İmkansız yollardan geçip 1200 yıl geriye yürüdük - Kartal Yuvası Bir Kilise Nuka Sakdari

Nuka Kilisesi (Gürcüce: ნუკას საყდარი ya da ნუკა-საყდარი; "nuk'as saq'dari" ya da "nuk'a-saq'dari"), tarihsel Klarceti bölgesinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesindeki Alabalık köyündedir. Kilisenin son rahibi Nuka'dan dolayı bu isimle anılıyor hale gelmiş ve kilisenin eski adının da unutulmuş olabileciğine dair görüş bulunmaktadır.
Kilisenin adı konusunda kaynaklarda kesin bir bilgi mevcut değildir. Çünkü eski yazılı kaynaklarda bu kilisenin adından söz edilmemiştir. Bundan dolayı kilisenin adının kaynağı konusunda çeşitli varsayımlar ileri sürülmüştür.
Çevre halkı tarafından Nuka Sakdari ya da Nuka Kilise adıyla bilinen bu kilisenin Gunatlis Vani kadınlar manastırına ait olduğu görüşü öne sürülmüştür.[2] Bununla birlikte Gunatlis Vani’nin Nuka Sakdari olduğuna ilişkin inandırıcı bir görüş mevcut değildir.[3]
Tskarostavi Manastırı’nın aşağısında, Karçhal vadisinde bulunan Nuka Kilisesi, büyük bir ihtimalle bu manastırın bir parçasıydı. Bazen Hantsta Manastırı’yla, bazen Gunatlis Vani Manastırı’yla ilişkilendirilmiş olan Nuka Kilisesi, Tskarostavi Manastırı’na bağlı keşişler manastırı olmalıdır.
Günümüze oldukça iyi durumda gelebilmiş Nuka Kilisesi'nin dıştan 10.20 metre uzunluğunda, doğuda 10.30 metre ve batıda 6.85 metre genişliğindedir. Kilise iki nefli bir bazilikadır. Bu iki nef güney kısımda yer alan dairesel bir sütunla biribirinden ayrılmıştır. Merkezi nef bir apsisle son bulmaktadır. Kuzey tarafında sunağın uzantısı olan küçük bir mekân vardır ve kilisenin kuzey duvarı kayadan oluşmaktadır. Kilise yaklaşık on metre yüksekliğinde bir alt yapıya oturtulmuştur. Bu alt mekânın salt istinat duvarı olmadığı ve büyük olasılıkla kripta olduğu anlaşılmaktadır.[5]
Kilisenin girişi batı yönündedir. Batı ve güney duvarlarında birer pencere yer alırken, doğu cephesinde üç pencere bulunmaktadır. Sunağın her iki yanında birer oda bulunmaktadır. Bu, Gürcü kiliseleri arasında sadece Nuka Kilisesi’ne özgü bir durumdur. Kilise kabaca yontulmuş taşlarla inşa edilmiş ve süslemelere yer verilmemiştir. Kilisenin inşasında bulunduğu yerin taşlarının kullanıldığı anlaşılmaktadır. Nuka Kilisesi, Parehi, Esbeki kiliseleri gibi 9. yüzyıla özgü yapısal özelliklere sahiptir. Bir parçası olduğu düşünülen Tskarostavi Manastırı da aynı dönemde inşa edilmiştir.

Bize rehberlik eden Hakan Aydın’a(Artun Yapım)
kilisenin iç görüntülerini bizimle paylaştığı için Osman Demir’e ve de kilisenin tarihini hem Türk hem gürcü kaynaklarından bize ulaştıran Rıdvan Atan hocaya teşekkürlerimizi borç bildiririz.