Πάνω Λεύκαρα Επαρχία Λάρνακας
Ιερός Ναός Τίμιου Σταυρού
Εξωκλήσι Αγίου Ξενοφών Λευκάρων
Εξωκλήσι Αγίου Ανδρονίκου
Ιερός Ναός Παναγίας Ομορφιάς
Εξωκλήσι Αγίων Αναργύρων και του Αγίου Νεοφύτου
Εξωκλήσι Αγίου Δημητρίου
Παρεκλήσι Αγίου Μάμαντος
Εξωκλήσι Αγίας Αναστασίας Φαρμακολύτριας
Εξωκλήσι Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού
Εξωκλήσι Παναγίας Λειβαδιώτισσας
Εξωκλήσι Άγιου Θωμά
Παρεκκλήσι Αγίου Γεωργίου ο Συρκάτης
Παρεκκλήσι Αρχαγγέλου Μιχαήλ
Παρεκκλήσι Αγίας Παρασκευής
Παρεκκλήσι Αγίου Γεωργίου Κοντού
Παλιό Τζαμί Λευκάρων
Η Βρύση των Λευκάρων (Πηγή)
Φράγμα Λευκάρων
Είναι κτισμένα σε μέσο υψόμετρο 580 μέτρων, με τα βόρειά τους σύνορα να αποτελούν μέρος των διοικητικών ορίων των επαρχιών Λευκωσίας-Λάρνακας. Το λοφώδες τοπίο του χωριού χαρακτηρίζεται από στενές κοιλάδες, απότομες πλαγιές και κορφές που το ύψος τους φθάνει τα 750 μέτρα. Το ανάγλυφο είναι διαμελισμένο από το ποτάμιο δίκτυο του ποταμού Πεντάσχοινου και ιδιαίτερα των παραπόταμων του Συρκάτη και Αργάκι του Μύλου. Από γεωλογικής απόψεως, στο βόρειο τμήμα του χωριού κυριαρχούν τα πυριγενή πετρώματα, κυρίως λάβες, διαβάσες, πλαγιογρανίτες και γάββροι και στο νότιο τμήμα οι αποθέσεις του σχηματισμού Λευκάρων (κρητίδες, μάργες και κερατόλιθοι). Πάνω στα πετρώματα του βόρειου τμήματος αναπτύχθηκαν φαιοχώματα, και πάνω στις αποθέσεις νότιου τμήματος ασβεστούχα εδάφη.
Τα Πάνω Λεύκαρα είναι ιδιαίτερα γνωστά για την κεντητική τους τέχνη που έφθασε σε πολύ ψηλά επίπεδα και τυγχάνει παγκόσμιας αναγνώρισης. Το περίφημο λευκαρίτικο κέντημα χαρακτηρίζεται από τον πλούτο και την ποικιλία των σχεδίων του που επιτυγχάνονται με χρησιμοποίηση διαφόρων τύπων «βελονιών». Η προέλευση της κεντητικής των Λευκάρων χάνεται στα βάθη των αιώνων. Η παράδοση αναφέρει ότι ο μεγάλος Ιταλός καλλιτέχνης και επιστήμονας της Αναγέννησης Λεονάρντο ντα Βίντσι είχε αγοράσει λευκαρίτικο κέντημα, που το δώρισε στη συνέχεια στον καθεδρικό ναό του Μιλάνου όπου χρησιμοποιήθηκε ως κάλυμμα για την Αγία Τράπεζα. Μάλιστα ένα συγκεκριμένο σχέδιο λευκαρίτικου κεντήματος είναι γνωστό με την ονομασία «σχέδιο Λεονάρντο ντα Βίντσι». Το κέντημα αποτέλεσε βασική απασχόληση των γυναικών των Λευκάρων για πολλά χρόνια και πηγή πλούτου για την κοινότητα. Από παλαιά τα λευκαρίτικα κεντήματα απέκτησαν εμπορικό χαρακτήρα και γέμισαν την κυπριακή αγορά, αλλά κατέκτησαν και το εξωτερικό. Μια άλλη βιοτεχνία που αναπτύχθηκε σε μεγάλο βαθμό στην κωμόπολη των Πάνω Λευκάρων είναι και η αργυροχοΐα. Ο πρώτος αργυροχόος - χρυσοχόος, ο Γιάννης ο Καράολος, φθάνει στα Πάνω Λεύκαρα από τη Λευκωσία γύρω στα 1840 και δημιουργεί το δικό του εργαστήρι.
Το χωριό αποτελούσε ισχυρό και πλούσιο φέουδο στα χρόνια της Φραγκοκρατίας κι ο ντε Μας Λατρί το περιλαμβάνει στον κατάλογο των βασιλικών κτημάτων. Σε παλαιούς χάρτες, εξάλλου, το χωριό βρίσκεται σημειωμένο ως Lefcara ή και Lescara. Ωστόσο τα Λεύκαρα είναι ένα από τα χωριά της Κύπρου που γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι υφίσταντο και πριν από την περίοδο της Φραγκοκρατίας, κατά τα Βυζαντινά χρόνια, για τα οποία δεν υπάρχουν αρκετά λεπτομερείς πηγές. Το χωριό διεκδικούσε την τιμή να θεωρείται ο γενέθλιος χώρος του σημαντικού Κυπρίου αγίου Νεοφύτου που αναφέρεται, ωστόσο, ότι είχε γεννηθεί στο γειτονικό χωριό Κάτω Δρυς. Η τοπική παράδοση φαίνεται ότι προσπάθησε να συμβιβάσει την διένεξη ως προς την καταγωγή του αγίου, αναφέροντας ότι οι γονείς του κατάγονταν από το Απλίκι, οικισμό που υφίστατο μεταξύ Λευκάρων και Κάτω Δρυ, οι οποίοι όμως μετακινήθηκαν στον Κάτω Δρυ (όπου γεννήθηκε ο άγιος τον 12ο αιώνα) αλλά αργότερα κατοίκησαν και στα Λεύκαρα.
Σχετικά με την ονομασία Λεύκαρα, υπάρχουν τρεις διαφορετικές εκδοχές: η πρώτη υποστηρίζει ότι προέρχεται από τις λέξεις λευκά όρη, επειδή η περιοχή έχει σαν κύριο χαρακτηριστικό της γνώρισμα το λευκόχρωμο, τραχύ ασβεστολιθικό και πυριτολιθικό τοπίο. Το ίδιο φυσικό λευκό χρώμα του πετρώματος της περιοχής χαρακτηρίζει κι όλες τις λιθόκτιστες όψεις των σπιτιών, τα πλακόστρωτα στενά δρομάκια και τις ξηρολιθικές προστατευτικές δόμες των χωραφιών, που κτίστηκαν με το τοπικό πέτρωμα των «Λευκών Ορέων». Η δεύτερη εκδοχή υποστηρίζει ότι τα χωριά πήραν την ονομασία αυτή από συστάδες από μικρές λεύκες που φύτρωναν στην περιοχή τους. Τέλος, υπάρχει και η άποψη ότι ίσως προήλθε από κάποιον οικιστή που ονομαζόταν Λεύκαλος.
Την πρώτη γραπτή μαρτυρία για την ύπαρξη των Λευκάρων με το ίδιο το σημερινό τους όνομα δίνει ο άγιος Νεόφυτος στην Τυπική Διαθήκη του, όπου αναφέρει ότι γεννήθηκε στα Λεύκαρα το 1134. Τη λευκαρίτικη καταγωγή του αγίου Νεοφύτου επιβεβαιώνει και το σχετικό τροπάριό του, που τον χαρακτηρίζει τῶν Λευκάρων τό κλέος. Η αδιάσειστη αυτή χρονολογική μαρτυρία φανερώνει την κοινοτική οντότητα των Λευκάρων το 1134, που εντάσσεται στο τέλος της Βυζαντινής περιόδου (395-1191). Αναμφίβολα με την ίδια κοινοτική οντότητα τα Λεύκαρα συνέχιζαν την ιστορική παράδοση και την πολιτιστική ανέλιξή τους καθόλη τη διάρκεια της Βυζαντινής περιόδου.
Σήμερα στα Πάνω Λεύκαρα οι κάτοικοι συνολικά φτάνουν τους 868 (απογραφή 2021).
Πηγή: Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια