Böyle bir birikime ve bilgiye az rastlanır... Değerli bilgileriniz ve tecrübelerinizi bizim gibi genç nesile aktardığınız için tekrar teşekkür ederim...
Değerli hocam bir de u f t e gibi diğer harfler hakkında örneklemeli bilgi veren bir video paylaşabilir misiniz acaba.
2 роки тому
Gökhan Bey merhaba, öneriniz için teşekkür ederim. Yazdığınız sembollerin herbiri çok önemli ve kullanışlı. Zamanla bunlarla ilgili de bilgilerimi sizlerle paylaşacağım. Umarım fazla gecikmem:) İyi çalışmalar dilerim.
Atilla hocam bilgiler için çok teşekkürler. Videoların sesleri çok kısık oluyor daha yüksek sesler ile çekebilirseniz bizi daha mutlu edersiniz.saygılarr.
2 роки тому
Ben de ilginiz için teşekkür ederim. Daha iyi olması için uğraşacağım.
Atila Hocam Merhabalar; Öncelikle hazırlamış olduğunuz videolar için teşekkür ederim. Geometrik toleranslandırma ile ilgili araştırmalar yaptığım da sizin kadar detaylı anlatan bir kaynak bulamadım. Hocam size bir kaç sorum olacak. İleri düzey geometrik boyutlandırma ve toleranslandırma ile ilgili videolar, geometrik boyutlandırma, eş merkezlilik, salgı gibi diğer toleranslarla ilgili videolar hazırlayacak mısınız? Teknik resim hazırlama sürecinde konum toleranslarına hangi değerleri vereceğimi sizin sayenizde öğrendim. Diğer toleranslarla ilgili de videolar hazırlarsanız çok sevinirim. Şimdiden çok teşekkür ederim.
2 роки тому
İlginiz için teşekkür ederim. Sizin de değindiğiniz gibi konu oldukça geniş. Ben yaklaşık 30 yıldır bu konunun bir şekilde içindeyim ancak yaklaşık bir yıldır video çekimlerine başladım. Zaman buldukça, bahsettiğiniz konularla ilgili videolar da gelecek mutlaka. Bilgiyi paylaşarak çoğaltacağız.
Atilla Hocam merhaba, Detaylı videolarınız için teşekkür ederim. Ø24 deliği 24.02 çıktığında 0.025 bonus toleransı elde ettiğimizi varsayarsak ve iç unsurun (B datumunun) dikliğinde bu kadar hata çıkarsa delikleri karşılayabilmek için kaydırabileceğimiz bir alan kalmamış oluyor. Bu durumda 5.2 delik patternlerini de gezdirememiş oluyoruz. Bu durumda bonus toleransı nasıl kullanabiliyoruz? Zamanınız için teşekkür ederim.
Рік тому
Özgür Bey merhaba, öncelikle gözlem ve değerlendirmeniz için çok teşekkür ederim. Dikkat çektiğiniz nokta çok önemli. Sizin de belirttiğiniz gibi, DATUM B çapı 24,02 mm. (LMC durumu) olduğunda, teknik resme göre deliğin dikliği 0,02 mm. BONUS ile birlikte 0,025 mm. bozulabilir ve delik 23,995 mm. çapında davranabilir (Virtual Durum). Bu durumda artık paternin gezmesine izin verilmemesi gerekir, dolayısıyla PATERN gezmesi için BONUS tolerans verilirse cıvataların geçmesinde sorun yaşanabilir. Açıkçası benim de düşünmediğim bir duruma dikkat çektiğiniz ve birlikte öğenme süreçlerimize katkınız nedeniyle tekrar teşekkür eder, iyi yıllar dilerim.
Hocam merhaba öncelikle verdiğiniz değerli bilgiler için teşekkür ederim. Sizden bir ricam olacak. İşleme toleranslarıyla ilgili bir video yapma şansınız var mıdır? Operasyonlar arasında kaba ölçülere parçanın bir sonraki operasyonlarda kurtarması için vermemiz gereken toleranslar vs. Eğer bu konuda bilgilerini paylaşma şansınız olursa çok teşekkür ederim.
2 роки тому
Ben de sizlere teşekkür ederim ilginiz için. Çok temel ama yapılacak parça, kullanılacak makina ve takım, parçaya uygulanacak bitirme işlemleri (kaplama vb.), parça unsurları ve geometrisinin tolerans birikmelerine yol açma potansiyeli gibi birçok neden talaş paylarını etkileyecektir. Yani konu çok geniş ve ben mevcut deneyimim ile böyle bir konuda konuşabileceğimi sanmıyorum.
Hocam saygılarımla; Teknik resimlerde Rmax-Ra-Rz değerleri neyi ifade ediyor onunla alakalı bir sunum yapabilir misiniz? Teşekkür ederim. 🙏
2 роки тому
Ömer Bey merhaba, bahsettiğiniz terimler yüzey pürüzlüğü ile ilgili. Konu boyutlandırma ve toleranslandırmadan çoğu zaman ayrı tutulur. Açıkçası benim de uzmanı olduğum bir konu değil. Bu nedenle konuyla ilgili başka kaynaklardan bilgi edinmenizi öneririm. Teşekkür eder iyi çalışmalar dilerim.
Hocam merhaba, Ø24 mm olan unsurun A ya göre diklik toleransı verilmiş, bunu yorumluyorum ve anlıyorum fakat konum toleransı neden vermedik? Yani Ø24 mm delik unsurun da önce konum toleransı daha sonra diklik toleransını verseydik daha doğru olmaz mıydı? Ya da neden konum toleransı verme ihtiyacı hissetmiyoruz? İlave olarak bu unsur için diklik toleransı yerine konum toleransı vermiş olsaydık zaten dikliğini de garanti altına almış olmuyor muyduk?
2 роки тому+1
Pilot delik için kuşkusuz konum toleransı da verilebilirdi. Burada pilot delik için konum toleransı verilmemesi delik ekseninin konumunun (yerinin) montaj açısından önemli olmadığını gösteriyor. Eğer delik için konum toleransı verecek olsaydık muhtemelen parçanın dış çap eksenini DATUM olarak kullanacaktık. Demek ki parça dış çapından bir yere geçmiyor ve montajda yalnızca yüzey (DATUM A) ve pilot delik (DATUM B) kullanılıyor. Geometrik toleranslar ve DATUM Referans Yapısı montajı anlatır. Bunu hiç unutmayalım. İyi çalışmalar.
Hocam peki bir tasarımcı olarak şu düşünceden nasıl kurtulabilirim? Ø5 mm lik delikler için boyutsal toleranslar Ø5,2-Ø5,4 mm arasında olsun şeklinde ya da başka bir sistem için, sistemin çalışma şartlarına göre "normal delik-mil sistemi" kullanıp başka toleranslar verdim diyelim (H7h6 gibi) .Daha sonrasında sizin de dediğiniz gibi ne kadar boşluk olursa (sistemin çalışma şartlarının müsaade ettiği sınırlar içinde tabi) civata/pim daha kolay geçecektir düşüncesiyle bu delik unsura MMC durumuna göre bonus toleranslar da vererek ekstra boşluklar yaratmak istedim varsayalım. Buraya kadar tamamım ama madem montaj kolaylığı açısından ekstra boşluklar vermek istiyoruz ve bunu da boyutsal toleranslar içinde kalması şartı ile, deliklerin konumundaki sapmalardan sağlamaya çalışıyoruz, üstelik farklı çaplardaki delikler için de farklı konum sapmalarına müsaade ediyoruz, bunun yerine direkt deliklerin boyutsal toleranslarına baştan daha fazla boşluk verip bu kolaylığı sağlasak neyi atlamış oluyoruz? Yani Ø5.2 mm de eksen 0.14 mm sapabilir sorun yok, Ø5.3 mm de eksen 0.24 mm sapabilir sorun yok ve Ø5.4 mm de eksen 0.34 mm sapabilir sorun yok diyebiliyorsak, deliğin boyutsal toleransını direk baştan Ø5.34-Ø5.74 olarak neden vermiyoruz? Zaten imalatçı Ø54 mm lik bir bölüm dairesi boyunca bu delikleri delmeye gayret edecekse MMC durumuna göre neden tekrar ekstra bir şartlar dizisi uyguluyoruz, bu durumu bir türlü net ayıramıyorum. Yanlış düşündüğüm yer neresi? Bir de hocam ilave olarak Ø5 mm deliklerin konum toleransı gösteriminde Datum B nin MMC durumu söz konusu ise bu Ø24 mm lik silindirik unsurun da geometrik toleransında MMC durumu verilmiş olması gerekir anlamı çıkarıyorum doğru mudur?
2 роки тому+2
Düşüncen hatalı değil, böyle de düşünülebilir kuşkusuz. Ancak temel amaç, gerekmedikçe boşluğu artırarak bonus tolerans elde etmek değil, bonus toleransa ihtiyaç varsa boşluğu artırmak. Sanırım iki yaklaşım birbirinde farklı. Kaliteli bir bütün için boşlukların mümkün olduğunca az olması gerekir, boşluk laçkalık demektir ve pek sevilmez. Bu nedenle esas hedef delikleri alt sınıra yakın delip, daha az boşluklu, daha kaliteli bütün yapmak olmalı. Ancak deliklerin eksenleri hiç bir zaman tam doğru yerde olmadığı, konum hatası olduğu için alt sınıra yakın deliklerin montajında sorun yaşanabilmekte, bu nedenle de delik çapı büyütülerek konum hatası telafi edilmekte (bonus tolerans kazanılmakta). İmalat tezgahları eskidikce, kızak aşınmaları vb. arttıkça bonusa ihtiyaç da artmakta. Sizin önerdiğinizle benim yazdıklarım arasında temel fark, işe başlarken 'nasıl olsa hata olacak, o halde deliklerin çap toleransın baştan geniş verelim' demek yerine, işimizi düzgün yapmaya, delikleri mümkün olduğunca alt sınıra yakın yapmaya çalışalım, bonus toleransa ihtiyaç olduğunda delikleri daha büyük yapma yoluna gidelim tercihi. Ancak düşünceniz kesinlikle hatalı değil, bir başka bakış açısı. Farklı düşünmek de her zaman çok önemli. Aslında gerçek değişmiyor, ifade etme yolları değişiyor. İki şeye bakmanızı öneririm: Birincisi En Fazla Malzeme Durumunda SIFIR konum toleransı (videolarım arasında var), ikincisi de ISO standartlarında geçen 'R' (reciprocity) sembolü. Buralarda da aynı konuya farklı bakış açıları var. Kolay gelsin.
Hocam merhabalar, 5.20 en az malzeme durumuna -0.14 yapıp deliği 5.06 olunca delik için red mi vermeliyiz onay mı?
Рік тому
Deliklerin çapı 5,20 den küçük 5,40'dan büyük olmayacak. Delik çapı için sınırlar bunlar. Ancak bir deliğin gerçek çapı 5,06 ise ve hiç konum hatası yoksa cıvata geçeceği için kabul edilmeli. Bu hesap da ayrıca yapılabilir ama pek kimse yapmaz:)
pattern in olmadıgı yerlerde, B datumuna yine de MMC verilmiş ise o durumda sanıyorum 24.02 çap oldugu durumda ilave gelen 0.2 lik bonus 0.14 üzerine eklenecek diyebilir miyiz?
Рік тому+1
Evet, DATUM B etrafında birden fazla delik (PATERN) yoksa ve yalnızca bir delik varsa, DATUM B en fazla malzeme durumundan ne kadar ayrılmış ise, o tek deliğin konum toleransına BONUS eklenmelidir. Yani DATUM B çapı 24,02 mm. ise tek delik konum toleransına ilave olarak 0,02 mm. BONUS tolerans eklenmelidir. Çünkü DATUM B ne kadar büyük olursa montaj da o kadar daha kolay olacaktır.
Hocam tekrar selamlar, Pilot delik etrafındaki çap 5,2-5,4 küçük 8 adet deliğin dağılım açısı 45 derece iken bu B datumuna MMC modifier ekleyerek birbirlerine göre pozisyonlarını tutmuş oluyoruz buraya kadar tamam, peki eğer bu küçük deliklerin dağılım açıları 45 derece olmayıp farklı açı değerlerince dağılmış olsa idiler de bu şekilde B ye MMC modifier ekleyip birbirlerine göre göre pozisyonlarını tutmuş olur muyduk?
2 роки тому
Merhaba, bu örnekte DATUM B ile birlikte kullanılan M belirteci, 8 delikten oluşan PATERN ekseninin (burada paterni bir silindir gibi düşünebiliriz, dolayısıyla bu silindirin de bir ekseninin olduğunu görmeliyiz) DATUM B ile ilişkisini etkiler. DATUM B en fazla malzeme durumunda olduğunda PATERN ekseni DATUM B ekseni ile aynı yerde (çakışık) olmalıdır. Ancak DATUM B en fazla malzeme durumundan ayrıldıkça (pilot çap büyüdükçe) bu ayrılma miktarı kadar bir tolerans bölgesi içinde PATERN gezebilir (PATERN shift edebilir). Bu durumun çevredeki 8 delik arasındaki açı değeri ile bir ilişkisi yoktur. Dolayısıyla delikler arasındaki temel açı değeri 45 derece veya başka bir açı olabilir. Bu paternin gezmesini etkilemez.
@ Anladım hocam, eğer örnek şöyle olsa idi; üzerinde 8 delik bulunan borulara kaynatılan standart düz bir flanş varsayalım, ortadaki pilot deliğin ekseni A, düz arka yüzeyi B datumu olsun, üzerinde çevreye 8 adet dağılmış Ø18 mm civata delikleri olsun ve bu delikler eşit dağılmasın, bu durumda montajı sağlamak için ilave bir C datumuna ihtiyacımız olurdu değil mi? (ortadaki pilot deliğe B datumuna göre MMC şartıyla diklik, Ø18 mm deliklere ise MMC konum / Datum A / Datum B MMC, toleransı verdim varsayalım) Umarım ne demek istediğim anlaşılmıştır hocam.
2 роки тому+2
Sizi yanıtlamakta geciktim kusura bakmayın. Anlayabildiğim kadarıyla yüzeyleri düz ve ortasında pilot delik olan bir flanştan bahsediyoruz. Pilot deliğin etrafında ise, bir bölüm dairesi (Pitch Circle) üzerine delinmiş 8 adet Çap 18 delik mevcut. Ancak bu deliklerin aralarındaki açı değerleri farklı. Yani deliklerin eksenlerinin ortadaki pilot delik ekseni ile mesafeleri AYNI ancak birbirleriyle açısal konumları 360/18 derece değil de farklı açılarda. Bu durumda, delikler asimetrik konumlandığı için, flanş üzerindeki herhangi bir deliğin bu flanşa bağlanacak karşılık parçasındaki 8 delikten hangisi ile karşılaşacağı belirli olmalıdır (delikler arasında eşit açı olsaydı montajda hangi deliğin hangi delikle karşılaşacağı önemli olmazdı. Flanşı çevirerek deliklerin birbirini karşıladığı herhangi bir konumda montaj yapılabilirdi. Yani 6 serbestliğin biri duruyor olurdu - PATERN'in pilot çap ekseni etrafında dönme serbestliği-) Delikler arasındaki açılar eşit dağılmış olmayınca bu serbestlik artık olmamalıdır. Dolayısıyla bu son serbestliği engelleyen bir DATUM gerekli olacaktır ki bu da DATUM C (3 DATUM) olacaktır. Yani sizin de yazdığınız gibi 3. DATUM'a gereksinim olacaktır. Parçaların 6 serbestliğini (3 doğrusal, 3 dönüş) DATUM'lar engeller. Birinci DATUM (genellikle yüzey) 3 serbestliği, ikinci DATUM (bu durumda pilot çap ekseni - çizgi) 2 serbestliği, üçüncü DATUM (8 delikten herhangi birinin merkezi) 1 serbestliği engeller ve parça montajdaki hareketsiz halini almış olur. DATUM REFERANS YAPISI (yani DATUM seçimleri) bu nedenle çok kritiktir. Umarım biraz daha açık olmuştur. Bu açıklamayı yapma fırsatını sağladığınız için teşekkür eder, iyi çalışmalar dilerim.
@ Hocam burada bahsettiğiniz 3. datum olayını bende kafamda canlandırmaya çalışıyorum. Birinci datum A datumu düz bir yüzey ve deliklerin dikliğiyle alakalı. 2.Datum delik içinin datumu yani pilot çapın yaptığı bir datum çemberi. Delikler bu çemberin etrafında konumlanacak. Eğer delikler bu çapın etrafında rastgele noktadalarsa bu noktaların birarada bu çap etrafında dönmemesi için (silindirik bir parça değil dikdörtgen flanş olan ortası delik bir parça mesela) C datumunu bu dikdörtgen flanşın altından veya yanından biyerden vermem gerekir ki delikler bu circle datumunun etrafında dönmesin. Feature control frameindede delikler datum sıralaması 1. A datumu (diklik) 2. B datumu (ortadaki deliğin merkezi M işareti hassalık ve montaja göre verilebilir. 3. C datumu ise bu deliklerin circlein etrafında dönüşünü sınırlandırması. Acaba doğru mu anladım ? Teşekkürler.
Hocam bu durumda CMM kompozit toleransıda okuyamayacaktır.
Рік тому+1
Merhaba, bildiğim kadarıyla pek çok CMM algoritmasında patern veya kompozit tolerans tanımı yoktur. Bu nedenle, sizin de belirttiğiniz gibi CMM kompozit toleransı doğrudan ölçemeyebilir. Ancak birçok CMM operatörü doğrudan olmasa bile dolaylı ölçüm yapmanın yolunu bulur. Bu da çoğu zaman, kompozit toleransın ikinci katmanını kontrol ederken patern içindeki deliklerden birini DATUM olarak kabul edip diğer deliklerin konumunu bu DATUM olarak belirlenen deliğe göre kontrol etmek olacaktır. İyi çalışmalar.
Böyle bir birikime ve bilgiye az rastlanır... Değerli bilgileriniz ve tecrübelerinizi bizim gibi genç nesile aktardığınız için tekrar teşekkür ederim...
Teşekkür ederim ilginiz için.
Sen bizleri eğit bizde gelecek nesilleri. Teşekkürler sayın hocam.
İşte bu çok mükemmel bir teklif, anlaştık:)) Her şey gelecek nesiller için, teşekkürler.
Tam ihtiyacım olan konuydu. Çok teşekkür ederim
Teşekkürler Hocam.Emeğinize sağlık
Hocam mükemmelsiniz ne kadar tesekkür etsek az, tam size sordugum sorunun cevabi olmus aydinlandim resmen
Atila Bey emeginize saglik. Cok guzel anlatmissiniz.
İlginiz için teşekkür ederim İsmail Bey, kolay gelsin.
Değerli hocam bir de u f t e gibi diğer harfler hakkında örneklemeli bilgi veren bir video paylaşabilir misiniz acaba.
Gökhan Bey merhaba, öneriniz için teşekkür ederim. Yazdığınız sembollerin herbiri çok önemli ve kullanışlı. Zamanla bunlarla ilgili de bilgilerimi sizlerle paylaşacağım. Umarım fazla gecikmem:) İyi çalışmalar dilerim.
@ çok teşekkür ederiz Atila Bey. merakla bekliyoruz.
emeğinize sağlık çok güzel bi video olmuş.
Teşekkür ederim.
Atilla hocam bilgiler için çok teşekkürler. Videoların sesleri çok kısık oluyor daha yüksek sesler ile çekebilirseniz bizi daha mutlu edersiniz.saygılarr.
Ben de ilginiz için teşekkür ederim. Daha iyi olması için uğraşacağım.
Atila Hocam Merhabalar; Öncelikle hazırlamış olduğunuz videolar için teşekkür ederim. Geometrik toleranslandırma ile ilgili araştırmalar yaptığım da sizin kadar detaylı anlatan bir kaynak bulamadım. Hocam size bir kaç sorum olacak. İleri düzey geometrik boyutlandırma ve toleranslandırma ile ilgili videolar, geometrik boyutlandırma, eş merkezlilik, salgı gibi diğer toleranslarla ilgili videolar hazırlayacak mısınız? Teknik resim hazırlama sürecinde konum toleranslarına hangi değerleri vereceğimi sizin sayenizde öğrendim. Diğer toleranslarla ilgili de videolar hazırlarsanız çok sevinirim. Şimdiden çok teşekkür ederim.
İlginiz için teşekkür ederim. Sizin de değindiğiniz gibi konu oldukça geniş. Ben yaklaşık 30 yıldır bu konunun bir şekilde içindeyim ancak yaklaşık bir yıldır video çekimlerine başladım. Zaman buldukça, bahsettiğiniz konularla ilgili videolar da gelecek mutlaka. Bilgiyi paylaşarak çoğaltacağız.
Atilla Hocam merhaba,
Detaylı videolarınız için teşekkür ederim.
Ø24 deliği 24.02 çıktığında 0.025 bonus toleransı elde ettiğimizi varsayarsak ve iç unsurun (B datumunun) dikliğinde bu kadar hata çıkarsa delikleri karşılayabilmek için kaydırabileceğimiz bir alan kalmamış oluyor. Bu durumda 5.2 delik patternlerini de gezdirememiş oluyoruz. Bu durumda bonus toleransı nasıl kullanabiliyoruz?
Zamanınız için teşekkür ederim.
Özgür Bey merhaba, öncelikle gözlem ve değerlendirmeniz için çok teşekkür ederim. Dikkat çektiğiniz nokta çok önemli. Sizin de belirttiğiniz gibi, DATUM B çapı 24,02 mm. (LMC durumu) olduğunda, teknik resme göre deliğin dikliği 0,02 mm. BONUS ile birlikte 0,025 mm. bozulabilir ve delik 23,995 mm. çapında davranabilir (Virtual Durum). Bu durumda artık paternin gezmesine izin verilmemesi gerekir, dolayısıyla PATERN gezmesi için BONUS tolerans verilirse cıvataların geçmesinde sorun yaşanabilir. Açıkçası benim de düşünmediğim bir duruma dikkat çektiğiniz ve birlikte öğenme süreçlerimize katkınız nedeniyle tekrar teşekkür eder, iyi yıllar dilerim.
@ Hocam detaylı açıklamanız ve değerli içerikler paylaştığınız için teşekkür ederim. Mutlu seneler dilerim.
Hocam merhaba öncelikle verdiğiniz değerli bilgiler için teşekkür ederim. Sizden bir ricam olacak. İşleme toleranslarıyla ilgili bir video yapma şansınız var mıdır? Operasyonlar arasında kaba ölçülere parçanın bir sonraki operasyonlarda kurtarması için vermemiz gereken toleranslar vs. Eğer bu konuda bilgilerini paylaşma şansınız olursa çok teşekkür ederim.
Ben de sizlere teşekkür ederim ilginiz için. Çok temel ama yapılacak parça, kullanılacak makina ve takım, parçaya uygulanacak bitirme işlemleri (kaplama vb.), parça unsurları ve geometrisinin tolerans birikmelerine yol açma potansiyeli gibi birçok neden talaş paylarını etkileyecektir. Yani konu çok geniş ve ben mevcut deneyimim ile böyle bir konuda konuşabileceğimi sanmıyorum.
@ anladım hocam haklısınız çok fazla etken var. Teşekkür ederim ilginiz için.
Hocam saygılarımla; Teknik resimlerde Rmax-Ra-Rz değerleri neyi ifade ediyor onunla alakalı bir sunum yapabilir misiniz? Teşekkür ederim. 🙏
Ömer Bey merhaba, bahsettiğiniz terimler yüzey pürüzlüğü ile ilgili. Konu boyutlandırma ve toleranslandırmadan çoğu zaman ayrı tutulur. Açıkçası benim de uzmanı olduğum bir konu değil. Bu nedenle konuyla ilgili başka kaynaklardan bilgi edinmenizi öneririm. Teşekkür eder iyi çalışmalar dilerim.
@ hocam teşekkür ederim 🙏 bu nasıl bir büyüklük, saygılarımla
Hocam merhaba, Ø24 mm olan unsurun A ya göre diklik toleransı verilmiş, bunu yorumluyorum ve anlıyorum fakat konum toleransı neden vermedik? Yani Ø24 mm delik unsurun da önce konum toleransı daha sonra diklik toleransını verseydik daha doğru olmaz mıydı? Ya da neden konum toleransı verme ihtiyacı hissetmiyoruz? İlave olarak bu unsur için diklik toleransı yerine konum toleransı vermiş olsaydık zaten dikliğini de garanti altına almış olmuyor muyduk?
Pilot delik için kuşkusuz konum toleransı da verilebilirdi. Burada pilot delik için konum toleransı verilmemesi delik ekseninin konumunun (yerinin) montaj açısından önemli olmadığını gösteriyor. Eğer delik için konum toleransı verecek olsaydık muhtemelen parçanın dış çap eksenini DATUM olarak kullanacaktık. Demek ki parça dış çapından bir yere geçmiyor ve montajda yalnızca yüzey (DATUM A) ve pilot delik (DATUM B) kullanılıyor. Geometrik toleranslar ve DATUM Referans Yapısı montajı anlatır. Bunu hiç unutmayalım. İyi çalışmalar.
@ anladım hocam çok teşekkür ederim.
Hocam peki bir tasarımcı olarak şu düşünceden nasıl kurtulabilirim?
Ø5 mm lik delikler için boyutsal toleranslar Ø5,2-Ø5,4 mm arasında olsun şeklinde ya da başka bir sistem için, sistemin çalışma şartlarına göre "normal delik-mil sistemi" kullanıp başka toleranslar verdim diyelim (H7h6 gibi) .Daha sonrasında sizin de dediğiniz gibi ne kadar boşluk olursa (sistemin çalışma şartlarının müsaade ettiği sınırlar içinde tabi) civata/pim daha kolay geçecektir düşüncesiyle bu delik unsura MMC durumuna göre bonus toleranslar da vererek ekstra boşluklar yaratmak istedim varsayalım. Buraya kadar tamamım ama madem montaj kolaylığı açısından ekstra boşluklar vermek istiyoruz ve bunu da boyutsal toleranslar içinde kalması şartı ile, deliklerin konumundaki sapmalardan sağlamaya çalışıyoruz, üstelik farklı çaplardaki delikler için de farklı konum sapmalarına müsaade ediyoruz, bunun yerine direkt deliklerin boyutsal toleranslarına baştan daha fazla boşluk verip bu kolaylığı sağlasak neyi atlamış oluyoruz? Yani Ø5.2 mm de eksen 0.14 mm sapabilir sorun yok, Ø5.3 mm de eksen 0.24 mm sapabilir sorun yok ve Ø5.4 mm de eksen 0.34 mm sapabilir sorun yok diyebiliyorsak, deliğin boyutsal toleransını direk baştan Ø5.34-Ø5.74 olarak neden vermiyoruz? Zaten imalatçı Ø54 mm lik bir bölüm dairesi boyunca bu delikleri delmeye gayret edecekse MMC durumuna göre neden tekrar ekstra bir şartlar dizisi uyguluyoruz, bu durumu bir türlü net ayıramıyorum. Yanlış düşündüğüm yer neresi? Bir de hocam ilave olarak Ø5 mm deliklerin konum toleransı gösteriminde Datum B nin MMC durumu söz konusu ise bu Ø24 mm lik silindirik unsurun da geometrik toleransında MMC durumu verilmiş olması gerekir anlamı çıkarıyorum doğru mudur?
Düşüncen hatalı değil, böyle de düşünülebilir kuşkusuz.
Ancak temel amaç, gerekmedikçe boşluğu artırarak bonus tolerans elde etmek değil, bonus toleransa ihtiyaç varsa boşluğu artırmak. Sanırım iki yaklaşım birbirinde farklı. Kaliteli bir bütün için boşlukların mümkün olduğunca az olması gerekir, boşluk laçkalık demektir ve pek sevilmez. Bu nedenle esas hedef delikleri alt sınıra yakın delip, daha az boşluklu, daha kaliteli bütün yapmak olmalı. Ancak deliklerin eksenleri hiç bir zaman tam doğru yerde olmadığı, konum hatası olduğu için alt sınıra yakın deliklerin montajında sorun yaşanabilmekte, bu nedenle de delik çapı büyütülerek konum hatası telafi edilmekte (bonus tolerans kazanılmakta). İmalat tezgahları eskidikce, kızak aşınmaları vb. arttıkça bonusa ihtiyaç da artmakta.
Sizin önerdiğinizle benim yazdıklarım arasında temel fark, işe başlarken 'nasıl olsa hata olacak, o halde deliklerin çap toleransın baştan geniş verelim' demek yerine, işimizi düzgün yapmaya, delikleri mümkün olduğunca alt sınıra yakın yapmaya çalışalım, bonus toleransa ihtiyaç olduğunda delikleri daha büyük yapma yoluna gidelim tercihi.
Ancak düşünceniz kesinlikle hatalı değil, bir başka bakış açısı. Farklı düşünmek de her zaman çok önemli. Aslında gerçek değişmiyor, ifade etme yolları değişiyor.
İki şeye bakmanızı öneririm: Birincisi En Fazla Malzeme Durumunda SIFIR konum toleransı (videolarım arasında var), ikincisi de ISO standartlarında geçen 'R' (reciprocity) sembolü. Buralarda da aynı konuya farklı bakış açıları var.
Kolay gelsin.
Hocam çok teşekkür ederim şimdi bütün taşlar yerine oturdu :)
Hocam merhabalar, 5.20 en az malzeme durumuna -0.14 yapıp deliği 5.06 olunca delik için red mi vermeliyiz onay mı?
Deliklerin çapı 5,20 den küçük 5,40'dan büyük olmayacak. Delik çapı için sınırlar bunlar. Ancak bir deliğin gerçek çapı 5,06 ise ve hiç konum hatası yoksa cıvata geçeceği için kabul edilmeli. Bu hesap da ayrıca yapılabilir ama pek kimse yapmaz:)
@ Anladım hocam teşekkür ederim
pattern in olmadıgı yerlerde, B datumuna yine de MMC verilmiş ise o durumda sanıyorum 24.02 çap oldugu durumda ilave gelen 0.2 lik bonus 0.14 üzerine eklenecek diyebilir miyiz?
Evet, DATUM B etrafında birden fazla delik (PATERN) yoksa ve yalnızca bir delik varsa, DATUM B en fazla malzeme durumundan ne kadar ayrılmış ise, o tek deliğin konum toleransına BONUS eklenmelidir. Yani DATUM B çapı 24,02 mm. ise tek delik konum toleransına ilave olarak 0,02 mm. BONUS tolerans eklenmelidir. Çünkü DATUM B ne kadar büyük olursa montaj da o kadar daha kolay olacaktır.
Hocam tekrar selamlar,
Pilot delik etrafındaki çap 5,2-5,4 küçük 8 adet deliğin dağılım açısı 45 derece iken bu B datumuna MMC modifier ekleyerek birbirlerine göre pozisyonlarını tutmuş oluyoruz buraya kadar tamam, peki eğer bu küçük deliklerin dağılım açıları 45 derece olmayıp farklı açı değerlerince dağılmış olsa idiler de bu şekilde B ye MMC modifier ekleyip birbirlerine göre göre pozisyonlarını tutmuş olur muyduk?
Merhaba, bu örnekte DATUM B ile birlikte kullanılan M belirteci, 8 delikten oluşan PATERN ekseninin (burada paterni bir silindir gibi düşünebiliriz, dolayısıyla bu silindirin de bir ekseninin olduğunu görmeliyiz) DATUM B ile ilişkisini etkiler. DATUM B en fazla malzeme durumunda olduğunda PATERN ekseni DATUM B ekseni ile aynı yerde (çakışık) olmalıdır. Ancak DATUM B en fazla malzeme durumundan ayrıldıkça (pilot çap büyüdükçe) bu ayrılma miktarı kadar bir tolerans bölgesi içinde PATERN gezebilir (PATERN shift edebilir). Bu durumun çevredeki 8 delik arasındaki açı değeri ile bir ilişkisi yoktur. Dolayısıyla delikler arasındaki temel açı değeri 45 derece veya başka bir açı olabilir. Bu paternin gezmesini etkilemez.
@ Anladım hocam, eğer örnek şöyle olsa idi; üzerinde 8 delik bulunan borulara kaynatılan standart düz bir flanş varsayalım, ortadaki pilot deliğin ekseni A, düz arka yüzeyi B datumu olsun, üzerinde çevreye 8 adet dağılmış Ø18 mm civata delikleri olsun ve bu delikler eşit dağılmasın, bu durumda montajı sağlamak için ilave bir C datumuna ihtiyacımız olurdu değil mi? (ortadaki pilot deliğe B datumuna göre MMC şartıyla diklik, Ø18 mm deliklere ise MMC konum / Datum A / Datum B MMC, toleransı verdim varsayalım) Umarım ne demek istediğim anlaşılmıştır hocam.
Sizi yanıtlamakta geciktim kusura bakmayın. Anlayabildiğim kadarıyla yüzeyleri düz ve ortasında pilot delik olan bir flanştan bahsediyoruz. Pilot deliğin etrafında ise, bir bölüm dairesi (Pitch Circle) üzerine delinmiş 8 adet Çap 18 delik mevcut. Ancak bu deliklerin aralarındaki açı değerleri farklı. Yani deliklerin eksenlerinin ortadaki pilot delik ekseni ile mesafeleri AYNI ancak birbirleriyle açısal konumları 360/18 derece değil de farklı açılarda. Bu durumda, delikler asimetrik konumlandığı için, flanş üzerindeki herhangi bir deliğin bu flanşa bağlanacak karşılık parçasındaki 8 delikten hangisi ile karşılaşacağı belirli olmalıdır (delikler arasında eşit açı olsaydı montajda hangi deliğin hangi delikle karşılaşacağı önemli olmazdı. Flanşı çevirerek deliklerin birbirini karşıladığı herhangi bir konumda montaj yapılabilirdi. Yani 6 serbestliğin biri duruyor olurdu - PATERN'in pilot çap ekseni etrafında dönme serbestliği-) Delikler arasındaki açılar eşit dağılmış olmayınca bu serbestlik artık olmamalıdır. Dolayısıyla bu son serbestliği engelleyen bir DATUM gerekli olacaktır ki bu da DATUM C (3 DATUM) olacaktır. Yani sizin de yazdığınız gibi 3. DATUM'a gereksinim olacaktır.
Parçaların 6 serbestliğini (3 doğrusal, 3 dönüş) DATUM'lar engeller. Birinci DATUM (genellikle yüzey) 3 serbestliği, ikinci DATUM (bu durumda pilot çap ekseni - çizgi) 2 serbestliği, üçüncü DATUM (8 delikten herhangi birinin merkezi) 1 serbestliği engeller ve parça montajdaki hareketsiz halini almış olur. DATUM REFERANS YAPISI (yani DATUM seçimleri) bu nedenle çok kritiktir.
Umarım biraz daha açık olmuştur. Bu açıklamayı yapma fırsatını sağladığınız için teşekkür eder, iyi çalışmalar dilerim.
@ ben teşekkür ederim hocam, sayenizde öğreniyoruz bu konuyu, çok sağolun iyi çalışmalar hocam
@ Hocam burada bahsettiğiniz 3. datum olayını bende kafamda canlandırmaya çalışıyorum. Birinci datum A datumu düz bir yüzey ve deliklerin dikliğiyle alakalı. 2.Datum delik içinin datumu yani pilot çapın yaptığı bir datum çemberi. Delikler bu çemberin etrafında konumlanacak. Eğer delikler bu çapın etrafında rastgele noktadalarsa bu noktaların birarada bu çap etrafında dönmemesi için (silindirik bir parça değil dikdörtgen flanş olan ortası delik bir parça mesela) C datumunu bu dikdörtgen flanşın altından veya yanından biyerden vermem gerekir ki delikler bu circle datumunun etrafında dönmesin. Feature control frameindede delikler datum sıralaması 1. A datumu (diklik) 2. B datumu (ortadaki deliğin merkezi M işareti hassalık ve montaja göre verilebilir. 3. C datumu ise bu deliklerin circlein etrafında dönüşünü sınırlandırması. Acaba doğru mu anladım ? Teşekkürler.
Hocam bu durumda CMM kompozit toleransıda okuyamayacaktır.
Merhaba, bildiğim kadarıyla pek çok CMM algoritmasında patern veya kompozit tolerans tanımı yoktur. Bu nedenle, sizin de belirttiğiniz gibi CMM kompozit toleransı doğrudan ölçemeyebilir. Ancak birçok CMM operatörü doğrudan olmasa bile dolaylı ölçüm yapmanın yolunu bulur. Bu da çoğu zaman, kompozit toleransın ikinci katmanını kontrol ederken patern içindeki deliklerden birini DATUM olarak kabul edip diğer deliklerin konumunu bu DATUM olarak belirlenen deliğe göre kontrol etmek olacaktır. İyi çalışmalar.