ΦΙλΟΣΟΦΙΑ • 7ο μάθημα • Ηράκλειτος ο Εφέσιος

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ 7ο μάθημα Ηράκλειτος ο Εφέσιος
Κύκλος μαθημάτων με τίτλο: «Η Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία μεταξύ Μύθου και Λόγου».
Τίτλος 7ου μαθήματος: «Β΄μέρος: Η Ψυχή, ο Χρόνος και η Φύσις», το οποίο παραδόθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2020.
Συνοπτική παρουσίαση 7ου μαθήματος
Αντικείμενο του 7ου μαθήματος είναι οι τρόποι με τους οποίους συγκροτείται ο Ξυνός Λόγος στον Ηράκλειτο. Σε αυτό το πλαίσιο, η αγχιβασίη αναδεικνύεται ως ο πρώτος τρόπος για την συγκρότηση του Ξυνού Λόγου. Η αγχιβασίη, δηλαδή η δυνατότητα προσβάσεως εξ ίσου, σε δύο αντίθετα μεταξύ τους σημεία, αναδεικνύει ότι αυτά που φαίνονται αντίθετα είναι, στην πραγματικότητα, ταυτόσημα και, με αυτήν την έννοια, επιφέρει την συνειδητοποίηση της βαθειάς ενότητος, που διέπει το σύνολο των αντιθέσεων. Ο Ξυνός Λόγος συγκροτείται με έναν δεύτερο τρόπο, μέσω της μετουσιώσεως της αγχιβασίης σε αντίξουν συμφέρον: Με άλλα λόγια, η δυνατότητα της εξ ίσου προσβάσεως σε δύο αντίθετα μεταξύ τους σημεία, γίνεται συναρμογή, δηλαδή αρμονική μείξις των αντιθέτων μεταξύ τους στοιχείων. Ο Ξυνός Λόγος, ως αντίξουν συμφέρον, δηλαδή η συναρμογή μεταξύ του βίου και του θανάτου είναι, σύμφωνα με τον Ηράκλειτο, η ψυχή. Ο χρόνος είναι, σύμφωνα με τον Ηράκλειτο, ο Ξυνός πόλεμος, δηλαδή ο αενάως ανακυκλούμενος χρόνος, ο οποίος συγκροτείται μέσω του ζυγού της δικαιοσύνης, εφόσον συνάπτει τον βίο με τον θάνατο, μέσω της συζυγίας των εναντίων, κατά το χρεών, δηλαδή σύμφωνα με το αντίξουν συμφέρον. Η φύσις στον Ηράκλειτο είναι φανέρωμα και απόκρυψη ταυτοχρόνως, και, με αυτήν την έννοια, είναι αυτή που αναδεικνύει τον Ξυνόν Πόλεμον, ο οποίος συγκροτεί τον μοιραίο χρόνο του Ηρακλείτου. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Διόνυσος συμβολίζει το σημείο της γεννήσεως, δηλαδή το φανέρωμα της φύσεως στο φως, ενώ ο Άίδης συμβολίζει το αντίθετο σημείο, αυτό του θανάτου, δηλαδή την κρύψιν της φύσεως μέσα στην γη και τον συνακόλουθο θάνατό της. Ο Ηράκλειτος φέρνει για πρώτη φορά στο προσκήνιο του φιλοσοφικού στοχασμού τον άνθρωπο και την ελεύθερη βούλησή του, δηλαδή αρθρώνει για πρώτη φορά έναν σχεδόν ανθρωποκεντρικό λόγο, ο οποίος γίνεται αντικείμενο επεξεργασίας από τους σοφιστές, για να κορυφωθεί με τον Σωκράτη.
Βιογραφικά στοιχεία ομιλήτριας
Η Άννα Μαρκοπούλου σπούδασε στο Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και στο Τμήμα Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Paris V της Σορβόννης, όπου το 1994 ανακηρύχθηκε διδάκτωρ. Κατά την διάρκεια της εκπόνησης της διδακτορικής της διατριβής, εργάστηκε στον τομέα της Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης ως μέλος Ερευνητικής Ομάδας στο εργαστήριο του Γαλλικού Εθνικού Ιδρύματος Επιστημονικών Ερευνών (C.N.R.S.). Δίδαξε Φιλοσοφία της Παιδείας και Παιδαγωγική Θεωρία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στην Ανώτατη Παιδαγωγική Σχολή Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.) στην Αθήνα. Από το 2008 ασχολείται με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία με έμφαση στην πλατωνική και νεοπλατωνική φιλοσοφία. Έχει δημοσιεύσει άρθρα σε επίσημα περιοδικά αναγνωρισμένου κύρους με κριτές. Από το 2015 είναι τακτικό μέλος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρείας (Ε.Φ.Ε.). Στο πλαίσιο εθελοντικών δραστηριοτήτων, παραδίδει, από το 2014 έως σήμερα, πλατωνική και προσωκρατική φιλοσοφία στον δήμο Αγίου Στεφάνου, στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του Ο.Ν.Α.Π. «Ο Θέσπις». Επίσης, από το 2016 έως σήμερα, παραδίδει αφιλοκερδώς σειρά μαθημάτων με θέμα την φιλοσοφία του Πλωτίνου και τις επιδράσεις της στην σύγχρονη Δυτική φιλοσοφία στο Λαϊκό Πανεπιστήμιο της Αθήνας (Εταιρεία των Φίλων του Λαού). Στο διαδικτυακό κανάλι των «Φρυκτωριών» παρέδωσε μια σειρά 49 μαθημάτων του «Συμποσίου» του Πλάτωνος, μια σειρά 8 μαθημάτων για τον «Μύθο του Σπηλαίου» του Πλάτωνος καθώς και ομιλίες με θέμα την αρχαία ελληνική φιλοσοφία. Πρόσφατα συνέβαλε στην συγγραφή δύο βιβλίων που εξεδόθησαν από τις εκδ. «Εύανδρος»: Το πρώτο, με τίτλο «Κέβητος Πίναξ. Πλάτων, Πλούταρχος, Πρόκλος ερμηνεύουν το έργο Κέβητος Πίναξ». Το δεύτερο, με τίτλο «Οι τρεις Μύστες. Το Κυμβάλειον. Μελέτη της Ερμητικής Φιλοσοφίας».
Η ομιλήτρια ευχαριστεί θερμά τον πολυχώρο «Βρυσάκι» για την ζεστή φιλοξενία.