Manastir Sveti Pantelejmon selo Gorno Nerezi vo Skopje 1978

„Св. Пантелејмон“ - манастирска црква во истоимениот манастир во с. Горно Нерези, на планината Водно, осум километри југозападно од Скопје. Манастирскиот комплекс е ограден со високи ѕидови, а во него се наоѓаат црквата изградена во македонски стил и манастирските конаци. На ѕидовите на овој споменик на културата е сочувано фрескосликарство, коешто по своите квалитети се вбројува меѓу врвните дострели на византиското сликарство од времето на династијата Комнини.
Композицијата „Оплакување Христово“ е позната тема која се сретнува речиси во сите цркви насликани пред и после живописувањето на нерешката црква. Но Оплакувањето во Нерези од сите нив се разликува, не толку по иконографските посебности, колку по извесни елементи што се покажуваат како достоинство на непознатиот зограф од Нерези. Во прв ред тоа е нагласеното истакнување на внатрешните чувства на прикажаните личности. Св. Богородица е насликана како мајка која плаче над својот мртов син. Нејзиното лице покажува болен израз на длабока болка, а погледот е вперен во лицето на мртвиот син кого што го држи во драматична прегратка.
Оваа композиција во Нерези се смета за предвесник на ренесансата во Италија и дека всушност ги има сите потребни елементи што ја карактеризираат и Џотовата Св. Богородица, која е претставена како млада силна жена со малку натажено лице. Ова значи дека преобразбата во ликовниот израз својствена за него и раноренесансните дејци во Италија е всушност започната во Македонија, 150 години претходно.
Споредувањето на сликарството на нерешките мајстори со Џото, само по себе наметнува едно прашање на ренесансните елементи во оваа сликарство.
Ликовите и композициите изведени со рацете на нерешките мајстори, претставуваат единствена галерија на врвните достигнувања на уметноста од времето на Комнините кои пристигнале до нас.
The Church of Saint Panteleimon (Macedonian: Црква Свети Пантелеjмон, romanized: Crkva Sveti Pantelejmon) in Gorno Nerezi, Republic of Macedonia, is a small 12th-century Byzantine church located in a monastery complex. The church and monastery are dedicated to St. Panteleimon, the patron saint of physicians. The church was constructed in 1164 as a foundation of Alexios Angelos, a son of Constantine Angelos.
The church has a domed cruciform core, three apses, and a rectangular narthex. It is built of irregular stone blocks and brick embedded in thick layers of mortar. The surrounding monastery complex is enclosed by walls.
The frescoes in the church are famous examples of Komnenian-era Byzantine art, depicting scenes from the Passion of Christ and various hagiographical illustrations. Similar compositions appear in the Latomou Monastery in Thessaloniki. The church was damaged by an earthquake in the 16th century. In the restoration that followed, some of the frescoes in the upper middle region have been repainted. The original marble iconostasis survived the earthquake, but lost its decorative plastic art.
In another restoration attempt in 1885, the larger part of the frescoes in the naos were painted over rather ineptly. During cleaning in 1923, some of the original 12th-century frescoes were restored.
The coloring, dramatic composition and purity of expression displayed in the frescoes are outstanding examples of Byzantine medieval monumental painting in the later 12th century.
The church's stucco decoration is depicted on the obverse of the Macedonian 50 denars banknote, issued in 1996.