PHẬT PHÁP CƠ BẢN - ÔN CỐ TRI TÂN - BẰNG HỮU TÊN XẤU MÀ NGƯỜI TỐT - GS: HT GIÁC ĐẲNG - HT.TUỆ SIÊU

Lớp Phật Pháp Buddhadhamma
Môn học: Phật Pháp Cơ Bản
Bài học ngày 2.12.2024
Phần VI: ÔN CỐ TRI TÂN
BẰNG HỮU TÊN XẤU MÀ NGƯỜI TỐT
Người Có Tên “Vận Đen” (Kāḷakaṇṇī Jātaka # 83)
Mitto have sattapadena hoti,
sahāyo pana dvādasakena hoti.
māsaḍḍhamāsena ca ñāti hoti,
tatuttariṃ attasamopi hoti.
sohaṃ kathaṃ attasukhassa hetu,
cirasanthutaṃ kāḷakaṇṇiṃ jaheyyanti.
Đi bảy bước đủ thành hảo hữu
Mươi ngày gần là tri kỷ thâm giao
Cạnh nửa tháng hoá thành thân thiết
Tháng năm dài như thể tự thân
Sao vì những lý do tầm thường
Lại xa lánh bạn lành như thế?
Ông Anāthapiṇḍika (Cấp Cô Độc) có một người bạn. Người này đã từng chơi chung với Anāthapiṇḍika từ thời thơ ấu, học cùng một thầy và được biết đến với cái tên Kāḷakaṇṇī (nghĩa là “Vận Đen” hay "Người xui xẻo"). Theo thời gian, anh ta trở nên nghèo khó, không thể tự nuôi sống bản thân, nên đến gặp Anāthapiṇḍika để cầu giúp đỡ. Anāthapiṇḍika giúp anh bằng tình thân, cấp cho anh ta một khoản chi phí sinh hoạt và cho phép anh ta ở trong gia đình mình. Anh ta trở thành người phụ tá hữu ích, đảm đương nhiều việc cho Anāthapiṇḍika. Một ngày nọ, các bạn bè của Anāthapiṇḍika đến gặp ông và nói:
“Đại thương gia, đừng giữ người đó ở đây. Tên của anh ta là 'Kāḷakaṇṇī', chỉ nghe cái tên thôi cũng khiến quỷ thần chạy trốn. Anh ta nghèo khổ và xui xẻo, sao ngài lại giữ anh ta làm gì?”
Anāthapiṇḍika đáp:
“Cái tên chỉ là một danh xưng, những người trí không lấy tên làm vấn đề. Không nên phán xét ai đó chỉ dựa vào tên của họ. Tôi không thể vì cái tên mà từ bỏ người bạn đã cùng tôi chơi đùa từ thuở nhỏ.”
Không để ý đến lời khuyên của họ, một ngày nọ, Anāthapiṇḍika giao nhiệm vụ bảo vệ nhà cửa cho Kāḷakaṇṇī rồi đi đến một ngôi làng của mình. Trong khi đó, một nhóm trộm cướp nghe tin Anāthapiṇḍika vắng nhà, liền vũ trang đến bao vây căn nhà vào ban đêm. Kāḷakaṇṇī có dự cảm là khi chủ vắng nhà thì bọn cướp có thể lợi dụng cơ hội để cướp bóc. Nghĩ vậy Kāḷakaṇṇī đã bố trí những gì cần thiết và tăng cường canh gác trong đêm. Khi nhận ra bọn trộm đột nhập, anh lập tức ra lệnh cho người nhà:
“Ngươi hãy thổi tù và! Ngươi hãy đánh trống lên!”
Anh tạo ra âm thanh huyên náo khắp nơi, như thể đang tổ chức một buổi lễ lớn. Bọn trộm nghĩ rằng:
“Chúng ta nghe nhầm rồi, ngôi nhà này không hề trống, có lẽ vị đại thương gia vẫn ở đây.”
Hoảng sợ, chúng vứt bỏ vũ khí và chạy trốn.
Sáng hôm sau, mọi người tìm thấy vũ khí bị vứt bỏ khắp nơi. Họ bàng hoàng nhận ra rằng, nếu không nhờ người bảo vệ thông minh và cẩn thận như vậy, bọn trộm đã có thể lục soát cả căn nhà. Khi Anāthapiṇḍika trở về, họ kể lại toàn bộ sự việc. Nghe vậy, Anāthapiṇḍika nói:
“Nếu ta nghe lời các ngươi mà đuổi người bạn này đi, hôm nay gia đình ta đã chẳng còn gì. Một cái tên không đáng để đánh giá, chỉ có lòng trung thành và sự chân thành mới là quan trọng.”
Ông ban thưởng hậu hĩnh cho Kāḷakaṇṇī, rồi đến gặp Đức Phật để kể lại toàn bộ câu chuyện.
Đức Phật dạy:
“Không phải chỉ lần này Kāḷakaṇṇī mới bảo vệ tài sản của bạn mình. Trong quá khứ, anh ta cũng đã làm như vậy.”
Rồi Ngài kể lại câu chuyện tiền thân vốn từng xẩy ra cũng là một người bạn tuy tên xấu nhưng người rất tốt tương tự như trong kiếp hiện tại. Trong kiếp đó bản thân Ngài có người bạn rất tốt nhưng tên lại xấu. Bất chấp dèm pha Ngài vẫn quý trọng bạn và người bạn đã là một trợ tá vô cùng đắc lực. Đây là lời của Đức Bồ Tát nói về tình tri kỷ:
Đi bảy bước đủ thành hảo hữu
Mươi ngày gần là tri kỷ thâm giao
Cạnh nửa tháng hoá thành thân thiết
Tháng năm dài như thể tự thân
Sao vì những lý do tầm thường
Lại xa lánh bạn lành như thế?
Mới hay tên là tên gọi. Người có tên đẹp chưa hẳn đã tốt mà người người có tên xấu có khi là thiện hữu đáng kết giao.
Tỳ khưu Giác Đẳng phóng tác từ Kinh Bổn Sanh