ฎีกา InTrend EP.41 สั่งยุติคดีเยาวชนตาม ม.132 ต้องมีคำสั่งคำขอให้คืนหรือใช้ราคาทรัพย์ด้วยหรือไม่

ฎีกา InTrend ep.41 สั่งยุติคดีเยาวชนตาม ม.132 ต้องมีคำสั่งคำขอให้คืนหรือใช้ราคาทรัพย์ด้วยหรือไม่
The Host : กองสารนิเทศและประชาสัมพันธ์ สำนักงานศาลยุติธรรม
Guest Host : สรวิศ ลิมปรังษี
ที่ปรึกษา : อัครพันธ์ สัปปพันธ์, อรวรานันท์ ธนาพันธ์วรากุล
Show Creator : นันทวัลย์ นุชนนทรี, ศณิฏา จารุภุมมิก
Episode Producer & Editor : ศณิฏา จารุภุมมิก, ปนัสยา ชื่นอุระ
Sound Designer & Engineer : กฤตภาส ทองแจ้ง, กิติชัย โล่สุวรรณ
Coordinator & Admin : สุภาวัชร์ ดลมินทร์, โสรัตน์ ไวศยดำรง
Art Director : สุภาวัชร์ ดลมินทร์, ปันจารีณ์ สุวรรณโภชน์ ทศพร ศิลาบำเพ็ญ
Webmaster : ผุสชา เรืองกูล, วชิระ โรจน์สุธีวัฒน์
คดีเยาวชนที่เด็กหรือเยาวชนกระทำความผิดอาญาเป็นกรณีที่กฎหมายได้กำหนดมาตรการและกระบวนการไว้เป็นพิเศษเพื่อให้โอกาสเด็กและเยาชนได้มีโอกาสแก้ไขฟื้นฟูพฤติกรรมของตน มาตราการหนึ่งที่ศาลอาจกำหนดได้คือการกำหนดมาตรการพิเศษที่ให้ปฏิบัติตามเงื่อนไขที่วางไว้แทนการพิพากษาคดี ปัญหาที่จะนำมากล่าวถึงในตอนนี้จะเป็นกรณีที่หากมีการปฏิบัติตามเงื่อนไขตามมาตรการพิเศษแล้ว หากศาลจะมีคำสั่งยุติคดีที่การขอให้คืนหรือใช้ราคาทรัพย์อยู่ด้วย ศาลจะต้องมีคำสั่งเกี่ยวกับคำขอดังกล่าวด้วยหรือไม่
นายเสือกับพวกได้ร่วมกันชิงทรัพย์โทรศัพท์เคลื่อนที่ของนายกวางไป 1 เครื่อง ราคา 30,000 บาท ขณะที่นายเสือกระทำความผิดดังกล่าว นายเสือมีอายุ 17 ปี ต่อมานายเสือถูกเจ้าพนักงานตำรวจจับกุมได้ แต่ปรากฏว่านายเสือได้นำโทรศัพท์เคลื่อนที่ดังกล่าวไปขายและเอาเงินที่ได้ไปเที่ยวเตร่จนหมดแล้ว
พนักงานอัยการได้ยื่นฟ้องนายเสือต่อศาลเยาวชนและครอบครัวในจังหวัดที่นายเสือกระทำความผิดและมีภูมิลำเนาอยู่ในเขต โดยพนักงานอัยการได้มีคำขอให้นายเสือชดใช้ราคาค่าโทรศัพท์เคลื่อนที่ของนายกวางผู้เสียหายด้วยเป็นเงิน 30,000 บาท
นายเสือให้การรับสารภาพ แต่ศาลเยาวชนและครอบครัวมีความเห็นว่านายเสืออยู่ในวิสัยที่จะปรับเปลี่ยนฟื้นฟูพฤติกรรมได้ ยังไม่สมควรมีคำพิพากษาให้นายเสือมีความผิดติดตัวไป จึงได้มีคำสั่งให้นายเสือปฏิบัติตามเงื่อนไขต่าง ๆ เช่น การให้ไปรายงานตัวทุกสามเดือน เข้าหลักสูตรอบรมพัฒนาจิต เป็นต้น
นายเสือปฏิบัติตามเงื่อนไขดังกล่าวจนครบ ศาลเยาวชนและครอบครัวจึงมีคำสั่งให้ยุติคดีและจำหน่ายคดีจากสารบบความ
กรณีของนายเสือนี้ การที่กฎหมายวิธีพิจารณาคดีเยาวชนกำหนดให้สามารถใช้มาตรการพิเศษแทนการพิพากษาคดีก็เพื่อให้โอกาสนายเสือในการแก้ไขปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของตน เพราะด้วยวัยวุฒิของนายเสือที่ยังถือเป็นเยาวชนในขณะกระทำความผิดย่อมอาจจะยังขาดความรู้สึกผิดชอบเท่าที่ควร หากพิพากษาให้นายเสือต้องรับโทษทางอาญาย่อมจะทำให้นายเสือมีความผิดติดตัวไปที่อาจจะเป็นอุปสรรคในการใช้ชีวิตหรือประกอบอาชีพเลี้ยงตนเองและครอบครัวต่อไปในอนาคต
ตามปกติที่เมื่อศาลกำหนดเงื่อนไขในลักษณะดังกล่าว หากเด็กหรือเยาวชนที่กระทำความผิดปฏิบัติตามเงื่อนไขที่ศาลกำหนดครบถ้วนแล้ว ศาลจะมีคำสั่งยุติคดี ผลของคำสั่งดังกล่าวจะทำให้ “สิทธินำคดีอาญามาฟ้อง” ระงับไป ซึ่งจะทำให้คดีอาญาสิ้นสุดลงและไม่สามารถนำเด็กหรือเยาวชนนั้นกลับมารับผิดรับโทษใด ๆ ได้อีก
ปัญหาสำคัญสำหรับกรณีลักษณะนี้คือ แม้นายเสือจะปฏิบัติตามเงื่อนไขครบถ้วนและศาลมีคำสั่งยุติคดีอาญาแล้ว แต่ในส่วนของคำขอให้คืนหรือใช้ราคาทรัพย์ที่พนักงานอัยการได้ร้องขอไว้อยู่ด้วยจะต้องทำอย่างไรต่อไป
คำขอให้คืนหรือใช้ราคาทรัพย์ดังกล่าวเป็นกรณีที่กฎหมายกำหนดให้พนักงานอัยการมีคำขอไว้ด้วยเพื่อเป็นการช่วยเยียวยาให้แก่ผู้เสียหาย โดยผู้เสียหายไม่ต้องไปฟ้องร้องเป็นคดีแพ่งอีกต่างหากอันจะทำให้เกิดเป็นภาระแก่ผู้เสียหายที่ต้องไปเสียเงินเสียทองและเสียเวลาในการดำเนินการ เพราะหากดำเนินการไปในคดีอาญาย่อมจะทำให้เป็นการสะดวกกว่า โดยหากมีการสืบพยานหลักฐานก็สามารถใช้พยานหลักฐานนั้นมาประกอบในส่วนการเรียกร้องให้คืนหรือใช้ราคาทรัพย์นั้นด้วย
คำขอให้คืนหรือใช้ราคาทรัพย์ดังกล่าวแม้พนักงานอัยการจะร้องขอรวมมาในคดีอาญา แต่โดยเนื้อหาแล้วเป็นการใช้สิทธิเรียกร้องทางแพ่งลักษณะหนึ่งที่กฎหมายกำหนดให้สามารถทำได้ในคดีอาญา ดังนั้น แม้จะมีคำสั่งให้ยุติคดีอาญาและทำให้สิทธินำคดีอาญามาฟ้องระงับไปดังกล่าว แต่ผลที่เกิดขึ้นย่อมมีผลเฉพาะกับคดีส่วนอาญาเท่านั้น ไม่ได้มีผลกระทบต่อคำขอให้คืนหรือใช้ราคาทรัพย์ที่เป็นเรื่องทางแพ่ง ทำให้ในกรณีของนายเสือนี้ ศาลเยาวชนและครอบครัวจึงต้องพิจารณาและมีคำสั่งในส่วนที่เกี่ยวกับคำขอให้คืนหรือใช้ราคาโทรศัพท์เคลื่อนที่ของนายกวางที่ถูกนายเสือชิงไปด้วยว่านายเสือจะต้องคืนหรือใช้ราคาหรือไม่ และหากต้องใช้ราคาจะต้องใช้เป็นจำนวนเงินมากน้อยเพียงใด
กรณีนี้จึงอาจสรุปได้ว่า การใช้มาตรการพิเศษแทนการพิพากษาในคดีเยาวชนนั้น แม้จะมีการปฏิบัติตามเงื่อนไขและศาลมีคำสั่งยุติคดีอันทำให้สิทธินำคดีอาญามาฟ้องระงับไปแล้วก็ตาม แต่หากมีคำขอส่วนแพ่งที่ให้คืนหรือใช้ราคาทรัพย์อยู่ด้วยก็จะต้องมีการพิจารณาและมีคำสั่งเกี่ยวกับคำขอดังกล่าวให้ครบถ้วนด้วย
(คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 3637/2562)