Aparoksha Anubhuti 12

Swami Dayananda Saraswati 2006
arshavidya.org
अपरोक्षानुभूतिः (आदि शङ्कराचार्यः)
aparokṣānubhūtiḥ (attributed to Adi Shankaracharya)
श्रीहरिं परमानन्दमुपदेष्टारमीश्वरम् ।
व्यापकं सर्वलोकानां कारणं तं नमाम्यहम् ॥ १॥
śrīhariṃ paramānandamupadeṣṭāramīśvaram .
vyāpakaṃ sarvalokānāṃ kāraṇaṃ taṃ namāmyaham .. 1..
अपरोक्षानुभूतिर्वै प्रोच्यते मोक्षसिद्धये ।
सद्भिरेषा प्रयत्नेन वीक्षणीया मुहुर्मुहुः ॥ २॥
aparokṣānubhūtirvai procyate mokṣasiddhaye .
sadbhireṣā prayatnena vīkṣaṇīyā muhurmuhuḥ .. 2..
स्ववर्णाश्रमधर्मेण तपसा हरितोषणात् ।
साधनं प्रभवेत्पुंसां वैराग्यादि चतुष्टयम् ॥ ३॥
svavarṇāśramadharmeṇa tapasā haritoṣaṇāt .
sādhanaṃ prabhavetpuṃsāṃ vairāgyādi catuṣṭayam .. 3..
ब्रह्मादिस्थावरान्तेषु वैराग्यं विषयेष्वनु ।
यथैव काकविष्ठायां वैराग्यं तद्धि निर्मलम् ॥ ४॥
brahmādisthāvarānteṣu vairāgyaṃ viṣayeṣvanu .
yathaiva kākaviṣṭhāyāṃ vairāgyaṃ taddhi nirmalam .. 4..
नित्यमात्मस्वरूपं हि दृश्यं तद्विपरीतगम् ।
एवं यो निश्चयः सम्यग्विवेको वस्तुनः स वै ॥ ५॥
nityamātmasvarūpaṃ hi dṛśyaṃ tadviparītagam .
evaṃ yo niścayaḥ samyagviveko vastunaḥ sa vai .. 5..
सदैव वासनात्यागः शमोऽयमिति शब्दितः ।
निग्रहो बाह्यवृत्तीनां दम इत्यभिधीयते ॥ ६॥
sadaiva vāsanātyāgaḥ śamo'yamiti śabditaḥ .
nigraho bāhyavṛttīnāṃ dama ityabhidhīyate .. 6..
विषयेभ्यः परावृत्तिः परमोपरतिर्हि सा ।
सहनं सर्वदुःखानां तितिक्षा सा शुभा मता ॥ ७॥
viṣayebhyaḥ parāvṛttiḥ paramoparatirhi sā .
sahanaṃ sarvaduḥkhānāṃ titikṣā sā śubhā matā .. 7..
निगमाचार्यवाक्येषु भक्तिः श्रद्धेति विश्रुता ।
चित्तैकाग्र्यं तु सल्लक्ष्ये समाधानमिति स्मृतम् ॥ ८॥
nigamācāryavākyeṣu bhaktiḥ śraddheti viśrutā .
cittaikāgryaṃ tu sallakṣye samādhānamiti smṛtam .. 8..
संसारबन्धनिर्मुक्तिः कथं स्यान्मे दयानिधे ।
इति या सुदृढा बुद्धिर्वक्तव्या सा मुमुक्षुता ॥ ९॥
saṃsārabandhanirmuktiḥ kathaṃ syānme dayānidhe .
iti yā sudṛḍhā buddhirvaktavyā sā mumukṣutā .. 9..
उक्तसाधनयुक्तेन विचारः पुरुषेण हि ।
कर्तव्यो ज्ञानसिद्ध्यर्थमात्मनः शुभमिच्छता ॥ १०॥
uktasādhanayuktena vicāraḥ puruṣeṇa hi .
kartavyo jñānasiddhyarthamātmanaḥ śubhamicchatā .. 10..
नोत्पद्यते विना ज्ञानं विचारेणान्यसाधनैः ।
यथा पदार्थभानं हि प्रकाशेन विना क्वचित् ॥ ११॥
notpadyate vinā jñānaṃ vicāreṇānyasādhanaiḥ .
yathā padārthabhānaṃ hi prakāśena vinā kvacit .. 11..
कोऽहं कथमिदं जातं को वै कर्ताऽस्य विद्यते ।
उपादानं किमस्तीह विचारः सोऽयमीदृशः ॥ १२॥
ko'haṃ kathamidaṃ jātaṃ ko vai kartā'sya vidyate .
upādānaṃ kimastīha vicāraḥ so'yamīdṛśaḥ .. 12..
नाहं भूतगणो देहो नाहं चाक्षगणस्तथा ।
एतद्विलक्षणः कश्चिद्विचारः सोऽयमीदृशः ॥ १३॥
nāhaṃ bhūtagaṇo deho nāhaṃ cākṣagaṇastathā .
etadvilakṣaṇaḥ kaścidvicāraḥ so'yamīdṛśaḥ .. 13..
अज्ञानप्रभवं सर्वं ज्ञानेन प्रविलीयते ।
सङ्कल्पो विविधः कर्ता विचारः सोऽयमीदृशः ॥ १४॥
ajñānaprabhavaṃ sarvaṃ jñānena pravilīyate .
saṅkalpo vividhaḥ kartā vicāraḥ so'yamīdṛśaḥ .. 14..
एतयोर्यदुपादानमेकं सूक्ष्मं सदव्ययम् ।
यथैव मृद्घटादीनां विचारः सोऽयमीदृशः ॥ १५॥
etayoryadupādānamekaṃ sūkṣmaṃ sadavyayam .
yathaiva mṛdghaṭādīnāṃ vicāraḥ so'yamīdṛśaḥ .. 15..
अहमेकोऽपि सूक्ष्मश्च ज्ञाता साक्षी सदव्ययः ।
तदहं नात्र सन्देहो विचारः सोऽयमीदृशः ॥ १६॥
ahameko'pi sūkṣmaśca jñātā sākṣī sadavyayaḥ .
tadahaṃ nātra sandeho vicāraḥ so'yamīdṛśaḥ .. 16..
आत्मा विनिष्कलो ह्येको देहो बहुभिरावृतः ।
तयोरैक्यं प्रपश्यन्ति किमज्ञानमतः परम् ॥ १७॥
ātmā viniṣkalo hyeko deho bahubhirāvṛtaḥ .
tayoraikyaṃ prapaśyanti kimajñānamataḥ param .. 17..
आत्मा नियामकश्चान्तर्देहो बाह्यो नियम्यकः ।
तयोरैक्यं प्रपश्यन्ति किमज्ञानमतः परम् ॥ १८॥
ātmā niyāmakaścāntardeho bāhyo niyamyakaḥ .
tayoraikyaṃ prapaśyanti kimajñānamataḥ param .. 18..
आत्मा ज्ञानमयः पुण्यो देहो मांसमयोऽशुचिः ।
तयोरैक्यं प्रपश्यन्ति किमज्ञानमतः परम् ॥ १९॥
ātmā jñānamayaḥ puṇyo deho māṃsamayo'śuciḥ .
tayoraikyaṃ prapaśyanti kimajñānamataḥ param .. 19..
आत्मा प्रकाशकः स्वच्छो देहस्तामस उच्यते ।
तयोरैक्यं प्रपश्यन्ति किमज्ञानमतः परम् ॥ २०॥
ātmā prakāśakaḥ svaccho dehastāmasa ucyate .
tayoraikyaṃ prapaśyanti kimajñānamataḥ param .. 20..