Konulara göre zaman linkleri (tamamlanacak): 0:18 22 Ekim 1994, TMMOB 40. yıl şenliği için Devrim arabasının Eskişehir TÜLOMSAŞ müzesinden Taksim’e getirilmesi. 2:54 Projenin devam etmemesinin asıl sebepleri… 3:31 DPT (Devlet Planlama Teşkilatı) Ayhan Çilingiroğlu’nun olumsuz raporu hakkında… (20 bin adet üretim gerçekleşmeden gelişme şansının olmadığı, kamyona yatırım yapılması gerektiği)… 4:44 1960-1966 arası Karsan, Otosan, Chrysler, Magirus-Deutz Türkiye’de üretime başlamış. 6:26 Kemalettin Vardar konuşmaya başlıyor. 8:22 Vardar Devrim projesinin kararının alınış sürecini anlatıyor 10:35 Sanayi Bakanlığı’nın konuyu ele alması, devletin sırtına kambur olur demesi (En az 20 bin araç mevzusu…). 11:13 Haziran ayında proje tekrar gün yüzüne çıkıyor. 11:20 Bu sefer de Devlet Planlama Teşkilatı zarar edeceği gerekçesiyle otomobil değil kamyon yapılmasını önermiş. 12:23 1962 ve 1966 arası başlayan yabancı otomobil-minibüs-traktör yatırımları… 13:43 Devrim projesi, Ankara TCDD fabrika genel müdürü Mehmet Nöker’in “Biz bunu yaparız.” demesi ile başlamış. 14:40 Ekip Ankara’ya çağrılıyor ve Eskişehir TÜLOMSAŞ fabrikasında çalışmalara başlanıyor. 14:52 Ekipteki hiçkimse otomobiller hakkında uzman değil. 3 kişinin arabası var. 15:20 Salih Kayasağın’ın Fiat marka aracı en ufak parçasına kadar demonte ediliyor. 16:26 Otomobilin 850-900 kilogram olacağı görülünce (zamanına göre ağır) 4 silindirli motor düşünülüyor (O zamanlarda daha çok 3 silindirliler yaygın.) 16:42 Farklı motorları incelerken Türkiye’de çok satan Polonya markası Warszawa otomobilin motorunu inceliyorlar. Motorun, 6 silindirli Chrysler motorunun 2 silindirinin kesilmiş hali olduğunu görüyorlar. Arabayı da incelemek için demonte ediyorlar. 17:29 Warszawa’yı incelediklerinde, Chrysler’in parçalarını üstüne takacak kadar kopya edildiğini fark ediyorlar. Motoru modifiye edip çalıştırıyorlar. 18:09 İlk çıkan Devrim otomobilinin ağırlığı 1100 kilo oluyor. 18:44 İlk motor 50 beygir gücünü zor buluyor ve bu konuda korku başlıyor 19:01 ikinci motorda (29 Ekim’de sorun çıkaran motor) boğulma (buhar tıkacı) problemi oluyor fakat yeni tasarımlara vakit yok. 19:26 Mehmet Nöker 3. tip bir motorun yapılmasını öneriyor. Chevrolet 238 motoru yeniden dizayn edilerek 4 silindirli hale getiriliyor. 20:19 Rıfat Serdaroğlu’nun “Herhalde benzin bitti…” sözünün arka planı 20:39 Otomobil ağır oluyor ve motorlardan da istenen güç alınamayınca sıkıştırma oranını yükseltiyorlar. Bu sefer de vuruntu başlıyor. Mobil’in yüksek oktanlı benzin ithal ettiğini duyuyorlar ve onu alıp çalıştırınca vuruntu kesiliyor. 21:56 Motorlarının sıkıştırma oranı yüksek olan iki otomobil törene yollanıyor. Normal benzinle de çalıştırılmak istenmiyor. Benzin ikmali yapıldı-yapılmadı kavgası oradan geliyor. 22:11 Otomobilin stop etmesinin muhtemel sebepleri… 25:32 “Necmettin Erbakan’ın projede bir rolü yoktu, çok sorulduğu için söylüyorum. Bu konu beni rahatsız ediyor”. 27:03 Devrim projesinden sonra Türkiye’de Otomotiv Sanayi konulu çalışma için görevlendirildim. Gümüş Motor’a gittik, Necmettin Erbakan’la da ayaküstü konuştum. Araba imal etmesi mümkün olmayan bir fabrikaydı, zaten öyle bir düşüncesi de yoktu. Hiçbir şeyinden istifa edilmesi mümkün değildi. Hatta Devrim projesinin başında da arkadaşlar Gümüş Motor’a gitmişlerdi. 28:38 Bu proje, mühendisinden işçisine kadar, çok şey kaybetmemize neden olan özgüvenimizi bize kazandırdı. Teorilerin ve kitapların fazla korkutucu olduğunu; ama gerçeğin biraz daha dikkatle irdelendiği zaman çözülebilecek problemler olduğunu anlamaya başladık. Bu hissimizi ve duygumuzu da bütün kadrolarımıza nakletmeye başladık. 30:16 Eskişehir fabrikasında 20 bin küsür parçadan oluşan dizel elektrik lokomotiflerin %74’ünü yerli olarak imal ettik. 30:39 1’er senelik mezun 2 elektrik mühendisi, dizel elektrik lokomotifin ne olduğunu bile bilmezken 1 sene sonra test ekibini oluşturdu ve inanılmaz şeyler yaptılar. 31:14 Bu işin sihri şu: İşten korkarsanız, kaçarsanız hiçbir şey başaramazsınız. 31:26 Özellikle ara ve üst kademede olanlar: Genç kadrolarınıza hiç olmazsa bir defaya mahsus hata yapma imkanını bırakın. Korkutmayın çocukları. Olursa eğer bir hatayı siz üstlenin, hiçbir şey kaybetmezsiniz. İkinci hatayı yapmasına izin vermeyin. 32:29 Okulda şunu hissetmiştim: Biz bazı şeylerle korkutuluyoruz. “Adamlar nasıl yapmış bunu”... 1965’te ABD’de lokomotif krank mili imal eden fabrika ziyaretinde şahit oldukları… 37:44 Bunların hepsinin Türkiye’de rahatça yapılabilecek şeyler olduğunu görüyor. Ama bu imalathane dünyanın en meşhur markalarından birine krank imal ediyor ve o da bize satılıyor. 38:17 ABD’deki atölyede lokomotif krankına kaynak yapılıp tamir edildiğini görüyor. Krank 27 bin dolar değerinde. Kaynakçı 6-7 senedir bu işi yaptığını ve bu krankın yaklaşık olarak 20’nci olduğunu ve şimdiye kadar hiçbir şey olmadığını söylüyor. Kemalettin Vardar da Türkiye’de kırılan bir krankı kaynakla tamir ettiriyor ve bu yüzden soruşturma açılıyor. 39:38 Size altın tepside sunulan, göklere çıkarılan teknolojilere, ürünlere eleştirel gözle bakın ve kendinize yılgınlık yapmayın. 40:00 Kardolarınızı rahat bırakın, arkalarında durun, destek olun. Onları eleştirirken dikkatli olun.
Konulara göre zaman linkleri (tamamlanacak):
0:18 22 Ekim 1994, TMMOB 40. yıl şenliği için Devrim arabasının Eskişehir TÜLOMSAŞ müzesinden Taksim’e getirilmesi.
2:54 Projenin devam etmemesinin asıl sebepleri…
3:31 DPT (Devlet Planlama Teşkilatı) Ayhan Çilingiroğlu’nun olumsuz raporu hakkında… (20 bin adet üretim gerçekleşmeden gelişme şansının olmadığı, kamyona yatırım yapılması gerektiği)…
4:44 1960-1966 arası Karsan, Otosan, Chrysler, Magirus-Deutz Türkiye’de üretime başlamış.
6:26 Kemalettin Vardar konuşmaya başlıyor.
8:22 Vardar Devrim projesinin kararının alınış sürecini anlatıyor
10:35 Sanayi Bakanlığı’nın konuyu ele alması, devletin sırtına kambur olur demesi (En az 20 bin araç mevzusu…).
11:13 Haziran ayında proje tekrar gün yüzüne çıkıyor.
11:20 Bu sefer de Devlet Planlama Teşkilatı zarar edeceği gerekçesiyle otomobil değil kamyon yapılmasını önermiş.
12:23 1962 ve 1966 arası başlayan yabancı otomobil-minibüs-traktör yatırımları…
13:43 Devrim projesi, Ankara TCDD fabrika genel müdürü Mehmet Nöker’in “Biz bunu yaparız.” demesi ile başlamış.
14:40 Ekip Ankara’ya çağrılıyor ve Eskişehir TÜLOMSAŞ fabrikasında çalışmalara başlanıyor.
14:52 Ekipteki hiçkimse otomobiller hakkında uzman değil. 3 kişinin arabası var.
15:20 Salih Kayasağın’ın Fiat marka aracı en ufak parçasına kadar demonte ediliyor.
16:26 Otomobilin 850-900 kilogram olacağı görülünce (zamanına göre ağır) 4 silindirli motor düşünülüyor (O zamanlarda daha çok 3 silindirliler yaygın.)
16:42 Farklı motorları incelerken Türkiye’de çok satan Polonya markası Warszawa otomobilin motorunu inceliyorlar. Motorun, 6 silindirli Chrysler motorunun 2 silindirinin kesilmiş hali olduğunu görüyorlar. Arabayı da incelemek için demonte ediyorlar.
17:29 Warszawa’yı incelediklerinde, Chrysler’in parçalarını üstüne takacak kadar kopya edildiğini fark ediyorlar. Motoru modifiye edip çalıştırıyorlar.
18:09 İlk çıkan Devrim otomobilinin ağırlığı 1100 kilo oluyor.
18:44 İlk motor 50 beygir gücünü zor buluyor ve bu konuda korku başlıyor
19:01 ikinci motorda (29 Ekim’de sorun çıkaran motor) boğulma (buhar tıkacı) problemi oluyor fakat yeni tasarımlara vakit yok.
19:26 Mehmet Nöker 3. tip bir motorun yapılmasını öneriyor. Chevrolet 238 motoru yeniden dizayn edilerek 4 silindirli hale getiriliyor.
20:19 Rıfat Serdaroğlu’nun “Herhalde benzin bitti…” sözünün arka planı
20:39 Otomobil ağır oluyor ve motorlardan da istenen güç alınamayınca sıkıştırma oranını yükseltiyorlar. Bu sefer de vuruntu başlıyor. Mobil’in yüksek oktanlı benzin ithal ettiğini duyuyorlar ve onu alıp çalıştırınca vuruntu kesiliyor.
21:56 Motorlarının sıkıştırma oranı yüksek olan iki otomobil törene yollanıyor. Normal benzinle de çalıştırılmak istenmiyor. Benzin ikmali yapıldı-yapılmadı kavgası oradan geliyor.
22:11 Otomobilin stop etmesinin muhtemel sebepleri…
25:32 “Necmettin Erbakan’ın projede bir rolü yoktu, çok sorulduğu için söylüyorum. Bu konu beni rahatsız ediyor”.
27:03 Devrim projesinden sonra Türkiye’de Otomotiv Sanayi konulu çalışma için görevlendirildim. Gümüş Motor’a gittik, Necmettin Erbakan’la da ayaküstü konuştum. Araba imal etmesi mümkün olmayan bir fabrikaydı, zaten öyle bir düşüncesi de yoktu. Hiçbir şeyinden istifa edilmesi mümkün değildi. Hatta Devrim projesinin başında da arkadaşlar Gümüş Motor’a gitmişlerdi.
28:38 Bu proje, mühendisinden işçisine kadar, çok şey kaybetmemize neden olan özgüvenimizi bize kazandırdı. Teorilerin ve kitapların fazla korkutucu olduğunu; ama gerçeğin biraz daha dikkatle irdelendiği zaman çözülebilecek problemler olduğunu anlamaya başladık. Bu hissimizi ve duygumuzu da bütün kadrolarımıza nakletmeye başladık.
30:16 Eskişehir fabrikasında 20 bin küsür parçadan oluşan dizel elektrik lokomotiflerin %74’ünü yerli olarak imal ettik.
30:39 1’er senelik mezun 2 elektrik mühendisi, dizel elektrik lokomotifin ne olduğunu bile bilmezken 1 sene sonra test ekibini oluşturdu ve inanılmaz şeyler yaptılar.
31:14 Bu işin sihri şu: İşten korkarsanız, kaçarsanız hiçbir şey başaramazsınız.
31:26 Özellikle ara ve üst kademede olanlar: Genç kadrolarınıza hiç olmazsa bir defaya mahsus hata yapma imkanını bırakın. Korkutmayın çocukları. Olursa eğer bir hatayı siz üstlenin, hiçbir şey kaybetmezsiniz. İkinci hatayı yapmasına izin vermeyin.
32:29 Okulda şunu hissetmiştim: Biz bazı şeylerle korkutuluyoruz. “Adamlar nasıl yapmış bunu”... 1965’te ABD’de lokomotif krank mili imal eden fabrika ziyaretinde şahit oldukları…
37:44 Bunların hepsinin Türkiye’de rahatça yapılabilecek şeyler olduğunu görüyor. Ama bu imalathane dünyanın en meşhur markalarından birine krank imal ediyor ve o da bize satılıyor.
38:17 ABD’deki atölyede lokomotif krankına kaynak yapılıp tamir edildiğini görüyor. Krank 27 bin dolar değerinde. Kaynakçı 6-7 senedir bu işi yaptığını ve bu krankın yaklaşık olarak 20’nci olduğunu ve şimdiye kadar hiçbir şey olmadığını söylüyor.
Kemalettin Vardar da Türkiye’de kırılan bir krankı kaynakla tamir ettiriyor ve bu yüzden soruşturma açılıyor.
39:38 Size altın tepside sunulan, göklere çıkarılan teknolojilere, ürünlere eleştirel gözle bakın ve kendinize yılgınlık yapmayın.
40:00 Kardolarınızı rahat bırakın, arkalarında durun, destek olun. Onları eleştirirken dikkatli olun.