Neden Linux Kullanmıyorsunuz?
Вставка
- Опубліковано 27 кві 2024
- Linux bugün bilgisayar dünyasında çok önemli bir yere sahip. Android işletim sistemini mümkün kılması bir yana, pek çok sunucuda varsayılan olarak kullanılan işletim sistemi. Fakat masaüstü işletim sistemi pazarı söz konusu olduğunda Linux hiçbir zaman önemli sayıda kullanıcıya ulaşamadı. Sistemin tarihine ve bunun sebeplerine değindiğimiz bir videoyla karşınızdayız.
Bölümler:
00:00 Linux Nedir?
01:46 Linux Dağıtımları
02:40 Linux ve Popülarite
03:36 Masaüstü İşletim Sistemleri'nde Durum
03:52 Büyük Şirket Desteği
04:37 Terminal (Komut satırı)
05:30 Endüstri Standardı Yazılımların Eksikliği
07:25 Ücretsiz Yazılım Alternatifleri
07:53 Uygulama ve Hizmet Ekosistemleri
08:34 Teknik Destek
09:09 Aşırı Yüksek Sayıda Dağıtım
09:38 Oyunlar
09:59 Ekran Kartı Sürücüleri
10:24 Linux Becerikli Bir İşletim Sistemi Ancak...
11:08 Kendi Linux Geçmişim
11:52 Dual Boot
12:03 Sizin Linux Deneyimleriniz?
#linux #teknoloji #teknolojidünyası - Наука та технологія
"I'm on Linux bitch, I thought you GNU" diyerek o muhteşem ERB bölümünü de anmadan geçmeyelim.
Abi.......
I use arch btw
Gece gece kahkaha attım :D. Steve Jobs vs Bill Gates bölümünde geçiyordu o söz değil mi?
@@deniz-ycl Aynen öyle. :D
@@mdgn01DID I MENTION I USE ARCH????
9:55 "Emilasyonla oyun çalıştırmak performans kayıplarına ve hatalara sebep olabiliyor." ifadesi hatalı çünkü sizin de dediğiniz gibi Wine is not an emulator.
Wine evet emülatör değil ama onu baz alan Lutris gibi oyun emülatörleri tercih ediliyor. Bu da performans kayıplarına neden oluyor.
@@melihak24 Lutris gibi yazılımlar da emülatör değildir. Yalnızca Wine gibi araçları grafik arayüzü ile konfigüre edip kullanmayı kolaylaştırırlar.
Wine tercümanlik yapıyor aslında. Windows uygulama kodlarını linuxun anlayacağı dile çeviriyor.
@@dindarateist3925bu işlem emüle etmek olmuyor mu
@@dindarateist3925Bu da yanlış, wine bir şey çevirmiyor. Oyunların kullandığı (örneğin win32.dll, d3dx11.dll) kütüphanelerin linux versiyonlarını sağlıyor. Bunun dışında Windows'un dosya sistemini de taklit ediyor ve sandboxluyor ama bildiğim kadarıyla kod çevirme yok. Hatta bu yüzden bazı (az sayıda) oyunlarda wine Windows'tan daha performanslı oluyor.
Sunucu pazarından bahsetmemişsin hocam. Çok büyük bir pazar bu. Amazon, Microsoft, google gibi şirketler bu konuda başı çekiyor. Linux sistemleri bulut teknolojilerinde alternatifsiz denebilecek seviyede. Sunucu uygulamalarının çoğu linux sistemlerinde çalışıyor.
Her ne kadar sunucu tarafında linux lider konumda olsada son kullanıcı açısından hala çok geride. Bunun nedeni kullanıcı alışkanlıkları, donanım uyumsuzlukları, oyunlar vs. Ama son yıllarda durum giderek değişiyor. Linux tabanlı sistemlerde kullanıcı dostu arayüz ve kurulum kolaylıkları giderek windows’a olan rekabeti artırıyor.
@@HunterMystichocam bunu cok kisiden duydum ama neden sunucu tarafında linux kullaniliyor?
Avantaji nedir? Ya da windows kullanılsa ne olur ki?
@@Emre__Canucuz diye linux kullanılıyordu. Ama Windows giderek o pazari da eline alıyor. Bakma sen linux övenlere. Milyonlarca ayar yapmak ve hiç bir standardı olmayan sunucularla kimse uğraşmak istemiyor.
@@Emre__Can Güvenlik ve performası daha iyi
Kesinlikle katılıyorum. Özellikle sistem kaynaklarının az kullanılması açısından tercih sebebi, ubuntu web server + virtualmin candır.
“Özgürlük olmayan ülkede ölüm, yıkılış vardır. Her ilerlemenin, kurtuluşun anası özgürlüktür.”
Yazılımda dışa bağımlılık da bir gece uzaktan fişiniz çekilene kadar masum görünür :')
Özgür yazılım katkıcılarına sevgiler ❤
ya burada da mi varsin
Fedora harikadır. Bu arada bir şans verip 2 ayınizi herhangi bir linux dağıtımı ile geçirirseniz muhtemelen bi daha windowsa gecmek istemezsiniz. Aslında linux ile kendi ekosisteminizi oluşturabilirsiniz ama ama her ihtiyacınızı sadece bi paket ile karsilayamiyorsunuz genelde ornek vermek gerekirse kdeconnect uygulaması telefonunuz ile bilgisayarınız arasında inanılmaz bir uyum sağlıyor telefonunuzu mouse olarak kullanmak yada telefondan kopyaladiginiz birşeyi bilgisayarınızda yapistirmak gibi bir sürü özelliği var bu ve bunun gibi bir çok paketi yukleyerek mac veya windowsdan daha güzel bir ekosistem olusturabilirsiniz kendinize. Kişiselleştirme konusunda rakipsizdir bu arada mesela bilgisayarda belli bir islem rutinini alias ile tek bir komuta atayarak terminalde tek bir kelime ile onlarca işi yaptirabiliyorsunuz. Bu ve bunun gibi ozellikleri kullanmaya basladikca windowsa geri donemeyeceksiniz. Oyun konusunda da bence linux şu anda snow ball etkisi ile geliyor pek yakında rakiblerinin yanina yaklasacagina inaniyorum. Video için teşekkürler emeğinize sağlık 🐧🐧🐧
3 aylık fedora kullanıcısıyım ve başlangıçta bazı donanımsal hatalar aldığım için moralim bozulsada çözüm yöntemlerini bir kere öğrendikten sonra linux benim için olmazsa olmazım oldu
Şu an linux'a alışma aşamasındayım, fedora 39'u 2-3 gün kullandım ama gerek repoları gerek ise .deb paketleri için debian 12'ye geri döndüm. İlk olarak ubuntu ile başlamıştım ama malum snap ve pulseaudio istediğimi vermedi. Biliyorum silip alternatiflerini kurabilirim ama varsayılan olarak olsun istiyorum, şu an bir problem çıkınca düzeltebilecek bilgim yok maalesef. Debian 12'de uzun süre kalacak gibiyim ama merak ettiğim diğer distrolara göre çok az uygulama güncellemesi geliyor gibii sanki ya da arkada otomatik güncelliyor, güncelleme log dosyalarını bulamadım ama diğer distrolarda her gün 1-2 paket güncellendiği için bağımlısı oldum sanırım :D şu an en çok sıkıntı çektiğim durum komutlar ama nereden tam bilgi alabilrim bilmiyorum, olabildiğince --help ile öğrenmeye çalışıyorum ama bir yere kadar. Bir video ya da rehber var mı acaba orta düzeyde komutları öğrenmek için?
Linux çoktan oyun konusunda rakiplerine yaklaştı zaten. Şirketler Linux'u önemli bir pazar olarak gördüklerinde de geçecek. Zaten aşırı hafif olmasıyla performans bakımından çok iyi bir avantaja sahip. Grafik sürücüleri biraz daha önem gördüğünde, native olmasa da Wine/Proton layerları biraz daha destek gördüğünde ve şirketler anti-hilelerde Linux desteğini açmaktan çekinmediğinde roket hızla Windows'u geçecek hâle gelecek.
@@dozaltay @dozaltay yusuf ipeğin kanalında bulabilirsin muhtemelen knk. Terminal komutlarını gözünde cok büyütme bence genelde dosya olustur dosya sil gibi işlemler yapıyoruz yada paket yükle paket kaldır. Bunun haricinde bazı programların kendine has komutları oluyor git,docker vs gibi o yüzden çok fazla kaynak bulamaman normal. Sana tavsiyem githubda tldr adında bir repo var bu programı pc ne kurarsan sana örnek komutlar veriyor mesela tldr ls yazdığında sana örnek olarak ls -al "bulunduğun dizindeki tüm dosyaları gizli dosyalar dahil listeleyerek verir" gibi aciklayarak bir sürü örnek veriyor bu programı kurmalısın nasıl kuracağın repoda tarif ediliyor.
@@AlperShal kesinlikle katılıyorum.
penguşları üzmeyin
+1❤
@xSerdar ?
yoksa pencerenizi kırarız
bizde buzulları eritiriz@@emindemir2205
Linux yanına Windows kur ama bios sürümü legacy olursa el fatiha windows boot manager gider
Yusuf İpek'in kanalını da takip ediyorum. Bir an o sandım. :)
Yaklaşık 15 yıldır Linux kullanıyorum. Şu an Manjaro Linux, belki sonra NixOS. Bir anlık cesaretle meraklısı olduğumdan geçtim. On numara ferah hissediyorum.
Terminal ekranı sadık bir yoldaşdır, kabus değil. Popüler yazılımlarsa hiç umrumda olmuyor. Bulabildiğim alternatifleri kullanıyorum.
Çeşitlilik kararsızlık sebebi değil, tam olarak aradığınızı bulma fırsatıdır. Ubuntu, Debian, Manjaro, Arch, Fedora, NixOS hepsinin tarzı ayrı.
Zoraki windows yazılımları için, sanal makinedir, wine'dır öneriliyor. Neyse ki hiç tenezül bile etmedim.
Sisteme hakim olmayı öğrendinmi sipariş üzerine gelmiş bir dağıtım kullandığınızı hissedersiniz. GNU/Linux candır.
oyunlar harici neredeyse hiç wine kullanmadım lakin oyunların işletim sisteminde çalışması durumu bence çoğu kişi için can alıcı bir şey. ben wine'ı öğrendikten sonra full fedora geçtim mesela.
Biz sadece oyun amaçlı kullanıyoruz. Yoksa ne işimiz var Windows ile. Ayrıca Windows aşırı basit. Evet eksileri var yok değil ama zamanla bu biticek . Windows 12 yolda denildi.
linuxe valorant nasıl yüklerim birde visual studiodan windows uygulaması geliştirmem gerekiyor illa windows mu kullanmam lazım
@@BlueHylexvim öğren kanka bu arada vanguardın nasıl çalıştığını öğrenmen gerekiyor en kısa zamanda cihazında bir rootkit çalıştırdığının farkına var linuxda böyle güvenliğini sarsacak yazılım bulman biraz zordur
@@kaancetin811 riot'un tencent ile arasının nasıl olduğunu biliyoruz valve nasıl CS2 ye rootkit koymadan anticheat yapabiliyorsa riotda yapabilir ama işlerine gelmiyor
Hocam video için teşekkürler.
Bir noktada katkı yapmak isterim.
Linux ta Windows oyunu oynamaya çalışmak sizin tabirinizle "emülasyon" etmek demek değildir. Aslında başta sizin de söylediğiniz gibi WINE is not "Emulator".
Emülasyon diyebilmek için işlemci mimarilerinin farklı olması gerekir. Örneğin ARM tabanlı Android oyununu x64 tabanlı Windows da oynamaya çalışmak "emülasyon" olur. Ama aynı işlemci mimarisine sahip Windows ve Linux PC sistemlerinde böyle bir durum söz konusu değil. Teşekkür ederim.
Ondan değil. Emilasyonlarda siz normalde işletim sistemini de taklid edersiniz ama wine linux çekirdeği üzerinde windows kütüphaneleri çalıştırarak bunu sağlıyor
Cidden üzel bir video olmuş.Bu kanalın Teknobilim e evrilmesi beni gerçekten memnun ediyor.
Aslında Google'ın 2. 3. sayfası konusu günümüzde tam tersi denilebilir, diğer kullanıcılar araştırmaktan ziyade hazır sunulmaya teşvik edildiği için ms ve apple'ın teknik desteği Linux topluluğu ve forumlarının yanından bile geçemez denilebilir.
Yoksa chkdisk yap sistemi güncelle olmazsa temiz kurulum yap diyip ticket kapatmaya devam 😅
Win update edin demekte güzel
linux forumları muhtemelen windows'un desteğinden çok daha iyidir. ya 3. parti bir kaynağı kaynak gösterip sorunları öyle çözüyorlar, ya da dediğiniz gibi chkdisk veya windows update önerip kapatıyorlar :D
Öncelikle ziyadesi ile güzel bir video olmuş. Ancak tabi ki birkaç ufak notlar düşmek istiyorum :)
Linux’un neden yaygılaşamadığı konusunda farklı düşüncelere sahip olabiliriz diye düşünüyorum :), buna adım adım geleceğim, öncelikle bir noktadan hareket ederek düşüncelerimi genişletmeyi düşünüyorum
2:45 Linux işletim sistemleri aslında pek de ücretsiz sayılmaz. Linux temelinde özgür bir işletim sistemi çekirdeği olmayı amaçlayan bir proje olarak ortaya çıktı. Daha öncesinde saydığınız Debian gibi dağıtımlar topluluk desteği ile kendilerini idame ettirirken Ubuntu ve Fedora gibi dağıtımlar arkalarındaki şirketler sayesinde ayakta. Linux çekirdeği özelinde parasal bir destek olup olmadığı konusu tartışmalı lakin Linux dağıtımları ya büyük teknolojiler üreten şirketlerin ellerinde bir yetkinlik tutmayı istemeleri için şirketler tarafından gerek parasal olarak gerek yamalar sunularak destekleniyorlar, ya kendi ücretli dağıtımlarını (RedHat gibi) satmak veya ücretli Linux desteklerini satmak için (ayrıca 8:30’a karşı argüman olarak RHEL ve Ubuntu Server Enterprise gibi) destekleniyorlar ya da direk kendi donanımlarında çalışan işletim sistemi olarak (System76’nın PopOS!’i gibi) kullandıkları için destekliyorlar. Ayrıca bunların haricinde özgür yazılım dünyasındaki topluluklar (FreeDesktop, KDE topluluğu, Python Topluluğu …) şirketler tarafından fonlanıyor 3:53’deki söylediğinizin aksine. Hatta 4:30’da Canonical’ın kendi ürününü pazarlaması ile alakalı olduğunu söyleseniz de esasında 2000’lerin ortalarında Ubuntu çok ciddi bir sistematik ile götürdü kendi işletim sistemini. Hepsinden önce neredeyse ilk defa 6 aylık “release cycle”ları ve 2şer senelik uzun süreli destek sürümleri (LTS) çıkaran ilk dağıtım oldu kendisi (hafızam beni yanıltmıyorsa). Ayrıca çok ciddi bir şekilde kullanıcı deneyimine odaklandılar nitekim bunu bugün bile görmek mümkün, aynı masaüstü ortamı olan Gnome40’ı kullanan fedora ve ubuntu kullanıcı deneyimi açısından bariz farklılıklara sahip. Bu konuda şunu da dip not düşeceğim ki Ubuntu kendi döneminde ilk defa kullanıcıları “komut satırından kurtaran” işletim sistemlerininin başında geldi ki. 4:50’de ifade ettiğiniz bağlılığı kendi içerisinde koparttığı için kısa sürede popüler oldu, nitekim dönemdaşı olan Pardus (şimdikinden bahsetmiyorum 2011’de fişi çekilen Pardus’tan bahsediyorum) da aynı konuda başarıya ulaştığı için ikisi de 2009 sonlarına geldiğimiz zaman ciddi kullanıcı kitlesine ulaştı.
Burada bir parantez açıyorum. Linux’un bence de gelişememesinde en büyük nedenlerden birisi 5:30’da bahsettiğiniz endüstriyel programların eksiği olabilir ama 6:45’daki kadar komplo teorilerine sahip değilim şahsen, veya el altından Mac ile anlaşmış olmaları veya Microsoft’un aman linux kullanılmasın gibi bir bakışa sahip olmadığı da aşikar, nitekim DotNet’in Linux sürümün olması ve Linux’ta C# geliştirme yapabilmenin mümkün olması da bunun en ters kanıtlarından. Hatta Apple’nin opensource sayfasına bakanlar pek çok GNU programının da Mac’te çalıştığını göreceğini düşünüyorum, esas sebebi bence Linux’taki standartsızlık. Evet 9:30’daki deyindiğiniz gibi Linux kendi açısından bir standart’a sahip değil bu da endüstriyel yazılımları ve onları pazarlayan şirketleri en çok geride tutan durum. Nitekim bunu bir sonraki paragraflarda daha da açacağım. Linux çekirdeği bile aslında sektörde kabul gören POSIX-Compliant şartlara uymuyor. Bu da linux üzerinde çalışmayı ziyadesi ile zorlaştırıyor. Ha adobe diyemez miydi ben yazılımımı Ubuntu’ya çıkaracağım gerisi umrumda değil, diyebilir, ama dememeyi tercih etti. Veya Microsoft diyemez mi Office uygulamamı ben Linux’a çıkartacağım diyebilir ama Visual Studio on Mac örneğinde olduğu gibi bu tip hamleler ciddi bir bütçe ve geliştirme çabası gerektiriyor. Ve bu da 7.10’da belirttiğiniz Linux’un pazar payı ile doğrudan ilintili :)
Şimdi standartsızlık konusunda dönerken 7:56’ya da atıf yaparak dönmek istiyorum. Birazcık doküman karıştırabilme yeteneğine sahipseniz bütünüyle Windows’un çekirdek, donanım sürücüleri, grafik arayüzü gibi konularda standartları olduğunu ve her şeyin bu standartlar etrafında geliştirildiğini farkedeceksiniz.Ancak asıl standartlar konusunda büyük abi MacOS. Çekirdeğinden uygulama katmanına kadar her şey belirli bir standart etrafında olduğu için buraya bir uygulama geliştirmek isteyen kişi neyi nasıl yapması gerektiğine dair çok temel şeylere sahip oluyor. Özellikle bu bir şirketin yetenekleri ile birleştiğinde sadece bir ekosistem değil bir biri ile uyumlu bir ürün gamı oluşturuyor ve ekosistem ve ürün gamını ortak bir çatı altında kullanıcının ihtiyaçlarına göre iyileştirip bir kullanıcı deneyimi sunabiliyor. Bkz: Apple Continuity
Veya biraz daha irdelersem VxWorks gibi şirketler endüstriyel sistemlerde kullanılmak üzere geliştirdikleri çekirdeklerde POSIX standartları benimseyerek aviyoniklerde, zaman kritik sistemlere, uzay ekipmanlarından ileri teknoloji cihazlara kadar pek çok alanda çalışan pek çok şirkete güvenilir ve standart bir yazılım sunuyor. Bu açıdan bakınca Linux ne Kullanıcılara bir deneyim sunmayı Vaad ediyor ne de Endüstriyel güvenilirlikte bir yazılım sunmayı Vaad ediyor.
Oyunlar konusu da hem bu standartsızlık ve pazar payının birlikteliği gibi. İşim sebebiyle Unreal Engine 4.25'den 5’e kadar aktif olarak kullanmış birisi olarak söyleyebilirim ki gerek oyun geliştirme gerekse geliştirdiğin oyunları dağıtma Linux'ta gerçekten işkence. Steam on Linux gibi atılımları görmemizin sebebi ise bence kendi ürünleri olan SteamDeck ile Linux’a göbekten bağlı olmalarından kaynaklı. Bu gibi bağlımlıklar olmadığı müddetçe de topluluk tarafından pek bir şey olabileceğini düşünmüyorum.
Topluluk demişken 2016’dan bu yana Linux’un farklı topluluklarında aktif rol almış ve hatta Pardus 2011 özlemi ile 2018’den 2022’ye kadar kendi dağıtımını geliştirmiş birisi olarak hakkaniyetli bir şekilde şu son söz ile yazımı noktalamak istiyorum linux gerçekten çok başıbozuk bir durumda. Bu çekirdek bazında da böyle, yazılımlar bazında da böyle, dağıtımlar bazında da böyle. Bir topluluk göbekten Qt ve C++’a bağlı ve onun güzelliklerini kullanmaya çalışırken bir diğer topluluk onu öcü olarak görüyor, bir başkaları C’yi bile öcü gibi taşlayıp sistem içerisine Rust gibi ilerisi belirsiz bir dili dayatmaya çalışıyor (muhtemelen sırf bu yazdığımdan dolayı apayrı bir dayak yiyeceğim bu postun altında). GNU’nun topluluk olarak başarabilmiş olduklarını Linux hem çekirdek özelinde hem de dağıtım toplulukları özelinde başarabilmiş değil ve başarabileceğini de düşünmüyorum.
Bir dip not olarak 1:10: GNU Hurd’ın durumu ve GNU’nun ne olduğunu iyi anlamaya gerek var bence. Unix ilk geliştirilen multitasking - “çok işli” ve multi user “çok kullanıcılı” işletim sistemi. Kendisi properietary (sahipli) bir yazılım olduğu için çok sayıda bilgisayar mühendisi kendisine alternatif geliştirdi, GNU da bunlardan birisi. Derinlere inmek, Richard Stallman’ın manifestosuna filan girmeye gerek yok ama Unix araçlarına ve çekirdeğine alternatifler geliştiren bu proje deyim yerindeyse tuttu ve onlarca geliştiricinin farklı parçalarına baktığı bir proje haline geldi. Başa dönersek Hurd bir Fin öğrencinin yazdığı çekirdek daha iyi diye vazgeçilen bir proje olmaktan çok teknik bir durumdan kaynaklanıyor, linux ilk zamanlarda unix’in monolitik çekirdek felsefesinden giderken, Hurd microlitik çekirdek benimsedi. Ancak iyi tasarlanmamış bir çekirdek olmasının sonucunu malesef ki ödedi. Çünkü 89’da başlayan geliştirme süreci çok uzadı ve ufak tefek çabalar dışında hiç yekpare bir GNU / Hurd işletim sistemi göremedik. Linux ise temelinde, Minix’ten dallandırdığı tasarımı ile başarılı oldu, kısa sürede de topluluk katkısı alabildi. Yani günün sonunda doğru tasarım kazandı.
Wine konusunda bazı yorumları görünce bir ufak dipnot atma gereği duydum. Linux'ta runtime shared object'lerle yapılır. uzun uzadıya detaya girmeyeceğim ama bu Windows'un DLL'lerine benzer bir mantık. Wine burada Windows uygulamaları için bir çalışma zamanı (runtime) ortamı oluşturuyor ve maalesef ki native runtime performansı ile karşılaştırınca, bu emülator olmasa bile, performans olarak bir emülatör kadar dezavantajlı. Tam anoloji vermek gerekirse elinizde thunderbolt çıkışınız var ama siz o çıkışı bir çevirici vasıtasıyla VGA'ya çeviriyorsunuz gibi düşünün.
Muhteşem bilgilendirme
@@suleymanpoyraz241 Evet kesinlikle bariz bir performans kaybı oluyor
Teşekkürler ❤
ben de vidyodaki hatalara kızıp timestamp'lı mesaj yazmıştım, sonra baktım ki çok toxic olmuş, sildim. benden çok daha iyi ve düzgün bi mesaj yazan olmuş neyse ki, bi nebze rahatladım şu an
Özgür Yazılım Hareketi Aktivisti ben bunu beğeni. Sizin gibi alanında yetkin ve ün kazanmış kişilerin bu konu hakkında video yapması çok güzel. (videoyu daha izlemedim izlediğimde tekrar yorum yapacağım, konudan bahsedilmesi bile çok hoş) (I use arch BTW demeden geçmek olmaz)
artix(kullanmayı bilmeden geçtim kde-6 çok sıkıntılı nedense umarım düzeltebilirim sorunlarını)
Bu bilgilerin bazıları hatalı, ben beğenmedim.
@@atesingucuresmi ben de çok sinir oldum ama ne yapalım, yusuf ipek'ten başka adam yok elimizde.. bunlar da işte yeni yeni yetişiyolar bakalım inşallah..
@@fatihhguvenn Ben eleştirdim kanalımda, videom aktif.
İşim gereği dual boot kullanıyorum. Robotik mühendisliği uygulamalarım için Ubuntu 22.04 kullanıyorum güncel olarak. Aylarca Windows açmadığım olabiliyor ama yüklü olduğunu bilmek rahat hissettiriyor.
Keşke siyaset bilime el atmaya kalkmasaydı da Pardus'un o harika girişinin devamını görebilseydik, çok yazık...
Dualboot ile ikinci işletim sistemi kurup, ileride hem sistemi hem de dualboot'u (örn. GRUB) sorunsuzca kaldırabiliyor muyuz?
hocam, qemu-kvm sanallaştırmaya bi bak derim, hiç bir zorluğu yok. windowsu sanal olarak tutabilirsin
Richard Stallman'i yeni yeni tanıyorum. Baya enteresan ve yaratıcı bi karakter.
Ayrıca çoğu GNU/Linux kullanıcısının kullanma sebebi bilgisayarı daha özgürce kullanmaktır ki bu kendisi büyük bi avantaj.
Cok kaliteli bir icerik olmus emeginize saglik.👌
Çağan eline sağlık çok güzel video olmuş benim görüşüm mikrofonun önündeki yeşil ışıklar çok dikkat dağıtıyor
Evet benimde dikkatim hep orda kaldı ne zaman sarı ışık yanıyir onu tytmağa çalışıyordum
Bu kanal için bu video kaçınılmazdı.
Elektrik elektronik mühendisliği öğrencisi olarak lise 1den beri 6 senedir Ubuntu kullanıyorum. Önceki laptopımda sorunsuz bir şekilde Ubuntu'yu sürekli kullanıyordum. Ancak yeni bir laptopa geçmemle birlikte ses kartımın yeni çıktığını ve bunun sürücüsünün henüz Linux için yazılmadığını öğrendim. Aylarca bu sürücüyü kendim yazmaya çalıştım ve hala daha uğraşıyorum. Ancak eskiden sürekli Ubuntu kullanan biri olarak şu an sırf aklımıza dahi gelmeyecek bir driver sorunu yüzünden günlük hayatta Windows'u kullanmak zorunda kalıyorum. Dediğiniz gibi arkasında büyük bir şirket olmaması ve dolayısıyla sürücüleri çıkaramamaları benim gibi sıkı bir kullanıcıyı bile uzaklaştırabiliyor.
Yeni cihazinla beraber kullanıyorsan fedora yi dene daha sık güncelleniyor
@@twofan3245 ROS ile uğraştığım için Ubuntu harici bir dağıtımı kullanamıyorum maalesef ya ama teşekkür ederim önerin için
Yılmak yok, aynen devam kardeşim, yokluk bazen insanı dahi yapar.
@@twofan3245hocam ROS kullandığım için mecburum bi tık
Bilgilendirici bir video olmuş; teşekkürler.
Mukemmel bir video, saygilar.
3 sene önce falan(7.sınıf olması lazım) patates bilgisayarımda Windows çok sorun çıkarmaya başlayınca geçmiştim ilk defa. Bilgisayarımı değiştim ama hala kullanıyorum, memnun gibiyim şu an. Son 5 10 senede devasa atılımlar yapıldı. Mint gibi terminalle hiç uğraştırmayan dağıtımlar, Pamac gibi grafiksel uygulama mağazaları, oyun tarafında Proton, SteamOS...
15 yıllık sıkı Windows kullanıcı olarak linuxu gerçekten çok beğendim,tek ve Windowsa geri dönmeme sebep olan sorun uygulama uyumluluğu.olanlara da çok eski güncelleme geliyor
Harika bir anlatım, elinize sağlık..
Videodaki bilgiler için teşekkürler. İlk fon müziği nedir 🤩
Linux geliştiricilerine selam olsun. Şapka çıkarılacak iş yapıyorlar gerçekten. Merak ettiğim bir soru var. Halihazırda microsoftun bizden zorla aldığı verileri Linux'da kendi isteğimizle nasıl paylaşırız ? Yani geliştirmeye veya satmaya yarayacak verileri microsofta vermektense isteyerek linux geliştiricilerine vermek isterim. Zaten donumuzun rengine kadar biliyorlar. Biraz da linux kazansın. En azından açık kaynak ve verilerimizle kazandıkları parayla yine Linux'u geliştirmek için çalışabilirler. Ayrıca suyunu çıkartmadan reklam bile göstersinler isterim.
Diyanet İşleri Başkanlığı pardus dağıtımını 10 bini aşkın pc de kullanmakta. Kullanıcılar için en büyük problem Ms Office den LibreOffec uygulamasına geçişte yaşandı. Bahsettiğiniz gibi ms office ve adobe uygulamaları kullanılabilir olsa olayın rengi fevkalade değişecektir.
Ama video da bahsetmediğiniz bir konu var ki çok önemli. Linux kullanırsanız sisteminize usb lerde pc den pc ye bulaşan virüs trojan veya fidye yazılımları gibi kötü amaçlı yazılımlarla karşılaşma olasılığınız neredeyse imkansız hale geliyor.
Sıkı bir linux kullanıcısı olarak söylemem gerekir ki sanal makinede dahi olsa bir linux dağıtımı kullanılmalı ve en azından bilgisayardan gerçekleştirdiğiniz bankacılık işlemlerinizi buradan yürütmelisiniz.
Çok güzel video olmuş oldukça yararlı.
İçerikte fazla hata var. Hangi birisini sayayım?
@@atesingucuresmi En önemli 3-5 tanesini sayar mısın?
@@yigitsalar
1- Videonun başındaki Wine'ın açılımını söyleyip sonlara doğru ona emülasyon demesi. Bu bir çelişki.
2- Linux populer değil diyor, aslında Linux populer. Sadece masaüstü ortamından dolayı öyleymiş gibi anlatılır. Fakat iş kökten hatalı. Linux bugün kullandığınız akıllı olan her cihazın içinde mevcuttur. Verdiği görsel eski. Steam paylaşımına göre Linux, Mac OS X'i geçiyor.
3- Büyük şirket desteği yok deniyor, bu yanılgıdır. Linux'un içerisinde bir çok büyük dağıtımın arkasında büyük şirketler var. Hatta saydığı şirketlerin hemen hemen hepsi Linux'e gizli yardım ediyor. Bu arada illa isim istiyorum diyorsan, Canonical Ltd. bu firma Ubuntu'nun haklarına ve desteğine sahiptir.
Bu kadarı yeterli bile.
windows un bir süredir yaptığı güncellemeler ve aktif kullandığım gayet sağlam 5 pc nin daha aktif olan 3 ünün sinir bozan hale gelmesiyle genelde sanal makinelerle ara sıra kullandığım linux mint e geçtim, mint dışında denediğim bazı sistemlerde çift monitör den yazıcı , nvidia sürücü ve güç ayarlarına kadar windosda neredeyse olmayacak türlü sıkıntılar oldu, bunun için güncel ve macerasız olan mint gibi sistemler tavsiyemdir. çizim için gimp, zip için peazip, ofis için onlyoffice ( widows ofise en benzeri de sanırım bu ) kullanılabilir. Linux da virüs olmaz diyemem ama düzgün kullanıldığında biraz zor, bunun yanında güvenlik duvarı aktif, belki bir de vpn ile sıkıntısız kullanılır.
Linux kullandığım için kendimi şanslı hissediyorum 🐧💗💖🥹
Pek çok şeyden bahsedebilir, karşılaştırmalar yapabiliriz ama masaüstünde Linux'a geçmek için windowsta sahip olduğunuz rahatlığın büyük bölümünden feragat etmeniz gerekiyor. Muhtemelen WinOS'un gerçek masaüstü rakibi MacOS ama onu da sadece kendi makinalarında kullanabiliyorsunuz sanırım. Bu arada son 3 aydır Debian kullanıyorum ve hala kurulumun bittiğini söyleyemem. Dahası, basit problemlerin çözümü bile dipsiz bir kuyu gibi olabiliyor. Yazılımcı olduğum için script dosyalarıyla uğraşmak bana çok dert değil ama normal bir kullanıcının başa çıkamayacağı problemler var. Bir distro önerisi isterseniz ElementaryOS premium bir his veriyor. Denemek isteyenler için güzel.
hackintosh var da, apple kendi işlemcisine geçtiği için o da yavaş yavaş bitecek.
Çift işletim sistemi kullanmak durumundayım şu an bile ama genel olarak aktif kullandığım linux oluyor. Şu an çok büyük bir boşluğunu hissetmiyorum windowsun oyunlar dışında çoğu yazılımın alternatifi var ve bazıları windowsta olanlardan daha iyi ve daha seri çalışıyor. Olur da bir gün linuxu denerseniz artık terminal ekranını kullanmadan bile bütün işlerinizi yapabilirsiniz. İçerik içinde ayrıca teşekkürler umarım daha çok böyle içerik gelir. ❤
Üstat terminal kullanmadan, yeterli php için yeterli geliştirme araçlarına sahip, çok da fazla öğrenmeye vakit harcamadan kullanabilrceğim bir Linux sistem var mıdır? Bana hangisini önerirsin?
premiere pro yerine alternatif olarak davinci resolve'u da önerebilirim. kdenlive'den çok daha iyi bir alternatif olacaktır bir bakılması gerek. çok kapsamlı bir uygulama olsa da öğrendiğinizde çok efektif bir şekilde kullanabilirsiniz.
browser açıp, eski tabirle surf yapan bir kullanıcı için aslında hiçbir şey değişmiyor. fedora ve mint tecrübelerime dayanarak söylüyorum, birkaç ufak tefek arıza dışında windows'taki gibi gayet stabil bir şekilde internet ve pc deneyimimi yaşadım hatta fedora'da oyun da oynadım. son kullanıcı için "terminalle uğraşmak gerekiyor" gibi bir algı var fakat bugünlerde gördüğüm kadarıyla gui ile hemen her şey hallediliyor. başlangıç için fedora'yı denemenizi tavsiye ederim.
Hocam, acemi olarak soruyorum: sizce, başlangıç için Ubuntu ve Ubuntu tabanlı dağıtımlar daha isabetli olmaz mı? Fedora zorlamaz mı? Evet, bir Arch değil, ama nedense zorlayacağı gibi bir hisse kapıldım ben.
Ek olarak, özelleştirme olmadan yapamam. Dolayısı ile KDE benim için en iyi ve belki de, tek seçenek. Fedora KDE ile herhangi bir sorun çıkarır mı? Denediniz mi?
Şahsen ben KDE ilk çıktığında Fedora 40 KDE döndürmesi kullandım, Wayland ve Nvidia olmasına rağmen sıkıntı yaşamadım.
@@azadquluzad5522ben de profesyoneli sayılmam :) kde ile kullanmadım, gnome ile yeterince özelleştirebiliyorum kendi zevkime göre. fedora'da herhangi bir sorun olacağını sanmam, ilk linux deneyimim fedora ile başlamıştı ve ufak tefek bir iki şey haricinde zorluk yaşamadım.
@@azadquluzad5522 Debian olabilir
linux ile 2 yılımı doldurdum 3. yılımdayım bu süre boyunca asla ama asla windows'u aramadım bir daha zorunda kalmazsam asla kendi isteğimle windows bir cihaz kullanacağımı düşünmüyorum bu süreçte gördüğüm en büyük sorun linux kitlesinin büyük bir kısmı windows'a/macOS'a benzer bir arayüz istemesi ve bu talepler doğrultusunda geliştirilen dağıtımlar veya masaüstü ortamları bu işletim sistemlerine benziyor üstelik bu sorun sadece linux için değil solaris ve bsd işletim sistemlerinde de aynı yanlış devam ediyor çünkü bu işletim sistemleri de gnome, mate gibi masaüstü ortamlarını kullanıyor
Yalnız değilsin
Oyunlar konusunda da kendini aştı bence. BTT community'den selamlar.
windows masaüstü görünümünde dosya boyutlarını topluca büyütüp küçültebiliyoruz. Ama dosyaları ayrı ayrı boyutlarda görünmesini istediğimizde bu özellik yok. Bazı dosyalar büyük bazıları küçük olsun istiyorum. Bunu mümkün kılacak bir yöntem var mı?
Yusuf ipek ortak yayın gelir mi
Kardeşimle beraber bu videoyu izledik, crack windows kurmayı öğretmiştim kısa bir süre önce ve windowsun ücretli olduğunu yeni öğrendi şuan aval aval bana bakıyor
Merhaba yaklaşık 1 ay önce Pardus Gnome 23 versiyonunu eski masaüstü bilgisayarıma kurdum. Pardus u kurma nedenim hem bir linux tabanlı işletim sistemi hem de debian uygulama altyapısını kullanmasıdır. ayrıca Pardus a 3d yazıcılarda kullanılan Klipper veya Octoprint gibi uygulamalar ile eklentileri çalıştırmak ve ar-ge sini yapmak adına böyle bir girişimde bulundum.
Bir orekte benden olsun: thy ucaklarındakı koltuk arasındaki eylence sistemleri de andrid tabanlı nerdenmi biliyorum flyt radarmı bir app var ondan cıkarken bazen bag oluşuyor ve bi kaç saniyeliğine alta 3 çizgi çıkıyor ve aynı tasarımı aynı googlelın telefonlarıyla 3:23
Dual boot kullanıyorum. Ubuntu ve w10. Asıl sen neden kullanmıyorsun?
Libre Office'yi senelerdir kullanıyorum. Evet bir MS Office edemez ama prestij gerektirmeyen tüm işlerde ihtiyacı karşılıyor. En güzelide BEDAVA. Fakat bağış yapmanızı öneririm.
Tavsiyem onlyoffice kullanmak bu tip durumda, cloud destegi var, foss ve ms'nin dosya formatlarinda neredeyse hic sorun cikarmiyor libreoffice e gore
"en güzeli de bedava". Son 17 senedir microsoft office de bedava kullanıyorum 😂 Türkiye de şirketler hariç kullanıcıların %80 i crackli olarak kullanıyor zaten, bilenler kendisi crackliyor, bilmeyenler bilgisayarcılara götürüp cracklettiriyor 😂 dolayısıyla ücretsiz diyebiliriz office için de. Hatta windows da ücretsiz biz Türkler için, win95'ten beridir, xp, win7, win 10, win 11 hepsini crackli kullandım 😂
@@nnnscorpionnn bilgisayari alirken veriyorsun para windows isletim sistemine zaten.
@@haydarveli6470 freedos duymadın galiba? Ya da toplama bilgisayar? Laptop alırken freedos alıyorsun ve daha ucuza geliyor windows lisansı olmadığı için. Ya da masaüstü bilgisayarını kendin topluyorsun, dolayısıyla aldığın ssd ya da hard diskte windows yüklü gelmiyor, bunun için de para ödemiyorsun. Mağrada mı yaşıyosunuz anlamıyorum.
Ben bu kullanılan yazılımda "prestij" kelimesini koyacak yer bulamıyorum. Sen işini gören ve sonuç alıp işletmende hatasız kullanıyorsan o yazılım aten sana kâr da sağlıyor demektir. Ne oluyor yani microsoft office kullanıyoruz diye müşterilere kartvizit mi gönderiyorsunuz nedir????
Yıllar önceydi, Pardus CD'si istemiştim Tubitak'tan göndermişlerdi. Harika idi ama Adobe ürünleri düzgün çalışmayınca bırakmıştım ve sonra Mac OS'a geçmiştim. Halen böyle devam ediyorum. Linux, benim zihnimde çok güzel ve eğlenceli bir işletim sistemi olarak kaldı. Bugünlerde bilmiyorum, Adobe ve Wacom ile düzgün çalıışıyor mu?
Şimdi istesek cd uollarlar mı acaba
bu güzel video için teşekkür ederim. şahsen ben yaygın olmamasının esas sebebinin oyunlar olduğunu düşünüyorum. güzel bir orta parmakla kendini açık ve net :) ifade etmiş.
bunu her zaman ilginç buluyorum ve bence linux sisteminde büyük bir potansiyel var.
playstation platformuna bakarsak windows var mı? yok. neden benzeri sistemi kapalı da olabilir pc'ye uyduramıyorlar? steam os ile az da olsa başarılmış bir şey bu halbuki..
Linux kurup kurup pişman olup Windows'a geri geçiyorum. Herhangi bir sorunda kendimi çözüm kısmında yalnız hissediyorum. Her ne kadar özelleştirilebilir olsa da artık belirli bir yaşın üzerindeyseniz sıkıntılarla uğraşmak istemiyorsunuz. Bazı şeylerde kullanıcı verilerinizi vermek pahasına o konfor alanının dışına çıkmak istemiyorsunuz. Ben de artık o konfor alanının içerisinde olanlardan biriyim. Linux kullanma gayretinde olan herkese sevgilerimi iletiyorum...
Kendinize uygun olmayan bir distro seçmiş olabilirsiniz. Fedora ya da ubuntu gibi dağıtımlar günlük kullanım için gayet uygun ve windowsa göre daha az bellek gerektirdiklerinden pek çok senaryoda windowsa kıyasla daha iyi performans sağlıyorlar. Hem linuxun yapısı gereği veri güvenliği gibi konularda daha iyiler. Benim için en iyi tarafı yüzlerce sayfalık içinde de olduğunu bilmediğim anlaşmaları imzalamamak. Kullandığınız distrodan memnun değilseniz farklı distroları deneyebilirsiniz. Eğer Sorunlar karşısinda yalnız hissediyorsaniz linux wikilerinden ya da komunitelerinden yardım alabilirsiniz.
@@EyuphanSeymen adam ne diyo sen ne demissin, yazdigin her oneri daha fazla ugras diye bagiriyor, adam ise ugrasmak istemiyorum diyor
😂@@trexeyesonly55
Linux için ön yargı ve korkularınızı kırın. Yılda ödediğiniz yazılım ve program ücretleri sıfıra ya da yarıya indirin. Yarıya indirin dememin sebebi bu yazılım geliştiricilerine destek olmak ve yazılımların devamlılığını sağlamak için gönlünüzden kopan ücreti bağışlamak için. Belki 1 belki 10 belki de 100 dolarlık bağışlarınız ile özgürce kullanım sqğlayabiirsiniz. Ayrıca bu tür bağışlar başka yazılımcıları da cezbederek yazılım çeşitliliğini de artırır.
inux mandrake yi bende kurmuştum geçmişe götürdün bizi :)
Teşekkürler bilgilendik
Photoshop yerine gimp değil Krita öneririm
Bir grafik tasarımcı olarak özellikle Adobe uygulamalarının olmayışı benim Linux'e geçmememin en büyük nedeni. Adobe yazılımlarına alternatif olacak yazılımları görmedim ama gerçekten bir alternatif olabilecek kadar işlevsel olsalardı eminim bir tasarımcı olarak en azından adlarını duyardım. Tıpkı bir saniye bile kullanmamış olmama rağmen Final Cut'ı bildiğim gibi. Onun dışında tıpkı videodan söylediğin üzere terminal çok işkence birşey ortalama kullanıcılar için. Kendi adıma başka bir uzak durma nedenim ise dosya sistemi.. Örneğin C'ye Linux kurup çalışmak istesem NTFS dosya sistemini de değiştirdiği için (en azından önceden değiştiriyordu hala öyle mi bilmiyorum) Linux'e yaklaşmıyorum.
Ne gariptir, Corel'in de bir Linux dağıtımı var ama bi Coreldraw'ın bi Linux dağıtımını yayınlamadı. İnsan Linux içinde en azından bi micrografx designer tipi vektörel grafik tasarımı program arıyor.
Kdenlive ve DaVinci Resolve çok güzel uygulamalar PP'ye alternatif olarak. PS'e alternatif Gimp var. Alışabilenler çok seviyor da ben alışamayanlardanım. Diğer CC alternatifleri hakkında bir fikrim yok maalesef. 3-5 şey dışında işlevsellikte pek bir sıkıntı yok ama.
photoshop için en çok benzeyen photopea var ama internetli ne yazık ki vektör içinde inkscape var en çok illustratore benzeyen onun dışında da bilmiyorum
Terminal aslında işkence değil. Kullanımı neredeyse minimum düzeye indi günümüzde. Sadece 5-10 komutun ne yaptığını bilsen bile linux kullanabilirsin. Linux aslında windows ile dual boot destekliyor ve windowsun dosyalarına karışmıyor. Tam tersi windows, linux dosyalarını bozuyor.
@@davuthaxorlvm ayarlarsan windows ağlamaya başlar bu sefer
Teşekkürler bu video için. uzun zamandır Linux kullanıyorum.. Fedora Server , Docker container , Podman container , ZFS Storage. Her ne kadar bunlar bir Elektrik mühendisi olarak benim ilgi alanlarım olsa da kızımın Laptop unda da Fedora Workstation var. Windows un tamamen ortadan kalkması mümkün değil ama (uygulamalardan dolayı) . Bununla da şöyle başedebiliriz. nasıl mı Linux kernel e entegre KVM veya Virtualbox ile sanallaştırma yolu ile. Windows 'u host olarak kurmak yerine ihtiyaç duyduğumuz (uygulamaları kullanmak istediğimizde kullanmak üzere) VM olarak kullanarak. Bu Windows 'dan Linux 'a geçis için kolaylaştırıcı bir yöntemdir.
Faydalı ve uyanndırıcı videolarınız için tekrar teşekkürler.
kullanıyorum
Linux anlatan bir videoda Redhat, Fedora, Suse gibi dağıtımlardan bahsetmemiş olmak.
Sunucu pazar payı ??
Daha birçok eksik. Daha iyi hazırlık yapmanızı beklerdim.
Kurumsal sunucu ve gömülü sistemler pazarında açık ara önde hatta başka bir seçenek bile bulamadığınız linux hakkında hiçbirşey söylememişsiniz ayrıca.
Minimum sistem kaynağı kullanarak maximum verimi hedefleyen ve bu haliyle Microsoft'a PowerShell ve gui olmayan windows sunucusu yapmaya zorlayan da Linuxtur.
Hatta daha da ileri gitmiş ve Microsoft kendi kerneline linux eklemek zorunda kalmıştır.
Wsl ve wsl2 ile windowsta linux kullanmak bile ayrıca bir başlık olarak verilebilirdi.
Ayrıca istesenizde istemesenizde linux kullanıyorsunuz en basitinden sizinde dediğiniz gibi cep telefonlarında. Ayrıca her evde 1 modem mutlaka var, modemin işletim sistemi de büyük ihtimalle tahmin edin nedir? aaa eevet linux tabiki. Kol saatinizde evet evet yanlış duymadınız. Hatta akıllı lambanız, priziniz, arabanız, kahve makinanız, televizyonunuz, küçücük bileklikler varya onlar. Hepsi linux ile çalışıyor. Akıllı desiğiniz herşey linux. Ve evet linux bir desktop işletim sistemi olmayı hiçbirzaman hedeflemedi. Çünkü gerek yok.,
Linux anlatırken bu kadar çok Windows tan bahsetmişsiniz tamam güzel. Xinu yu da biraz anlatabilirdiniz mesela.
Unuttuğum daha çok şey var Gentoo, ChromeOs ve dahası.
Hayır yani bunları anlatacağınıza Adobe falan filan komplo yok bilmemne. Nvidia ya Intele kafa tutan bir geeliştirici Linus yani ne olmasını beklersiniz. Tabiki kimse desteklemeyecek. Ama o zorla kendini vazgeçilmez yaptı ve herkes onu kabul etti. Budur.
adobe uygulamaları çalışıyor mu ? işte bu yüzden grafikerler için pek tercih edilmiyor olabilir... adobe uygulamarına benzer uygulamalar var ama amatörler için belki....
Ilk defa 2003'te openSUSE, 2012 Ubuntu, biraz daha ogrendikce Arch linux kullandim 2013'ten 2020'ye kadar. Su an macOS kullanıyorum :l
İlk kez 1997 yılında Linux u Red Hat olarak çalıştığım işyerindeki server da görmüştüm. sonrasında merakım gereği 2000 li yılların başında kendi bilgisayarıma Mandrake kurarak başladım. Pardus çıktığında çok heyecanlanmıştım. İlk milli işletim sistemimiz olacaktı. maalesef arkası gelmedi. Ubuntu, Mandiva ve Mint gibi sürürmleri ara ara denediğim oldu.
5:40 endüstri standardı uygulamaların varlığı dağıtıma göre çok değişebiliyor. ancak 3 aşağı 5 yukarı bütün linux dağıtımlarında office programları destekleniyor.
Driver desteği oyun desteği gibi şeyler olmayınca bir yere toslayana kadar kullanabiliyorsunuz onun haricinde Windows ağır diyorsanız Windows 10 ltsc sürümünü öneririm
Video çok güzel. 👌🏻
Linux kullanmaya lisede başlamıştım. Bölüm derslerimizde pardus eğitimleri alıyorduk. Sonrasında ubuntu dağıtımnı ilgimi çektiği için belli bri süre denemiştim. Bazı zamanlar çift işletim sistemi kurarar devam etmiştim. Ubuntunun kendi kendine bulup kurduğu ses driverlarının kalitesine windows su dökemezdi. Mesleğim gereği 3dsmax kullanıcısı olduğum için linuxda kalıcı bir kullanım sürecim Maalesef oluşamadı. Oluşamadı diyorum çünkü aklım hala daha Linux de. Şu sıralar 3dsmax den Blender programına geçmeyi ciddi ciddi düşünüyorum artık. Bunun sebebi ise Blender yazılımının 2.8 versiyonu ile muazzam bir kaliteye yükselmesi ve her geçen gün bu çıtayı yükseltmesi. Linux işletim sistemlerindeki en temel eksik. Arayüzdeki karmaşadır. Mac OSX de Linux tabanlı bir işletim sistemi olmasına rağmen orada kurdukları ekosistem. Bugün ortada. Bence Linux camiası bir tasarım kabuğı için vakıf kurmalı veya böyle bir vakıf var ise daha detaylı çalışılmalı. Blender bugün piyasadaki köklü bir çok 3d yazılımı tahtından sarsıyor. Benzer bir atılımı Gimp yapabilse; Adobe şapkasını önüne alıp düşünmeye başlar. Kullanıcılar bu şekilde linux e geçtikçe firamlar da talebe göre adımlar atmaya başlayacaklar.
Bu arada oyunlar konusunda söylenenin aksine çok iyi bir destek var. Özellikle steam'de sorun yaşama ihtimaliniz windowsla aynı bile diyebilirim. Steam, steam deckten sonra proton adında bir servis kuruldu ve steam oyunlarını oynamak çok kolaylaştı. Bu arada adettendir, I use arch btw.
2023 başlarında bir süre Steam deck kullandım ve Steam Deck ile Steam mağazasında oyunları gezerken "Çalışan, çalışması muhtemel ve çalışamayan" gibi kategoriler var. Bu da Linux ile Windows aynı savının pek doğru olmadığına götürüyor beni.
Arh? Demek ki developeriz :)
Linux ile tanışmam ubuntu 11.10 ile oldu windows hoşuma gitmiyodu (uygulamaların her yerden beni güncelle demesi , mavi ekranlar sinirimi bozuyodu) ve değişik lezzetler arıyordum. Sonrasında üniversitede donanımım kötüydü imdadıma yine linux yetişti orada da çeşitli ubuntu varyasyonları kullandım hem laptop hemde masaüstüm için. Sonra neden biraz daha uğraşmıyım dedim yaklaşık bir sene arch linux kullandım, gayet memnun olsam da hızlı güncellenen paketler arada bir can sıkıcı olabiliyordu. Sonrasında yazılım geliştirici olarak iş hayatıma atıldım başlarda macos kullandım ama bana biraz yavaş geldi ve arayüz de alıştığım kısa yol pratikliği yoktu. Bir pc istedim ama onda da başta IT ile sorun yaşadım biraz da windows kullandım. Docker'ın kendi kendine ha bire bozulması, android emülatörlerinin zaman zaman kitlenip kalması ve derleme sürelerinin uzun olması gibi kafa patlatıcı olayların sonunda linux kurmaya ikna ettim. Şimdi fedora ile de gerçekten hem rahat hemde güvenli dağıtımımı buldum diyebilirirm. Güncel ve görece daha stabil uygulamalar, btrfs ile zamana bağlı olarak veya sistem güncelleme, paket kurulumu öncesi ve sonrasında saniyeler içinde yedek alması vazgeçilmez oldu artık benim için. Eksikleri yok mu tabi ki var ms teams'i wpa olarak kullanmak bazen can sıkıcı olabiliyor yada uykuya aldığımda xhci usb kontrollerinin hata fırlatmasından dolayı uykuya geçmemesi ve son olarak bazen uykuya geçebilsede dikey monitörümün çalışmaması veya ayarlarını kaybetmesi. Bunlar sağladığı artılar yanında çok küçük sorunlar olduğu için gerçekten benim için vazgeçilmez duruyor. İleri bir tarihte apple platformunda ki çalışmalar için macos'a geçmem gerekse de kişisel ve diğer işler için hala benim için vazgeçilmez işletim sistemi. Buraya kadar uşenmeyip okuyan, okumayan herkes için teşekkürler 😀
Saygı Değer Administer Cagan Bey Şahsen Masaüstleri İçün İdeal Açık Tabanlı Olmasına Rağmen Vaktinde Kalitesinin Vurgulayıp Özelliklerini Çıkaran Reklamların Ve Güncellemelerin Sıkıntılı Ve Eksikliği Nedenine Bağlıyorum ... Şimdiden Emeklerinize Sağlık Her Daim Teknolojiyle Alakalı Bilgilendirici Ve Çarpıcı İçerikli Yayınların Devamını Dört Gözle Beklemekteyiz ...
ya denemek istiyorum da işte windows daki gibi rahatlık olmamasıdnan en ufak birşey yüklemek için terminal den biton kod yazmamız gerekmesi ve tabikide oyunların uyumusuzlığu için pek rahat etmiyorum ama daha önce sanal makinede linux mint ve kali linux denemiştim
Aslında terminalden bir ton kod yazmana gerek yok aklından geçen herşeyi grafik arayüzü den yapabiliyorsun. İnternette sürekli terminal komutları görmenin sebebi aslında şu eminim başına bir iş gelmiştir ve internette arttığın zaman windowsta suraya gir şunu şöyle değiştir vs gibi şeyler yazıyor bunu istersen linuxta da aynı şekilde yapabilirsin ama tek tek şunu şöyle bunu böyle yap demek yerine tek bir komut satırı senin sorununu çözüyor.
Güzel video. Teşekkürler
3:07 haftalık benzer içerikler ve firebase'den neredeyse copy-paste-çeviri videolar değli de kendi kanalında yayınladığın gibi videoları tekrardan görmek çok isterdim.
Önemli bir pazar payına hakim olamıyor dedin, bilgi biraz eksik kalmış gibi duruyor. Son kullanıcı olarak bakıldığı zaman dediğinde haklısın, lakin sunucu pazarında pazar payının yüksek bir kısmını kapsıyor. Ayrıca geliştiriciler özelinde baktığın zaman kullanım oranı MacOs ve Windows'tan önde geliyor.
İnsanların anlaması gereken nokta şurası, işletim sistemini bilgisayarı açtığımızda gelen ekran sanıyoruz, işletim sistemi dediğimiz şey, bağlı olan aygıt ve sürücüleri, işlem süreçlerini(process), network, kaynak yönetimi,hafıza gibi sayabileceiğimiz onlarca konuyu yöneten bir yazılımdır. Ekranda çift tıklayarak açtığımız bir dosya işletim sistemi api'lerini kullanarak çalışan başka bir yazılımdır. Buna arayüz diyoruz, eskiden bu arayüz sıkıntılıydı son kullanıcılar sorun yaşadığı zaman terminal ekranına dönerek bilgisayarı yönetemiyordu. Son yıllarda bu sorunlar büyük ölçüde çözüldü ki yapay zeka devrimi ile çok daha ileri bir noktaya gelecektir. Ama bu sorunlar varken de linux kullanıyorduk peki neden? Kısa cevap yukarıda saydığım görevlerin hepsini daha rahat yerine getirebiliyordu ve tamamen ücretsizdi, bu sebepten sunucularda her zaman liderdi.
Eski laptopuma MX Linux yükleyip, ince ayarlarını yapmanın keyfinin üstüne bu videonun gelmesi.....
2001 de slackware ile linux kullanmaya başlamış ve o zamandan beri kullanan biri olarak bence bu durum biraz perspektife de bağlı.
aynı şeyi windows için de "windows bir linux olamadı" diyebiliriz, sunucu işletim sistemi pazar payına bakınca.
uzun zamandır linuxe geçmeye çalışıyorum ara ara windowsu silip sürekli linux kurma çabam var. Ama bazı yazılımlarda çektiğim zorluk ve windowsta olan birkaç uygulamayı hiçbir şekilde ubuntuda çalıştıramamam haliyle windowsa geri dönmeme yol açıyor. Yazılım geliştirirken gerçekten çok hızlı ve birçok artısı var fakat yine de windowsun konforundan çıkılamıyor. Sorun yaşadığım uygulama SourceTree wine ile çalıştıramıyorum ya da performans problemi yaşıyorum. Dockerda ise nedense kullanıcı yetkisi problemleri yaşadım :) ama ısrarla geçmeye çalışacağım sanırım.
belki WSL hakkında da biraz bilgi verebilirdi. Tamam masaüstü işletim sistemi olarak konumlanmıyor adı üstünde subsystem ama yine de developer vb. iş kolları için çözüm sunuyor. WSL olarak istediğiniz dağıtımı ihtiyaçlarınız doğrultusunda kullanabilir hale geliyorsunuz.
WSL'in Microsoft açısından tek amacı GNU/Linux'un pazar payının artmasını engellemek.
Ben suse ile başladım ama en çok dikkatimi çeken 1999 yılında çıkan Corel-Linux oldu. Daha önce başka dağıtımlarda olmayan windowstan geçiş asistanı vardı mesela. Masaüstü duvar kağıdı da dahil tüm ayarları aktarıyordu. Windows ile network iletişimi de diğer dağıtımlardan çok daha iyiydi. Nihayetinde Corel firmasının bir ürünüydü!
Microsoft gereken baskıyı yaptı ve Corel'in bu işten elini-eteğini çekmesini sağladı.
Ciddi bir kurumsal desteği olan o dağıtım baskı görmeseydi bugün yazılım piyasasında çok farklı bir tablo olurdu...
2-3 senedir linux kullanıyorum farklı dağıtımlar denedim. şuan cachyos(arch based) ve kde plasma kullanıyorum sanırım bir süre buradayım. yazılım açısından bence daha rahat. paket yüklemek daha kolay, terminal rahatlığı vb. oyun ve nvidia desteği de son zamanlarda düzelmeye başladı. kernel anti cheat kullananlar dışında çoğunu oynatıyor özellikle steam çok geliştirdi. bazı donanımlar için resmi driver eksiği var(örn. klavye mouse rgb kontrolü, bluetooth firmware) onun dışında sorunum olmadı. terminal korkulacak birşey değil alışınca çok işe yarıyor.
Bu gibi içerikleri çok takdir ediyorum. Biliyorum bu videolar yüzünden gaza gelip bilgisayarlarına linux kurmayı test edecek, araştıracak ve bilgisayarlarını bozabilecek onlarca insan var. Siz yürümeyi hiç düşmeden mi öğrendiniz? Linux projelerinin de kendilerini geliştirmesine şans tanıyalım. Baktınız ki çok zorunlu bir uygulamanız Linux için yok, oturup ağlamaya luzum yok, geliştiricilere sorunu bildirin ve biraz kamuoyu baskısı toplayın. Bu şekilde belki bir şansımız olabilir. Bu şekilde bakıldığında ve uzun süre (6. senem) Linux kullanan birisi olarak (şu an windowsdayım bu arada) söylemeliyim ki günlük kullanım için hala yeterli değil (tamamen kişisel görüşüm). Sebebi(m) güncel teknolojilerin bazen yanlış bazen geç geliyor olması. Bunu şikayet ederek düzelteceğiz. Şikayetlerinizi kendiniz de düzeltebilirsiniz bu arada. Sonuçta birileri arkanızı toplamak zorunda değil, sorunlarınızı kendiniz çözüp internete ayak izi bırakırsanız ilerde birisi bu çözümleri görebilir. İşletim sistemi geliştiricileri veya bağımlılık geliştiricileri de bu sorunların çözümlerini görerek debuglar yaparlar ve geliştirmiş olurlar. Bir linux işletim sistemine %100 geçmek büyük bir cesaret ve bilgi yığını ister. Tavsiyem sanal masaüstü kullanarak kendi bilginizi geliştirmeniz (evet zevksiz olacak çünkü devamlı donuyor ve animasyonlar güzel gözükmüyor). Ancak bilgisayarınızı bozmamanız için güzel bir yöntem. Kasan, donan, çalışmayan ya da bozduğunuz durumlarda sanal masaüstüne suç atabilirsiniz. Söylemeliyim ki Linux son birkaç yılda (3 yıldır) büyük atılımlar yaptı evet, artık günlük kullanıma daha elverişli halde, ayrıca sanal masaüstünde göreceğiniz donma, kasma, sürücü hataları gibi şeyleri muhtemelen ana bilgisayarınıza kurduğunuzda görmeyeceksiniz. Yine de temelleri öğrenmek, yeni şeyler test etmek için uzak masaüstü yeterince iyi. Dualboot ile sisteminize kurma girişiminden önce lütfen uzak masaüstü ile kendinizi geliştirin. Bu konuda @yusufipk (Yusuf İpek) kanalını önereceğim. Kendisi başarılı ve eğitici videolar yapıyor. Linux için kendinizi geliştirmek, yeni teknoloji gündemlerini takip etmek veya hazırladığı diğer içerikleri izlemeniz sizi biraz geliştirebilir. Neyse bu uzun yazımı okuyan herkese teşekkür ederim ^^
Linux o kadar etkili bir özgürlük sunuyor ki, tamamen çöp diyebileceğim bir laptop'u sırf ekran kalitesi yüzünden hayata döndürmek istiyordum, xp dışındaki eski windows sürümlerinde bir iki dk içerisinde takılıp kalıyordu. 4-5 ayrı linux dağıtımında bile sorun çıkardı fakat linux mint sayesinde hemen hemen hiçbir pürüz yaşamadan modern bir arayüzle takılma olmadan rahatlıkla dizi, film izleyebiliyorum. Evde eski bir dostunuz tozlanmaya yüz tutmuşsa bence şimdi tam zamanı... ikincil sistemlerde rahatlıkla tercih edilebilir. Böyle bir cihazı bile performanslı kılan açık kaynak kahramanları iyi ki var.
Ben 90 lı yılların sonlarında ilk linux tecrübem oldu. Fedora, Suse vs. denedim ancak dediğiniz gibi o dönemlerde aygıtları tanıtmak tam bir işkence idi. İkili işletim sistemi sadece oyunlar için kullanıyorum ama windows makinada kesinlikle "şifre" gireceğim bir sayfaya erişim sağlamıyorum. Ayrı bir harddiske kurup kullanıyorum. Son 4-5 yıldır windowsu hiç açmıyorum desem yeridir. Ubuntu gerçekten tüm işimi görüyor %90 chrome ve studio code... 2010 lu yıllarda windows kullanıyordum linuxu sanal makina olarak çalıştırıyordum.
Sunucu tarafında linux kullanıyorum fakat masaüstü ortamları (kde, gnome) çok kötü. İstediğim yere sürükle bırak yapamadıktan sonra ne yapayım o işletim sistemini.
dün ubuntu kurmustuım. hiç bir sorun yok gayet güzel çalışıyor. bu gün ise winmdows'a geri döndüm. nefes aldım...
Sırf oyun oynamak için işletim sistemini değiştirmek zorunda kaldım... Tam o zamanlarda da The Witcher 3 çıktı oynamak istedim aldım ama sistem hiç bir açıdan el vermiyor. Sonra Overwatch geldi ve ben onu da aldım. Bunların ikisini oynamak istiyordum ve bu yüzden işletim sistemi Windows ile değiştim. Kasıyor olsa bile oynadım bir süre oyunları ve The Witcher 3'ü de bitirdim sonrasında oyun açısından olan konforuna yeniden alışınca böyle kaldım. Yaklaşık 3 yıl Linux işletim sistemi kullandım. Kali, Ubuntu veya Mint aralarında en son kali de bitirdim. Güzel zamanlardı... Sizinde olduğunuz durum gibi bende aynı şekilde bir ara Kali ve Windows 10 gibi bir şey denedim ama nedense çok fazla aksaklık çıktı. Gereğinden fazla aksaklık çıktığı içinde komple kaldırdım ve yeniden Windows kurdum. Her ne kadar üşensemde bir daha yapmayı düşünüyorum ama aksilik çıkarsa yine tek Windows işletim sisteminde kalmam gerek. Umarım oyunlar adına biraz gelişirlerde bir an önce... Neyse anladınız siz demek istediğimi.
Şu sıralar garuda kullanıyorum. Ubuntu kadar yazılım desteği olmasa da bir şekilde herşeyi hallettim. Gayet güzel.
Video süper olmuş :)
Slackware 2-3 yıl
Debian 3-4 yıl
Pardus 2 yıl
Gentoo 2 yıl
Ubuntu 7-8 yıl
Solus 4 yıl (halen)
1994 yılında çalıştığım kurumun web, gopher, ftp ve mail sunucularını oluşturmak amacıyla slackware linux kurulumu yaptım. Slackware kurulum seti SCO Unix ile birebir aynıydı, SCO bildiğim için bu sürümü kullandım. HP Vectra pclerde win3.11 sürekli sorun çıkarırken slackware yıllarca sorunsuz çalıştı.
Unix nasıl tasarlandı, c dili ve Unix felsefesi gibi konuları anlatabilir misiniz
Uzun süredir Linux kullanan biri olarak videoya dair birkaç şey söylemek istiyorum. İlk olarak farkındalık yarattığınız için teşekkürler. Sürücü konusunda bu güne kadar hiç sorun yaşamadım. Uygulamalar konusunda ise söyleyebileceğim artık çoğu web tabanlı çalışabilir. Yani yerel bilgisayara bir şey kurmanız gerekmez. Ayrıca bahsettiğiniz alternatifler de harika uygulamalar. Inkscape in Adobe indesign den hiç eksiği yok. Mesele daha çok alışkanlık. Alışkanlık güçlü bir şey. Konfor alanını terk edememek Linux un zor olmasından çok insanların alışkanlıklarını değiştirmesinin zor gelmesi diye düşünüyorum. Kolaylıklar
indesign demiyor illustrator diyor videoda
@@tenburger Doğru. Onu kastetmiştim
dual boot işinde birkaç sıkıntı var. vazgeçip eski haline çevirmek istediğinizde çözüm adımları biraz karışık. ama aşırı bir sorun da değil birçok kez yaptım. elementary os şık ama kötü baya
Benim Linux tecrübem ilk olarak kullanmış olduğum windows çökmüştü ve başka da pc yoktu elimde doğal olarak iso da yoktu kullanmış olduğum akıllı telefon ile otg yardımı ile bir program sayesinde linux u usbye yazdırmayı başarıp daha sonrasında linux u kurup WMVare yardımı ile usb ye Windows isoyu yazdırmak oldu biraz zor bir süreçti fakat başarmıştım.
Baya araştırma yaptım özellikleri ve sunduğu farklar çok değerli ve önemli farklar. Ancak ben oyun oynayan ve yazılımla uğraşan birisi olarak arada kalıyorum. Şuanlık windows ile devam etmeyi düşünüyorum.
1998 de bende neymiş bu Linux diye Mandrake kurmuştum bilgisayara. O zamanlar partition olayı çok can sıkıcı idi, tüm Windows dosyalarımı kaybetmiştim...
Ulen yıllardır her ortamda anlatmaya calıstıgım ve bön bön yüzüme bakan insanlar yüzünden pes ettiğim şeyleri tekrar anlatıldığını görmek mutluluk verdi :)
Videonun kaynakçalarını alabilir miyim? Daha detaylı araştırmak istiyorum
Öğretmen olarak okulumdaki akıllı tahtalarda "malesef" Pardus kullanıyoruz. Evet hemen her işletim sistemini kullandım (MSDOS ile başlayıp Windows 11'e kadar Linux da, Symbian da, o da bu da...) ama aynen sizin de söylediğiniz gibi Linux işletim sistemleri hala gelişim aşamasında, pekçok şeyi geriden takip etmek durumundalar. Ben mesela öğrencilerime Windows tabanlı bir akıllı tahta üzerinde emulator kullanarak Android uygulamalar ile pekçok dersi görselleştirebilirim ama Pardus bunu pek desteklemiyor. Bırakın android uygulamalarını, windows uygulamalarında bile WINE seçicilik yapıp hata veriyor. Ben huyundan vazgeçmeyen huylulardanım. Şayet idarelerin sorun yaratmayacağını bilsem akıllı tahtalara Windows yüklü bir akıllı tahtanın ghost'unu atar elimde gerçekten güçlü bir öğretim materyali oluşturmuş olurum. Şu anki halleriyle benim için sadece "UA-cam player, PDF reader" konumunda. Üzgünüm Linux benimle diilsın 😉
Öğretmen olarak bence siz LINUX konusunda cahil kalmışsınız. ADOBE uygulaması dısışında herşey var. Öğrencilerin Ne eksiği var ki ŞİKAYET EDİYORSUNUZ. Her tür programlama dili, sunucu, güvenlik ,VİRÜSSÜZ DÜNYA, GELİŞTİRME,BİLGİSAYARI ÖĞRENME. ?!!!!
Yıllarca Pardus Ubuntu xubuntu linux Mint kullanmış biri olarak (2007 den beri) İlk defa Arch ailesine geçtim. 1 senedir Manjaro KDE ile sorunsuz çalışıyorum. Arch'ın en sorunlu ama en kullanıcı dostu hali Manjaro. Aur bile kullanmaya gerek duymasam da Debian ve Fedora hamallıkmış... Arch akışkanlığı gibi bir kavram var. Gnome için 😅 Pop Os Ubuntu ve özellikle Fedora, KDE için kesinlikle Arch kökenli bir distro, XFCE içinse linux Mint yada Manjaro. Tamamen kişisel tecrübelerime göre konuşuyorum. Kesinlikle lütfen Arch ile başlamayın. Debian yada Ubuntu türevleri ile başlayın. Hatta Debian'ı arka plana atıp Ubuntu türleri özellikle sisteminiz ne olursa olsun Xubuntu öneriyorum, yada Linux Mint xfce
Çok güzel bir videodur eminim.
q4OS kullanıyorum kde tabanlıdır güçlü ve kararlıdır. Tüy gibi hafif çelik kadar sert.
Hız ve sağlamlık için Q4OS Plasma şiddetle öneririm.!
Madem sordunuz, ben de 2009 yilinda kurdum ilk linuxumu, basta uygulamanin cakmasi yer aliyormus gibi gorunse de, 2 sey beni etkilemisti, biri, customization, yani gorsel anlamda isteklerim dogrultusunda her seyi degistirebilmem, digeri ise terminal kullanarak komutlar verip otomatize calismasini saglamak. Uzun sure dual boot sekilde kullandim fakat solidworks kullanimi disinda windowsu aramaz oldum, derken yazilim dunyasiyla hasir nesir oldukca benim icin windows kullanmak eziyete donustu. En son windows arayuzunu ne zaman gordum hatirlamiyorum, bir suru dagitim denedim, video icin tesekkurler ama sitem videosu gibi olmus, yani hep dezavantajli taraflarindan bahsetmissiniz, o yuzden ben de bir iki bir sey eklemek istiyorum. Eski bir bilgisayari olan herkesin hafif bir dagitim kurmasini oneririm, cunku bellek yonetimi harika olan bir isletim sisteminden bahsediyoruz, zirt zirt donma, kasma problemleri yasamazsiniz, rami sisirmez, arka planda gereksiz uygulamalar/servisler calistirmaz. Calistirdigini dusunuyorsaniz rahatlikla mudahale edebilirsiniz. Hatta oyle ki, bu isletim sisteminin neredeyse her yerine mudahale edebilirsiniz. Eger bilgisayarda bir sorun varsa, bunu tespit edebilirsiniz ve bir google aramasi ile o sorunun nasil cozulecegine dair adimlari bulabilirsiniz. Windowsta sorun gider diye bir buton hatirliyorum, basinca 5-10 saniye bekletip, sorun giderilemedi yazisi cikiyordu, linuxta durum bu sekilde degil, sorun varsa bulup cozebiliyorsunuz, size tonla sacmalik dayatmiyor. Bu gun yalnizca akilli telefonlar veya gomulu cihazlar degil, super bilgisayarlar ve sunucular linux kullaniyor, internette gezdiginiz neredeyse her web sitesi, linux uzerinde calisiyor (youtube dahil) dolayisiyla ev kullanicisi kategorisinden ciktigimizda, en cok kullanilan isletim sistemi gnu/linux diyebiliriz rahatlikla.
Linuxa gecemiyorum cunku; kullandigim cad programi solidworks sadece windowsta calisiyor ve bircok bu tarz endüstriyel yazilim da sadece windows icin var. Dual boot ile de ugrasmak istemiyorum. Sadece internette gezmek icin kullandigim laptopta linux yuklu tabii.
Mandrakeyi bende kurmuştum. Tam iki gün boyunca uğraşmıştım. O dergiden cıkan linux mandrake sorunluydu:)
1995 -ten beri Slackware Linux kulanıyorum. iki yıl öncesine kadar Ubuntu tavsiye ediyordum. Ama Ubuntu snap paket sistemine geçtiğinden beri Linux Mint ve Linux MX tavsiye ediyorum.
Ubuntunun snap ile bilinçli yavaşlatılması, belki çıkan dedikodulardan, Mikrosoft satın almak istiyormuş.
Driver eksiklikleri var asusgpu lu laptop aldım. Ubuntunun driverları yoktu :) arkasında sadece cominity olduğu sürece, bir şirket olmadıkça en faz %5-6 pazar payı olur fazlası olmaz
Sırasıyla, ubuntu, mint, manjaro sonra vanilla arch linux. Arada kısa süre fedora da denedim ancak AUR'dan kopamıyorum. Ayrıca intel işlemcili laptopta sorunsuzca davinci resolve kullanabiliyorum. Libreoffice alışamadım, onlyoffice daha kullanışlı geliyor bana.