Navbatdagi “ixtilof”: Sun’iy intellekt odamlarni “ishdan bo‘shatyapti”

Krakovdagi Off Radio internet-radiostansiyasi ko‘plab jurnalistlarni tashvishiga sabab bo‘layotgan yangilikni eʼlon qildi. Endi ushbu jamoat radiostansiyasi to‘liq sunʼiy intellekt tomonidan boshqariladi. Jonli boshlovchilar o‘rnini sunʼiy intellekt yaratgan uchta personaj egalladi. Xabar qilinishicha, bunday o‘zgarish natijasida o‘ndan ortiq kishi ishsiz qolgan.
Endi batafsil. Internetda efirga uzatiladigan Off Radio Kraków kanali 22 oktyabrdan boshlab sunʼiy intellekt tomonidan yaratilgan qahramonlar tomonidan boshqarilmoqda: 20 yoshli Emi (Emiliya ismining qisqartmasi), 22 yoshli Kuba (Yoqub) va 23 yoshli Aleks. Ularning har biri o‘z biografiyasi va xarakteriga ega. Emi jurnalistika fakultetida tahsil olmoqda, Kuba ovoz texnikasini o‘rganmoqda, Aleks esa diplomli psixolog. Bular yangi jurnalistlar emas, balki sunʼiy intellekt yaratgan personajlardir. Ushbu SI boshlovchilari ilgari o‘nga yaqin xodimdan iborat jamoa tomonidan tayyorlangan dasturlarni olib borishadi.
“OFF Radio Kraków kanalining yangi versiyasi - bu sunʼiy intellekt rivojlanishining madaniyat, ommaviy axborot vositalari, jurnalistika va jamiyatga qanday taʼsir ko‘rsatishi mumkinligini aniqlash va bu savolga javob topishga qaratilgan tadqiqot va media-tajriba”, - deyiladi radiostansiya saytida.
Yangilik media muhitida kuchli aks-sado berdi va ochiq xat yozilishiga sabab bo‘ldi. Unda aytilishicha, “radiostansiyaning yangi formulasi tufayli sentyabr oyi boshida o‘nga yaqin odam - Krakov madaniyatining tajribali jurnalistlari, ijodkorlari va musiqachilari ishsiz qolgan. Ularning baʼzilari OFF Radio Kraków‘ning “oyoqqa turishi”da bevosita ishtirok etgan bo‘lib, bugun oddiy tinglovchiga aylanmoqda”. 23 oktyabr holatiga xatni “tajriba obyekti” bo‘lishni istamagan 15 mingdan ortiq kishi imzolagan.
OFF Radio Kraków‘ning hozirgi bosh muharriri Martsin Pulit taʼkidlashicha, “sunʼiy intellekt vositalarini joriy etish tufayli hech kim ishdan bo‘shatilmagan”. Uning so‘zlariga ko‘ra, “ishsiz qolgani aytilayotgan boshlovchilar biz uchun haftada bir marta dasturlar tayyorlaydigan taklif etilgan xodimlar edi. Shartnomalar sunʼiy intellekt joriy etilgani uchun emas, balki bu formula ishlamaganligi, u aslida boshqa ikkita dastur bilan kesishgani va ko‘lami katta bo‘lmagani hamda radiostansiya auditoriyasi deyarli nolga teng bo‘lgani uchun bekor qilingan”.
Pulitning taʼkidlashicha, sunʼiy intellekt boshlovchilari - bu haqiqiy jurnalistlar tomonidan qo‘llaniladigan oddiy vositalardir. Uning maʼlum qilishicha, mualliflik musiqiy dasturlarining bir qismi “Radio Krakov Kultura”ga, yana biri esa radiostansiyaning asosiy kanaliga o‘tkazilgan. “Biz shtatimizda ikki nafar xodim bor - asosiy kanal va “Radio Krakov Kultura”da”, - deydi bosh muharrir.
Ushbu muammoga eʼtibor qaratgan Polsha Bosh vaziri o‘rinbosari va axborotlashtirish vaziri Kshishtof Gavkovski (Krzysztof Gawkowski) sunʼiy intellekt sohasini tartibga solish zarurati paydo bo‘lganini taʼkidladi: “Men sunʼiy intellektni rivojlantirish tarafdori bo‘lsam-da, biz ayrim chegaralardan chiqib ketayapmiz, deb hisoblayman. Sunʼiy intellektdan foydalanish odamlar manfaatiga qarshi bo‘lmasligi kerak, aksincha, ular uchun xizmat qilishi kerak!”
Yodingizda bo‘lsa, bundan bir muncha vaqt ilgari O‘zbekiston axborot agentligi ham sunʼiy intellekt asosida ishlaydigan “boshlovchi”ni taqdim etgan edi.
Joriy yilning 22 avgust kuni eʼlon qilingan xabarda, jumladan, shunday deyiladi:
“So‘nggi yillarda sunʼiy intellekt shiddat bilan rivojlanayotgani hech kimga sir emas. Bugungi kunda deyarli barcha soha sunʼiy intellekt imkoniyatlari va yordamidan foydalanmoqda. O‘zbekiston Milliy axborot agentligi ham zamon bilan hamnafas bo‘lgan holda sunʼiy intellekt asosida Sobira Xoldorova nomli maxsus robot-muxbir yaratdi. Mazkur muxbir to‘qqiz tilda (o‘zbek, ingliz, rus, fransuz, arab, xitoy, nemis, ispan, qozoq) rasmiy axborotlar va tezkor yangiliklarni yetkazib turadi. Sinov tarzida ishga tushirilgan sunʼiy intellekt video reportajlar tayyorlash ko‘lamini bosqichma-bosqich kengaytirib boradi.
Albatta, sunʼiy intellekt yordamida video reportajlar tayyorlash katta imkoniyat bo‘lishi bilan bir qatorda, o‘ziga xos xavfni ham yuzaga keltiradi. Chunki g‘araz niyatli insonlar yolg‘on va feyk xabarlar asosida qurilgan videolarni ham tayyorlab, internet orqali tarqatishlari mumkin. Shu sababli O‘zbekiston Milliy axborot agentligi nomidan soxta videolar tarqalgan taqdirda, uning haqiqiyligini tekshirish imkoniyati taʼminlanadi. Buning uchun har bir videoga maxsus QR-kod joylashtiriladi va ushbu QR-koddagi havolani faollashtirish orqali O‘zA rasmiy saytidagi xuddi shu video matnini o‘qish mumkin bo‘ladi. Agar sunʼiy intellekt yordamida tayyorlangan videoda QR-kod mavjud bo‘lmasa yoki undagi havola O‘zA saytiga yo‘naltirilmagan bo‘lsa, unda bu soxta video hisoblanadi”
Kanalga obuna bo‘ling: / @uniconsoft