Türkçe'nin Üstünlüğü, Ali Şir Nevai ve Türkçe
Вставка
- Опубліковано 3 жов 2024
- Ali Şir Nevai ve Türkçe'nin Önemi
Ali Şir Nevai, 15. yüzyılın sonlarında yaşayan büyük Türk şairi ve devlet adamıdır. Türkçe dili ve edebiyatının önemli bir temsilcisi olan Nevai, Farsça'nın yaygın kullanımına karşı Türkçe'nin de bir edebi dil olarak değerli olduğunu vurgulamıştır. Bu bağlamda, "Muhâkemetü’l-Lugateyn" adlı eseri, Türkçe ve Farsça dillerinin karşılaştırmasını yaparak, TTürkçe'nin Üstünlüğünü ortaya koymayı amaçlamıştır.
Ali Şir Nevai ve Dönemi
Ali Şir Nevai, Hüseyin Baykara'nın emiri, veziri ve yakın dostu olarak Herat Mektebi'nin kurucularındandır. Sultan Hüseyin Baykara ile birlikte, klasik Çağatay edebiyatında Nevâî-Baykara devri olarak anılan bir dönemi başlatmışlardır.
Türkçe ve Farsça Arasındaki Karşılaştırma
Ali Şir Nevai, ana dili Türkçe olan şairlerin Farsça kullanmalarından duyduğu rahatsızlığı dile getirerek, Türkçe'nin de zarafet ve inceliklerle dolu bir dil olduğunu savunmuştur. Türkçe'nin duygu ve düşünceleri açıklamak için yeterli olduğunu, ancak dilin inceliklerine vakıf olmanın önemini vurgulamıştır. Nevai'nin şiirlerinde kullandığı Türkçe, klasik biçimini almış ve Orta Asya Türk dili ve edebiyatının gelişmesine büyük katkı sağlamıştır.
Çağatayca ve Türkçe'nin Gelişimi
Çağatayca, Cengiz Han'ın oğlu Çağatay'ın bölgesinde yaşayan Timurlu Türkleri tarafından konuşulan ve yazılan bir Türk lehçesidir. Ali Şir Nevai'nin birçok eser verdiği Çağatayca, 15. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadar kullanılmış bir edebi dildir. Günümüz Özbekçe ve Yeni Uygurca dilleri, Çağatayca'ya en yakın olan dillerdir. Ali Şir Nevai'nin eserleri, Türkistan'dan Âzerî ve Anadolu sahasına kadar geniş bir coğrafyada okunmuş ve Osmanlı divan şiirine millî unsurlar kazandırmıştır.
Türkçe'nin Yapısı ve Morfolojik Özellikleri
Ali Şir Nevai, Türkçe'nin eklemeli bir dil olduğunu ve kısa heceler içerdiğini belirtmiştir. Türkçe, morfolojik olarak tek heceli, çekimli ve eklemeli diller arasında yer alır. Türkçe'de kök sabit olup eklerle farklı anlamlar türetilebilir. Bu özellik, dilin zenginliğini ve esnekliğini artırır.
Türkçe'nin Dilbilgisel Özellikleri
Türkçe'nin en belirgin özelliklerinden biri ses uyumudur. Türkçe'de dokuz sesli harf bulunur ve kelimelerde damak uyumu ile dudak uyumu aranır. Ayrıca, Türkçe'de gramatik cinsiyet ve artikeller bulunmaz. Bu özellikler, Türkçe'yi diğer dillere göre daha basit ve anlaşılır kılar. Türkçe'de sahiplik ekleri kullanılır ve fiil şekilleri oldukça zengindir. Türkçe'nin soru ekleri, dili daha anlaşılır ve kullanışlı hale getirir.
Türkçe ve Farsça'nın Dilbilgisel Karşılaştırması
Türkçe, eklemeli bir dil olarak kökleri sabit tutarken, Farsça çekimli bir dil olarak kökleri değiştirir. Türkçe'nin kısa heceleri, aruz ölçüsünde zorluklar yaratabilir. Ancak, Türkçe'nin kelime zenginliği ve esnekliği, dilin inceliklerini ve zarafetini ortaya koyar. Nevai, Türkçe'de yeteneklerini denemek isteyen şairlerin dilin zorluklarından korkmamalarını ve Türkçe'nin inceliklerine vakıf olmalarını önerir.
Ali Şir Nevai'nin Türkçe ve Farsça Üzerine Görüşleri
Ali Şir Nevai, "Muhâkemetü’l-Lugateyn" adlı eserinde, Farsça'da mevcut olmayan 100 Türkçe kelimeyi ele alarak, Türkçe'nin zenginliğini ve ifade gücünü göstermiştir.
Sonuç: Türkçe'nin Edebi ve Kültürel Değeri
Ali Şir Nevai, Türkçe'nin zarafetini ve edebi değerini vurgulayan önemli bir şair ve dilbilimcidir. Onun eserleri, Türkçe'nin edebi bir dil olarak değerini ve zenginliğini göstermiştir. Türkçe'nin yapısal özellikleri ve dilbilgisel zenginliği, dili kullanmak isteyenler için büyük bir avantajdır. Ali Şir Nevai'nin eserleri, Türkçenin hünerlerini göstermiştir ve Türkçe'nin Üstünlüğünü vurgulamıştır.
Kaynaklar:
1- Cevat Heyet, İki Dilin Karşılaştırılması, çev. Mürsel Öztürk, Türk Dil Kurumu Yayınları.
2- János Eckmann, Çağatayca el kitabı, çev. Günay Karaağaç, Türk Dil Kurumu Yayınları.
3- Ahmet B. Ercilasun, Türk Dili Tarihi, Akçağ Yayınları.
4- GÜNAY KUT, "ALİ ŞÎR NEVÂÎ", TDV İslâm Ansiklopedisi, islamansiklopedisi.org.tr/ali-sir-nevai (02.07.2024).
Devamını bekliyoruz genç kardeş. Biz artık orta yaşlı olduk , hayatımız boyunca Türkçe için savaştık , sıra sizde artık. Elinizde bizden çok daha fazla imkan var, iyi kullanın... Dikkat edeceğiniz en önemli şey dürüstlük erdemi olsun. Bilim ve dürüstlük. Doğru olan şeyi , haksız çıkma pahasına da olsa kabul edin...
Teşekkürler
🎉🎉
😄
Mükemmel ötesi bir nanlatım!
Almanca telaffuzumda mükemmeldi
@@ahmeteminsevgenEvetttt!
hocam almancaya gecince bi an korktum nedense
Montajda ben de korktum
Peki farsçada olan, Türkçede olmayan kelimeleri neden yazmamış? Sayamamıştır belki?
@@theodor_adorno Keşif sonrası icat edilen kelime ile gramatik yapının mümkün kıldığı kelime farklıdır burada bahsedilen de buydu. Namaz İranlarının ibadetinin adıdır bizde böyle bir ibadet yoksa o kelimeyi almak zorundayız. Fakat eklemeli dilin olanaklarıyla meydana gelen hislenmek kelimesi Türkçenin bir başarısıdır.
@@ahmeteminsevgen eylem konusunda Türkçenin üzerine hiç bir dil üstün gelemez. Üç farklı eylemden tek bir eylem meydana getirebilmiş başka dil tanımıyorum. Örnek: düşevarayazmak.. evet Türkler bir çok dini terimi (namaz, oruç, ezan, peygamber vs.) Farsçadan almıştır. Mektup kelimesi arapçadır ama name farsçadır, aynı şekilde hane de farsçadır. Bizde sonu hane ile biten name ile biten, gah ile biten, kar ile biten..... alayı farsça.
Azeri Türkçe demeseydiniz iyi olurdu. Azerbaycan Türçesii veya Kafkas Türkçesi deseydiniz daha mı uygun olur idi ne.
Doğru söylüyorsunuz. Cevat Heyet'in kitabının tanıtım yazısından aldığım bir ifadeydi.
9 sesli harf var dedin ekrana 8 harf verdin.
ə harfi alfabenizde yok ama eklemediğimi fark etmemişim teşekkür ederim.
@@ahmeteminsevgen Bu arada Azerbaycan'lı soydaşlarımız bizden fazla fars kültürü altında olmasına rağmen, yabancı kelimeleri türkçeleştirmekte ustadırlar. Buradan selam olsun.
Türkçe kullanılacak en zayıf dillerdendir.
Türkçe 90 bin
Arapça 1450 bin
İngilizce 900 bin
Farsça 450 bin
Kelimeye sahiptir.90 bin kelimeyle neyi ifade edebilirsin.
Hala Kuran'ı kerimin meali Türkçeye çevrilemiyor.
Neden
Çünkü Türkçe de karşılığı yok.
Rahman ismi celilinin Türkçe karşılığı sayfalar alıyor.
Halbuki ingilizceye çevirirseniz karşılığı mevcut.
Farsça, Fransızca ,Almancada karşılığı var.
O nedenle halkımız Müslüman olamadı.
Hatta mümin haliç olamadı.
Ecdadımız Osmanlı bu sorunu çözmek için Osmanlı lugatını kullanmış.
90 bin türkçe+ 1450 bin Arapça + 450 bin farisi kelimeyi kullanıp 1900 bin kelimelik Osmanlı lugatını oluşturmuş. Müthiş bir divan edebiyatını eserleri sunmuştur.
Üzgünüm ama gerçekler bunlar
Bu videoda dilin gramatik yapısı ve ve bu yapının mümkün kıldığı kelimeler ile bir üstünlük iddiası var. Binlerce yıllık yazılı kültüre sahip medeniyetlerle kelime sayısı yarıştırmak mümkün değil.
Peki, ben hu kadar eleştiri yorumu yazdım da Türk yahut Türkçe düşmanı mıyım? Kesinlikle hayır, tam tersi. Ama, fakat, lakin (ikisi arapça biri farsça) hiç, her, şey (ikisi farsça, biri arapça... sorun şu ki. Türkler 9, yüzyıldan itibaren İran kültürü hegemonyasına, daha sonra İslam ile arapça etkisine girmiş bir dil ile yazıp söylemişler. Türkçeyi köylüler kullanmış. Bin yıl başka dillerin tesiri altında kalırsan, yeni kelime üretemezsen, olacağı budur, şimdilerde yeni nesil tanamen batı dillerinin etkisinde. TÜRKÇE ÖLÜYOR.
@@theodor_adornoZiya Gökalp Türkçülüğün Esasları kitabında "Görülüyor ki lisanî Türkçülüğün ilk işi, fesahatçi alimlerin nokta-i nazarlarını ret ile halkın şuursuz nokta-i nazarlarını Türkçenin, temeli olarak kabul etmektir." diyor. Ben de bu görüşeyim dil canlı bir yapıdır gelişir ve değişir. Halkın kullandığı kelimeler o dilin kelime dağarcığını oluşturur. Önemli olan dilin gramatik yapısıdır ve dilin mahareti ve becerisini gramatik yapısı sağlar. Cevat Heyet ve Ali Şir Nevai'nin örneklerinin bir çoğu Türkçenin eklemeli yapısının mükün kıldığı olanaklarla oluşturulan kelimelerdir.
@@ahmeteminsevgen işte sorun şu ki, ne Ali Şir Nevai, ne Ziya Gökalp, ne Mehmet Akif Ersoy vs. Hiçbiri öztürkçe birşey yazamamıştır.
@@theodor_adorno Ziya Gökalp bir Türke öztürkçenin herhangi bir yabancı dilden daha yabancı olduğunu savunur çünkü dil değişir ve gelişir ve bizim dilimizin mevcut hali Türkçe'dir içerdiği yabancı kelimeleri Türkçeleştirmiştir
@@ahmeteminsevgen işte bu değişim ve gelişim değil, Bu özenti, belescilik vs. Hatta var olan kelimeleri bile yabancisiyla değiştirme...