#farming #kilimo #agriculture #rice #mpunga #mchele
ONDOO MUHIMU ZA KILIMO CHA NYANYA CHENYE TIJA
1. Changua mbegu bora
Hiki ni kipengele muhimu na cha kwanza kabisa kuzingatia, kwa kuwa mavuno mengi kwa kiasi kikubwa yanachangiwa na ubora wa mbegu uliyotumia.
Chagua mbegu yenye mavuno mengi, inayokubalika sokoni kwa vitu kama umbo la tunda, ukubwa wa tunda, ugumu wa tunda n.k, inayostahamili hali ya hewa, inayokomaa mapema yenye ukinzani dhidi ya magonjwa na wadudu waharibifu, na mwisho kabisa nunua kwenye kampuni moja kwa moja au kwa muuza pembejeo anayeaminika.
* Tumia mbolea
Zao la nyanya linahitaji mbolea kwa wingi, lipo kwenye kundi la mazao yanayohitaji mbolea ya kutosha (heavy feeders)
Tumia mbolea ya asili (samadi au mboji) iliyooza vizuri kiasi cha tani 10-15/ekari wiki 2-3 kabla ya kupanda/kuotesha.
Mbolea ya kiwandani kiasi cha gramu 10-15 kwa kila mmea kila unapoweka mbolea.
Mbolea inayowekwa kwa kiwango stahiki na kwa wakati itakusaidia kupata mavuno mengi.
* Hakikisha kwenye udongo kuna unyevunyevu muda wote
Hii itasaidia kwanza kuupoza mmea, kusafirisha virutubisho kutoka kwenye mizizi hadi kwenye mmea wote hivyo kuimarisha mfumo wa mmea, inazuia tatizo la tunda la nyanya kuoza kwenye ncha, inazuia mmea kudondosha maua/matunda kwa ajili ya stress ya maji.
Nimezungumzia unyevunyevu na si maji kutuama, kwa kuwa maji yakituama zaidi ya siku 2 au saa 48 ni hatari kwa zao la nyanya, kwa sababu mizizi itakosa hewa na hatimaye mmea kufa
* Dhibiti magonjwa na wadudu waharibifu kwa wakati
Tumia mbinu shirikishi za kudhibiti wadudu waharibifu na magonjwa, ikiwemo kukagua shamba lako mara kwa mara na ikibidi kila siku (scouting), hii itakusaidia kugundua tatizo mapema na kulipatia ufumbuzi kama kung’oa mmea ulioathirika ili isiambukize mingine, kilimo cha mzunguko(crop rotation), mbinu za kibaolijia (biological control), Mbegu zenye ukinzani (resistant varieties) n.k.
* Hali ya hewa
Zao la nyanya hustawi kwenye joto la wastani, si baridi sana wala joto sana kuanzia nyuzijoto 21-28 huwa zinaonekana kufaa.
Umbali kutoka usawa wa bahari 0-2000, ingawa sehemu za chini sana kama Dar es salaam kwa kawaida huwa zina joto sana hadi nyuzi joto 35 hivyo nyanya hupata stress ya joto na kudodosha maua/matunda, kwa maeneo kama hayo yanafaa kulima nyanya joto likipungua ama tumia aina mbegu inayostahamili stress ya joto (heat set variety).
* Kabla ya kulima tumia mpango biashara (business case) kujua gharama na mapato
nawapa hii ndoo muhimu ili ikusaidie kujua nikilima ekari moja ya nyanya nitatumia bei gani kwenye mbegu bora, maji ya kumwagilia, utafiti wa soko yaani wapi utauza zao lako likiwa tayari (usianze kutafuta soko baada ya kuvuna, anzia sokoni) fahamu kuhusu masoko makubwa ya nyanya na bei zake.
Kwa bei ya soko la mbali nitauza sh ngapi kwa kreti na soko la karibu ni sh ngap, vitu kama gharama za usafirishaji zikoje n.k
Hi itakupa picha kamili na kujaribu kukisia kuwa nimekosa sana nitapata faida hii, nimepata vizuri nitaweka mfukoni bei gani.
Mwisho
vipengele vyote nilivyotaja hapo juu vinategemeana, kama mbegu ikiwa si bora hata ukiwa na mbolea nzuri, viuatilifu vyenye ubora havitasaidia sana utaishia kupata mavuno kidogo, kuna mbegu hata uihudumie vipi ndiyo kwanza imedumaa na inazaa matunda madogo yasiyokubalika sokoni. Pia ukitumia mbego bora, mbolea nzuri & viuatilifu vyenye ubora wakati hujui soko lako ukavuna bei ikochini sana bado utapata hasara pia.