Армысыздар, құрметті оқырман!
Қарасай аудандық тарихи-өлкетану музейінің «Бір экспонат сыры» айдары аясында назарларыңызға ердің бір қанатындай болған бұйым - шоқпарды ұсынамыз.
Бес қарудың бірі шоқпар ежелден қасиетті қаруға баланған. Шоқпар -қорғанысқа, ұруға арналған, басы жұмыр болып келеді. Көбінесе ырғай, тобылғы, қайың секілді қатты ағаштардан жасалады. Шеберлер шоқпар жасау үшін бұл ағаштарды түбірімен қоса қазып алады да, бас жағын жұмырлайды. Кейде шоқпардың басына темір немесе қорғасын құйып жасаған.
Басының формасына, жасалу материалына байланысты шоқпарлар бірнеше түрге бөлінеді. «Шоқпар» деп негізінде басы мен сабы тұтас қылып, түбірлі ағаштан жасалғанын айтамыз. Жасалуы оңай болғандықтан ағаш шоқпарларды қазақтар соғыста да, барымтада да, жылқы баққанда да жиі қолданған. Ерте кездерде басы тастан жасалған «тас шоқпарлар» да болды. Ондай тас шоқпарлар орта ғасырларда да қолданылған.
Бастары металдан құйылған ауыр шоқпар түрі «гүрзі» (күрзі, күрсі, гүрсі) деп аталады. Гүрзілер темірден, шойыннан, қорғасыннан құйылып, салмақтары бірнеше батпан болады.
Шоқпардың үшінші түрі - әскербасының лауазым белгісіне айналған, басы алты, сегіз тілімді болып темірден жасалған, шоқпардың жеңіл түрі. Шығыста мұндай шоқпар түрін сұлтандар қолданатын және оны «бұздыған» («бұздырған») деп атаған.
Шоқпарлардың төртінші түрінің басы сабына қайыспен, не шынжырмен байланған дойыр шоқпарлар. Орыс тілінде бұл шоқпар түрін «кистень» деп атайды.
Назарларыңызға рахмет!