Çocuklarda morluk (purpura, ekimoz) görüldüğünde ne yapılmalıdır?

Çocuklarda morluk deyince kalp hastalığı ya da solunum yolları hastalıklarına bağlı vücuttaki, ağızdaki morarmadan değil derideki morluklardan, tıbbi deyişle purpura, ekimoz ve peteşi olarak tanımlanan cilt bulgularından bahsedeceğim.
Bu terimlerden purpura daha genel bir isimlendirmedir, içine peteşi, ekimoz ve purpurik deri bulgularını almaktadır. Bunları tek tek ele alırsak;
Peteşiler; toplu iğne başı büyüklüğünde, nokta şeklinde, kırmızı-mor renkte, ciltten kabarık olmayan, üzerine basmakla rengi solmayan, kaşıntısız deri altı kanamalarıdır. Bazen bu derideki peteşilere ağız içi peteşiler de eşlik edebilir.
Peteşiler öksürük, kusma, ağırlık kaldırma gibi zorlayıcı durumlarda yüz, boyun ve gövde üst kısımlarında altta yatan bir hastalık olmadan da gelişebilir. Ancak, bazı ilaçlar, meningokoksemi gibi hayatı tehdit eden ya da kemik iliğinde baskılanma yapan enfeksiyonlar ya da biraz sonra daha ayrıntılı vereceğimiz kan hastalıkları ile de ilişkili olabilir.
Ekimozlar, halk arasında “çürük gelişimi” ya da “kan oturması” 1 cm’den daha büyük, genellikle 2 hafta içinde kaybolan deri kanamalarını ifade eder.
Ekimozlar da bisiklete binen, düşe kalka büyüyen çocuklarımızda özellikle yağ dokusunun az olduğu diz altı ön bacak bölgesinde çoğunlukla travmayla ilişkili olarak gelişebileceği gibi kan hastalıkları ile de ilişkili olabilir.
Purpurik deri döküntüleri ise alerjiye, bazı ilaçlara, Henoch-Schönlein purpurası adlı damar iltihabına, SLE ya da lupus olarak adlandırılan bağ dokusu hastalığı, Ailevi akdeniz ateşi hastalığı ilişkili amiloidoz, skorbüt olarak tanımlanan C vitamini eksikliği ya da kan hastalıklarına bağlı olarak gelişen basmakla solmayan, kırmızı-mor, mercimek büyüklüğünde olan cilt bulgularını içerir.
Zaman kısıtlılığı nedeniyle, “çocuklarda morluk” başlığına, Çocuk Hematolojisi ve Onkolojisi uzmanı olarak kan hastalıkları yönüyle devam etmek istiyorum.
“Deride Morluk” şikayeti ile bir çocuk geldiğinde morluk şikayetinin ya da eşlik eden diğer şikayetlerinin öyküsü, çocuğun özgeçmişi (doğumda göbek kanaması, kan alınan yerlerden kanama, beyin içi kanama, kas içi, eklem içi şişlik gibi) ve ailesinin ayrıntılı öyküsü (akraba evliliği, ailede kanama, kanser öyküsü gibi), çocuğun fizik muayene bulguları ve laboratuvar tetkikleri tanı koymakta çok önemlidir.
Cilt bulgularının ne kadar süredir olduğu (yakın zamanda mı ?, yıllardır süren şikayet mi ?),
Cilt bulgularının yaygınlığı (sadece diz altında, şiddetli kusan çocukta göz etrafı, boyunda)
İlaç kullanıp kullanmadığı (ibuprofen gibi ateş düşürücü özelliği de olan ilaçlar, alerji, epilepsi ilaçları)
Eşlik eden hastalıklar (karaciğer hastalığı, böbrek hastalığı),
Lösemi, kemik iliğini tutan diğer kanserler açısından ateş, kilo kaybı, kemik ağrıları gibi eşlik eden şikayetler
Cilt kanamalarına burun kanaması, aşırı adet kanaması, idrar yollarından kanama gibi diğer kanama yerlerinin de eşlik etmesi
Kanamaların travma olmadan, kendiliğinden olması, tekrarlaması,
Sünnet, diş çekimi gibi sık yapılan cerrahi işlemlerden ya da diğer ameliyatlardan sonra uzamış ya da beklenenden fazla miktarda kanama öyküsü,
Anormal kanamalardan sonra demir tedavisi veya kan verilmesi öyküsü,
Altta yatan kan hastalığı açısından önemli soruları oluşturur.
İyi bir fizik muayene sonrası, tam kan sayımı, mikroskopta değerlendirmek üzere parmak ucu cam yayması, kanama zamanı, PT, aPTT ve fibrinojen testleri ilk aşamada istenebilecek başlıca laboratuvar incelemeleridir.
Konuşmamın sonuna gelirken niye bu tetkikleri istiyoruz sorusunun cevabını da vermek istiyorum. Vücudumuzda kanama olduğu zaman ilk müdahaleyi kan damarları kasılarak yapar, takiben halk arasında kan pulcukları olarak tanımlanan trombositler kanayan bölgeye önce yapışıp, sonra kümeleşerek kanamayı durdurmaya çalışır, oluşan bu ilk pıhtının üzerinde pıhtılaşma faktörlerimizin hemen devreye girmesiyle sağlam bir pıhtı tıkacı oluşumu ile vücudumuzda oluşan kanama hızla kontrol altına alınır. Ancak bu kanama durdurucu sistem elemanlarından biri (damar, trombosit ya da pıhtılaşma faktörlerinden birinde) sorun varsa cildimizde morluklar gelişecektir. Ekimozlar bu nedenlerin hepsinde ortaya çıkarken, peteşiler trombositlerin sayısal eksikliğinde ya da çalışmasında sorun olduğunda gelişmektedir. Ani gelişen, daha önce şikayeti olmayan bir çocukta yaygın peteşi ve ekimoz oluştuğunda ayırıcı tanıda ilk akla gelecek iki hastalık İTP ve lösemidir, bu iki hastalığın sıklığı 100000 çocukta 4-8 olarak verilmektedir. Diğer taraftan, uzun süreli morluk gelişimi, kanama öyküsü olan çocuklarda ise en sık iki neden vonWillebrand hastalığı (100 kişiden birinde) ya da hemofilidir (5.000-30.000 erkek çocukta bir).
Ancak bahsettiğim gibi önemli bir neden olmadan da gelişebilecek morluklar için ülkemizde herhangi bir sağlık merkezimize başvurduğunuzda çok değerli hekim arkadaşlarımız çocuğunuzu değerlendirecek ve kesin tanıyı koyacaktır.
Sağlıklı, huzurlu, mutlu günler diliyorum. Saygı ve sevgilerimle

[@Sumeyye-tx1st]

Itp geçirenler varmı sizde nekadar sürdü biz 2 aydır böyleyiz

[@istanbulturkiye7961]

Hocam benim kizimda moralmalar var ne ilaç verebiliriz doktor ıpt dedi iyileşmiyor morarmalar gitmiyor

[@seneysen1534]

Trombosit leri düşük mü pltsi, şuan nasıl kızınız doktor ne dedi

[@cavidanbaxisli366]

Nasil oldu morarmalar kecdimi.kac taneydi??