O'ZBEKISTON... BUXORO: O'RTA OSIYODAGI ENG BIRINCHI MASJID | БУХОРО:ЎРТА ОСИЁДАГИ ЭНГ БИРИНЧИ МАСЖИД
Вставка
- Опубліковано 6 жов 2024
- Muhammad Ali Baljuvoniyning maʼlumotiga ko‘ra, XX asrning boshlariga kelib, Buxoroda madrasalar soni 400 ga yaqin bo‘lgan. Madrasalar asosan xon, amaldor, badavlat kishilar va ziyoli shaxslarning tashabbusi bilan barpo etilib, nomi o‘sha shaxslar ismi, baʼzan madrasa joylashgan mahalla, guzar nomi bilan atalgan.
Shunday madrasalardan biri Mir Arab madrasasi hisoblanib, uni 1530-1536 yillarda Buxoro xoni, mumtoz shoir Ubaydullaxon (1510-1539/40 yillarda hukmronlik qilgan) inʼom etgan mablag‘ hamda ko‘plab vaqf mulklari hisobiga Shayx Abdulloh (Miri Arab) qurdirgan.
Hijriy bir yuz ellik to‘rtinchi (milodiy 770-771) yili buxoroliklar ark va shahriston bozori o‘rtasida jome bino qildilar.
Mazkur jome Movarounnahrda qurilgan birinchi masjid va hozirgi Masjidi Kalonning ilk binosi edi. Hadis ilmining sultoni Imom Buxoriy (810-870) Buxoroga kelganlarida ham Masjidi Kalon juda katta masjid bo‘lgan. Bu yerda dars o‘tganlarida maʼlum bir masofada muballig‘lar, yaʼni, yetkazuvchilar turib, Imom Buxoriyning so‘zlarini xalqqa yetkazib turgan. Hamma eshitib, yodlab, yozib borgan. Masjidi Kalonda buyuk muhaddisdan bir vaqtning o‘zida o‘n mingga yaqin odam dars olgan.
Муҳаммад Али Балжувонийнинг маълумотига кўра, XX асрнинг бошларига келиб, Бухорода мадрасалар сони 400 га яқин бўлган. Мадрасалар асосан хон, амалдор, бадавлат кишилар ва зиёли шахсларнинг ташаббуси билан барпо этилиб, номи ўша шахслар исми, баъзан мадраса жойлашган маҳалла, гузар номи билан аталган.
Шундай мадрасалардан бири Мир Араб мадрасаси ҳисобланиб, уни 1530-1536 йилларда Бухоро хони, мумтоз шоир Убайдуллахон (1510-1539/40 йилларда ҳукмронлик қилган) инъом этган маблағ ҳамда кўплаб вақф мулклари ҳисобига Шайх Абдуллоҳ (Мири Араб) қурдирган.
Ҳижрий бир юз эллик тўртинчи (милодий 770-771) йили бухороликлар арк ва шаҳристон бозори ўртасида жоме бино қилдилар.
Мазкур жоме Мовароуннаҳрда қурилган биринчи масжид ва ҳозирги Масжиди Калоннинг илк биноси эди. Ҳадис илмининг султони Имом Бухорий (810-870) Бухорога келганларида ҳам Масжиди Калон жуда катта масжид бўлган. Бу ерда дарс ўтганларида маълум бир масофада мубаллиғлар, яъни, етказувчилар туриб, Имом Бухорийнинг сўзларини халққа етказиб турган. Ҳамма эшитиб, ёдлаб, ёзиб борган. Масжиди Калонда буюк муҳаддисдан бир вақтнинг ўзида ўн мингга яқин одам дарс олган.
Амир Исмоил Сомоний (888-907) давригача бу масжид кенгайтириб борилди. Амир Исмоилнинг буйруғи билан масжид атрофидаги кўп уйлар сотиб олинди ва жоме учдан икки ҳиссагача кенгайди. Айрим маълумотларда келтирилишича, ўша пайтлар Масжиди Калонда юз минггача одам намоз ўқиган.
Пойи Калон мажмуаси таркибига кирувчи, яъни Бухоро миноралари орасидаги Минораи Калон ўзининг маҳобати, нақшларининг мураккаблиги ва бежиримлиги билан ажралиб туради. Минораи Калон қайсидир маънода қадим Бухоронинг рамзи ҳисобланган десак муболаға бўлмайди. Минора - Пойи Калон меъморий мажмуасининг бир қисми. У Мир Араб мадрасаси ҳамда Калон масжидининг ўртасида қад ростлаган. Эски Бухоронинг энг баланд иншоотидир. Минораи Калон тожик тилидан таржима қилинганда катта минора маъносини англатади.
Минораи Калон Қорахонийларнинг сўнгги ҳукмдори бўлмиш Амир Арслонхон Муҳаммад ибн Сулаймон томонидан XII асрда, аниқроғи, 1124-1127 йилларда қурдирилган.
Минорнинг баландлиги, 47,5 метр бўлиб, айланмаси 36 метр ва эни 9 метрни ташкил этади. Миноранинг энг устки ҳалқалардан бирида нақшинкор ёзувлар билан “Амали Усто Бақо, Минораи Арслонхон” деган сўзлар битилган.
Amir Ismoil Somoniy (888-907) davrigacha bu masjid kengaytirib borildi. Amir Ismoilning buyrug‘i bilan masjid atrofidagi ko‘p uylar sotib olindi va jome uchdan ikki hissagacha kengaydi. Ayrim maʼlumotlarda keltirilishicha, o‘sha paytlar Masjidi Kalonda yuz minggacha odam namoz o‘qigan.
Poyi Kalon majmuasi tarkibiga kiruvchi, yaʼni Buxoro minoralari orasidagi Minorai Kalon o‘zining mahobati, naqshlarining murakkabligi va bejirimligi bilan ajralib turadi. Minorai Kalon qaysidir maʼnoda qadim Buxoroning ramzi hisoblangan desak mubolag‘a bo‘lmaydi. Minora - Poyi Kalon meʼmoriy majmuasining bir qismi. U Mir Arab madrasasi hamda Kalon masjidining o‘rtasida qad rostlagan. Eski Buxoroning eng baland inshootidir. Minorai Kalon tojik tilidan tarjima qilinganda katta minora maʼnosini anglatadi.
Minorai Kalon Qoraxoniylarning so‘nggi hukmdori bo‘lmish Amir Arslonxon Muhammad ibn Sulaymon tomonidan XII asrda, aniqrog‘i, 1124 -1127 yillarda qurdirilgan.
Minorning balandligi, 47,5 metr bo‘lib, aylanmasi 36 metr va eni 9 metrni tashkil etadi. Minoraning eng ustki halqalardan birida naqshinkor yozuvlar bilan “Amali Usto Baqo, Minorai Arslonxon” degan so‘zlar bitilgan.
Курсатув ва кимматли малумотлар учун катта рахмат узимиз юриб кургандек булдик.
Тугрирок малумот булди р.т
Омадилани берсин зўр маза қилиб ойламиз билан аўрамиза ишилага ривож
Аллох рози булсин, катта рахмат ижодларинга барака берсин, жуда куп маьлумотга эга буляпмиз. Кейинги роликни кутиб коламиз.
Mazza, lekin ovozga ozgina ishlov berish kerak ekan, special effect kupaytirilar (bilaman ijod oson emas va pul jihatan) dev qolar edim, i subbed🖤
Савоб ккмас Аллоху уйга Колин ташлай олмасами дунеода бирнчи уринда туради милард авлиео олимлар бошин койган жойман исботи
Vaoov
Assalomu alaykum bir iltimosim boridi shu kanalini kurib juda yaxshi narslarni bilib oldim Qashqadaryo viloyati Kasbi tumanida bir juda qadimoy ziyorotgoh bor agar iloji bbo‘lsa o‘shani ham bir lavha qilib chiqarishlarini iltimos qilib qolam Hazrat Sulton Mirhaydar ziyorotgohi agar shu joyga ham kelib ziyorot qilsalarin juda hirst bo‘larik
Assalomu alaykum, katta rahmat, In Sha Alloh Qashqadaryoga safar qilganimizda sizga xabar beramiz
Аллох рози болсин ва сизни ахлиннзни кублаб яхшилиглар бн Сцласин❤мен фахирланаман чунке бухорада таьлим олинглара Раббани ОЛИМЛАР хамма мамлакатлардан калибра укиган ушанг учун бухорийларни хамма хурма киладиюу лекин узбекларни Европарассяямон куришади узбекларни уул килиш нияти узбекларни Кузмин факт Аллога роббимша Кузмин иншаолло❤❤❤❤
Бизни курмокчи булманглар Аллоху уйни курганимиз мажид мадрасамизга кара амр темир
Маза килиш эмас охират ун Бир Колин Бер мажидга