Механика, оптика, тилшунослик

Поділитися
Вставка
  • Опубліковано 19 жов 2024
  • “Инсон тили" назарияси ёрдамида диний ва дунёвий афсоналарни фош қилиш
    Аннотация
    Ушбу мақола "Инсон тили" назарияси ёрдамида аниқланган инсон тилининг баъзи фонетик ва рамзий элементларини ўрганишга қаратилган. Бизнинг тадқиқотимиз шуни кўрсатадики, кўпчиликка таниш бўлган насроний хочи дарахтни англатади. Бу фараз батафсил фонетик ва семантик таҳлил орқали асосланади.
    Кириш
    Тадқиқотимиз шуни кўрсатадики, насроний хоч белгиси дарахтнинг фонетик ва рамзий тасвирига мос келади. Хоч лотин ва кирилл алифболаридаги "т" ёки "Т" белгиларига ўхшайди. Эмпирик тажриба ва социал сўровномалар натижадига кўра, дарахт шохининг синиши товуши /т/ фонемасига жуда ўхшайди. "Инсон тили" назариясига кўра, такрорланувчи табиий товушларни тилнинг фонетик элементлари деб ҳисоблаш мумкин.[1]. Бинобарин, дарахт шохининг синиши натижасида ҳосил бўладиган товуш тизимли ва такрорий бўлиб, фонетик элемент сифатида сифатланади.
    Фонетик ва рамзий таҳлил
    Дарахт ердан вертикал равишда ўсади ва бунинг энг тўғри тасвири горизонтал чизиқ билан кесишган вертикал чизиқ бўлиб, дарахт шохларининг унинг асосига нисбатан кўндаланг йўналишда ўсиш шаклини тақлид қилади. Бу таҳлил унинг рамзий элементларни беради. Тилни ҳар томонлама тушуниш учун инсоннинг акустик канали ёрдамида ишловчи товуш ва унинг оптик канали орқали қайд қилинадиган рамзий элемент жуда муҳимдир.
    Семантик мулоҳазалар
    Тилнинг мулоқот ва фикрлаш учун самарали восита бўлиб хизмат қилиши учун унинг энг муҳим компоненти унинг семантикасидир. Маъно ва моҳиятни ўз ичига олган семантика шакл ва товуш воситадан кўра тубдан муҳимроқдир. Чунки товуш ва рамз фақат маънони ифодалаш воситаси сифатида хизмат қилади холос.
    Дарахт контекстида ҳам семантик элементлар бошқа барча табиий тиллардаги каби бир нечта бўлиши мумкин. Бунга контраст сифатида инсоннинг ўнта бармоғига асосланган фундаментал математик семантикаси мисол бўлади. Унда ҳар бир белги ва товуш бир семантик элементни ифодалайди. Масалан, "бир" фақат “бир”ни, "икки" фақат “икки"ни ва ҳоказо.
    Бироқ, шу каби рамзлар ва товушлардан ташкил топган табиий инсон тилларидаги сўзлар бир нечта семантик элементларни кодлаши унинг математикадан ҳам мураккаброқ конструтурага эга эканини билдиради. Бизнингча, Тилнинг қандай келиб чиққанини ўрганишга бағишланган илмий тадқиқотларнинг шу кунгача мувофақиятсизликка учраганининг сабаби ҳам айнан тилнинг полисемантик табиатидир.
    Шундай қилиб, "т" белгиси ёки /t/ товуши бир нечта семантик элементлар билан боғланган. "Tree", "top", "tought" (инглизча), "твердый" (рус) ва "тол", "тоқ", "тепа", "тик", "тинч", "тўхта" “тирик" (ўзбек) каби сўзлар бу фикрни тасдиқлайди. Маъноси маълум бўлган турли тиллардаги бу сўзлар барчаси дарахтнинг турли хусусиятларини акс эттиради.
    Христианликдаги рамзлик
    Христиан хоч рамзини ўрганиш, унинг диний тимсол сифатида қабул қилинишидан олдин қабрларда ишлатилганлигини кўрсатади. Археологик топилмалар буни тасдиқлайди. Марҳумнинг қўзғалмасга айланиш хусусияти, дарахтнинг ҳаракатсизлигига ўхшаш, хочни қабрларга қўйишга олиб келди. Шундай қилиб, бу рамз дарахтни, ҳаракатсизликни, ўлимни ва қабрни ифодалаган. Ўлим, худди туғилиш каби, инсон ҳаётидаги муҳим воқеа бўлиб, анъанавий равишда жамоат маросимлари билан белгиланади ва кейинчалик диний маросимларга айланган деб таҳмин қилиш мумкин.
    Фонетик ўзгаришлар ва кодификация
    Тажрибалар ва тадқиқотлар шуни кўрсатадики, гугурт чўплари ёки тиш ковлагич каби кичикроқ чўплатни синдириш /t/ га қараганда /ch/ га яқинроқ товуш чиқаради. Бу дарахт шохлари ва шунга ўхшаш элементларни /ch/ билан кодлаш имконини беради. Бинобарин, “brunch”, “speach” (инглизча), “речь” (рус), “чўп”, “чинор”, ​​“неча”, “қанча”, “русча” (ўзбек), “чуп”, “чанта" (тожик) сўзлари /ch/ элементини ўз ичига олади.
    “Черков" этимологияси
    “Черков” (/чўрч/) сўзининг этимологиясини ҳозирги туркий тиллар, жумладан, ўзбек тили орқали ҳам осон тушуниш мумкин. "Ч" дарахт шохини ёки чўққини ифодалайди (у тепада жойлашгани учун). “Ўр” “ўрнатиш”ни билдиради. Шундай қилиб, "Ч-ўр-ч" "чўққига ўрнатилган чўп" деб таржима қилинади. Ушбу этимология нима учун черковларнинг тепасида дарахт белгиси мавжудлигини тушунтиради.
    Хулоса
    “Инсон тили” назарияси диний ва дунёвий афсоналарни лингвистик таҳлил орқали тушуниш ва тушунтириш учун мустаҳкам асос яратади. Келгуси тадқиқотлар шу каби диний ва дунёвий афсоналарни илмий асослашда давом этади.
    Адабиётлар
    1. Маҳмуджон Кучкаров, “Phonosignologia” Wasset”, 2023.

КОМЕНТАРІ • 7

  • @RSotovix-k3n
    @RSotovix-k3n 12 днів тому +5

    ❤❤❤❤❤❤❤❤🎉🎉🎉🎉🎉🎉

  • @JurabekPardaev-yd4xx
    @JurabekPardaev-yd4xx 12 днів тому +6

    Assalomu alaykum yaxshimisiz Domla charchamang joninggiz sogʻ boʻlsin Alloh rozi boʻlsin sizdan 👍👍👍🔥🔥🔥☝️☝️☝️💥💥💥

  • @azimqoraboyev8096
    @azimqoraboyev8096 11 днів тому +2

    Инсон тилининг келиб чиқиши ягона илмий-эмпирик назариясининг асосчиси Махмуджон Қўчқоров молодец сизга

  • @RSotovix-k3n
    @RSotovix-k3n 12 днів тому +5

    Дома.яхшимисиз.сог.саломатлик.омад.сизга❤🎉🎉🎉🎉🎉🎉🎉🎉

  • @Казерок
    @Казерок 9 днів тому +1

    ❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤

  • @Казерок
    @Казерок 9 днів тому +1

    ОФАРИН ДОМЛА!

  • @Казерок
    @Казерок 9 днів тому +1

    ДУНЁ ТИЛЛАРИ ХАРФЛАРИНИНГ ЭНЦИКЛОПЕДИЯСИНИ ЧИКАРИШ КЕРАК ,БУ СЕНСАЦИЯ БУЛАДИ ВА ТИЛЛАРНИНГ МАКОНИ ТУРКИЙ ЭКАНЛИГИ ИСБОТ БУЛАДИ!!!!!