@@malmooze dziękuję za odpowiedź. Czy można zamontować klimę na poddaszu nieużytkowym w domu parterowym? Wpłynie to na większe zużycie prądu czy samej jednostki z uwagi na warunki na poddaszu?
@@Mateo-be5ir "Podobno" są jednostki, które można montować na nieocieplonym poddaszu, tak samo jak rekuperatory, ale wiadomo, że jednak lepiej je zamontować w strefie ciepłej, niż nieocieplonym +80`C, albo -10`C.
Witam, tu wszystko jest przemyslane ale nie sprawdzone, proponuję puścić dym na górze i sprawdzić jak schodzi do salonu. Chetnie obejrzę takie nagranie. Proponuje wylaczyc reku wlaczyc zadymę na górze np w 1 z pokoików nastepnie wyłączyć i uruchomic rekuperator. Wszystko sie wyjaśni. Pytanko, czy na gorze domu jest wyższe cisnienie w zwiazku z wieksza ilością nawiewów i czy w przypadku pozaru rekuperator poda wiecej tlenu z powodu regulacji czujnikami co2?
Pan Marek mieszka w tym domu już pewnie ok roku i sprawdza to codziennie. Ponieważ tam mieszka, to na pewno nie zgodzi się żeby zadymić swój dom, jednak musi Pan wiedzieć, że dym nie zachowuje się tak samo jak "czyste powietrze" więc i tak nic by nam nie pokazał. Dlaczego na górze miałoby być znacząco większe ciśnienie? W przypadku pożaru rekuperator dostarczy max 371 m3 świeżego powietrza. Przez komin grawitacyjny, albo nawietrzniki okienne dostałoby się pewnie paręset/parę tysięcy razy więcej tego powietrza, niż przez rekuperator.
Szanuje ten kanał, bo wielokrotnie uzmysławia, że teoria jest bardzo ważna, ale w życiu trzeba wiedzieć, kiedy iść na skróty, a kiedy trzeba nadłożyć drogi. Najważniejsze żeby efekt był satysfakcjonujący dla nas.
Zastanawia mnie tylko wilgotność powietrza bo 1. rek. bez odzysku wilgotności, 2. klimatyzacja. Temat nie został poruszony dokładnie, bo czujnik wilgotności został odłączony. Ale ogólnie bardzo pozytywnie i w końcu normalne i wystarczające ilości powietrza dostarczane,
wilgotność na poziomie 30-40 % to ekstremum, ale to przez drugą wentylację w garażu, mającą wpływ na to co dzieje się w domu. Czujnik został wyłączony nie dlatego że było za sucho, tylko dlatego że ważniejsze dla Marka jest CO2, a wilgotność przy takich wydatkach i tak jest odpowiednia. Jak odpali łazienki na 100%, to już w ogóle będzie dobrze :)
@@malmooze no u nas to spory problem. Ja mam uklad podobny jak tutaj tylko na splitach. 3 sypialnie 3 splity + jednostka na dole. Na 160m² dom z 2000 roku 5 cm styro. Plus jest taki że chce mieć w tej chwili w pokoju 19 to mam a w innym 24 to też mam.
@@Konrad162 Tak. Twoje rozwiązanie jest mega wygodne, ale w tym, jeśli rodzic powie małym dzieciom że mają spać przy 20`C, to śpią przy 20`C, choć jak dorosną, mogą się zbuntować :P
W niektórych przypadkach mogłoby to tak działać, jednak proszę najpierw ocenić swój przypadek, a potem dopiero podejmować takie kroki. Nie każdy dom jest domem Marka. Nie zawsze i nie wszędzie będzie to działało tak jak u niego.
Jasne że jest sens...może nawet działać wg czujnika CO2...spokojnie w home assistant coś takiego można zrobić. Ja u siebie będę 3 czujnik do valloxa podłączać właśnie przez HA i zdalnie będzie w nocy sterować centralka na podstawie stężenia w naszej sypialni
Jeśli chcesz zaprojektować rekuperację, to polecam nasz kurs samodzielnego montażu. Mamy już paręset osób które z niego skorzystały i wszyscy są zadowoleni :)
Spoko rozwiązania:) szkoda że nie dało się u Ciebie Marku zrobić dwóch klim kanałowych i rekuperacje puścić wspólnymi kanałami fi 160.Dziala to naprawdę dobrze a mniejsze koszty i mniej rur:)
@@malmooze no niesamowite, "kolega" z innego kanału mówi pokazuje film z rekuperacją dostosowana do klimatyzacji. ;) Dobra, nabijam się bo na tym samym kanale koleś opowiadał że można sobie z rekuperatora rury o kilkukrotnej różnicy długości i będzie to świetnie działać ;)
@@krzysjakobson5383 Nawet wtedy, gdy klima nie pracuje? To, że działa w sensie, że pracuje i nie wybuchło to nie znaczy, że wentylacja jest skuteczna i że rachunki za ogrzewanie będą takie jak u Marka :)
@@RafalGudzowski Marek ma dom termos :) Wiec co tu porównywac rachunki. Ja mam dom z lat 70 a instalacja działa już drugi sezon. Na parterze mam oodzielnie rekuperację i oddzielnie klimę kanałową a na pietrze reku jest wpięte w kolektor klimy kanałowej. Ponieważ nei widzę różnic w komforcie temperaturowym i wentylacyjnym dlatego zadałem pytanie :) A co do kosztów : za okres 22,02,2021 do 31,01,2023 koszt grzaneia i funkcjoinowania domu wyniósł 1450 br . Parter rodzice , pietro 2+2 wszystko na prad. Grzanie CWU na pompieciepłą na zasobniku 300l. Dlatego tak tanio bo PV 9,79 zrobiła 10,7 mWh . Czyli jak widzisz nawet starybudynek srednio ocieplony i oknami dwukomorowymi da sie tanio utrzymać jak sie zainwestuje i pomysli . jestem Prosumentem na starych zasadach.
Szacunek za przemyślenie tematu od A do Z. Ciekawą opcją jest ta klimatyzacja kanałowa w budynku. Przychodzi mi na myśl czy nie zastosować u siebie podobnego rozwiązania na okresy przejściowe i lato.
Polecam jest komfortowo i cicho + wystarczy jedna jednostka o odpowiedniej mocy zamiast multisplity. Salon można naścienna tak jak ja mam ale ludzie mają też kombinacje kanalowka piętro i druga parter o ile jest miejsce na kanały
@@marekgrys Mam dom parterowy projekt ciszynianka 5G i zastanawiam się czy nie spróbować wepchnąć jednostki klimatyzacji do kotłowni i rozprowadzić kanały do pomieszczeń w strefie ciepłej. Rekuperację planuje w warstwie styro na stropie.
@@malmooze no widzisz można wpinać w ten sam układ ale znowu z głową :) też nie wierzyłem ale znajomy przemyślał i zrobił to ale całość idzie na ocieplonych kanałach spiro 200 mm główny kręgosłup i potem odejścia do pomieszczeń chyba 160mm tylko trzeba na to mieć sporo miejsca np dom parterowy
W końcu Marek jest gościem a właściwie gospodarzem odcinka! Ktoś, kto nie śledzi konwersacji na grupie na FB nie zrozumie w pełni wszystkich użytych przez Was skrótów myślowych o Andrzeju Gąbku, czy słynnej "algebrze" tegoż pana 😂, albo jaki to "tuman/kretyn" tego nie projektował. Świetna robota! Marek, zastanawia mnie tylko czy ta kanalowke będziesz jakoś chował pod sufitem czy będzie "straszyć" cały czas. Pozdrawiam!
Wiesz do budowy przygotowywałem się 5-6 lat :) więc przy okazji też reku czy system ogrzewania i chłodzenia...teraz w lato bezcenna klima w całym domu , polecam
Witam Państwa, Panie Marku: "CF" to z angielskiego constant flow czyli stały przepływ. Gratulacje dom wygląda dobrze. Malmo I Pan Ariel widzę że dużo państwo robią dla zwiększenia świadomośći odnośnie wentylacji. Rozumiem żew filmie odnosi sie Pan do Tomasza B. Poza tym ze forma przekazu informacji nie jest najlepsza z jego strony uważam ze czesto jest niezrozumiany i oboje posiadacie dużą wiedzę. Może zamiast napinać się lepiej porozmawiać, merytorycznie wymienić argumenty? Pozdrawiam😊 Tomek
Tak. Pan Tomasz często nie odpowiada na pytanie, przez co to co pisze może nie jest do końca głupie, ale w tym kontekście nie przedstawia żadnej wartości. Na pewno bardzo często bazuje na błędnych założeniach, przez co wprowadza ludzi w błąd. Co do rozmowy, to już to zrobiliśmy. Mamy ok 3-4 godzin materiału rozmowy Ariela z nim, ale chłopaki stwierdzili że na razie się to nie nadaje na YT. Dla Pana Tomasza każdy budynek, nawet taki 200m2, to jego 100m2, 100 letni dom na dachu kamienicy w Warszawie, albo podobny na wsi. Tak to nie działa.
@@dynamic-pure-air Próbowaliśmy, ale jeśli przy braku argumentów Pan Tomek się wyłącza i przestaje rozmawiać, tłumacząc potem, że nie rozmawia z tumanami których nie udaje mu się przekonać do swoich racji. Pan Tomasz musi sam dochodzić do pewnych wniosków. Dla przykładu proszę spojrzeć na jego posty sprzed 3-5 lat i te dzisiaj. Jego patrzenie na system rekuperacji diametralnie się zmieniło- kiedyś upychał mnóstwo rur do salonu, dzisiaj twierdzi że nie musi być tam nic.
Kurde nieźle, bez nawiewu w salonie kto by pomyślał. Gdy najpierw to usłyszałem pomyślałem, jacyś szarlatani ale to ma prawo działać. Wiele osób tak mi już raportuje. A wy dawalibyscie nawiew w salonie czy nie? Mam podobny dom jak Marek, klatka schodowa i schodzi do salonu
Często dajemy nawiew do salonu(nawet kiedy można by go nie dać), ponieważ ludziom się to nie mieści w głowie. Pamiętaj jednak że nie każdy salon "może być nie wentylowany bezpośrednio". Czasami trzeba to zrobić.
A co powiedzielibyście żeby jednak dać kanały nawiewne na salon, ale przed anemostatami umieścić przepustnice i je zautomatyzować, żeby na noc gdy przebywamy w sypialniach zamykać nawiewy w salonie?
@@ArekkPL To nieopłacalna głupota. Takie rozwiązanie było stosowane już paręnaście lat temu, ale zrezygnowano z niego. Na dobrze wykonanej instalacji nie trzeba robić takich rzeczy. PS jeśli instalacja jest wykonana źle i mamy potwora spaghetti, to można z tego tak korzystać. Proszę jednak pamiętać, że nie można całkowicie nie wentylować jakichś pomieszczeń, bo zadaniem wentylacji nie jest jedynie usuwanie CO2, ale spektrum działań jest zdecydowanie szersze.
Rozumiem, że kanałówka na korytarzu będzie zabudowana, więc jak później do niej się dostać w przypadku serwisu/awarii? Pozdrawiam
Podejrzewam, że z tego powodu Marek wziął klimatyzator Mitsubishi... no ale fakt, jak się zepsuje, to trzeba będzie rwać.
@@malmooze dziękuję za odpowiedź. Czy można zamontować klimę na poddaszu nieużytkowym w domu parterowym? Wpłynie to na większe zużycie prądu czy samej jednostki z uwagi na warunki na poddaszu?
@@Mateo-be5ir "Podobno" są jednostki, które można montować na nieocieplonym poddaszu, tak samo jak rekuperatory, ale wiadomo, że jednak lepiej je zamontować w strefie ciepłej, niż nieocieplonym +80`C, albo -10`C.
sufit rastrowy
Witam, tu wszystko jest przemyslane ale nie sprawdzone, proponuję puścić dym na górze i sprawdzić jak schodzi do salonu. Chetnie obejrzę takie nagranie. Proponuje wylaczyc reku wlaczyc zadymę na górze np w 1 z pokoików nastepnie wyłączyć i uruchomic rekuperator. Wszystko sie wyjaśni. Pytanko, czy na gorze domu jest wyższe cisnienie w zwiazku z wieksza ilością nawiewów i czy w przypadku pozaru rekuperator poda wiecej tlenu z powodu regulacji czujnikami co2?
Pan Marek mieszka w tym domu już pewnie ok roku i sprawdza to codziennie. Ponieważ tam mieszka, to na pewno nie zgodzi się żeby zadymić swój dom, jednak musi Pan wiedzieć, że dym nie zachowuje się tak samo jak "czyste powietrze" więc i tak nic by nam nie pokazał. Dlaczego na górze miałoby być znacząco większe ciśnienie? W przypadku pożaru rekuperator dostarczy max 371 m3 świeżego powietrza. Przez komin grawitacyjny, albo nawietrzniki okienne dostałoby się pewnie paręset/parę tysięcy razy więcej tego powietrza, niż przez rekuperator.
@marekgrys Marku jestes w stanie podac jaki model klimatyzatora kanalowego posiadasz?
Na pewno Marek poszedł w Mitsubishi, dokładnej mocy nie pamiętam.
Marek ma dwie jednostki po 2,5 kW każda
Szanuje ten kanał, bo wielokrotnie uzmysławia, że teoria jest bardzo ważna, ale w życiu trzeba wiedzieć, kiedy iść na skróty, a kiedy trzeba nadłożyć drogi. Najważniejsze żeby efekt był satysfakcjonujący dla nas.
Dokładnie :) Dziękujemy za miłe zdanie
Zastanawia mnie tylko wilgotność powietrza bo 1. rek. bez odzysku wilgotności, 2. klimatyzacja. Temat nie został poruszony dokładnie, bo czujnik wilgotności został odłączony. Ale ogólnie bardzo pozytywnie i w końcu normalne i wystarczające ilości powietrza dostarczane,
wilgotność na poziomie 30-40 % to ekstremum, ale to przez drugą wentylację w garażu, mającą wpływ na to co dzieje się w domu. Czujnik został wyłączony nie dlatego że było za sucho, tylko dlatego że ważniejsze dla Marka jest CO2, a wilgotność przy takich wydatkach i tak jest odpowiednia. Jak odpali łazienki na 100%, to już w ogóle będzie dobrze :)
Jedyny problem jaki widzę...to jak jedna osoba w pokoju będzie chciała 19 a druga 23
Taki problem, to nie problem :)
@@malmooze no u nas to spory problem. Ja mam uklad podobny jak tutaj tylko na splitach. 3 sypialnie 3 splity + jednostka na dole. Na 160m² dom z 2000 roku 5 cm styro. Plus jest taki że chce mieć w tej chwili w pokoju 19 to mam a w innym 24 to też mam.
@@Konrad162 Tak. Twoje rozwiązanie jest mega wygodne, ale w tym, jeśli rodzic powie małym dzieciom że mają spać przy 20`C, to śpią przy 20`C, choć jak dorosną, mogą się zbuntować :P
@@malmooze 😉 tu nie tylko o dzieci chodzi o dzieci. Ale np. Home office lub jak sobie rodzice chcą nagrzac sypialnie na jakiś mily wieczór 😉
Jest sens założyć na kanale do salonu przepustnicę i otwierać tylko podczas imprez (większej ilości osób) w salonie?
W niektórych przypadkach mogłoby to tak działać, jednak proszę najpierw ocenić swój przypadek, a potem dopiero podejmować takie kroki. Nie każdy dom jest domem Marka. Nie zawsze i nie wszędzie będzie to działało tak jak u niego.
@@malmooze na razie mam stan surowy i luźno przymierzam się do projektowania rekuperacji i rozważam różne opcje.
Jasne że jest sens...może nawet działać wg czujnika CO2...spokojnie w home assistant coś takiego można zrobić. Ja u siebie będę 3 czujnik do valloxa podłączać właśnie przez HA i zdalnie będzie w nocy sterować centralka na podstawie stężenia w naszej sypialni
Jeśli chcesz zaprojektować rekuperację, to polecam nasz kurs samodzielnego montażu. Mamy już paręset osób które z niego skorzystały i wszyscy są zadowoleni :)
Oczywiście, że tak. W zasadzie jest to jedyne słuszne rozwiązanie.
Mam ten sam system co Marek tylko prościej bo w parterowej szkieletówce, tez jednostki Mitsubishi, chodzi wszystko super, polecam👍
Ile metrów i jakie moce?
@@Anonymous-PL 100m², ścienna 2,5 i kanałowa 3,5
jaka będzie wysokość korytarza na piętrze?
230
wystarczająca :P Im wyższy sufit tym większa kubatura powietrza do wygrzania :)
Idąc tym tropem myślenia i 2 metry będzie za dużo...
@@marekpe6420 235 cm jest w blokach więc mniej więcej tyle na przestrzeni 3 M2 będzie da się żyć :)
Spoko rozwiązania:) szkoda że nie dało się u Ciebie Marku zrobić dwóch klim kanałowych i rekuperacje puścić wspólnymi kanałami fi 160.Dziala to naprawdę dobrze a mniejsze koszty i mniej rur:)
Nie można puszczać klimy kanałami z rekuperacji... wtedy albo klimatyzacja działa głośno, albo rekuperacja nie działa wcale.
@@malmooze no niesamowite, "kolega" z innego kanału mówi pokazuje film z rekuperacją dostosowana do klimatyzacji. ;) Dobra, nabijam się bo na tym samym kanale koleś opowiadał że można sobie z rekuperatora rury o kilkukrotnej różnicy długości i będzie to świetnie działać ;)
@@malmooze ale ja nie pisze o czymś takim.Chodzi o to że nawiew z rekuperatora jest wpięty do kolektora klimy kanałowej i taki system działa.
@@krzysjakobson5383 Nawet wtedy, gdy klima nie pracuje? To, że działa w sensie, że pracuje i nie wybuchło to nie znaczy, że wentylacja jest skuteczna i że rachunki za ogrzewanie będą takie jak u Marka :)
@@RafalGudzowski Marek ma dom termos :) Wiec co tu porównywac rachunki. Ja mam dom z lat 70 a instalacja działa już drugi sezon. Na parterze mam oodzielnie rekuperację i oddzielnie klimę kanałową a na pietrze reku jest wpięte w kolektor klimy kanałowej. Ponieważ nei widzę różnic w komforcie temperaturowym i wentylacyjnym dlatego zadałem pytanie :) A co do kosztów : za okres 22,02,2021 do 31,01,2023 koszt grzaneia i funkcjoinowania domu wyniósł 1450 br . Parter rodzice , pietro 2+2 wszystko na prad. Grzanie CWU na pompieciepłą na zasobniku 300l. Dlatego tak tanio bo PV 9,79 zrobiła 10,7 mWh . Czyli jak widzisz nawet starybudynek srednio ocieplony i oknami dwukomorowymi da sie tanio utrzymać jak sie zainwestuje i pomysli . jestem Prosumentem na starych zasadach.
Czy w filmie jest mowa o rekuperatorze 110mv?
Tak
To dokładnie model 110MV.
Szacunek za przemyślenie tematu od A do Z. Ciekawą opcją jest ta klimatyzacja kanałowa w budynku. Przychodzi mi na myśl czy nie zastosować u siebie podobnego rozwiązania na okresy przejściowe i lato.
Polecam jest komfortowo i cicho + wystarczy jedna jednostka o odpowiedniej mocy zamiast multisplity. Salon można naścienna tak jak ja mam ale ludzie mają też kombinacje kanalowka piętro i druga parter o ile jest miejsce na kanały
@@marekgrys Mam dom parterowy projekt ciszynianka 5G i zastanawiam się czy nie spróbować wepchnąć jednostki klimatyzacji do kotłowni i rozprowadzić kanały do pomieszczeń w strefie ciepłej. Rekuperację planuje w warstwie styro na stropie.
@@piotrekwalter3434 jak najbardziej jak widzisz ja tym grzeje jako główne źródło i chlodze w lato
Byle nie wpinać klimy w ten samo układ, co rekuperacja :)
@@malmooze no widzisz można wpinać w ten sam układ ale znowu z głową :) też nie wierzyłem ale znajomy przemyślał i zrobił to ale całość idzie na ocieplonych kanałach spiro 200 mm główny kręgosłup i potem odejścia do pomieszczeń chyba 160mm tylko trzeba na to mieć sporo miejsca np dom parterowy
W końcu Marek jest gościem a właściwie gospodarzem odcinka! Ktoś, kto nie śledzi konwersacji na grupie na FB nie zrozumie w pełni wszystkich użytych przez Was skrótów myślowych o Andrzeju Gąbku, czy słynnej "algebrze" tegoż pana 😂, albo jaki to "tuman/kretyn" tego nie projektował.
Świetna robota! Marek, zastanawia mnie tylko czy ta kanalowke będziesz jakoś chował pod sufitem czy będzie "straszyć" cały czas. Pozdrawiam!
Wiadomo że nie każdy będzie rozumiał w pełni żartów które użyliśmy, no ale ważne że my mieliśmy ubaw :)
Tak będzie schowana ale wiesz ja sam wykanczam cały dom więc etap sufitu podwieszanego który ukryje kanalowke tak za parę miesięcy :)
3 lata obserwował rynek ?? Gratuluję wytrwałości.
Marek pod tym względem jest wyjątkowo wytrwały :)
Wiesz do budowy przygotowywałem się 5-6 lat :) więc przy okazji też reku czy system ogrzewania i chłodzenia...teraz w lato bezcenna klima w całym domu , polecam
Witam Państwa,
Panie Marku:
"CF" to z angielskiego constant flow czyli stały przepływ. Gratulacje dom wygląda dobrze.
Malmo I Pan Ariel widzę że dużo państwo robią dla zwiększenia świadomośći odnośnie wentylacji. Rozumiem żew filmie odnosi sie Pan do Tomasza B. Poza tym ze forma przekazu informacji nie jest najlepsza z jego strony uważam ze czesto jest niezrozumiany i oboje posiadacie dużą wiedzę. Może zamiast napinać się lepiej porozmawiać, merytorycznie wymienić argumenty? Pozdrawiam😊
Tomek
Tak. Pan Tomasz często nie odpowiada na pytanie, przez co to co pisze może nie jest do końca głupie, ale w tym kontekście nie przedstawia żadnej wartości. Na pewno bardzo często bazuje na błędnych założeniach, przez co wprowadza ludzi w błąd.
Co do rozmowy, to już to zrobiliśmy. Mamy ok 3-4 godzin materiału rozmowy Ariela z nim, ale chłopaki stwierdzili że na razie się to nie nadaje na YT. Dla Pana Tomasza każdy budynek, nawet taki 200m2, to jego 100m2, 100 letni dom na dachu kamienicy w Warszawie, albo podobny na wsi. Tak to nie działa.
@@malmoozeDziękuję za odpowiedź, i szkoda bo myślę że gdyby prowadzić dojrzałą dyskusje udało by się rozwiązać wiele niejasności. Pozdrawiam
@@dynamic-pure-air Próbowaliśmy, ale jeśli przy braku argumentów Pan Tomek się wyłącza i przestaje rozmawiać, tłumacząc potem, że nie rozmawia z tumanami których nie udaje mu się przekonać do swoich racji. Pan Tomasz musi sam dochodzić do pewnych wniosków. Dla przykładu proszę spojrzeć na jego posty sprzed 3-5 lat i te dzisiaj. Jego patrzenie na system rekuperacji diametralnie się zmieniło- kiedyś upychał mnóstwo rur do salonu, dzisiaj twierdzi że nie musi być tam nic.
Kurde nieźle, bez nawiewu w salonie kto by pomyślał. Gdy najpierw to usłyszałem pomyślałem, jacyś szarlatani ale to ma prawo działać. Wiele osób tak mi już raportuje. A wy dawalibyscie nawiew w salonie czy nie? Mam podobny dom jak Marek, klatka schodowa i schodzi do salonu
Często dajemy nawiew do salonu(nawet kiedy można by go nie dać), ponieważ ludziom się to nie mieści w głowie. Pamiętaj jednak że nie każdy salon "może być nie wentylowany bezpośrednio". Czasami trzeba to zrobić.
@@malmooze tak dokładnie, są różne projekty i zdaje sobie z tego sprawę. Pozdrawiam
A co powiedzielibyście żeby jednak dać kanały nawiewne na salon, ale przed anemostatami umieścić przepustnice i je zautomatyzować, żeby na noc gdy przebywamy w sypialniach zamykać nawiewy w salonie?
@@ArekkPL To nieopłacalna głupota. Takie rozwiązanie było stosowane już paręnaście lat temu, ale zrezygnowano z niego. Na dobrze wykonanej instalacji nie trzeba robić takich rzeczy.
PS jeśli instalacja jest wykonana źle i mamy potwora spaghetti, to można z tego tak korzystać. Proszę jednak pamiętać, że nie można całkowicie nie wentylować jakichś pomieszczeń, bo zadaniem wentylacji nie jest jedynie usuwanie CO2, ale spektrum działań jest zdecydowanie szersze.