Norylsk: życie pośród śniegu, lodu i katastrof ekologicznych na dalekiej północy Rosji

Поділитися
Вставка
  • Опубліковано 25 гру 2024

КОМЕНТАРІ • 655

  • @realAndromeda
    @realAndromeda  Рік тому +67

    Zwracam również uwagę na ostatni dokument sprzed kilku dni, który opowiada o utylizacji stałego paliwa pochodzącego z międzykontynentalnych pocisków balistycznych, które Ukraina otrzymała w spadku - ua-cam.com/video/Oo6gCCgdieI/v-deo.html

    • @adampietrzak5573
      @adampietrzak5573 Рік тому +5

      Zastanawiająca 🤔 zbieżność z kradzieżą amerykańskiej kasy, - wtedy na rozbrojenie, teraz na dozbrojenie 😁

    • @piotrgutowski720
      @piotrgutowski720 Рік тому +3

      Widziałem wszystkie Twoje filmy są super.

    • @wiktorberski9272
      @wiktorberski9272 Рік тому

      Już obejrzany. Powoli nadrabiam zaległości. Wkrótce wyjdę na prostą

  • @JacekRobertLeski
    @JacekRobertLeski Рік тому +72

    Na początku lat 90 byłem na półwyspie Kola z koncertami i pomocą humanitarną dla dzieci. Umierały z wycieńczena w drodze do szkoły w czsie gdy oligarchowie tłukli kasę w Murmańsku. Olenogorsk, Nikiel, Zapolarnyj. Rozmawiałem z pracownikami z Nikla, na początku zbierali w lesie jagody po drodze do zakładu. Po kilkunastu latach las umarł a haudy po wydobyciu ciągle płoną ... apokalipsa ...
    Dziękuję za materiał i pozdrawiam serdecznie z Oslo

    • @canismajoris7659
      @canismajoris7659 Рік тому

      i własnie dlatego rosjanie juznigdt nue wybiora prozachodnich liberałow do władz Putin bedzie rzadził do śmierci

  • @malkontentniepoprawny6885
    @malkontentniepoprawny6885 Рік тому +112

    Tam nie ma tajgi, a tundra jest właściwie obumarła do ok. 400 km na południe od miasta. A dla płuc zdrowsze jest wypalenie dwóch paczek dziennie, niż mieszkanie w stolicy rosyjskiej północy.

  • @kowalmarek1143
    @kowalmarek1143 Рік тому +19

    Dziękuję Andromedo za ten ciekawy materiał.Prosba o Twoją rękę jest cały czas aktualna.

    • @realAndromeda
      @realAndromeda  Рік тому +17

      Panie Lecter, ale ona jest naprawdę koścista i nawet sos koperkowy niewiele tu pomoże... 🙃

  • @MaciejBogdanStepien
    @MaciejBogdanStepien Рік тому +146

    Fun fact: Grunt wokół Norylska, setki kilometrów kwadratowych powierzchni, jest tak zanieczyszczony (w wyniku wieloletniej emisji z hut) pierwiastkami ziem rzadkich, że można tę ziemię wykorzystać (całą warstwę, do kilku metrów w głąb) jako surowiec. Są technologie (ale nie w Rosji), które umożliwiają opłacalność takiego "wydobycia".

    • @piotrd.4850
      @piotrd.4850 Рік тому +22

      Próbowano wielokrotnie w okolicach choćby Złotego Stoku w Polsce. W hałdach rudy arsenu jest więcej złota niż go w historii wydobyto i wytopiono. Nadal się nie opłaca mimo cen złota na górce.

    • @otechzorybiuro3039
      @otechzorybiuro3039 Рік тому +20

      Rosyjska gospodarka straciła innowacyjność i różnorodność po wojnie będzie jak kraj 3-go świata. Już jest zacofana, przegnita korupcją i nepotyzmem, firmy i ludzie toną w długach, a banki są na granicy bankructwa.
      Od wybuchu wojny: demografia pikuje w dół, podobnie kondycja zdrowotna społeczeństwa, infrastruktura przemysłowa nie jest odnawiana, bardzo brakuje ludzi do pracy, sankcje podnoszą koszty, firmy cywilne bankrutują, rynek zalały podróbki (olejów, smarów, chemikaliów, leków) ich tragiczna jakość powoduje duże straty, gwałtownie wzrosło spożycie alkoholu.
      Rosji stoi przed upadkiem gospodarczym i społecznym, przed nową wielką smutą.
      Największym wrogiem Rosji jest rosyjska władza z mentalnością Czyngis-chana (ciągłe siłowe umacnianie władzy, podboje, zdobywanie nowych ziem, rabunki,…). To w dzisiejszym świecie recepta na upadek, nie na rozwój.

      Od ponad 100 lat najwyższy rozwój, wzrost innowacji, kapitału i produktywności osiągają społeczeństwa oparte o kapitalizm i wolność jednostki. Rosjanie w przeciwieństwie do Polaków są wielkimi oportunistami, więc tolerują panujący reżim, czekając na lepsze czasy.

    • @Andy80-qr2sk
      @Andy80-qr2sk Рік тому +2

      @@otechzorybiuro3039 Ty masz prorocze sny. Ale powiedz nam nieświadomym CO TO jest ta korupcja ?

    • @kampai71
      @kampai71 Рік тому

      @@otechzorybiuro3039Heineken niedawno oddał sześć swoich browarów w Rosji za jedno euro! Przekazał je wskazanej rosyjskiej spółce. Można o tym przeczytać na Business Insider.

    • @TomGGG-un8tm
      @TomGGG-un8tm Рік тому

      Alkohol Kolego to dziś w rosji luksus, aktualnie rosjanie upijają się płynami do włosów, hitem są Lonson i Bojarysznik, władze wychodząc naprzeciw potrzebom narodu wystawi;ly auatomaty !!!! sprzedażowe na ulicach tychże specyfików@@otechzorybiuro3039

  • @mise1296
    @mise1296 Рік тому +16

    Kochana Andromedo, dziękuję za interesujący materiał. Pozdrawiam serdecznie ❤

  • @aceofspades6718
    @aceofspades6718 Рік тому +15

    Świetne są te filmy. Tak naprawdę, od czasów Ossendowskiego, to niewiele się tam zmieniło.

  • @lunaberend9054
    @lunaberend9054 Рік тому +143

    Moj tata siedzial w tym gulagu w Norylsku i miał szczęście, że mógł wrócić do Polski.

    • @mountainhobo
      @mountainhobo Рік тому

      @@on-thego9019 Wyperd# sowiecki trollu. Radziecki człowiek go tam posadził, bo Wy wszyscy takie same wyprane mózgi macie.

    • @domozs4370
      @domozs4370 Рік тому +25

      ​@@on-thego9019ruSSkie KGB.

    • @lunaberend9054
      @lunaberend9054 Рік тому +10

      ​@@on-thego9019Stalin.

    • @SuperElwira
      @SuperElwira Рік тому +3

      Połsudski też by gruzinem

    • @O_G8
      @O_G8 Рік тому

      @@on-thego9019 A ten znowu odwraca kota ogonem. Czyli ruSScy są tacy tępi że dają sobą pomiatać przez Gruzinów, Ukraińców, "Żymian", a obecnie przez niby rosjanina o wyraziście kałmuckich rysach? Stara śpiewka: wszystko co złe to powyższe nacje, ewentualnie nierosyjskie ludy, ale zwycięstwo nad nazizmem to dzieło rosjan 🤣🤣🤣

  • @hanssollo
    @hanssollo Рік тому +4

    Całkiem dobre postscriptum do "Chołodu" Twardocha i różnych prac odnośnie początku GUŁagu, dziękuję!

  • @Sokolmeister
    @Sokolmeister Рік тому +13

    Te lokalne reportaże to super materiał. Jest się czemu przyglądać. Dzięki

  • @robertnowakowski1472
    @robertnowakowski1472 Рік тому +14

    dziękuję za ciekawy materiał i tłumaczenie

    • @barbaraszkwarkowska730
      @barbaraszkwarkowska730 Рік тому +3

      Niezwykle interesujący film i taki smutny bo nie daje nadziei dla nikogo ❤

  • @marekuryga4500
    @marekuryga4500 Рік тому +72

    Planeta Abstrakcja zrobli o tym mieście świetny materiał - wybrali się tam, gdzie nic nie dojeżdza

    • @mirkap5865
      @mirkap5865 Рік тому +15

      To prawda. Świetne są także ich pozostałe filmy. A zdolności językowe Borysa, to rzeczywiście abstrakcja.

    • @lulek755
      @lulek755 Рік тому +7

      Racja. Oglądałem. Masakra👍👍👍

    • @grzegorzwieczorek3703
      @grzegorzwieczorek3703 Рік тому +4

      to samo chciłem napisać ...

    • @bigkaban
      @bigkaban Рік тому

      Ola juz nie cpa?@@mirkap5865

    • @wojewoda965
      @wojewoda965 Рік тому +2

      To jest w sumie dziwne. Kursują promy do i z Norylska oraz są linie lotnicze ale nie ma tam żadnej stacji kolejowej mimo, że tory kolejowe są w bardzo dobrym stanie technicznym

  • @svitlanamasliuk7359
    @svitlanamasliuk7359 Рік тому +3

    Moją rodziną przeprowadziła się w latach 1970 z Ukrainy do małego miasteczka pobliże Norilska żeby zarobić. .Ja miałam na ten czas 5 lat.Od urodzenia cierpiała na zapalenie płuc.Po krótkim czasie mnie to przęsło .Dzieci Talnacha bawiliśmy w śniegu przy mrozie po 4-5 godzin na sankach łyżwach zdrowo jedliśmy i mocno spaliśmy.Dziękuję tobie naturą Sewera

  • @michalrutkowski1130
    @michalrutkowski1130 Рік тому +10

    Więcej takich materiałów. Tłumaczenie oryginalnych dokumentów to jest złoto.

  • @kamilwyrwas171
    @kamilwyrwas171 Рік тому +25

    Świetny materiał! Dzięki za podzielenie się nim z nami oraz jego opracowanie.

  • @AndrzejKaralus
    @AndrzejKaralus Рік тому +22

    Fajne są te artykuły o życiu zwykłych rosjan, proszę kontynuować te programy albo jeśli widzowie nie chcą to proszę napisac skąd Pani bierze te materiały bo ja lubię je oglądać i nie jestem onucą

    • @malkontentniepoprawny6885
      @malkontentniepoprawny6885 Рік тому +1

      Żródło było w rogu kadru.

    • @movemelody1
      @movemelody1 Рік тому +4

      Jeśli nie jesteś ruską onucą, to na kanale "varlamov" jest sporo jego starych filmów z czasów kiedy jeździł po rosji i świecie, jako architekt interesując się infrastrukturą, a nie chrzanił o polityce, grając rolę "khoroshogo russkogo", będąc jednocześnie ruskim nacjonalistą jak oni wszyscy.
      Moje ulubione rosyjskie kanały to jednak: "Obmanutyy rossiyanin" (oszukany rosjanin) i "Anton Khardin". Pokazują prawdziwą rosję, a nie tę z TV.

  • @wiktorberski9272
    @wiktorberski9272 Рік тому +1

    Przerażające miejsce. Zimno, wieje i w dodatku wszystko zatrute.

  • @samandar1846
    @samandar1846 Рік тому +4

    Świetny materiał. Dziękuję i niecierpliwie czekam na kolejny. Pozdrawiam

  • @rafaberger831
    @rafaberger831 Рік тому +12

    Byłem w Norwegii, Szwecji i Finlandii i jak to jest że tam w nawet najmniejszym mieście jest porządek, ładne domy, równe chodniki itd! A jest to zaraz przy granicy z Rosją. A tu nawet takie miasto gdzie działa duża firma wydobywcza wygląda jak wygląda, tuż obok norylska jest Norwegia a przepaść jest niesamowita

    • @matti3169
      @matti3169 Рік тому +17

      Norylsk dzieli od granic Norwegii odległość ok. 2 razy długość Europy. Proponuję spojrzeć na mapę.

    • @Spycahl95
      @Spycahl95 Рік тому +1

      Nie uczęszczałeś zbyt często na geografie,co? @rafaberger831

    • @rafaberger831
      @rafaberger831 Рік тому +2

      @@matti3169 dobra przyznaję pomyliłem Norylsk z miastem Nikel. U ruskich wszystko wygląda tak samo. Mój błąd

    • @wojewoda965
      @wojewoda965 Рік тому +3

      @@rafaberger831 Rosyjskie miasta w większości są to blokowiska które wyglądają podobnie. Jako, że Związek Radziecki nie miał czasu na budowanie mieszkań to konstruowali blokowiska z płyt betonowych. To samo miało miejsce w PRL tyle że tamte władze z kolej brały pod uwagę wyższą staranność niż rząd ZSRR a teraz większość polskich blokowisk przechodzi renowacje. Część miast to składała się nawet głównie z fabryk i blokowisk

  • @Geebvs
    @Geebvs Рік тому +5

    Dokładnie 10 lat jak dowiedziałem się o tym mieście i zafascynowałem się jeszcze mocniej Rosją taki oto present, pięknie dziękuję. Zabawne, że od listopada 2013 materiały z dzisiejszego Norylska poprawiły się tylko pod kątem jakości i większej liczby ujęć, samo miasto wygląda jeszcze gorzej;)

  • @biglebowski866
    @biglebowski866 Рік тому +19

    Jak zawsze super materiał👍

  • @Naradonpl
    @Naradonpl Рік тому +4

    Świetny kanał. Materiały takie jak lubię - rosyjskie. W internetach krąży wiele filmów o rosyjskiej myśli technologicznej - warto byłoby je przetłumaczyć dla Polaków, którzy nie znają rosyjskiego. Pozdrawiam

    • @realAndromeda
      @realAndromeda  Рік тому +1

      Jeśli jest możliwość, zachęcam wysłać kilka linków (jest do znalezienia w zakładce Informacje na stronie kanału). Nie mogę obiecać, że na pewno zrobię, ale na pewno zapoznam się 😀

  • @keg8379
    @keg8379 Рік тому +9

    Dziękuję za materiał!

  • @ukaszdziewiecki1425
    @ukaszdziewiecki1425 Рік тому +7

    Super odcinek, dzięki

  • @ludwikwalczak6801
    @ludwikwalczak6801 Рік тому +23

    Mieszkając w takim miejscu też bym zaczął pić dla zdrowotności psychicznej.😊

    • @MarcinWortel
      @MarcinWortel Рік тому +7

      Alkohol to silny depresant. Powoduje nieracjonalne poczucie niepokoju. Powoduje kłopoty ze snem, regeneracją, zatruwa organizm. Uzależnia.

    • @PavelMarkovic88
      @PavelMarkovic88 8 місяців тому

      Alkohol to zwykła trucizna, która zabija mnóstwo ludzi każdego dnia a uzależnienie od niego to piekło (tak, rzuciłem picie)

  • @jakubmastalerz4228
    @jakubmastalerz4228 Рік тому +7

    Jak zawsze ciekawie i nic tylko im klaskać. Szkoda tylko ludów koczowniczych i środowiska. PZDR

  • @lahlanenvin8563
    @lahlanenvin8563 Рік тому +4

    Świetny klimat filmu. Jest cos rzeczywiście w tej oółnocy. Dzięki za materiał i pozdrawiam serdecznie 👍

  • @pasiekatilia8549
    @pasiekatilia8549 Рік тому +1

    Dzięki. Bardzo ciekawy materiał

  • @savrax1765
    @savrax1765 Рік тому +2

    Bardzo interesujące są te materiały opowiadające o Rosji.

  • @regularmike3270
    @regularmike3270 Рік тому +17

    Bida nie bida, depresja nie depresja ale jakoś ci ludzie żyją i się rozmnażają. Może to i siła inercji ale u nas na mazurach zima ąi jesienią też o depresję nie trudno

    • @kamilborkowski765
      @kamilborkowski765 Рік тому +1

      Dziecko co ty chcesz powiedzieć 😂😂. Jestem z Mazur i jakoś mam inne zdanie

    • @regularmike3270
      @regularmike3270 Рік тому

      @@kamilborkowski765 Mazury latem i zimą to jak niebo i ziemia, albo raczej niebo i czyściec 😁

    • @kamilborkowski765
      @kamilborkowski765 Рік тому

      @@regularmike3270 no ja akurat wolę u nas zimę bo nie ma tego turystycznego motłochu

    • @alojzyjojko8808
      @alojzyjojko8808 Рік тому

      @@kamilborkowski765czy Kętrzyn to Mazury czy Warmia?

    • @regularmike3270
      @regularmike3270 Рік тому +1

      @@kamilborkowski765 w tedy dopiero widać puściejace wioski w poniemieckich domach, upadający rachityczny przemysł i brak młodych ludzi wyrywających do miast

  • @klimas65
    @klimas65 Рік тому +1

    Fajne te filmy robisz, rozpedzam sie dopiero w ogladaniu :)

  • @maciekw1493
    @maciekw1493 Рік тому +25

    Jak kogos interesuje temat to polecam obejrzec odcinek o Norylsku od Planeta Abstrakcja. Udalo im sie zdobyc przepustki i nakrecili ciekawy material. Polecam

    • @O_G8
      @O_G8 Рік тому +7

      Nie mieli przepustek. Wjechali na wagonach towarowych (a przynajmniej tak było na filmie). Ten odcinek Planety Abstrakcji istotnie potrafi zryć banię, zwłaszcza w rozmowach z ludźmi którzy przyjechali tam "na kilka lat, zarobić" i zostali do końca, bo jednak da się tam wytrzymać.

    • @maciekw1493
      @maciekw1493 Рік тому +5

      @@O_G8 nie da rady tam wjechac bez przepustek, wiec musieli miec.

    • @O_G8
      @O_G8 Рік тому +3

      @@maciekw1493 Też sądzę że to była ustawka dla podniesienia dramaturgii. Jedna sprawa to wjazd a druga to przebywanie przez parę dni, w których mogli być namierzenie. Z drugiej strony za łapówkę lub miłą rozmowę można dużo zdziałać w rosji.

    • @tomek1862
      @tomek1862 Рік тому +2

      @@O_G8 wychodzisz ze statku i od razu sprawdzają przepustki. Żadne łapówki w tym przypadku nie wchodzą w rachubę.

    • @agnieszkalen4925
      @agnieszkalen4925 Рік тому +2

      ​@@O_G8mieli pozwolenia na wjazd. Do Norylska nawet Rosjanie muszą mieć pozwolenie bo to miasto zamknięte. Po prostu z Dudinki ( do ktorej przyplyneli promem) pojechali do Norylska pociągiem towarowym bo im to maszynista zaproponował. Pod tym ich materiałem masa Rosjan pisała ze oglądali z wielkim zaciekawieniem bo to miasto owiane prze to swoje odcięcie i ciężkie warunki atmosferyczne mgłą tajemnicy i fantazji,

  • @6666600066666
    @6666600066666 Рік тому +77

    Zajmowanie nowych terytoriów i rabunek ich zasobów, to jedyne co w Rosji względnie dobrze funkcjonuje.

    • @realAndromeda
      @realAndromeda  Рік тому +15

      Stulecia praktyki... 😒

    • @Andy80-qr2sk
      @Andy80-qr2sk Рік тому +6

      Światowy kolonializm to inny model? Rosja zajmowała bezludne tereny Syberii.

    • @malkontentniepoprawny6885
      @malkontentniepoprawny6885 Рік тому +9

      @@Andy80-qr2sk Od kiedy to one były bezludne.

    • @Andy80-qr2sk
      @Andy80-qr2sk Рік тому +4

      W Encyklopedii znajdziesz wszystko na ten temat pozdrawiam.

    • @malkontentniepoprawny6885
      @malkontentniepoprawny6885 Рік тому +7

      @@Andy80-qr2sk Ja równierz pozdrawiam , a rdzenne ludy Syberii były tam kilka tysięcy lat przed Rosjanami. Nie było żadnych bezludnych terenów.

  • @szaka328
    @szaka328 Рік тому +3

    Bardzo to przygnębiające.

  • @vulpesinculta7074
    @vulpesinculta7074 Рік тому +81

    Naczytałem się o Norylsku w książkach o losach zeków. Miasto którego fundamentami są szczątki zamęczonych tam ludzi.

    • @malkontentniepoprawny6885
      @malkontentniepoprawny6885 Рік тому +28

      Podobnie jak wszystkich innych , przemysłowych miast w Rosji oraz jej wielkich inwestycji, jak Kolej Transyberyjska czy Kanał Białomorski.

    • @michagadomski9348
      @michagadomski9348 Рік тому +1

      Leningrad też został położony na kościach niewolników

    • @matyjaszmatyszek3206
      @matyjaszmatyszek3206 Рік тому +3

      @@michagadomski9348 A Łódź to niby skąd się wzięła?

    • @malkontentniepoprawny6885
      @malkontentniepoprawny6885 Рік тому +30

      @@matyjaszmatyszek3206 Sugerujesz ze budowali ją więźniowie łagrów, mało wiesz o historii mojego miasta.

    • @matyjaszmatyszek3206
      @matyjaszmatyszek3206 Рік тому +5

      @@malkontentniepoprawny6885 Nie rób z siebie idioty...

  • @marekm2561
    @marekm2561 Рік тому +4

    Dziękuję i pozdrawiam! 👽🖖❤

  • @jankowalski5368
    @jankowalski5368 Рік тому +5

    Dobrze że u nas nie ma już takich śniegów. Ja wiem że wszyscy w Polsce o nim marzą, ale gdyby naprawdę spadł, to szybko mieliby go dość.

  • @rafalszymaniak3312
    @rafalszymaniak3312 Рік тому +5

    Życie w półmroku,zimnie,zanieczyszczeniu...a ludzie i tak tam idą,bo można żyć "normalnie" .Straszne to mocno.Kiedy narzekam na pogodę w Manchesterze,gdzie mieszkam,a obejrzę tego typu materiał,tomusle sobie ze nie jest jeszcze tak tragicznie.Swoja droga,człowiek chciałby spędzić z tydzień w takim miejscu i z bliska spojrzeć na surowość tego miejsca i chyba jednak beznadzieję.

  • @januszjanieszewski9853
    @januszjanieszewski9853 Рік тому +1

    Dziekuje i pozdrawiam zyczac milej nocy 🙂

  • @tr9453
    @tr9453 Рік тому +2

    Jestem od 32 lat żonaty ale kocham panią💛💛💛💛💛💛💛💛💛💛💛

  • @robertzajdel9908
    @robertzajdel9908 Рік тому +8

    WITAJ ANDROMEDO, od samego patrzenia mam odmrozenia no to Gorąco Pozdrawiam i Dziękuję

    • @maciek_k.cichon
      @maciek_k.cichon Рік тому

      Dzisiaj w Polsce spadł śnieg, mieliśmy kilka godzin na aklimatyzację 😆

  • @maciejluczkiewicz
    @maciejluczkiewicz Рік тому +4

    Genialny materiał! Dziękuję!

  • @RyszardSandek
    @RyszardSandek Рік тому +1

    Dziękuje i Pozdrawiam

  • @basiaimarcin
    @basiaimarcin Рік тому +1

    Świetny materiał. Pozdrawiam.

  • @bmmyday2401
    @bmmyday2401 Рік тому +8

    Swietny reportaż ! Aczkolwiek koncerny z USA, wyprawiają to samo w Afryce.

  • @martinwymyslo9744
    @martinwymyslo9744 Рік тому

    Dzieki Andromeda

  • @mariomar76
    @mariomar76 Рік тому +1

    O, oglądałem ten reportaż jakiś czas temu na internecie. Czasem lubię pooglądać ten kanał Настоящее время, jest bardzo interesujący.
    Chociaż przez to, co się dzieje w Ukrainie, miałem długą przerwę.
    Ale dziękuję bardzo za tłumaczenie.

  • @szulat
    @szulat Рік тому +10

    dwutlenek siarki w atmosferze zmniejsza ilość ciepła docierającą do nas ze słońca a więc Nornikiel opóźnia trochę katastrofę klimatyczną - kosztem lokalnego środowiska wyżeranego przez siarkę. ludowi syberii dziękujemy za poświęcenie! 🤪

    • @realAndromeda
      @realAndromeda  Рік тому +8

      Przypomina mi się argument, że Czyngis Chan może i wymordował milion ludzi w Chinach, ale tak opóźnił tam rozwój cywilizacyjny, że ogromne połacie wypalonych i wyciętych chińskich lasów miały szansę odrosnąć, wydatnie zatrzymując ocieplenie klimatu 🥹

  • @eskabns
    @eskabns Рік тому +4

    Jeszcze dalej na północ jest osada DIKSON. Może stamtąd jakiś materiał dałoby się ogarnąć. 😊Super jak zawsze.

    • @realAndromeda
      @realAndromeda  Рік тому +7

      No ba! Mam odłożony na później materiał o Diksonie 😀

  • @piotrpolcyn9798
    @piotrpolcyn9798 Рік тому +14

    Norylsk to przede wszystkim kopalnie niklu o światowym znaczeniu, a także producent miedzi, kobaltu, palladu i platyny. Węgiel też tam jest.

    • @malkontentniepoprawny6885
      @malkontentniepoprawny6885 Рік тому +10

      Składników do produkcji "ekologicznych" baterii dających energię naszym przyszłym "bezemisyjnym" pojazdom.

    • @HETMANPOLNY88
      @HETMANPOLNY88 Рік тому +1

      Ale węgla już niewydobywają

  • @tomaszzur792
    @tomaszzur792 Рік тому +13

    Na boga, pani Andromedo - za oknami zimno, deszcz, śnieg i depresja (smogu u mnie nie ma na szczęście :o)), a tu taki Norylsk!? Inna sprawa, że to chyba najładniej pokazujący Norylsk film od ćwierwiecza z okładem :o) mało syfu, brudu, ładne obrazki, żadne obsrane klatki itd. Świetny odcinek. Dziękuję, pani Andromedo.

  • @kibicut5649
    @kibicut5649 Рік тому +1

    Ciekawy naterial masz ładny miły do słuchania głos pozdrawiam.

  • @MarcinKaminski-qq6ib
    @MarcinKaminski-qq6ib Рік тому +6

    Czekalem na odcinek o Norylsku
    Dzięki 💪😎

  • @jakubhass1228
    @jakubhass1228 Рік тому +1

    Dziękuję

  • @TomaszGontarzVlogHistoryczny
    @TomaszGontarzVlogHistoryczny Рік тому +61

    Im więcej dowiaduje się o niedoli rdzennych mieszkańców Syberii, tym staje się jeszcze większym zwolennikiem idei prometeizmu. Rosja bardzo słusznie określana jest więzieniem narodów.

    • @realAndromeda
      @realAndromeda  Рік тому +34

      Najbardziej boli, że rdzenne narody Syberii naprawdę w żaden sposób nie zasłużyły na los jaki ich spotkał... 😔

    • @gordongecko9405
      @gordongecko9405 Рік тому

      Co ciekawe miedzy innymi tego złowieszczego hasła "więzienie narodów" używa ruzzka propaganda w odniesieniu do Polski 😂

    • @SuperElwira
      @SuperElwira Рік тому +11

      Zapomniałeś o Chinach 5 mln więźniów się doliczono. A fabryki Apple, Samsung? Jest wiele takich miejsc na ziemi......

    • @Internetowy-Ludek
      @Internetowy-Ludek Рік тому +5

      @@SuperElwira Zycie jest ciężkie a pozniej sie umiera :/ Witamy na planecie Ziemia

    • @Andy80-qr2sk
      @Andy80-qr2sk Рік тому +1

      Tomciu ty masz pojęcie o historii naszej cywilizacji jak ślepy o kolorach. Powielasz propagandowe brednie antyrosyjskiej dywersji propagandowej. Rdzenni mieszkańcy Syberii żyją do dziś. Rosja carska, ZSRR chroniła tubylcze plemiona i ich kulturę, która przetrwała do dziś. Oni byli wzorem na przeżycie dla osadników w tej strefie klimatycznej. W porównaniu do totalnej zagłady całych narodów obu Ameryk jak - Azteków, Tolteków, Inków, Majów, i plemion Navajo, Komanczów, Apaczów, Chejenów, Irokezów, Huronów, Iowa, Algoników, Mochikanów itd obu Ameryk.

  • @kaljar
    @kaljar Рік тому +1

    Spóźniony ): , a materiał dobry jak zawsze!!!!!

  • @matyss5
    @matyss5 Рік тому +3

    Było ciekawie. Dzięki

  • @piotrgutowski720
    @piotrgutowski720 Рік тому +1

    Fajne filmy robisz.

  • @zbigniewmiszczunio2299
    @zbigniewmiszczunio2299 Рік тому +55

    Nornikiel wcale nie zatruwa tajgi a jedynie przeprowadza terraformacje środowiska tak by tylko gatunek homosowietikus był w stanie przetrwać w tych warunkach ale też nie dłużej niż 60 lat bo emerytóry i funkcjonująca prawidłowo służba zdrowia to wymysł zgniłego zachodu

    • @scottalliston6415
      @scottalliston6415 Рік тому +8

      homo sovieticus PRLus

    • @matyjaszmatyszek3206
      @matyjaszmatyszek3206 Рік тому +3

      Nie zatruwa tajgi bo wokół jest tundra.

    • @vlad1209palovic
      @vlad1209palovic Рік тому +9

      Przyspieszają ewolucję by otrzymać obywatela przyszłości (obywatel to u nich: "własność państwa").. Odpornego na zanieczyszczenia, śpiącego w byle klitce i nie żyjącego na tyle długo, by stanowić obciążenie dla systemu podatków emerytalnych.

    • @Coughinggonzalo
      @Coughinggonzalo Рік тому

      @@scottalliston6415masz soviecka mentalność 😂

    • @scottalliston6415
      @scottalliston6415 Рік тому

      @@Coughinggonzalo to ty dziadu jestes sowietem z PRL

  • @Andy80-qr2sk
    @Andy80-qr2sk Рік тому +1

    Andromeda Brakuje mi w tym materiale wypowiedzi kierownictwa zakładu (oni też żyją i pracują w tych warunkach z całymi rodzinami ) na poruszane przez ludzi tematy. Dlatego materiał jest jednostronny, przez to nie obiektywny i nie demokratyczy.

  • @Bosolevu
    @Bosolevu Рік тому +14

    "Wszystko wyniszczono"... a czego innego można się tam spodziewać 😁

  • @klinikapielegnacji
    @klinikapielegnacji Рік тому

    Bardzo dobry materiał!

  • @jacekswiech530
    @jacekswiech530 Рік тому +6

    10:18 okno wyglądające wyjątkowo przytulnie? Czy raczej wyjątkowo koszmarnie?

  • @JanKowalski-mv7lo
    @JanKowalski-mv7lo Рік тому +3

    nie ma to tamto, hop do góry, dla algorytmu i nie tylko pozdr

  • @infeltk
    @infeltk Рік тому +1

    Świetne!

  • @PiotrBuczyński-q4x
    @PiotrBuczyński-q4x Рік тому +5

    Ja popadłem w depresję od samego oglądania tego materiału!

  • @tanialinia
    @tanialinia Рік тому +1

    Super robot!a!!

  • @chwalec
    @chwalec Рік тому +14

    Z kanapy pod kocem to sobię mogę poparzyć.

  • @MarioGon-y5r
    @MarioGon-y5r Рік тому +1

    Fajny film

  • @michalskrzypek7588
    @michalskrzypek7588 Рік тому +2

    Bardzo ciekawy materiał, dzięki za tłumaczenie. Nie wiem dlaczego, ale po oglądnięciu mam masochistyczną ciągotkę, żeby tam pojechać i pomieszkać trochę...

    • @mirkap5865
      @mirkap5865 Рік тому +2

      To rzeczywiście byłby masochizm.

    • @realAndromeda
      @realAndromeda  Рік тому +5

      Kolejna ofiara zewu północy, o jakich wspominali bohaterowie tego materiału! 😊

  • @jlemanska23
    @jlemanska23 Рік тому +4

    11:10 - dosłownie "Mieszkania na kontynencie" - chyba jeszcze dobitniej pokazuje izolację tego miejsca.

  • @izabellapileska3249
    @izabellapileska3249 Рік тому +4

    BARDZO WSPOLCZUJE TYM MIESZKANCOM,TAK PIEKNY I BOGATY W SUROWCE MINERALNE KRAJ A TAKA BIEDA.

  • @heliodorbard
    @heliodorbard Рік тому +23

    Andromedo, ciekawy materiał. Cóż..., ciekawy jak sama Rosja. Filmiki jak ten są dla mnie wycieczką do miejsc, do których nigdy nie pojadę i gdyby nie one to nie zobaczył bym tego co one pokazują. Szczególną ich cechą jest prawdziwość przekazu. Nie ma tu prymitywnej sowieckiej propagandy, a nawet jeśli się pojawia, to w niewielkim stopniu i łatwo ją dostrzec. Widać, że ludziom żyje się ciężko i że rozumieją, że jak np. w Norylsku żyją na bogactwie, z którego dostają nędzne ochłapy, a władza de facto ma ich w d... Starają się dorabiać, ale wiadomo, że z próżnego to ... Niektórym udaje się uzbierać na takowy sprzęt czy pojazd, ale w większości nie są one produkcji rosyjskiej, ale japońskiej, amerykańskiej, francuskiej, itp. Choć władza sowiecka od dawien dawna opowiada bzdury o gnijącym zachodzie, to większość Rosjan marzy o zachodnim samochodzie i zupełnie nie przeszkadza im, że to wytwór gnijącej części naszego świata, bo dobrze się nimi jeździ i rzadko się psują. Ewidentnie widać, że krytyka Putina, jego rządu, jego czynowników jest tematem omijanym, a nawet jeśli ktoś wypowiada się o nich z mniejszym czy większym entuzjazmem, to albo wygląda to na głupotę, albo na czystą kpinę jak u Zoszczenki.
    Dzięki, pzdr

    • @Andy80-qr2sk
      @Andy80-qr2sk Рік тому +2

      Posłuchaj jak oni dobrze wspominją ZSRR.

    • @Andy80-qr2sk
      @Andy80-qr2sk Рік тому +2

      Teraz wiedzą co to kapitalizm.

    • @heliodorbard
      @heliodorbard Рік тому +2

      @@Andy80-qr2sk Wiesz, ta ich tęsknota za ZSRR jest dokładnie taka sama, jak tęsknota starszej części polskiego społeczeństwa za PRL. Co prawda było biednie, ale bieda była równo rozdzielona i jakoś tam się żyło. Teraz idziesz do zwykłego marketu, a tam w środku jak w PRL'owskich delikatesach, tylko że nie masz pieniędzy, by sobie cokolwiek tam kupić, bo to co masz ledwo starcza na zakupy w lokalnym, małym bieda-sklepie. W Rosji jest w tej materii jeszcze gorzej, bo tam nierówności finansowe bywają kolosalne. To chyba Marcin, a może Andromeda kiedyś opowiadała o jakiejś wiosce leżącej niezbyt daleko od Moskwy, w której jest prąd tylko wtedy gdy miejscowy bogacz przyjeżdża do swego domu i włącza generator. Ten bogacz "oddaje" współmieszkańcom wsi część swego prądu za darmo. Stać go na to. Dzieje się to jednak tylko wtedy gdy on tam przyjedzie i włączy generator. Jeśli nie to kicha, siedzą po ciemku.

    • @Andy80-qr2sk
      @Andy80-qr2sk Рік тому +2

      @@heliodorbard Kapitalizm to jest ustrój niesprawiedliwości społecznej. W USA wygląda prawie tak samo. Ten sam model. Widziałeś jak wyglądają małe wyspy na pacyfiku wyeksploatowane przez wielkie koncerny albo wymarłe Detroit kiedyś centrum przemysłu samochodoweo.Kto nie ma pieniędzy śpi na ulicy i umiera na ulicy i nikogo to nie wzrusza. Masz problem? twoja sprawa. Radź sobie sam. Głównym hamulcowym gospodarki FR jest jej kolonialny system finansowy jeszcze z czasów Jelcyna. Bank Centralny FR jest pod zarządem MWF. I dlatego tak jest jak jest.

    • @Andy80-qr2sk
      @Andy80-qr2sk Рік тому +1

      @@heliodorbard Gdzie tu jakaś sensacja. Gdzie inicjatywa obywatelska ? Co stoi na przeszkodzie żeby sami kupili generator ? Wszyscy mają regularnie wypłacane renty. Banki dają kredyty. Państwo dofinansowanie. Jaki problem ? Widać tak im pasuje. To jakieś wydumane propagandowe brednie.

  • @Wguy1972
    @Wguy1972 Рік тому +4

    Dobre...

  • @devincant6201
    @devincant6201 Рік тому +9

    W Norylsku można by kręcić film o koloni ludzkiej która założyła osadę na innej plancie o podobnym klimacie do ziemi i wyrosła z tego co sama zdołała wytworzyć z materiałów znalezionych na owej planecie i tego co przywiozła ze sobą, oczywiście motywem przewodnim był by fakt utracenia łączności i jakiej kolwiek nadziei na powrót na ziemię.

    • @justynam47
      @justynam47 Рік тому

      czyli scenariusz obcy 3 . Kolonia karna.

  • @jacknelson9800
    @jacknelson9800 Рік тому +7

    oh kurła morduniu wspaniale! Idealnie do kotleta :D

  • @fromager84
    @fromager84 Рік тому +1

    Jak zwykle w czas...😊

  • @pikaczu2875
    @pikaczu2875 Рік тому +4

    NA TO CZEKAŁEM!!! Norylsk

  • @azineox9633
    @azineox9633 Рік тому

    genialny klimat tego miejsca

  • @adampietrzak5573
    @adampietrzak5573 Рік тому +19

    Komentarz w tym filmie jest (jak na Rosję) wyjątkowo obiektywny, może dlatego, że nakręcono go przed wojną...

  • @lkorzechowski
    @lkorzechowski Рік тому +27

    Kiedyś to wszystko należało do ludów ugrofińskich. Kiedyś do nich wróci.

    • @malkontentniepoprawny6885
      @malkontentniepoprawny6885 Рік тому +6

      Norylsk leży na płw. Tajmyr, tam nie było ludów ugrofińskich.

    • @jezalb2710
      @jezalb2710 Рік тому +6

      Że niby Finowie& Estończycy i Węgrzy mogą sobie rościć prawa? 😂

    • @РоманРеньга
      @РоманРеньга Рік тому +10

      Финско- китайская граница

    • @Siekiernascie
      @Siekiernascie Рік тому

      Masz rację wróci jak tylko wydobędą wszystko z tamtej ziemi co opłacalne i nie będzie im się już opłacało wydobywać dalej

    • @dareknag5250
      @dareknag5250 Рік тому

      ​@@Siekiernascietylko będzie trzeba rekultywować ta ziemie za grube miliardy!

  • @malkontentniepoprawny6885
    @malkontentniepoprawny6885 Рік тому +24

    Taka dygresja, rybacy jak myśliwi, przez nadmierną ekspoatację doprowadzają liczne gatunki niemal do wymarcia, a potem są lamenty, że ryb mało, że nie wolno. Wszędzie na świecie dzielą tę samą maentalnosć.

    • @michal.abramowicz
      @michal.abramowicz Рік тому +1

      Jakies dane umożliwiajace porównanie rybaków do myśliwych?

    • @aquax7735
      @aquax7735 Рік тому +2

      ​@@michal.abramowiczKłusownictwo - zabijanie, chwytanie lub ściganie zwierzyny oraz łowienie ryb z naruszeniem obowiązującego prawa, bez wymaganych uprawnień, w niedozwolony prawem sposób, a także w niedozwolonym czasie lub miejscu. w każdym roku łapią duże ilości kłusownikow jak i niszczą pułapki na ryby

    • @malkontentniepoprawny6885
      @malkontentniepoprawny6885 Рік тому

      Poprzednik właściwie udzielił wyczerpującej odpowiedzi, można jeszcze dodać odławianie gatunków chronionych, ale o prawie już było, a jeśli chodzi o doprowadzenie do wytępienia, tak było z bobrami, kurakami leśnymi. Obie grupy stawiają też żadania zniesienia ograniczeń.

    • @tomek1862
      @tomek1862 Рік тому

      @@aquax7735 kłusownicy to nie myśliwi. W Kenii jak zakazano polowań populacja słoni w 10 lat spadła o 80%. Na Kaukazie po zakazie polowań, w 20 lat zniknęły Kaukazie żubry. Jak w/w zwierzynę chronili myśliwi miała się dobrze. Jak za jej ochronę wzięli się jebnięci ekolodzy to populacje zaraz trafił szlag.

  • @andrej4328
    @andrej4328 Рік тому +1

    I tak tam jest. Pozdrawiam

  • @pikaczu2875
    @pikaczu2875 Рік тому +27

    Norylsk. Miasto w ktorym mieszkańscy składają się z depresji i pierwiastków rzadkich.

  • @kotylion0
    @kotylion0 Рік тому +2

    Andromedo, drobna uwaga do tlumaczenia słowa прибор w minucie 14:45. Napisałaś "przybór", a to "przyrząd, miernik"

    • @realAndromeda
      @realAndromeda  Рік тому

      O! Absolutna racja, tutaj bezmyślnie przetłumaczyłam jak usłyszałam. Dzięki! 🤗

  • @sebb8989
    @sebb8989 Рік тому +5

    ua-cam.com/video/ULcyNRJvEfE/v-deo.html
    Polecam też ten materiał z Norylska. Jeszcze 2 lata temu ci zwykli rosjanie wcale nie byli tacy niegościnni. Straszne jest to jak przez kilku ludzi u władzy, którzy indoktrynują obywateli narody mogą żyć ze sobą w nienawiści. Podczas gdy zwykli obywatele, bez jadu sączącego się z TV mogliby się wcale nie nienawidzić.

  • @TheAgrotechnik
    @TheAgrotechnik Рік тому

    Bardzo fajny filmik o Norylsku i okolicy zrobił Pan Stróżewski. Dość dobitnie pokazuje że to nadal zamknięte miasto i mimo zmian władzy, czasów- nadal rządzi się mentalnością niewolniczą: przyjechać łatwo będąc skuszonym świetnymi zarobkami, ale jednocześnie wysokie ceny produktów w sklepach i ekstremalne warunki do życia (wysokie zanieczyszczenie środowiska, częste wypadki w pracy z powodu przestarzałej infrastruktury w którą właściciele Norniklu za bardzo nie chcą inwestować) powodują że na dłuższą metę praca i życie w tym miejscu jest bez perspektyw. A jeszcze trudniej stamtąd uciec, bo trzeba by mieć jakieś oszczędności na nowy start, a trudno je mieć kiedy po wypłacie do kolejnej wypłaty zostaje stosunkowo niewiele bo wszystko na miejscu drogie...

    • @Andy80-qr2sk
      @Andy80-qr2sk Рік тому +1

      Jaki ty jesteś przejęty losem tych nieszczęśliwych, sponiewieranych i bezlitośnie wykorzystywanych do niewolniczej pracy mieszkańców Norylska. Wzruszyłem się do łez. Jest kilkadziesiąt takich miejc na świecie, które w porównaniu z Norylskiem to najprawdziwszy horror. Żeby mieć prawdziwy obraz sytuacji w Norylsku to trzeba by znać opinię drugiej strony (kierownictwa zakładu) Na temat inwestycji bieżących i perspektyw rowojowych na przyszłość.

    • @TheAgrotechnik
      @TheAgrotechnik Рік тому +1

      @@Andy80-qr2sk Wezwanie z wojenkomatu jeszcze nie dotarło? Jak to było? Że Warszawę w 2 dni zajmiecie? A od 2 lat nie możecie zająć Kijowa który jest 100 km od granicy z waszym zasranym mirem...

  • @kamilandruk8658
    @kamilandruk8658 Рік тому +1

    Ciekawostką, w kontekście konfliktu który spopularyzował ten kanał jest to że po wojnie znalazła się tam znaczna liczba Ukraińców. Generalnie historia tamtejszego obozu jest delikatnie mówiąc mroczna, nawet w świetle innych obozów.

  • @PominReklamy
    @PominReklamy Рік тому +15

    Żaden inny kraj nie doświadczył w historii tak wielkiego rozdźwięku i rozminięcia się między ambicją sięgnięcia dalej niż do gwiazd, a brutalną i bezlitosną parszywą rzeczywistością.

    • @Andy80-qr2sk
      @Andy80-qr2sk Рік тому +1

      Wiesz ile jest brutalnej i bezlitosnej parszywej rzeczywistości na tym świecie ?

    • @PominReklamy
      @PominReklamy Рік тому +9

      @@Andy80-qr2sk owszem, ale tu rzecz w tym, że nikt tak jak Rosjanie nie próbował tak bardzo wyrwać się z totalnego zacofania do świetlanej przyszłości i poniósł tak druzgocącą porażkę, moralną, społeczną, gospodarczą, mentalną, środowiskową itd.

    • @realAndromeda
      @realAndromeda  Рік тому +8

      Jest taki mem w runecie i ukrnecie - 1961, Związek Radziecki dokonał niemożliwego i wystrzelił pierwszego człowieka w kosmos. Za osiem lat w sklepach pojawi się pierwsza rolka radzieckiego papieru toaletowego.

    • @Andy80-qr2sk
      @Andy80-qr2sk Рік тому +1

      @@realAndromeda Adromeda zlituj się.Ty nie masz pojęcia o higienie osobistej. D.pę. po każdym wypróżnieniu należy myć wodą. Wody tam nie brakuje. Papier toaletowy to środek awaryjny. Bidet dziecko bidet......

    • @wiziek
      @wiziek Рік тому +4

      @@Andy80-qr2sk Trollujesz? To w Rosji sa wszedzie bidety?

  • @jacekswiech530
    @jacekswiech530 Рік тому +26

    Drugi raz oglądam Norylsk, ale nie wiem czy zachęci mnie to do wycieczki w krainę smrodu. Przepraszam - specyficznego zapachu.

    • @movemelody1
      @movemelody1 Рік тому +2

      Do rosji jechać, jeszcze obecnie, kiedy wojna, też mi pomysł. Obejrzałam dosyć filmów o rosji, by nie mieć najmniejszej ochoty tam jechać. Mało to krajów do zwiedzania.

  • @maciek_k.cichon
    @maciek_k.cichon Рік тому +7

    Był Daleki Wschód, Daleka Północ, był i Zachód (Bałtyjsk).
    Czekam na Głębokie Południe, jestem ciekaw co gryzie Astrachańczyka?

    • @maciek_k.cichon
      @maciek_k.cichon Рік тому +4

      @@szanujzielen6835 Naucz się pisać choć trochę poprawnie, bo wstyd za twojego prowadzącego 😆

    • @maciek_k.cichon
      @maciek_k.cichon Рік тому +6

      @@szanujzielen6835 O jesteś CIA (ciapek iz Archangielska)?

    • @maciek_k.cichon
      @maciek_k.cichon Рік тому +3

      @@szanujzielen6835 O nie, bad boys w uszankach po mnie idą 🤣

    • @boriskorneev1591
      @boriskorneev1591 Рік тому

      Astrachanczyka gryza pluskwy

    • @realAndromeda
      @realAndromeda  Рік тому +2

      Co ciekawe, południe nie jest tak odhaczane jak północ i wschód. O Kaukazie nawet nie wspominam, tam chyba nie można sobie przyjechać i uprzejmie porozmawiać z ludźmi 😔

  • @Internetowy-Ludek
    @Internetowy-Ludek Рік тому +12

    Matko Bosko Majami to to nie jest hehehehe

  • @fashwave1164
    @fashwave1164 Рік тому +1

    Andromeda Boża, ty jesteś cudowna kobieta !

    • @realAndromeda
      @realAndromeda  Рік тому +5

      Ooo! Sami widzicie jak mnie prowokuje! Zaraz zabiorę uszczelki i wyjadę stqd! 🤗

  • @donpedro8572
    @donpedro8572 Рік тому +5

    Ten kraj mógłby miliardy zarabiać na turystyce gdyby był normalniejszy. Ale lepiej wszystko zamknąć przed "obcymi" i zatruć.

  • @1963eM
    @1963eM Рік тому +1

    Klasyczna polityka kolonialna

  • @slawco7
    @slawco7 Рік тому

    Ale tam też chyba "zima zaskakuje drogowców"... Ale widać że warunki to są ekstremalne!

  • @RadekRobiRzeczy
    @RadekRobiRzeczy Рік тому +3

    Uwielbiam twoje materiały, ale brakuje mi w nich ……
    Lektora.
    Czesto wyłączam je bo nie jestem w stanie, w danym momencie czytać transkrypcji a chętnie posłuchałbym.
    Co ty na to aby dodać voiceover?

  • @gacekgacek2751
    @gacekgacek2751 Рік тому +3

    Komentarz taktyczny dla zasięgów na min 7 słów oraz like po min 60 sek filmiku bo algorytmy to lubią 😉

  • @erythoxylin
    @erythoxylin Рік тому +2

    Siema andromeda co tam słychać w bunkrze?

    • @realAndromeda
      @realAndromeda  Рік тому

      Powiedzieli mi, że jak tak dalej pójdzie to może nawet będą mnie wypuszczać z kantyny, abym trochę pochodziła po dolnych piętrach, rozprostowała kończyny 😉

    • @bogusafef9304
      @bogusafef9304 Рік тому

      ​@@szanujzielen6835
      Ty żyw

    • @erythoxylin
      @erythoxylin Рік тому

      @@realAndromeda kiedy bedzie znow biust na lajwie? wez tylko zaloz jakis golfik

  • @kubawisniewski1444
    @kubawisniewski1444 Рік тому

    21:30 gdzie taką bluzę można dostać? :P Btw, bardzo fajny i rzeczowy materiał