วัดปรินายก ความทรงจำราชดำเนินก่อนรัชกาลที่ 5
วัดปรินายกวรวิหารเป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดวรวิหาร ตั้งอยู่เลขที่ 1 ถนน ปรินายกเชิงสะพานผ่านฟ้าลีลาศ ถนนราชดำเนินนอก แขวงบ้านพานถม เขตพระนคร กรุงเทพฯ
วัดนี้ตั้งขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย เป็นที่ติดชายคลองบางลำภู จึงมีที่ดินเป็นรูปแคบยาวอย่างที่เรียกว่าที่ดินรูปชายธง ต้นธงอยู่ด้านทิศตะวันตกติดคลองบางลำภู ปลายธงอยู่ทางทิศตะวันออกที่ติดที่ดินของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ อาณาเขตเดิมของวัดค่อนข้างกว้างขวาง ตั้งแต่ถนนหลานหลวงตรงข้ามป้อมมหากาฬเชิงสะพานผ่านฟ้าลีลาศจนถึงที่ตั้งวัดในปัจจุบัน
พระประธานในพระอุโบสถ วัดปรินายกวรวิหาร เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย
ในศิลปะสมัยสุโขทัย ขัดสมาธิราบ ขนาดหน้าตักกว้างประมาณ 1.60 เมตร หล่อด้วยสำริดลงรัก ปิดทอง พระสุรภีพุทธพิมพ์เป็นพระพุทธรูปที่มีพุทธลักษณะเป็นสมัยสุโขทัยที่งดงาม เจ้าพระยาบดินทรเดชาเป็นผู้อัญเชิญมาประดิษฐานไว้ในวัดปรินายก แต่จะอัญเชิญมาเมื่อใดและจากที่ใดไม่มีหลักฐานกล่าวถึง ในตอนแรกที่นำมาประดิษฐานในวัดนั้นอยู่ในที่ที่ใกล้กับต้นสารภี ทำให้ชาวบ้านพากันเรียกพระองค์นี้ว่าพระสุรภี เมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้อัญเชิญเป็นพระประธานในพระอุโบสถ ได้ถวายพระนามให้คล้ายกับนามเดิมที่เรียกขานกันอยู่ว่า พระสุรภีพุทธพิมพ์
พระสุรภีพุทธพิมพ์จัดอยู่ในกลุ่มตัวอย่างพระพุทธรูปสำคัญในศิลปะสมัยสุโขทัย
ใน พ.ศ.2442 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ทรงตัดถนนราชดำเนินนอกกินพื้นที่ของวัดไป และแต่เดิมที่พระอุโบสถจะตั้งอยู่ใกล้คลองบางลำภู เมื่อตัดถนนขึ้นทำให้พระอุโบสถเดิมตั้งอยู่ใกล้กับถนนที่ตัดขึ้นใหม่คือถนนราชดำเนินนอก จึงไม่เป็นที่สมควรที่จะรักษาสังฆกรรม จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระอุโบสถใหม่ในบริเวณที่ห่างถนนเข้ามาดังที่ปรากฏในปัจจุบัน พระอุโบสถที่สร้างขึ้นใหม่นี้มีขนาดเล็กกว่าเดิม สำหรับพระประธานในพระอุโบสถเก่านั้น กล่าวกันว่าได้อัญเชิญไปประดิษฐานไว้ที่พระวิหารแห่งหนึ่งของวัดสระเกศ เมื่อย้ายพระอุโบสถให้มาตั้งอยู่ในที่ปัจจุบัน โปรดเกล้าฯ ให้อัญเชิญพระสุรภีพุทธพิมพ์ ไปเป็นพระประธานในพระอุโบสถใหม่
เดิมวัดปรินายกมีชื่อเรียกว่า “วัดพรหมสุรินทร์” ตามชื่อของผู้สร้างวัด และผู้สร้างวัดนั้นก็คือเจ้าพระยาบดินทร์เดชา (สิงห์ สิงหเสนี) ซึ่งในวัยหนุ่มเมื่อต้นรัชกาลที่สอง ท่านได้ดำรงบรรดาศักดิ์เป็นพระพรหมสุรินทร์ เมื่อประมาณ พ.ศ. ๒๓๕๒ - ๒๓๕๔ วัดพรหมสุรินทร์ จึงคงสร้างในระยะเวลาระหว่าง 3 ปีนี้ ท่านเจ้าพระยาผู้สร้างวัดนี้เป็นผู้เจริญในราชการมาก ได้เลื่อนบรรดาศักด์ิจากพระพรหมสุรินทร์ เป็นพระยาราชโยธา ต่อมาเป็นพระยาเกษตรรักษา แล้วต่อมาได้เป็นเจ้าพระยาบดินทร์เดชา ท่านเป็นแม่ทัพสำคัญที่รับศึกทางด้านทิศตะวันออก ในสมัยรัชกาลที่ ๓ เจ้าพระยาบดินทร์เดชาได้มีศรัทธาปฏิสังขรณ์วัดนี้เป็นระยะๆ และมีโครงการจะขยายให้กว้างขวางออกไป พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 3 ได้ทรงมีพระราชศรัทธาพระราชทานบรมราชานุเคราะห์วัดของแม่ทัพคนโปรดของพระองค์ท่านหลายอย่าง และพระราชทานนามวัดว่า “วัดปรินายก” ต่อมาท่านเจ้าพระยาฯ ถึงแก่อสัญกรรม ในพ.ศ. ๒๓๙๒ วัดปรินายกขาดผู้อุปถัมภ์บำรุงจึงทรุดโทรมลงเป็นเวลาประมาณ 50 ปี
กรมศิลปากร จึงประกาศกำหนดเขตที่ดินโบราณสถาน วัดปรินายกวรวิหาร ถนนวัดปรินายก แขวงบ้านพานถม เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร ให้มีพื้นที่โบราณสถาน 4 ไร่ 19 ตารางวา
Wat Parinayok, memories of Ratchadamnoen before the reign of King Rama V
Wat Parinayok Worawihan is a third-class royal temple, Worawihan type, located at 1 Parinayok Road, Phan Fa Lilat Bridge, Ratchadamnoen Nok Road, Ban Phan Thom Subdistrict, Phra Nakhon District, Bangkok.
This temple was established during the reign of King Rama II. It is located on the bank of Khlong Bang Lamphu, so the land is narrow and long, which is called the land of the flag. The flagpole is on the west side, next to Khlong Bang Lamphu, and the end of the flag is on the east side, next to the land of the Ministry of Agriculture and Cooperatives. The original area of ​​the temple is quite wide, starting from Lan Luang Road, opposite Mahakan Fort, at Phan Fa Lilat Bridge, to the current location of the temple.
In 1899, King Chulalongkorn, Rama V, cut Ratchadamnoen Nok Road to encroach on the temple area. Originally, the ordination hall was located near Khlong Bang Lamphu. When the road was cut, the original ordination hall was located near the newly cut road, Ratchadamnoen Nok Road. Therefore, it was not appropriate to maintain the Sangha ceremony. Therefore, His Majesty graciously bestowed The new chapel was built in an area farther from the road than the current one. The newly built chapel was smaller than the previous one. As for the principal Buddha image in the old chapel, it is said that it was brought to be enshrined in a chapel of Wat Saket. When the chapel was moved to its current location, His Majesty ordered that Phra Suraphi Buddha Pim be brought to be the principal Buddha image in the new chapel. The Fine Arts Department therefore announced the boundary of the ancient site of Wat Parinayok Worawihan, Wat Parinayok Road, Ban Phan Thom Subdistrict, Phra Nakhon District, Bangkok, with an area of ​​4 rai 19 square wa.