Ludzie po prostu umierali z głodu. Norbert Lampert opowiada o getcie warszawskim

Norbert Lampert urodził się w 1935 r. w Warszawie. Po wybuchu drugiej wojny światowej ojciec wyjechał do Wilna, później do Kowna. Lampert z matką i dziadkami został zamknięty w getcie warszawskim. Latem 1942 r. rodzina przeniosła się do tzw. szopu przy ul. Nalewki 28, a następnie matka i Norbert opuścili getto. Ukrywali się w mieszkaniu Zygmunta Laskowskiego przy ul. Mokotowskiej, potem w mieszkaniu przy ul. 3 Maja. Matka Norberta wróciła do getta, gdzie zginęła. Rozmówca przebywał pod opieką Władysławy Schultz w Warszawie, potem w majątku Malinówka koło Małkini Górnej. Po zajęciu Warszawy przez Armię Czerwoną Lampert zamieszkał w Warszawie, gdzie został odnaleziony przez wuja. W 1946 r. Lampert wyemigrował do Niemiec, od 1949 r. mieszka w Izraelu.
NAZWISKO ROZMÓWCY: Norbert Lampert
BIOGRAM ROZMÓWCY I SZCZEGÓŁOWE OPRACOWANIE WĄTKÓW: sztetl.org.pl/...
WYWIAD PRZEPROWADZIŁA: Magdalena Wójcik
NAGRANIE: Piotr Boruszkowski
DATA NAGRANIA: 22.04.2013
PRAWA AUTORSKIE DO NAGRANIA: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
NAJWAŻNIEJSZE WĄTKI:
00:00:03 - Imię i nazwisko, powojenne losy rozmówcy.
00:01:11 - Rodzice i dziadkowie, miejsca pochodzenia, zajęcia, miejsce zamieszkania.
00:06:25 - Stosunek rodziny do judaizmu i tradycji żydowskiej; język polski w domu rodzinnym; obchodzenie świąt żydowskich.
00:08:30 - Praca zawodowa ojca w okresie międzywojennym; bracia matki; działalność handlowa wuja; emigracja wuja do Palestyny.
00:11:57 - Ucieczka ojca i wuja do Kowna; zamieszkanie u dziadków; spotkanie z wartownikiem Ogrodu Saskiego - niechęć rozmówcy do „ludzi w mundurach”.
00:16:41 - Zamknięcie getta i przenosiny dziadków zamieszkałych na ulicy Nalewki; pobyt rozmówcy w przedszkolu na terenie getta.
00:18:22 - Życie codzienne w getcie: bezdomność, żebranie dzieci o chleb, zwłoki na ulicach; warunki lokalowe rodziny rozmówcy.
00:22:50 - Choroba babci, operacja w mieszkaniu.
00:25:50 - Świadomość skali Zagłady.
00:27:50 - Akcja eksterminacyjna w 1942 roku, próby zabezpieczenia się, zabawy w wycinanie przepustek, przenosiny rodziny do szopu przy ul. Nalewki 28.
00:32:10 - Sposoby przed ochrony przed łapanką deportacją.
00:37:48 - Atmosfera napięcia i oczekiwania z perspektywy dziecka.
00:40:04 - Decyzja matki o opuszczenia getta: kontakt z Zygmuntem Laskowskim zamieszkałym przy ul. Mokotowskiej 19/21, plany ucieczki na Litwę.
00:44:00 - Wyjście z getta, przekupywanie strażników.
00:46:17 - Szantażowanie przez szmalcownika, wykupienie, przyjęcie przez Zygmunta Laskowskiego.
00:49:30 - Mieszkanie Zygmunta Laskowskiego, przenosiny do mieszkania Ireny Tomaszewskiej na Żoliborzu, przenosiny do mieszkania przy Al. 3 Maja;
00:54:35 - Choroba matki, pobyt matki w szpitalu Św. Jana; ukrywanie się w różnych mieszkaniach, ostatni kontakt z matką, zatrzymanie matki podczas próby wejścia do getta.
01:01:49 - Upamiętnienie matki na cmentarzu w Warszawie.
01:03:00 - Pobyt u Władysławy Schultz, fałszywy akt urodzenia na nazwisko Leszek Gołębiowski. Władysława Schultz: wykształcenie, życie zawodowe, rodzina; pokój wynajmowany przy ul. Chmielnej 50.
01:06:32 - Realia ukrywania: świadomość siostry i syna Władysławy Schultz; bombardowania Warszawy.
01:09:22 - Wybuch powstania w getcie warszawskim, łapanki.
01:10:40 - Przenosiny do majątku Malinówka, ukrywanie żydowskiej tożsamości.
01:14:40 - Choroba, strach przed wizytą u lekarza ze względu na obrzezanie, wyjazd do lekarza w Ostrowi Mazowieckiej.
01:16:30 - Nadejście frontu.
01:18:45 - Bliskość Malinówki i Treblinki, świadomość masowych mordów, sprzedaż wody osobom oczekującym w pociągach, prostytucja w okolicach Treblinki, zapach palonych zwłok, komentarze mieszkańców.
01:23:27 - Zajęcie Malinówki przez Armię Czerwoną i powrót do Małkini; plądrowanie grobów w Treblince.
01:25:58 - Powrót do Warszawy, mieszkanie na Saskiej Kępie, zajęcia zarobkowe Władysławy Schultz, nauka.
01:28:18 - Rejestracja w Komitecie Żydowskim, obawy Władysławy Schultz o antysemityzm otoczenia, pobyt w Bytowie, odnalezienie rozmówcy przez wuja z Palestyny, wyjazd z Polski.
01:33:24 - Wdzięczność wobec osób pomagających w czasie wojny, medale Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
01:36:51 - Antysemityzm, wpływ poczucia zagrożenia na śmierć matki.
Poznaj kolekcję historii mówionej Muzeum POLIN: sztetl.org.pl/...
Subskrybuj nasz kanał: / @historiamowionapolin
Oglądaj kanały Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN:
POLIN (zapowiedzi i relacje z wydarzeń w Muzeum): / mhzp2013
Wirtualny Sztetl (historia i kultura polskich Żydów): / wirtualnysztetl
Polscy Sprawiedliwi (historie pomocy udzielanej Żydom podczas Zagłady): / polscysprawiedliwi
Kontakt w sprawie udostępnienia wywiadu: [e-mail]
#MuzeumPolin #HistoriaMówiona #GettoWarszawskie #HistorieOcalałych #Zagłada #IIWojnaŚwiatowa