και στο Τμήμα Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Paris V της Σορβόννης, όπου το 1994 ανακηρύχθηκε διδάκτωρ. Κατά την διάρκεια της εκπόνησης της διδακτορικής της διατριβής, εργάστηκε στον τομέα της Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης ως μέλος Ερευνητικής Ομάδας στο εργαστήριο του Γαλλικού Εθνικού Ιδρύματος Επιστημονικών Ερευνών (C.N.R.S.). Δίδαξε Φιλοσοφία της Παιδείας και Παιδαγωγική Θεωρία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στην Ανώτατη Παιδαγωγική Σχολή Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.) στην Αθήνα. Από το 2008 ασχολείται με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία με έμφαση στην πλατωνική και νεοπλατωνική φιλοσοφία. Έχει δημοσιεύσει άρθρα σε επίσημα περιοδικά αναγνωρισμένου κύρους με κριτές. Από το 2015 είναι τακτικό μέλος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρείας (Ε.Φ.Ε.). Στο πλαίσιο εθελοντικών δραστηριοτήτων, παραδίδει, από το 2014 έως σήμερα, πλατωνική και προσωκρατική φιλοσοφία στον δήμο Αγίου Στεφάνου, στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του Ο.Ν.Α.Π. «Ο Θέσπις». Επίσης, από το 2016 έως σήμερα, παραδίδει αφιλοκερδώς σειρά μαθημάτων με θέμα την φιλοσοφία του Πλωτίνου και τις επιδράσεις της στην σύγχρονη Δυτική φιλοσοφία στο Λαϊκό Πανεπιστήμιο της Αθήνας (Εταιρεία των Φίλων του Λαού). Στο διαδικτυακό κανάλι των «Φρυκτωριών» παρέδωσε μια σειρά 49 μαθημάτων του «Συμποσίου» του Πλάτωνος, μια σειρά 8 μαθημάτων για τον «Μύθο του Σπηλαίου» του Πλάτωνος καθώς και ομιλίες με θέμα την αρχαία ελληνική φιλοσοφία. Πρόσφατα συνέβαλε στην συγγραφή δύο βιβλίων που εξεδόθησαν από τις εκδ. «Εύανδρος»: Το πρώτο, με τίτλο «Κέβητος Πίναξ. Πλάτων, Πλούταρχος, Πρόκλος ερμηνεύουν το έργο Κέβητος Πίναξ». Το δεύτερο, με τίτλο «Οι τρεις Μύστες. Το Κυμβάλειον. Μελέτη της Ερμητικής Φιλοσοφίας».
Η ομιλήτρια ευχαριστεί θερμά τον πολυχώρο «Βρυσάκι» για την ζεστή φιλοξενία.