59 Ngày Cùm 2 Chân, 2 Muỗng Cơm, 2 Muỗng Nước Tại Trại Tù A20 - Câu Chuyện của Ông Phạm Đức Nhì
Вставка
- Опубліковано 5 вер 2024
- 59 Ngày Cùm 2 Chân,2 Muỗng Cơm, 2 Muỗng Nước Tại Trại Tù A20 - Câu Chuyện của Ông Phạm Đức Nhì #VHM
Sau ngày 30 tháng Tư năm 1975, cựu Thiếu úy Phạm Đức Nhì trình diện và bị đưa vào phân trại E, trại tập trung “cải tạo” A20. Ông là người đã khởi xướng cho anh em trong tù hát bài Việt Nam Quê Hương Ngạo Nghễ của cố nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang trước mặt các cán bộ. Rồi ông bị vào xà lim vì liên quan đến vụ một người tù đánh trật tự. Trước khi đưa hai chân vào cùm tên trực trại bắt ông cởi hết quần áo chỉ để lại một bộ đồ tù mỏng dính. Rồi mỗi bữa ăn với 2 muỗng cơm, 2 muỗng nước cho đến khi được thả sau 59 ngày, ông không còn đứng được mà phải bò ra khỏi xà lim…
Dù trong tình trạng sức khỏe suy yếu, trong ngày Tết Nguyên Đán 1982, anh và một số bạn tù đã tổ chức buổi văn nghệ Những Tiếng Hát Bừng Sáng A20 để biểu dương tinh thần bất khuất và ý chí can đảm của họ. Rồi những bài thơ được đọc lên để tưởng niệm những bạn tù vượt ngục nhưng tử nạn. Những bản nhạc tự sáng tác trong tù đã lần lượt được lén lút hát, và khán giả là những bạn tù âm thầm tham dự, thưởng thức trong lòng và không một tiếng vỗ tay, qua mặt những tên giám thị nổi tiếng ác độc trong trại tù này.
Trong trại tù, tờ báo Hợp Đoàn số 6 bại lộ và anh chưa kịp nhai nuốt và số phận của anh ra sao? Kính mời quý vị theo dõi phim tài liệu của Ông Phạm Đức Nhì và những bài thơ do ông sáng tác và được loan truyền rộng rãi ở A20.
Lịch Sử Qua Chuyện Kể là một trong những dự án của Viện Bảo Tàng Di Sản Người Việt để lưu lại những câu chuyện trong ký ức, trực tiếp qua lời thuật chuyện của những người đã từng tham gia hay là nhân chứng trong các sự kiện lịch sử cận đại. Dự án này là một công trình nghiên cứu mục đích sưu tầm, lưu trữ và giải thích lịch sử người Việt tỵ nạn.
Những người Việt tỵ nạn sống sót cần có cơ hội trực tiếp chia sẻ cụ thể đầy cảm xúc về những kinh nghiệm mà mình đã trải qua, hoặc chứng kiến những biến cố lịch sử của dân tộc, trên con đường đi tìm tự do, cũng như là những khó khăn bước đầu định cư và lập nghiệp nơi xứ người. Đây là cơ hội để có thể thông cảm và hiểu biết lẫn nhau hơn giữa các thế hệ tỵ nạn; đồng thời cũng là tạo cho những thế hệ mai sau thấu hiểu, hãnh diện và nhớ ơn những hy sinh và can đảm của tiền nhân.
Nếu quý vị có những kỷ vật và câu chuyện muốn được chia sẻ, xin vui lòng liên lạc với chúng tôi qua:
➤ Email: info@vietnamesemuseum.org
➤ Phone: 714-846-8438 (714-VHM-VIET)
➤ Website: vietnamesemuseu...
➤ Facebook: / vietnamesemuseum
➤ Hộp Thư: P.O. BOX 27372, Santa Ana, CA 92799
---
Chained For 59 Days At Camp A20 With Food Rationed - The Story of Mr. Nhi Duc Pham
VIETNAMESE HERITAGE MUSEUM | ORAL HISTORY PROJECT: Through these oral history interviews, we will be able to learn and celebrate the personal experiences of notable Vietnamese-Americans, who offer their own accounts of history. These interviews document aspects of the historical experience of Vietnamese refugees, immigration, and settlement, which tend to be missing from most mainstream sources. These oral history documentaries will provide an avenue for both understanding and appreciating of the present and future generations of Vietnamese refugees throughout the world.
#vietnameserefugee #reeducationcamp #vietnameseheritagemuseum #vietnamesemuseum #boatpeople #vhmusa
Người lính vnch có học ,nên noi chuyện xúc động,sáng tác văn thơ hay quá,bài thơ 7 cánh chim phiêu bạt thật oai hùng,nhìn cách nói chuyện biết tư cách người quân nhân,xin tri ân những người lính miền Nam đã hay sinh và đang còn sống,mong một ngày gần nhất,sự thật lịch sử trả lại nổi oan cho các Chú
Trải qua hơn 8 năm tù đầy ,với những lần bị biệt giam và đánh đập tàn nhẫn...Cộng với mấy năm tù vượt biên mà Anh vẫn sống tràn đầy Năng lượng tích cực. 72 tuổi vẫn rất minh mẫn, Lời thơ từ trong tim tuôn ra ào ào không vấp váp .
Anh cùng thế hệ với tôi, cũng được mẹ bồng vào Nam , hơn tôi 1 tuổi và đậu Tú tài toàn phần trước tôi 1 năm .
Rất ngưỡng mộ nhân cách, lòng yêu nước và Tài Đức của anh.
Tri ân những người hùng Việt Nam Cộng Hoà
Câu chuyện hơi dài nhưng tui nghe không sót câu nào , tui cũng nghe nhiều câu chuyện của chị Thiên Hoàng , xin kính cẩn nghiêng mình cảm phục tất cả các anh hùng VNCH , không bao giờ quên các anh .
Thương tất cả các anh, tất cả đều vì cuộc chiến
Nghe giọng nói tôi đoán anh cũng là dân 54, chúc mừng anh là người may mắn sau cuộc chiến, tôi đoán anh là xuất thân từ "võ bị đa lạt". tôi cũng có người anh cũng từng rèn luyện 4năm trong ngôi trường này nhưng giờ anh tôi cũng đã 79t. Và đã bị thất lạc bên mỹ,.xem những chương trình này sao lòng tôi đau quá, thương tất cả các anh và nhớ thật nhiều đến 3người thân của tôi đãko còn.cám ơn Anh và chương trình đã đưa lên những lời trường thuật về cuộc đời binh nghiệp và tù đày của các anh.tôi rất khâm phục sự chịu đựng đầy gian truân và cũng ko kém phần hào hùng của các anh.
Về phần anh dù gì cũng còn được đi "cải tạo"ở trong nam, gần gũi được gia đình tạo điều kiện thăm nuôi, còn người Anh tôi đi "cải tạo"tuốt ngoài Bắc, nhà thì nghèo, bố mẹ già yếu, nhà đơn chiếc nên anh tôi đi 13 năm mà chỉ được người chị đi thăm đúng 1lần duy nhất.đau lòng lắm mn ạ
Nghe ANH kể về tù đày tôi thây đau lòng quá))thương các ANH quá,chiến tranh đã gây bao đau thương CHO các ANH,BAO nhiêu người đã bỏ mạng nơi trận địa,rồi khi buông súng những ai còn sống tưởng là quá may mắn đã mĩm cười với họ.......nhưng ko....họ lại phải trãi qua những gian lao trong những trại tù....thật quá đau thương vì chiến tranh.Tôi lại nghĩ và thương người ANH tôi cũng đã bị tù đày 13năm trong trại "cải tạo",dù khi về tôi ko được nghe ANH kể gì cho gia đình nghe,nhưng xem qua những chương trình này,tôi suy ra chắc ANH tôi cũng ko ngoại lệ,giờ thì ANH tôi cũng ko còn sống.thật quá đau thương vì chiến tranh
Anh làm thơ, hát rất hay. Chồng tôi cũng đã là tù cải tạo, giờ anh đã đi xa lắm,
Nghe anh nói chuyện, tôi đang khóc đây. Rất cảm ơn
Mình thích nhất kênh này khi nghe các câu chuyện rất nhân văn thấm đẫm nước mắt và đau thương. Họ là những nhân chứng sống cho một thời cuộc. Rất đáng trân trọng
Là thế hệ sinh sau đẻ muộn nhưng rất ngưỡng mộ và kính trọng các bác, các cô chú
Thật sự là đau buồn cho họ ,kg mắc nợ kg trộm cắp kg tham nhũng của ai cả mà bắt họ đi tù đày gian khổ sai vậy trời ơi.
Các Anh là những Người TỪ KO CÓ ÁN ( tôi ) .
Có người còn bị tước hết nhà cửa đó bạn, mình thế hệ sau mà thật sự thấy bất công cho họ.
Tu nhưng cậu chuyen ma vien bao tang người việt mà toi da hiệu thêm một thoi nguoi việt nam đã trải qua duoi chế độ .tan khóc hết tính người ……cam on các chu các bác .
Được nghe câu chuyện của ông tôi không cầm được nước mắt.
Sự hòa hợp hòa giải chắc sẽ khó xẩy ra với thế hệ người Việt tị nạn thứ nhất với những “Lá Cờ Chính Nghĩa”, “Bờ Vẫn Quá Xa” ký ức quá đau buồn tang thương.
Xin cám ơn Ông đã thành thật trình bày câu chuyện của Ông cho hậu thế.
Anh Phạm Đức Nhì rất còn giữ tiết tháo trong lao tù ở trại Xuân Phước Phú Yên .Ngưỡng mộ anh !
chờ câu chuyện mới của kênh lâu quá! nét văn hoá và tâm hồn lẩn tri thức con người thời đó ,ôi! khác xa bây giờ quá.Như 1 trời 1 vực😢😢😢
Cám ơn câu chuyện của chú, cho thế hệ sau biết thêm CS như thế nào.
Qua câu chuyện anh kể,tôi hình dung địa ngục trần gian như thế nào.Thật khủng khiếp cái gọi là khoan hông độ,lượng của trường đại hõ mấu.!
Mong chương trình mời những vị khách mời là văn nghệ sĩ miền Nam trước 75 lên nói chuyện của họ ra đi trong bối cảnh nào,vì họ có sức ảnh hưởng lớn,những gì họ kể sẽ được lan truyền nhiều qua khán thính giả,như Cô ca sĩ Hoàng Oanh ra đi ngày 28-4,cô Thanh Thuý đi ngày 30,Cô Ngọc Minh Vượt biên,nhiều lắm như Cô Mai Lê Huyền,Trúc Mai,Khánh Ly,hay các văn nghệ sĩ bị tù trong các trại tù “cải tạo”,,
Rất cảm ơn. Nhà thơ. Phạm Đức Nhì
Tìm và đọc thêm Thung Lũng Tử Thần của anh Vũ Ánh, Trại Kiên Giam của anh Chí Thiệp có nói rõ về trại giam A20 và tờ báo Hợp Đoàn này.
Nhưng bài thơ chu làm cảm động và hay quá. Chu rất tài giỏi, tiếc cho một nhân tài bị vùi dập. Xin chu hay tiếp tục làm thơ cho the hệ tiếp theo học hỏi. Xin chúc chú khỏe mạnh và bình an❤
Cảm ơn chương trình Viêtnamese rất ý nghĩa tôi đã nghe đi nghe lại nhiều lần ,câu chuyện ông Phạm Đức Nhì ông là một nhân tài ,môt nhà thơ lỗi lạc ,hơn tất cả là tấm lòng của ông bất khuất tự tin Hiếu thảo cầu chúc giá đình ông sức khỏe vá bình yên
Tôi là những người sanh sau nam 1975 và Bây giờ mới hiểu tại sao những kẻ (thắng/cầm súng)đã gây ra biết bao nhiêu hận thù, nhưng bác Trai đã được ơn trên ban Phước và hiện tại được sống trên một đất nước Mỹ nhân đạo tu do ❤❤❤
❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤
😢😢😢😢😢😢😢😢😢😢😢😢
Cảm ơn các anh . Bài phỏng vấn quá hay .
Ngả mũ khâm phục người tù "cải tạo" ngoại hạng Phạm Đức Nhì. Một bài nói chuyện mà các con dân VNCH và hậu duệ không thể bỏ qua không xem.
Rất mừng rằng anh Phạm Đức Nhì và gia đình cuối cùng đã thoát được ra khỏi Nhà tù Việt nam.
Cố gắng nghe hết câu chuyện của anh sao mà khổ vậy nhà tôi ở tù có một năm gần nhà mà tôi còn thấy xót xa trong lòng nghĩ thương lại các anh đã tù tội nhiều năm đói khát khổ cực vậy mà các anh vẫn cố gắng Sống vui vẻ lạc quan yêu đời xin chúc cho các anh luôn được một sức khỏe dồi dào và hạnh phúc
Nói nữa cũng bằng thừa.Các Bác ,các Chú,các Anh thật tuyệt vời,các chiến sĩ Việt Nam Cộng Hoà!
Thương chú. Love all uncle's and aunts VNCH
Cảm ơn công lao của các cô chú bác
Bất ngờ thấy được anh. Có lẽ anh không nhớ em, nhưng em nhìn thấy tên anh, nghe anh kể chuyện là nhận ra anh ngay. Anh hồi xưa có đến nhà chơi và em đi cùng chuyến vượt biên và bị bắt ở Long An với anh. ❤❤❤
Ban làm thơ hay tuyệt quá chúc ban vui khỏe hạnh phúc muôn phần
Bác này kể chuyện hay thế.Rất điềm đạm
Nghe câu chuyện của chú thật xúc động. Tụi quỹ đỏ đã chôn vùi tuổi xuân của chú trong ngục tù. Dân chúng miền Nam luôn biết ơn những người đã gìn giữ 20 năm tự do❤❤❤
Rất cảm ơn chương trình
Thương những người con miền nam,thương những anh lính VNCH bị đoạ đày trong địa ngục trần gian sống không bằng chết,nghe đến đâu nhói tim đến đó ,không ác không phải là CS ,những người nào bắn giết người không có tất sắt trong tay để tự vệ mà miệng luôn ho hào nhân đạo hành hạ đánh đập tàn nhẫn đồng loại của mình,tôi cho đó là loài dã thú máu lạnh không có tình người 😢😢😢😢😢
Chào Viêtnamese, cảm ơn ông Phạm Đức Nhì ,,biết nói sao? "Thương người mẹ già và đàn em dại/bước xuống tà "tôi"quay lại quê hương " chúc kênh phát triển mạnh mẽ
Tuyệt.voi..BÁC.LÀM.THƠ.HAY.QUÁ💛💛💛💛💛👍👍👍👍👍
Con chào chú Nhì trước nha. Con đã nghe chú kể chuyện mấy năm trước dẫn hấp dẫn, hôm nay được nghe lại chú, cám ơn chú rất nhiều. Chú Long Bô bạn chú có trái tim tuyệt vời, không biết chú ấy giờ ở đâu chú còn tin tức không.
Cảm ơn lời chia sẻ của Chú chúc Gd sức khỏe và An vui nghe xúc động
Ông là nhà thơ đích thực! Cảm ơn ông cho tôi nghe những bài thơ mang tâm hồn dân tộc!
Một chế độ quá tàn bạo, vô nhân tính suốt 49 năm
ANH kể chuyện trần trụi mộc mạc và chân thật quá,chúc ANH và gia quyến sức khoẻ và nhiều niềm vui
Nghe câu chuyện của anh lòng thấy đau xót...Thương cho đất nước Việt Nam trong ngày tháng chiến tranh cũng giống như Ukraina bây giờ...Thương những người lính trẻ đã hy sinh và công hiến tương lai....và xương máu để dành độc lập tự do cho quê hương....Nghiêng mình tưởng niệm cho những anh hùng đã hy sinh....Học hỏi để hiểu biết thêm cách sống của anh sự chân thành và biết biến hận thù thành sự vị tha....Để góp phần xây dựng đất nước và để lại kho tàng văn chương cho các thế hệ sau này.....
Rất cảm ơn chương trình đã đem đến cho mọi người những hiểu biết và một cái nhìn rất thực qua chuyện kể của các nhân chứng sống của các quân dân cán chính VNCH
Quá xuất sắc bài thơ ( Lá Cờ Chính Nghĩa)❤
Chào anh Nhì,
Sau khi nghe chương trình này, tôi mới biết anh và nghe anh diễn đọc thơ trong suốt chương trình một cách say sưa.😊Tôi đề nghị nếu anh có giờ thì anh diễn đọc những bài thơ mà anh đã sáng tác và ưng ý nhất cho khán thính giả nghe.
Thơ của anh xuất sắc mà nếu đưa cho một người đọc không hồn thì mất hết giá trị.
👍👏
Nghe ma thau Tim can , qua hay
Văn và thơ của chú hay quá và có những ray rứt trong tim
Nghe cũng được rất hay,tuy nhiên chưa đủ lắm vì chúng còn tàn ác hơn
Cảm ơn anh chia sẻ những tin tức cực tuyệt vời ❤
Bác giỏi thơ thật!
Cảm ơn chương trình thật sự cảm động về Bác quá tải giỏi và lạc quan,
Chương trình hôm nay quá ấn tượng
Con sinh năm 2002 ở tại Sài Gòn miền Nam Việt Nam con thật sự ngưỡng mộ các cô chú thời VNCH con đã học trong chết độ nhòi não này nhưng con đã tự tìm hiểu về lịch sử thật sự và đã hiểu hơn rất nhiều. Con hy vọng sau này lá cờ Vàng 3 Sọc Đỏ sẽ tung bay khắp nước Nam mình.
trí nhớ quá tuyệt vời.
vc ac qua tu day ,ho di ko noi roi ban chet luon ,vay ma noi nhan dao o dau nguoi anh nay ke ma thay thuong ho qua ,cau cho tat canhung ngupi bo xac o trong tu duoc an nhien noi cua phat
Một người sống trước 75 ở MN ăn nói chậm từng tiếng và thật thà không phải như mấy ông thoát ly ra Bắc sau 75 rồi về bị nhồi sọ rồi nổ quá trời luôn.
Thật ngưỡng mộ anh 👍👍👍
Đó là tù bắt đầu cải tạo từ từ đầu mới là nháp rồi đi đến tận đáy luôn kg kể hết được. Dụ họ chỉ đi vài ngày rồi lùa gà úp sọt làm thịt ăn luôn.
Mở bài,thân bài,kết luận quá đau thương
Hồi còn nhỏ mình hay kêu ba mình kể chuyện giặc giã chiến tranh nghe . Bây giờ có kênh này mình được nghe mấy chú kể thật là tuyệt vời ❤
Rất ngưỡng mộ anh Nhi .
Anh làm và nhớ những bài thơ rất hay, rất tuyệt vời.
Không ác độc không phải là cộng sản
Neu biet cong san nhu vay thi dau co ngay 30 thang 4 nam 1975..Loi tai toi moi dang...
VNCH MUON NAM TRONG LONG DAN VIET ❤❤❤❤
Chúc bạn khỏe và có nhiều thông tin tuyệt vời hơn
Chau thuong chu lam
XEM SAU VẪN BẤM LIKE ĐƯỢC NGHE BÀ CON ƠI
Bác sinh ra ở miền bắc và trưởng thành trong nam, vừa tinh tế lại rất sản khoái.
Đúng là miền nam bị bức tử.
Ghi ơn tất cả quân nhân VNCH.
Bác đẹp lão.
Qua tuyet voi
Lưu giữ những kỷ niệm vừa buồn vừa đẹp này cho thế hệ mai sau.
Chúc sk người vn mau đỏ da vàng .❤
.... Nếu một mai có về Cha hỏi.
Mẹ ở đâu con biết nói sao.
Con hảy bảo trông Cha mòn mõi.
Mẹ từ trần sau máy tháng đau....
Cảm ơn Chú ! Con chảy nước mắt khi nghe những bài thơ của Chú. Làm sao để có được những tập thơ của Chú? Con nghĩ đó là 1 kho tàng của con nói riêng và những người con của VN cộng hòa nói chung . Con xin chúc Chú và gia đình được thân tâm lạc!
Con hi vọng sau này sẽ xuất bản cuốn sách hồi kí của các Bác HO để vào lịch sử Việt Nam tuyệt vời quá giá trị nhân văn quá cảm ơn các bác ạ
Hu hu, không đi lính nhưng vì bị tình nghi phãn động lại bị 90 ngày tối bị cùm chân. Cám ơn đảng và bác nên tôi mới hiểu nhà tù CS.
Những gì anh kể lại làm cho tôi tôi muốn chải nước mắt!
Nghe anh kể mà lòng tôi buổi ngủi và thương anh rất nhiều và sau cùng xin cầu chúc anh được bình yên và hạnh phúc bên gia đình ❤
Ôi... thơ của Anh hay quá... nghe rát cảm dộng. Chúc sk Anh và tát cả.
❤❤❤Tuyet va tren ça Tuyet voi ANH oi cam on da cho em duoc khoc ben giong tho cho ME❤❤❤❤
Chú làm thơ hay quá và đúng với thực tế sau bảy lăm, cháu cám ơn chú đã nói lên cái ý cháu, cháu muốn chữa những kẻ miền Nam ăn cơm QG mà thờ mà. Cs
Người lính Cộng hòa Việt Nam thật nhân văn đi có học trong xã hội bha6n đạo và nhân văn.
Mãi mãi kính trọng và tri ân những người lính VNCH .
Một câu truyện cảm động
Nhân chứng.song
Xin chân thành cám ơn anh đã cống hiến cho đời một phần câu chuyện thật bi hùng sau cuộc chiến, thơ của anh đã lột tả những nỗi đau ngất trời ở cái nơi mà kẻ “chiến thắng” gọi đó là “10 ngày cải tạo”, anh nói rất đúng: kẻ đào sông chưa nhìn nhận đã đào sông ngăn cách, sao có thể bắc cầu? kẻ có lỗi không nhận lỗi sao xin được thứ tha?
Xin nguyện chúc anh thật bình an hạnh phúc những tháng năm còn lại và tiếp tục làm thơ cống hiến cho đời 👍🙏🌹❤️
BÁC BẰNG.TUỔI.MÁ. CỦA.CON..MÁ.CON.CÙNG.THẾ...HỆ.VỚI.BÁC..NHƯNG.MÀ..M.NAM..CẢM.ƠN.BÁC...THUONG..QUÝ..THẾ.HỆ.VNCH👍👍👍👍👍👍👍💛💛💛
Biết ơn Bác và VNCH. Thơ quá hay. Và ý nghĩa ạ.
Cảm ơn chú! Một câu chuyện và những bài thơ thật hay!
Bạn dũng cảm và hát rất hay
Em may mắn đã sinh ra muộn hơn Anh ( 15 tuổi ),tuy không chịu đựng những mất mát quá lớn nhưng cũng thấm thía nỗi đau trong chế độ cộng sản.loài cầm thú còn không cắn xé lẫn nhau, IS cũng không giết dân mình, còn người cộng sản thì…
thật quá ác, không hiểu được???
Nghe anh kể lúc bạn anh giúp anh đi vệ sinh .mà tôi thấy kinh khủng
Những Phật sống của thế kỷ
❤❤rat mung ANH luon Tuyet Doi❤❤❤
Trường TH tổng hợp Nguyễn Huệ Tuy Hoà, ngôi trường rất đẹp và lưu dâu nhiêu kỷ niệm bảo thế hệ
Lương tâm của con người là đây ?
Người lính VNCH được hưởng nền giáo dục khai phóng nên đa số nói chuyện rất nhân văn, mà bài thơ của chú con nghe rất hay và cảm động.
Ước chi chú viết những lời thơ trong sách để thế hệ sau đượcl
. gom góp bài học có giá trị
Nghe kể mà thương chú lắm, chúc chú luôn khỏe mạnh và nhiều niềm vui mới
Cám ơn chương trình, cám ơn chú Nhì đã cho nghe câu chuyện của chú. Xúc động quá chừng. Mừng cho chú có duyên gặp Thầy Viên Minh để cởi bỏ lòng thù hận , cho tâm hồn chú được chữa lành, cuộc sống an vui.
Chúc chú nhiều sức khỏe. Cám ơn chương trình cho những giá trị và sự thật quá tuyệt vời.🙏
Viet nam cong hoa nguoi nao da so dieu hoc tu tu tai tro len
Thời VNCH thật tuyệt vời chứ đâu như vn XHCN........
Nghe chú kể tự nhiên tôi nghẹn lời 😢!
câu chuyện của anh thật là nhân văn sâu sắc tôi nghe mà muốn nghe mãi chỉ sợ hết anh ơi câu chuyện của anh có còn không âm ơn bạn nhé anh bằng tuổi tôi
Nhìn chú thật đẹp và phúc hậu
Chúc anh và gia đình luôn an vui, hạnh phúc , mạnh khỏe