Hát then: VỀ TRÙNG KHÁNH QUÊ EM, st - Nông Văn Ngoạt

Hát then: VỀ TRÙNG KHÁNH QUÊ EM, st và trình bầy: Nông Văn Ngoạt
Các bước của một nghi lễ làm then xim bạn xem dưới đây.
Đối với thể loại then phổ biến của dân tộc Nùng Phàn slình, các thể loại then với đội quân binh hùng hậu đều trải qua những chặng quan trọng sau
1. Sắp xếp binh mã chuẩn bị lên đường xế lễ.
2. Xuất pháp để điều khiển binh lính.
3. Khao binh.
4. Kính thầy kính pháp chứng kiến con hiệu đệ tử xê pang.
5. Xê lễ đến thổ công rồi vào cửa thổ công xét (thổ công nhập vào đồng và phán cho gia chủ biết về đất đai vận hạn)
6. Xê lễ đến bếp (táo quân) rồi vào cửa xét, cửa này có thể một số loại then không cần vào.
7. Xê lễ đẳm cha (tổ tiên gia chủ) rồi vào cửa xét.
8. Xê lễ tiếp lên nàng sliên (cửa thánh/ cửa tiên. Cửa này ăn chay hoặc ăn mặn tùy vào luật lệ nhà gia chủ và đặc biệt cửa này chỉ có ở người Nùng; người Tày không có, nếu có thì được gọi là cửa tướng cửa pật (then) theo cách gọi của người Tày.
9. Xê lễ qua nàng sliên rồi lên rừng pắt mèng pắt ngoạn (bắt một loại công trùng gần giống với ruồi về để cởi lời thề câu tội và cầu bình an cho trẻ con trong nhà)
10. Đón vía ở cây lạng rồi đến cây vạt trên trời về.
11. Lên chợ Đinh Trung trên trời để vui chơi và mua đồ còn thiếu, mua tài lộc về cho gia chủ.
12. Xê lễ đến chỗ mượn gậy yêu tinh để đi lên rừng săn hươu nai.
13. Xê lễ qua đoạn cầu khắc cầu hai (chỗ dành cho những bọn làm then hay làm thầy không kiêng kị được bị chết oan ở đây để dọn đường dọn xá cho các binh mã xê lễ)
14. Khao binh mã rồi lên rừng săn hươu nai (sau khi săn được hươu nai, sai lính xuống cửa sông cửa hải để rửa sạch rồi làm thịt và sắp cỗ, 30 cỗ tạp và 40 cỗ chay).
15. Khảm hải xê lễ qua biển qua hải để tống sao hạn xuống sông và vạn lấy vía về, nếu là then Nùng thì còn có thêm đoạn hát sli mượt mà để vạn lấy hồn vía về.
16. Xê lễ đến nơi cần đến và giao lễ cho các thần, vậy là nhiệm vụ của nhà thầy nhà thánh, binh mã đã trọn vẹn, thong thả hồi lại binh mã trở về.
Vậy là cuộc hành trình dài lên rừng xuống núi, lên trời xuống biển đã hoàn thành. Theo quan niệm mê tín, tiếng hát then thần kì đến mức người đang ốm đau chỉ nghe thấy thôi coi như thấy nhẹ lại người; then có nhiều tác dụng: chữa bệnh, giải hạn, cầu tài cầu lộc. Then thể hiện một nền văn hoá đa dạng của các dân tộc thiểu số.