PSA (prostat spesifik antijen) testi nedir? - Prof. Dr. Murat Binbay (Üroloji Uz.)

Memorial Şişli Hastanesi Üroloji Bölümü'nden Prof. Dr. Murat Binbay PSA testi nedir sorusuna yanıt verdi, PSA değerleri ve bu değerlerin kanser ile ilişkisi hakkında bilgi verdi.
PSA (PROSTAT SPESİFİK ANTİJEN) TESTİ NEDİR?
Prostat kanseri erkeklerde en sık görülen kanser türüdür. Tanısı prostat biyopsisi ile konulur. Fakat her erkeği prostat biyopsisine yönlendirmek doğru değildir. Bu nedenle prostat kanseri açısından riskli olan erkeklerin belirlenmesi gerekir. Bu nedenle 50 yaş sonrası erkeklerden prostat kanseri tanısı için PSA adı verilen kan testi istenir.
PSA nedir?
Prostattan salınan asıl görevi spermin sıvılaşmasına neden olan bir enzimdir. Bu enzim sadece prostat kanserinde salgılanmaz. Prostat büyümesinde, prostat iltihaplarında da özellikle salınması ve kana geçmesi artar. Fakat prostat kanseri açısından ve hemen hemen her sağlık kuruluşunda bulunduğu için PSA ile sıklıkla bakılır. Çok iyi bir test olduğu söylenemese de tanıda yönlendirici olabilir.
PSA’nın normal değerleri nedir?
PSA’nın normal değerleri yaşa göre değişir:
40 yaşındaki bir erkek için değer 1 iken,
50-55 yaş civarında olan bir erkek için değer 2,
60’lı yaşlarda PSA değeri 4,
70’li yaşlarda PSA değeri 6, normal ve sınır değer olarak kabul edilebilir.
Ancak normal değer şöyledir; “PSA o değerin altındaysa prostat kanseri riski yoktur.” Bu algı yanlıştır çünkü PSA normal değerlerde olsa bile prostat kanseri riski vardır. İşte bu yüzden tek başına PSA değeri prostat kanseri tanısında kullanılmaz. Mutlaka işin içine muayene eklenmelidir. Bazı çok agresif kanser türleri vardır ki bunlar PSA üretmez. Bazı çok yavaş ilerleyen prostat kanseri tipleri vardır ki bunlar da çok iyi PSA üretebilirler. Bu nedenle PSA’nın tek başına bir anlamı yoktur.
Her 4 prostat kanserli hastanın sadece 1 tanesinde PSA değeri 4’ün altındadır. Yani normal olarak kabul edilen değerde prostat kanseri tespit edilir. Yine PSA 10’u geçerse prostat kanseri olma ihtimali yüzde 60’tır. Özetle PSA bir ihtimal verir. PSA ne kadar yükselirse prostat kanseri görülme riski o kadar artar. Ancak kesin bir kanser tanısı koymak çok mümkün değildir.
Yeni nesil prostat testleri
Günümüzde daha gelişmiş tahliller vardır. Prostat sağlık indeksi adı verilen daha gelişmiş bir PSA tetkiki vardır. Bazı genetik testler vardır ki artık günümüzde yaygın olarak görülür. Prostattan masajla özel sıvılar alınır ve bunların genetik analizi yapılır. Bunlarla hastadaki risk çok daha rahat belirlenir.
PSA yüksek çıkarsa…
PSA yüksek çıkarsa yapılması gereken şey şudur; 2 hafta antibiyotik kullandıktan sonra PSA yeniden kontrol edilmeli ve mutlaka bir ürolog muayenesi yaptırılmalıdır.