ဖက်ဆစ် လို့ခေါ် ဖို့အတွက် ဒီအချက်တွေနဲ့ ကိုက်နေဖို့တော့ လိုတယ်.....

K2K စာဖတ်ပရိသတ်များအားလုံး မင်္ဂလာပါခင်ဗျာ။ ဒီလရဲ့ နိုင်ငံရေးသိပ္ပံ ကဏ္ဍ က နေပြန်လည်ကြိုဆို လိုက်ပါတယ်။ ဒီတစ်ခါရွေးချယ်ထားတဲ့ ခေါင်းစဥ်လေးကတော့ “ဖက်ဆစ်တို့မည်သည်” ပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒီခေါင်းစဥ်လေးကို ရွေးချယ်ဖြစ်ခဲ့တာက စာရေးသူတို့ နိုင်ငံရဲ့ လက်ရှိအခြေအနေမှာ လူတချို့ ဒီစကားလုံးကို သုံးနှုန်းနေကြလို့ပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ သုံးနေသူတွေထဲက အချို့ဟာ ဒီ “ဖက်ဆစ် (Fascism)” ဆိုတဲ့ ဝေါဟာရနဲ့ အနက်အဓိပ္ပာယ်ကို မှန်မှန်ကန်ကန် အသုံးမပြုကြတာကို သတိထားမိတဲ့အတွက် ဒီကနေ့အစီအစဥ်လေးကနေ K2K ပရိသတ်များလည်း ဗဟုသုတ တိုးပွားအောင် တင်ဆက်ပေးလိုက်ရပါတယ်။
စာရေးသူတို့ မြန်မာလူမျိုးတွေအတွက် ဒီ “ဖက်ဆစ်” လို့ သုံးနှုန်းလိုက်ရင် မျက်လုံးထဲမှာ ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်က ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခဲ့တဲ့ ဂျပန်တွေကိုပဲ ပြေးမြင်ကြမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဖက်ဆစ်ဂျပန်တို့ရဲ့ ယုတ်မာ ပက်စက် မှုတွေကို တင်ပြစရာမလိုလောက်အောင် စာဖတ်သူမိတ်ဆွေများ သိထား ကြပြီးဖြစ်မှာပါ။ ဘာကြောင့်လည်းဆိုတော့ စာရေးသူတို့ရဲ့ ဘိုးဘေး မြန်မာလူမျိုးများ လက်တွေ့ခံစားခဲ့ကြရလို့ပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဆို ဖက်ဆစ်ဝါဒ ဘယ်လိုဘယ်ပုံ သန္ဓေတည်လာခဲ့သလဲ? ဘယ်ဒေသ ကနေစတင်လာခဲ့တာလဲ? ဘယ်လိုအတွးအခေါ်တွေ ဖက်ဆစ်ဝါဒ ထဲမှာ မြှုပ်နှံထားသလဲ ဆိုတာကိုသိရှိဖို့အတွက် သမိုင်းကို ပြန်လည်လေ့လာကြည့်ရင်း စရှင်းကြရအောင်။
ဖက်ဆစ် ဆိုတဲ့ နာမည်ဟာ အီတလီ လို Fascio ဆိုတဲ့ စကားလုံးကနေ ယူထားတာဖြစ်ပြီး ဗိုလ်လိုအသံထွက်မယ် ဆိုရင်တော့ ဖက်ဆစ်အစား Fascist လို့ ခေါ်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ Fascio ဆိုတဲ့ အီတလီ စကားလုံးလေးရဲ့ အဓိပ္ပာယ်ကတော့ စာရေးသူတို့ ငယ်ငယ်က သင်ခဲ့ရတဲ့ စည်းလုံးခြင်းသည်အင်အားဖြစ်တယ်ဆိုတာကို ဥပမာပေးထားတဲ့ ထင်းစည်း ပုံပြင်လေးနဲ့ ဆင်တူပါတယ်။ ထင်းချောင်း တစ်ချောင်းတည်းကို ချိုးမယ်ဆိုရင် ချိုးရလွယ်ပြီး ထင်းစည်းကို ချိုးမယ်ဆိုရင်တော့ ခက်ခဲတယ် ဆိုတဲ့အကြောင်းကို စာဖတ်သူတို့လည်းကြားဖူးကြမယ်ထင်ပါတယ်။ Fascio ဆိုတာ ထင်းစည်း လို့အဓိပ္ပာယ်ရတာဖြစ်ပြီး အဓိကဆိုလိုတဲ့ သဘောက တော့ စည်းလုံးခြင်း၊ ဆိုတဲ့ သဘောကိုဆိုလိုတာပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒီစကားလုံး Fascio ကို တော်လှန်ရေးရဲ့ သင်္ကေတအဖြစ် နှစ်ပေါင်းများစွာကတည်းက ဥရောပဒေသ နိုင်ငံများမှာ အသုံးပြုနှင့်နေခဲ့ကြပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ သို့သော် ကမ္ဘာကျော်သွားခဲ့တာကတော့ အီတလီ လူမျိုး ဘနီတို မူဆိုလီနီ ရဲ့ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်း ထူထောင်ပြီးနောက်ပိုင်းမှာပဲဖြစ်ပါတယ်။
မူဆိုလီနီရဲ့ အဖွဲ့ဟာ သူတို့ကိုသူတို့ ဖက်ဆစ်များလို့ (Fascists) သုံးနှုန်းလေ့ရှိပြီး သူတို့ကျင့်သုံးတဲ့ ဝါဒကိုတော့ ဖက်ဆစ်ဝါဒ လို့ ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။ မူဆိုလီနီ ရဲ့ ဖက်ဆစ်ပါတီ ဖြစ်လာရတဲ့ အကြောင်းအရင်းကတော့ ဆိုရှယ်လစ် ပါတီကနေ နှင်ထုတ်ခံခဲ့ရလို့ပဲဖြစ်ပါတယ်။ ၁၉၁၄ ပထမကမ္ဘာစစ် အတွင်း ဥရောပနိုင်ငံတွေဝင်ရောက်လာခဲ့တဲ့ နောက်မှာ ဆိုရှယ်လစ် ပါတီ ဝင်များက အီတလီကို စစ်အတွင်းမဝင်ရောက်ဖို့ တားမြစ်ခဲ့ကြပါတယ်။ မူဆိုလီနီ ကဲ့သို့သော အမျိုးသားရေးအစွန်းရောက် များက ဒီစစ်ပွဲဟာ အီတလီ အတွက်အခွင့်အရေးဖြစ်တယ်၊ အီတလီဟာ စစ်ထဲ ဝင်ပါသင့်ပြီး အီတလီ ကြီးမြတ် မှုတွေကို သက်သေပြရမယ်လို့ ယုံကြည်ခဲ့တဲ့ အတွက် မူဆိုလီနီဟာ ဆိုရှယ်လစ် အသိုင်းအဝိုင်းကနေ ထုတ်ပယ်ခံခဲ့ ရပါတယ်။ စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့စဥ်က မူဆိုလီနီတို့ ဖက်ဆစ်လှုပ်ရှားမှုများဟာ မပြင်းထန်ခဲ့ကြပေမဲ့ ၁၉၂၀ နောက်ပိုင်း ရောက်လာတဲ့အခါမှာတော့ လူထုထောက်ခံမှုနှင့်အတူ ပိုမိုပြီး ပြင်းထန်လာခဲ့ပါတော့တယ်။ တစ်ဖက်မှာလည်း မူဆိုလီနီ ကို အားကျနေခဲ့တဲ့ နာဇီတို့ရဲ့ခေါင်းဆောင် ဟစ်တလာ ကလည်း ဖက်ဆစ်ဝါဒ ကို ကိုင်ဆွဲကာ တဖြည်းဖြည်း အာဏာရလာခဲ့ပြီး ၁၉၃၀ နှောင်းပိုင်းနှစ်များမှာ ပေါ်ပေါက်ခဲ့တဲ့ ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်အတွင်းမှာ ဖက်ဆစ် နှင့် နာဇီတို့ဟာ မဟာမိတ်များဖြစ်လာခဲ့ကြပါတယ်။
နိုင်ငံရေးသိပ္ပံရှင်များရဲ့ အဆိုအရာ ဖက်ဆစ်ဝါဒ ကို အဓိပ္ပါယ်ဖွဲ့ရာမှာ ဖက်ဆစ်ခေါင်းဆောင်တို့ရဲ့ ပြောတဲ့ စကားတွေထက်စာရင် ဖက်ဆစ်တို့ ပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ လုပ်ရပ်တွေကို အခြေခံပြီး သုံးသပ်ဖွဲ့ဆိုတာကသာ အကောင်းဆုံးဖြစ်တယ်လို့ဆိုပါတယ်။ နိုင်ငံရေးသမားဆိုတာက တော်ကီတစ်ပေါက်လျှမ်းလျှမ်းတောက် ဖြစ်တာကြောင့် အပြောထက် စာရင် လုပ်ရပ်တွေကို ကြည့်ရှု ဆုံးဖြစ်တာကသာ အဓိပ္ပာယ်ရှိမှာဖြစ်ပါတယ်။ သမိုင်းပညာရှင် Paxton က ဖက်ဆစ် တို့ဟာ သူတို့ဝါဒကို ဖြန့်ဖို့အတွက်ဆိုရင် ပထမဦးဆုံးလူ့အဖွဲ့အစည်း ကို ဆုတ်ယုတ်ခြင်းဘက်ကိုသွားနေကြောင်း၊ မိမိတို့လူ့အဖွဲ့အစည်း အရှက်ရစရာတွေဖြစ်နေကြောင်း၊ စသဖြင့် ပုံပြင်တစ်ပုဒ်ကိုဖန်တီးပြီး၊ ဒီလူ့အဖွဲ့အစည်းကို ပြန်လည်အသက်သွင်းဖို့ သူတို့ ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်တယ်ဆိုတဲ့ အယူအဆတွေထည့်သွင်းပါတယ်။ ပုံပြင်တစ်ပုဒ်ဖန်တီးရာမှာ ဘယ်သူတွေက ဒီနိုင်ငံသားတွေဖြစ်တယ်။ ဘယ်သူတွေကတော့ အပြင်လူတွေ (Outsider) ဖြစ်တယ် ဆိုတဲ့ ပုံပြင်တွေကိုဖန်တီးတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါမှသာ သူတို့ အာဏာရယူပြီး အုပ်ချုပ်နိုင်မယ်၊ နောက်ပြီး ဆန့်ကျင်သူတွေ ကိုလည်း ဖိနှိပ် နိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။
Nationalism
စိတ်မကောင်းစရာတစ်ခုကတော့ ဖက်ဆစ်ဝါဒ တော်တော်များများ အသုံးပြုခဲ့ကြတဲ့ ပုံပြင်တွေနဲ့ အတွေးအခေါ်တွေကတော့ လူမျိုးကို (Race) အခြေခံတဲ့ အရာတွေဖြစ်ပါတယ်။ အစွန်းရောက်အမျိုးသားရေး (Extreme Nationalism) လို့လည်းပြောလို့ရပါတယ်။ ပြီးရင် Outsider လို့ သတ်မှတ်ထားသူတွေကို သတ်ဖြတ်တာ နှင်ထုတ်တာ စသဖြင့် ရက်စက်မှုပေါင်းများစွာ ကို ကျူးလွန်ပြီး အမျိုးသားထောက်ခံမှုကို တည်ဆောက်ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ တစ်ခုပြောချင်တာက ဖက်ဆစ်ဝါဒကို anti-socialist or anti-communist စသဖြင့် ဖော်ပြကြတာရှိပါတယ်။ အကြောင်းက ဆိုရှယ်လစ် တို့ ကွန်မြူနစ်တို့ ဝါဒတွေဟာ လူတန်းစားပေါ်မူတည်ပြီး ပေါ်ပေါက်တဲ့ ဝါဒဖြစ်တာကြောင့် လူမျိုးတို့လို၊ ဘာသာရေးတို့လို ကိစ္စမျိုးတွေနဲ့ ပုံပြင်တည်ဆောက်လို့ မရတဲ့အတွက် ဖက်ဆစ်တို့ဟာ ကွန်မြူနစ်နဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်ပဲဖြစ်ပါတယ်။
Totalitarian
ဖက်ဆစ်တို့ဟာ ဒီမိုကရေစီကိုလည်း ကြိုက်နှစ်သက်ကြသူများမဟုတ်ပါဘူး။ တစ်ပါတီစနစ်ကိုသာ ကျင့်သုံးပြီး အုပ်ချုပ်တဲ့ စနစ်ကို ကြိုက်နှစ်သက်ကြသူများဖြစ်ပါတယ်။ မူဆိုလီနီ မှာဆို ဖက်ဆစ်ပါတီ၊ ဟစ်တလာမှာဆို နာဇီ စသဖြင့် တွေ့နိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။
K.Y.Lynn

[@kyawzinaung7601]

ကျော်လွန်လာတဲ့အိုးစားဖက်အားကိုမကိုးရဘူး
ကျုပ်တို့အရင်းရှင်နိုင်ငံဘက်
သွားတာလဲသူတို့ကိုမတွေ့ရဘူး😁

[@Kohtet1995Kohtet]

အမျိုးဘာသာ သာသနာ ဆိုပီး နိုင်ငံ့ရေးထဲဆွဲသွင်း ချယ်လှယ် တာနော်

[@heinhtet-dn9ke]

ဒီနေ့ခေတ်ကိုယ့်နိုင်ငံမှာ ဘယ်သူတွေက ဖက်ဆစ်ဝါဒီတွေလဲဆိုတာ မျက်စိထဲကွက်ကွက်ကွင်းကွင်းကို မြင်မိသွားပါပြီ

[@k2kknowledgebank]

ဘယ်သူတွေများလဲ ပြောပြခဲ့ပါဦးဗျ။

[@ilovekyawzeyarhtun_2021]

အားပေးနေပါတယ် ❤️

[@k2kknowledgebank]

🙏ကျေးဇူးပါ။

[@jupiteryinmg7616]

ဗဟုသုတ အရမ်းရပါတယ်ခင်ဗျ

[@k2kknowledgebank]

ကျေးဇူးပါ

[@kgkg19207]

အားပေးနေတယ်broရေ များများတင်ပေးပါအဲ့လိုပုံစံတွေ

[@k2kknowledgebank]

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်

[@chanmyae6764]

ကျေးဇူးပါ K2K ရေ
1000 subအမြန်ပြည့်ပါစေ

[@k2kknowledgebank]

ပေးတဲ့ဆုနဲ့ပြည့်ပါစေဗျာ။

[@htwe-pike]

အားပေးနေပါတယ်ဗျ သူများတွေလိုသူခိုးvlogမဟုတ်လို့

[@k2kknowledgebank]

နာမည်မြင်တာနဲ့တင်လန့်သွားတယ် 😁😁ကျေးဇူးတင်ပါတယ်ဗျ။

[@WannaKoko-vf3dd]

အားပေး. လေ.စားတယ်

[@k2kknowledgebank]

လေးစားလျှက်ပါ။

[@kyawmin5991]

အားပေးနေတယ်bro

[@k2kknowledgebank]

welcome ပါ။

[@walterseint2740]

👍

[@panzerleader4646]

ကြန္ျမဴနစ္က ဖက္ဆစ္ေတြထက္ပိုဆိုးတယ္

[@k2kknowledgebank]

ဟုတ်

[@Than_Htike_Aung]

Liked ❤

[@k2kknowledgebank]

Thanks for your Like

[@ilovekyawzeyarhtun_2021]

Stalin Organ အကြောင်းလေး
တောင်းဆိုပါရစေ 😊

[@k2kknowledgebank]

ဟုတ်ကဲ့ပါ။ ❤️

[@xincaring8604]

Fascism-
Autocratic (Totalitarian)
Extreme nationalism
Aggressive foreign policy

[@k2kknowledgebank]

မှန်ပါတယ်ဗျ။

[@yawhtung2019]

ကိုအောင်ဆန်းရဲ ဖက်စစ်ကော ဘယ်လိုလဲဗျ အတူတူ သုံးသပ်ပေးပါ

[@k2kknowledgebank]

ဖက်စစ်မှာ ဘယ်သူ့ ဖက်စစ် ဘယ်ဝါ့ဖက်စစ်ဆိုပြီး မရှိပါဘူး။ အဲ့ဒီသူရဲ့ လုပ်ရပ်နဲ့ပဲ ပြန်လည်စမ်းစစ်ကြည့်ဖို့လိုပါလိမ့်မယ်။

[@SanKoKo-se3cb]

ဒါနဲ့ဖက်ဆစ်ဂျပန်နဲ့ဘာဆိုင်ပါသလည်းလေဖက်ဆစ်ဂျပန်ဆိုတာကမ္ဘာကလူသိများခဲ့ရပါတယ်

[@SanKoKo-se3cb]

😂😂😂

[@SanKoKo-se3cb]

ဖက်ဆစ်ဆိုတာအီတလီနိုင်ငံကစခဲ့တာပါ

[@SanKoKo-se3cb]

😢😢😢

[@k2kknowledgebank]

ဟုတ်ပါတယ်

[@SanKoKo-se3cb]

@@k2kknowledgebank ဆွေးနွေးချင်တဲ့အကြောင်းအရာတွေရှိခဲ့ရင်တော့ဖိတ်ခေါ်ပါတယ်ဝေဖန်ပြောကြားခွင့်တော့ရှိနေပါတယ်ဆဲရေးတိုင်းထွာနေမယ်ဆိုရင်တော့နောက်တစ်ကြိမ်ဘယ်တော့မှဆွေးတွေးပြီးအမြင်ချင်းဖလှယ်သဘောထားဝေမျှနေမှာဆော့မဟုတ်ပါဘူးမြန်မာလူမျိုးတွေအဆင့်အတန်းမြင့်ကြပါကမ္ဘာ့နိုင်ငံသားတွေနဲ့ရင်ဘောင်တန်းနိုင်ပါတယ်မြန်မာတွေခေတ်အဆက်ဆက်ကအဲ့ဒီ့လောက်မညံ့ခဲ့ပါဘူးဒါပဲပြောချင်နေပါအနာဂတ်မြန်မာနိုင်ငံအတွက်ok

[@LuMinPaing-xv5xp]

​@@k2kknowledgebankနာမည်ကြီးသွားတာက ဂျပန် ဘာလို့လဲဆိုတော့စစ်အတွင်းမှာ အီတလီကတော်တော်လေးသောက်သုံးမကျတာ ဂရိလိုနိုင်ငံလေးကိုတိုက်တာတောင် ဂျာမနီကိုစစ်ကူခေါ်ရသေးတယ် နောက်ပြီးသူ့ကြောင်အာဖရိကမှာဂျာမနီစစ်မျက်နှာထပ်ဖွင့်ရပြီး စစ်မျက်နှာများသွားလို့ရှုံးရတာ